تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذَّاكِرِينَ «114»
و نماز را در دو طرف روز و اوايل شب بپادار، (زيرا) بدرستى كه كارهاى نيكو (همچون نماز)، بدى‌ها را محو مى‌كند، اين (فرمان)، تذكّرى است براى اهل ذكر.
وَ اصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ «115»
و پايدار باش، كه همانا خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‌كند.
نکته ها
در روايات، مراد از دو طرف روز، صبح و مغرب، و مراد از اوايل شب، نماز عشا بيان شده است. «1» البتّه اين آيه در مقام بيان تمام نمازهاى روزانه نيست.
شخصى از اعمال زشت خويش ناراحت بود، لذا پس از نماز در مسجد از پيامبر صلى الله عليه و آله
«1». تفسير كنزالدقائق.
جلد 4 - صفحه 129
خواست تا او را حدّ بزند، حضرت به او فرمود: چون بعد از آن عمل خلاف، در نماز جماعت شركت كرده‌اى، خداوند تو را بخشيد. «1»
از امام صادق عليه السلام سؤال شد كه شخصى از طريق طاغوت درآمدهايى را بدست آورده وبا اميد به آيه‌ى «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ» به فقرا كمك مى‌كند وبه حج مى‌رود؟ حضرت فرمود: «انّ الخطيئة لا تكفر الخطيئة» گناه را نمى‌توان با گناه پوشاند. «2» آنچه را بدست آورده مالِ مردم است وتصرّف در مال مردم به هر شكل حرام است.
اميد بخش‌ترين آيه‌ى قرآن:
حضرت على عليه السلام بر جمعى وارد شده و از آنها سؤال فرمودند: آيا مى‌دانيد اميدبخش‌ترين آيه‌ى قرآن كدام است؟! هر كس به فراخور حال خويش آيه‌اى را عنوان كرد:
بعضى گفتند: آيه‌ى «إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ» «3» يعنى خداوند جز شرك، گناهان ديگر را مى‌بخشد.
بعض ديگر بر آن بودند كه اين آيه است؛ «وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً» «4» يعنى هر كس خلافكار و ظالم باشد ولى استغفار كند، خداوند را بخشنده و مهربان خواهد يافت.
عدّه‌اى اظهار داشتند آيه‌ى «يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً» «5» يعنى اى بندگان من كه در حقّ خود اسراف كرده‌ايد! از رحمت خدا مأيوس نشويد، زيرا او همه‌ى گناهان را مى‌بخشد.
تعدادى هم نظر به اين آيه داشتند؛ «وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ» «6» يعنى كسانى كه اگر كار زشتى انجام دادند و به خودشان ظلم كردند، ياد خداوند مى‌كنند و براى گناهان خويش استغفار مى‌نمايند، و كيست جز خداوند كه گناهان را ببخشد.
بعد از اينكه حضرت نظرات آنان را شنيد، فرمودند: از حبيبم رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه فرمود: اميدبخش‌ترين آيه در قرآن اين آيه است: «أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ»
سپس پيامبر صلى الله عليه و آله ادامه دادند: يا على! سوگند به خداوندى كه مرا بشير و نذير به سوى مردم مبعوث كرد، وقتى كه انسان براى نماز وضو بگيرد، گناهانش ريخته مى‌شود، و زمانى كه رو به قبله كند، پاك مى‌شود. يا على! مثال اقامه كننده‌ى نمازهاى روزانه، مثل كسى است كه هر روز پنج مرتبه در نهر آبى كه جلوى منزل اوست خود را شستشو كند. «1»
پیام ها
1- رهبر بايد الگوى مردم باشد. فَاسْتَقِمْ ... أَقِمِ ...
2- نماز را بايد با شرايط و آداب كامل بجاى آورد. در كلمه‌ى «اقامه»، معناى كمال و تمام نهفته است. «أَقِمِ الصَّلاةَ»
3- نماز، قوّت قلب مؤمنان است. چون در آيات گذشته، فرمان به استقامت و عدم اعتماد به ظالمان مطرح شد و اين امور نياز به روحيّه‌ى بالا دارد، لذا در اين آيه، خداوند امر به تقويت روح با اهرم نماز مى‌فرمايد. فَاسْتَقِمْ ... وَ أَقِمِ الصَّلاةَ
4- نمازها را بايد در وقت مقرّر انجام داد. «طَرَفَيِ النَّهارِ»
5- نماز، روشن‌ترين نمونه‌ى كار نيك است. أَقِمِ ... إِنَّ الْحَسَناتِ ...
