"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ اكْتُبْ لَنا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ قالَ عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ الَّذِينَ هُمْ بِآياتِنا يُؤْمِنُونَ «156»
(خداوندا!) براى ما در اين دنيا و در آخرت، خير و نيكى مقرّر كن كه ما به سوى تو رهنمون و بازگشت كرده‌ايم. (خداوند) فرمود: عذابم را به هر كس كه بخواهم (و مستحقّ باشد) مى‌رسانم، و (لى) رحمتم همه چيز را فرا گرفته است، پس به‌زودى آن (رحمتم) را براى كسانى كه تقوا دارند و زكات مى‌دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مى‌آورند، مقرّر مى‌دارم.
نکته ها
اين آيه، بيان دعاى ديگر حضرت موسى عليه السلام در پى خواسته‌ى قبلى است.
«هُدْنا» اشاره دارد به توجّه آنان به سوى خدا وتوبه كردن از راه منحرفان و راه كسانى كه تقاضاى نابجاى ديدار خدا را داشتند.
به نقل ابن عبّاس، هنگامى كه آيه‌ى «وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ» نازل شد، شيطان نيز در رحمت الهى طمع كرد و گفت: عبارت «كُلَّ شَيْ‌ءٍ»، شامل من هم مى‌شود. خداوند براى رفع اين توهّم فرمود: فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ ...
آرى، رحمت الهى گسترده است و به همه كس مى‌رسد، امّا شمول رحمت براى غير مؤمنان، به تفضّل الهى است. «1»
در روايت آمده است كه شخصى در نماز مى‌گفت: «اللهمّ ارحمنى و محمّداً و لاترحم معنا احداً»، خدايا! تنها من و محمّد صلى الله عليه و آله را مشمول رحمت خود قرار بده، نه هيچ كس ديگرى را.
پيامبر صلى الله عليه و آله پس از نماز در انتقاد به او فرمود: رحمت نامنتهاى الهى و موضع وسيع و نامحدود را محدود ساختى! «2»
«1». تفسير اثنى‌عشرى.
«2». تفاسير مجمع‌البيان و نمونه.
جلد 3 - صفحه 187
پیام ها
1- بهترين گام‌ها و كارها، با ثبات‌ترين آنهاست. «وَ اكْتُبْ لَنا»
2- انبيا در فكر تأمين سعادت دنيا و آخرت مردمند. «وَ اكْتُبْ لَنا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ»
3- از بهترين دعاها، جامع‌ترين آنهاست. «فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ»
4- بازگشت خالصانه به سوى خدا، دريافت الطاف الهى است. «هُدْنا»
5- رحمت الهى نامحدود است، اگر كسى به آن نرسيد، تقصير خود اوست.
«رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ» نقصى در فاعليّت رحمت الهى نيست، بلكه نقص در قابليّت ماست.
6- رحمت خداوند فراگير است، ولى عذاب الهى چنين نيست. رَحْمَتِي وَسِعَتْ ... عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ
7- اصل، رحمت الهى است و عذاب او عارضى. (براى رحمت، فعل ماضى «وَسِعَتْ»، ولى براى عذاب فعل مضارع «أُصِيبُ» آمده است)
8- دعاى انبيا نيز در چهارچوب حكمت و قانون الهى مستجاب مى‌شود. اكْتُبْ لَنا ... فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ ...
9- با وجود تقوا و عمل به تكاليف، شمول رحمت الهى حتمى است، فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ ... ولى با وجود گناه و معصيت، عذاب حتمى نيست، زيرا با توبه و استغفار، امكان مغفرت وجود دارد. «عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ»
10- رحمت الهى بى‌نهايت است، امّا شرط بهره‌ورى از آن، تقوا، پرداخت زكات و ايمان است. يَتَّقُونَ ... الزَّكاةَ ... يُؤْمِنُونَ بنابراين، كسى كه زكات نمى‌دهد و يا بى‌تقوا مى‌باشد، از رحمت الهى محروم و در معرض عذاب الهى است.