6- اعمال انسان در يكديگر تأثير دارند. «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ»
7- دستور به نماز، روشن‌ترين پند خداست. «ذلِكَ ذِكْرى» (نماز، ذكر الهى است)
8- همه‌ى افراد از تذكّرات الهى، بهره‌مند نمى‌شوند. «ذِكْرى لِلذَّاكِرِينَ»
9- برپايى واقامه‌ى نماز، پشتكار وحوصله مى‌خواهد. «2» «أَقِمِ الصَّلاةَ، وَ اصْبِرْ»
«1». تفاسير مجمع‌البيان و كنزالدقائق.
«2». در آيه‌اى ديگر مى‌فرمايد: «وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها» طه، 132.
#تفسیر_سوره_هود_آیه۱۱۴_۱۱۵جز۱۲
#سوره_مبارکه_هود
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ وَ كانُوا مُجْرِمِينَ «116»
پس چرا در قرون قبل از شما، صاحبان علم و قدرتى نبودند تا مردم را از فساد در زمين باز دارند، مگر گروه كمى از كسانى كه از ميان آنان نجاتشان داديم، و ستمگران دنباله‌رو و دلبسته‌ى مال و مقامى شدند كه در آن مست و سركش شده بودند و آنان مردمى مجرم و گناهكار بودند.
نکته ها
كلمه‌ى «بَقِيَّةٍ» كه 3 بار در قرآن آمده، به معناى باقيمانده است، امّا معمولًا در لغت عرب، به فضل و قدرت گفته مى‌شود. شايد به خاطر آنكه انسان اجناس نفيس را نزد خود ذخيره مى‌كند و باقى نگه مى‌دارد، و شايد هم به جهت آنكه افرادى در صحنه باقى مى‌مانند كه داراى قدرت و قوّت بيشترى هستند.
در اين آيه خداوند از گروهى انتقاد كرده كه چرا مجهّز به علم و قدرت نمى‌شوند تا جامعه را هشدار دهند. اين هشدار با لحن «فَلَوْ لا» بارها در قرآن تكرار شده است، از جمله: آيه‌ى «فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ» «1» و آيه‌ى «لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ» «2»
چون آيه‌ى 114 پيرامون نماز و اين آيه در مورد نهى از منكر است، بجاست تا به آياتى از قرآن مجيد كه در آنها مسائل «نماز» و «امر به معروف ونهى از منكر» در كنار هم و متأثّر از يكديگر آمده، اشاره‌اى داشته باشيم. از جمله‌ى اين آيات عبارتند از:
الف: «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» «3» قطعاً نماز، انسان را از زشتى‌ها و منكرات باز مى‌دارد.
ب: «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ» «4» همانا خوبى‌ها (مثل نماز) بدى‌ها را محو مى‌كند.
«1». توبه، 122.
«2». مائده، 63.
«3». عنكبوت، 45.
«4». هود، 114.
جلد 4 - صفحه 132
ج: «أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ» «1» نماز به پادار و امر به معروف كن و از منكر بازدار.
د: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ» «2» مؤمنان واقعى آنانند كه اگر در زمين به آنها مكنت و قدرت بخشيم، نماز به پا مى‌دارند و زكات مى‌پردازند.
پیام ها
1- در همه‌ى زمان‌ها، افراد بى‌تفاوت نسبت به مفاسد اجتماعى، محكوم و مورد انتقادند. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ ...
2- بيشترين مسئوليّت در نهى از منكر، بر عهده‌ى صاحبان علم و قدرت است. «أُولُوا بَقِيَّةٍ»
3- در هر جامعه‌اى، افراد مصلح و دلسوز در اقليّت هستند. «إِلَّا قَلِيلًا»
4- رمز سقوط امّت‌هاى پيشين، بى‌تفاوتى و ترك نهى از منكر بوده است. «إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا»
5- نتيجه‌ى دلسوزى مصلحين و اصلاح جامعه، نجات از قهر الهى است. «أَنْجَيْنا»
6- ظلم، عيّاشى و جرم، اضلاع مثلث شوم سقوط و هَلاكت‌اند. «ظَلَمُوا، أُتْرِفُوا، مُجْرِمِينَ»
«1». لقمان، 14.
«2». حج، 41."
#تفسیر_سوره_هود_آیه۱۱۶_جز۱۲
#سوره_مبارکه_هود
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As