11- زكات، در شريعت يهود نيز بوده است. «يُؤْتُونَ الزَّكاةَ»
12- آنچه سبب دريافت الطاف الهى است، ايمان به تمام آيات است، نه بعض آنها. «بِآياتِنا يُؤْمِنُونَ»
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 188"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۵۶_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
هدایت شده از تفسیر صوتی و متنی استاد قرائتی
🌹🌹 گروه الذاکربن حسینی از وات ساپ به ایتا پبوست🌹💫💫💫
👇👇https://eitaa.com/joinchat/1561264506C4a51756dad
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «157»
(رحمت الهى، شامل كسانى است كه علاوه بر ايمان، زكات وتقوا،) از رسول و پيامبر درس نخوانده‌اى پيروى مى‌كنند كه (نام و نشانه‌هاى او را) نزد خويش در تورات و انجيل نوشته مى‌يابند. (پيامبرى كه) آنان را به نيكى فرمان مى‌دهد و از زشتى باز مى‌دارد و آنچه را پاكيزه و پسنديده است برايشان حلال مى‌كند و پليدى‌ها را بر ايشان حرام مى‌كند و از آنان بار گران (تكاليف سخت) و بندهايى را كه بر آنان بوده برمى‌دارد (وآزادشان مى‌كند). پس آنان كه به او ايمان آورده و او را گرامى داشته و يارى كنند و از (قرآن) نورى كه همراه او نازل شده است پيروى كنند، آنان همان رستگارانند.
نکته ها
كلمه‌ى «امى»، منسوب به «ام»، به معناى مادر، به كسى گفته مى‌شود كه درس نخوانده باشد، مثل كسى كه از مادر متولّد شده است. بعضى گفته‌اند: امّى، يعنى برخاسته از امّت و توده‌ى مردم، نه اشراف. برخى هم آن را منسوب به «أُمَّ الْقُرى» دانسته‌اند كه نام مكّه است، پس امّى يعنى مكّى.
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله امّى و درس نخوانده بود، «الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ» چنانكه در آيه‌ى 48 سوره‌ى عنكبوت نيز مى‌خوانيم: «وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ» تو هرگز پيش از اين كتابى نمى‌خواندى و با دست خود نمى‌نوشتى. البتّه آن حضرت توانايى
جلد 3 - صفحه 189
نوشتن و خواندن هر دو را داشت. «1»
در تمام مكّه در عصر بعثت، 17 مرد و يك زن با سواد بيشتر وجود نداشت و اگر پيامبر صلى الله عليه و آله حتّى كلمه‌اى از يك نفر آموخته بود، نمى‌توانست خود را در ميان مردم، امّى بنامد. «2»
كلمه‌ى «اصر»، به معناى نگهدارى و محبوس كردن است و به هر كار و تكليف سخت و دشوار كه انسان را از فعّاليّت باز دارد گفته مى‌شود، چنانكه به عهد و پيمان و كيفر نيز گفته شده است. «اغلال»، جمع «غل»، به معناى زنجير، شامل عقائد باطل، خرافات، بت‌پرستى، بدعت و سنّت‌هاى دست و پاگير جاهلى مى‌شود.
گرچه به دلايلى، تورات و انجيل را تحريف شده مى‌دانيم، امّا در همين تورات و انجيل موجود نيز اشارات و بشاراتى نسبت به پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به چشم مى‌خورد و سبب مى‌شود كه اهل كتاب، پيامبر خدا را بشناسند، آنگونه كه پدر فرزند خود را مى‌شناسد. «3» اگر نام و نشان پيامبر اسلام در تورات و انجيل نبود، مخالفان، آن دو كتاب را آورده، مى‌گفتند: نيافتيم و از اين راه وارد خصومت مى‌شدند، نه از راه لشكركشى و پرداخت هزينه‌هاى آن چنانى و جزيه دادن.
در احاديث متعدّدى از شيعه و سنّى مى‌خوانيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: هر آيه‌اى از قرآن كه درباره‌ى مؤمنان و صفات نيك آنان آمده، علىّ در رأس آن و رهبر آنان است. «ما انزل اللّه آية فيها «يا ايّها الّذين آمنوا» الّا و علىٌّ رأسها و اميرها». «4»
پيامبر صلى الله عليه و آله به اصحاب خود فرمودند: پس از شما قومى مى‌آيند كه پيامبرى را نديده‌اند و تنها به وسيله‌ى كتاب و مكتوبى ايمان مى‌آورند و آنگاه اين آيه را تلاوت فرمودند. «5»
«1». تفسير نمونه.
«2». تفسير نمونه، نقل از فتوح‌البلدان بلاذرى، ص 459.
«3». از جمله: تورات، سِفر تكوين، فصل 17، آيه 18؛ سِفر پيدايش، باب 49، آيه 10 وانجيل‌يوحنّا، باب 14، آيه 15 و باب 15، آيه 26.
«4». تفسير فرقان.
«5». تفسير مجمع‌البيان.
جلد 3 - صفحه 190
پیام ها
1- پيروان پيامبر اسلام، از رحمت خاصّ الهى برخوردارند. فَسَأَكْتُبُها ... الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ
2- پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله، واسطه‌ى رحمت واسعه‌ى الهى است. وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ فَسَأَكْتُبُها ... الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَ
3- پيامبر اسلام هم مقام نبوّت داشت، هم مقام رسالت. «الرَّسُولَ النَّبِيَّ» «نبىّ» به كسى مى‌گويند كه از وحى الهى آگاهى دارد و خبر مى‌دهد، ولى «رسول» مسئول ابلاغ، اجرا و نظارت هم مى‌باشد.
4- نشانه‌ها و صفات ذكر شده از پيامبر در تورات و انجيل، به گونه‌اى با آن حضرت تطبيق داشت كه گويا خود او را در آن دو كتاب مى‌يافتند. «يَجِدُونَهُ» ونفرمود: «يجدون علائمه»
5- براى نفوذ سخن و اثبات حقّ، مدرك رسمى و سند كتبى لازم است. «مَكْتُوباً»
6- پيامبران پيشين، به آمدن پيامبر اسلام بشارت داده‌اند. مَكْتُوباً عِنْدَ
هُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ ...
7- امر به معروف و نهى از منكر، در رأس برنامه‌هاى بعثت پيامبران است.
يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ ...
8- موضوع مصرف و تغذيه، مورد عنايت اسلام است. يُحِلُ ... يُحَرِّمُ (قبل از نزول قرآن، يهود ونصارا در دام خرافات وبرنامه‌هاى طاقت‌فرسا و تحريم حلال‌ها و بدعت‌گذارى‌ها بودند كه با ظهور اسلام، تمام آنها برداشته شد.)
9- براى اصلاح جامعه، ابتدا بايد امكانات حلال را فراهم كرد، سپس براى امور حرام، محدوديّت ايجاد نمود. ( «يُحِلُّ»، قبل از «يُحَرِّمُ» است).
10- حلال‌ها و حرام‌هاى الهى، بر اساس فطرت است. «يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ» ( «طيب»، به چيزى گفته مى‌شود كه مطابق طبع انسان باشد)
11- عادات و رسوم غلط، زنجيرى بر افكار مردم است. انسان بدون انبيا، وابسته
جلد 3 - صفحه 191
و اسير است. «يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ»
12- احترام و تكريم، بايد همراه امداد و تعاون باشد. «عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ» ( «عَزَّرُوهُ» از «تعزير»، به معناى حمايت با شمشير است ومراد كسانى هستند كه پيامبر اسلام را در جبهه‌ها يارى مى‌كردند.)
13- تنها ايمان به پيامبر صلى الله عليه و آله كافى نيست، حمايت هم لازم است. عَزَّرُوهُ ... نَصَرُوهُ
14- قرآن، نورى است كه دلها و انديشه‌ها را روشن مى‌كند و همواره قرين پيامبر صلى الله عليه و آله بود. «النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ» (نبوّت پيامبر، همراه قرآن و از طرف خدا نازل شده است)
15- عامل رستگارى و فلاح، ايمان و حمايت از پيامبر و پيروى از قرآن است.
فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ اتَّبَعُوا ... أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۵۷_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا