ستاد تفسیر قرآن کریم یزد
#تفسیر_موضوعی_قرآن
#احترام_به_والدین
🖊 شرح مختصری درباره احترام به والدین در قرآن، برگرفته از تفسیر نور، حجتالاسلام والمسلمین حاج آقا قرائتی:
🌹 آیه ۲۳ سوره مبارکه اسراء:
🔹 «وَ قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً إِمَّا یبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً» پروردگارت مقرّر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید. اگر یکى از آن دو یا هر دو نزد تو به پیرى رسیدند، به آنان «اف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجیده و بزرگوارانه سخن بگو.
☘ شرح آیه ۲۳ سوره مبارکه نساء:
💐 احسان به پدر و مادر در روایات اهل بیت (ع):
🔸 در احادیث، در مورد احسان به والدین بسیار سفارش شده و از آزردن آنان نکوهش به عمل آمده است: پاداش نگاه رحمت به والدین، حج مقبول است. رضایت آن دو رضاى الهى و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر را طولانى مىکند و سبب مىشود که فرزندان نیز به ما احسان کنند. در احادیث آمده است: حتّى اگر تو را زدند، تو «افّ» نگو، خیره نگاه مکن، دست بلند مکن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، کارى مکن که مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان منشین و پیش از آنکه از تو چیزى بخواهند به آنان کمک کن.[۱]
مردى مادرش را به دوش گرفته طواف مىداد، پیامبر را در همان حالت دید، پرسید: آیا حقّ مادرم را ادا کردم؟ فرمود: حتّى حقّ یکى از نالههاى زمان زایمان را ادا نکردى.[۲] از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله سؤال شد: آیا پس از مرگ هم احسانى براى والدین هست؟ فرمود: آرى، از راه نماز خواندن براى آنان و استغفار برایشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهىهایشان و احترام دوستانشان.[۳]
مردى از پدرش نزد پیامبر شکایت کرد. حضرت پدر را خواست و پرسش کرد، پدر پیر گفت: روزى من قوى و پولدار بودم و به فرزندم کمک مىکردم، امّا امروز او پولدار شده و به من کمک نمىکند. رسول خدا صلى الله علیه و آله گریست و فرمود: هیچ سنگ و شنى نیست که این قصه را بشنود و نگرید! سپس به آن فرزند فرمود: «انت و ما لک لا بیک» تو و دارایىات از آنِ پدرت هستید.[۴] در حدیث آمده است: حتّى اگر والدین فرزند خود را زدند، فرزند بگوید: «خدا شما را ببخشد» که این کلمه همان «قول کریم» است.[۵]
🌸 احسان به والدین، از صفات انبیاست:
احسان به والدین، از صفات انبیاست. چنانکه در مورد حضرت عیسى علیه السلام، توصیفِ «بَرًّا بِوالِدَتِی»[۶] و در مورد حضرت یحیى علیه السلام «بَرًّا بِوالِدَیهِ»[۷] آمده است. والدین، تنها پدر و مادر طبیعى نیستند. در برخى احادیث، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیه السلام پدر امّت به حساب آمدهاند. «أنا و علىّ ابوا هذه الامّة»[۸] همچنان که حضرت ابراهیم، پدر عرب به حساب آمده است.[۹] «مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ»[۱۰]
اگر والدین توجّه کنند که پس از توحید مطرحند، انگیزه دعوت فرزندان به توحید در آنان زنده مىشود. «قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
🔹 پیامهایی از آیه ۲۳ سوره مبارکه اسراء:
۱- توحید، در رأس همه سفارشهاى الهى است. «قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ»
۲- خدمتگزارى و احسان به پدر و مادر، از اوصاف موحّد واقعى است. «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۳- فرمانِ نیکى به والدین مانند فرمانِ توحید، قطعى و نسخ نشدنى است. «قَضى»
۴- احسان به والدین در کنار توحید و اطاعت از خداوند آمده است تا نشان دهد این کار، هم واجب عقلى و وظیفه انسانى است، هم واجب شرعى. «قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۵- نسل نو باید در سایه ایمان، با نسل گذشته، پیوند محکم داشته باشند. «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۶- در احسان به والدین، مسلمان بودن آنها شرط نیست. «بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۷- در احسان به پدر و مادر، فرقى میان آن دو نیست. «بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۸- نیکى به پدر ومادر را بىواسطه و به دست خود انجام دهیم. «بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۹- احسان، بالاتر از انفاق است و شامل محبّت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشکّر، مراقبت و امثال اینها مىشود. «بِالْوالِدَینِ إِحْساناً»
۱۰- احسان به والدین، حدّ و مرز ندارد. «بِالْوالِدَینِ إِحْساناً» (نه مثل فقیر، که تا سیر شود، و جهاد که تا رفع فتنه باشد و روزه که تا افطار باشد.)
۱۱- سفارش قرآن به احسان، متوجّه فرزندان است، نه والدین. «وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً» زیرا والدین نیازى به سفارش ندارند و به طور طبیعى به فرزندان خود احسان مىکنند.
🖊 ادامه:
۱۲- هرچه نیاز جسمى وروحىِ والدین بیشتر باشد، احسان به آنان ضرورىتر است. «یبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ
۱۳- پدر و مادر سالمند را به آسایشگاه نبریم، بلکه نزد خود نگهداریم. «عِنْدَکَ»
۱۴- وقتى قرآن از رنجاندن سائل بیگانهاى نهى مىکند، «أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» تکلیف پدر و مادر روشن است. «وَ لا تَنْهَرْهُما»
۱۵- هم احسان لازم است، هم سخن زیبا و خوب. «إِحْساناً ... قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً» بعد از احسان، گفتار کریمانه مهمترین شیوه برخورد با والدین است.
۱۶- در احسان به والدین و قول کریمانه، شرط مقابله نیامده است. یعنى اگر آنان هم با تو کریمانه برخورد نکردند، تو کریمانه سخن بگو. «وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً»
🔺 آیه ۲۴ سوره مبارکه اسراء:
🌺 «وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً» و از روى مهربانى و لطف، بالِ تواضع خویش را براى آنان فرودآور و بگو: پروردگارا! بر آن دو رحمت آور، همانگونه که مرا در کودکى تربیت کردند.
🖊 شرح آیه ۲۴ سوره مبارکه نساء:
🌸 تواضع و درخواست رحمت از خدا برای پدر و مادر:
۱- فرزند در هر موقعیتى که هست، باید متواضع باشد و کمالات خود را به رُخ والدین نکشد. «وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ»
۲- تواضع در برابر والدین، باید از روى مهر و محبت باشد، نه ظاهرى و ساختگى، یا براى گرفتن اموال آنان. «وَ اخْفِضْ لَهُما ... مِنَ الرَّحْمَةِ»
۳- فرزند باید نسبت به پدر مادر، هم متواضع باشد، هم برایشان از خداوند رحمت بخواهد. «وَ اخْفِضْ ... وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما»
۴- دعاى فرزند در حقّ پدر و مادر مستجاب است، وگرنه خداوند دستور به دعا نمىداد. «وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما ...»
۵- دعا به پدر و مادر، فرمان خدا و نشانه شکرگزارى از آنان است. «قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما ...»
۶- در دعا از کلمه «رَبِّ» غفلت نکنیم. «قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما»
۷- رحمت الهى، جبران زحمات تربیتى والدین است. «رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی» گویا خداوند به فرزند مىگوید: تو رحمت خود را دریغ مدار، و از خدا نیز استمداد کن که اداى حقّ آنان از عهده تو خارج است.
۸- گذشته خود، تلخىها و مشکلات دوران کودکى و خردسالى را که بر والدین تحمیل شده است از یاد نبرید. «کَما رَبَّیانِی صَغِیراً»
۹- پدر و مادر باید بر اساس محبّت فرزندان را تربیت کنند. «ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی»
۱۰- انسان باید از مربّیان خود تشکّر و قدردانى کند. «ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی»
🔹 آیه ۲۵ سوره مبارکه اسراء:
🌷 «رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِما فِی نُفُوسِکُمْ إِنْ تَکُونُوا صالِحِینَ فَإِنَّهُ کانَ لِلْأَوَّابِینَ غَفُوراً» پروردگارتان به آنچه در درون شماست، آگاهتر (از خودتان) است. اگر صالح باشید، قطعاً او آمرزنده توبهکنندگان است.
🔸 پیامهایی از آیه ۲۵ سوره نساء:
۱- از شئون ربوبیت خداوند، آگاهى اوست. «رَبُّکُمْ أَعْلَمُ»
۲- انگیزه ما در هر کار و در خدمت به والدین زیر نظر اوست. «رَبُّکُمْ أَعْلَمُ ...»
۳- صلاحیتها مربوط به درون و انگیزههاست. «فِی نُفُوسِکُمْ إِنْ تَکُونُوا صالِحِینَ»
۴- اگر دل و درون، صاف و صالح باشد، دَر توبه باز است. «تَکُونُوا صالِحِینَ ... لِلْأَوَّابِینَ غَفُوراً»
۵- توبه خود را با انابه پىدرپى انجام دهیم. «اوابین»
۶- خداوند بخشاینده است، امّا شرط برخوردارى ما از مغفرت الهى، توبه است. «إِنْ تَکُونُوا صالِحِینَ ... لِلْأَوَّابِینَ غَفُوراً»
۷- اگر از روى نادانى برخورد نامناسبى با والدین داشتهایم، با توبه مىتوانیم رحمت خدا را جلب کنیم. «صالِحِینَ ... غَفُوراً» (با توجّه به آیه قبل)
۸- عفو و بخشش الهى از شئون ربوبیت اوست. «رَبُّکُمْ ... غَفُوراً»
۹- یکى از نشانههاى صالح بودن انسان، توبه کردن است. «إِنْ تَکُونُوا صالِحِینَ ... لِلْأَوَّابِینَ»
۱۰- گاهى از افراد صالح نیز لغزشى سر مىزند، که البتّه باید این کوتاهىها را با توبه جبران کرد. «إِنْ تَکُونُوا صالِحِینَ ... اوابین»
📌 پینوشتها:
[۱] . تفسیر نورالثقلین
[۲] . تفسیر نمونه
[۳] . تفسیر مجمعالبیان
[۴] . تفسیر فرقان
[۵] . کافى، ج ۲، ص ۱۵۷
[۶] . مریم، ۳۹
[۷] . مریم، ۱۴
[۸] . بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۹۵
[۹] . تفسیر نورالثقلین
[۱۰] . حج، ۷۸
🔹 کانال ستاد تفسیر قرآن کریم یزد:
🔰🔰🔰🔰🔰
@tafsir_yazd
#تفسیر
#سوره_انعام
#آیه۱۴۸جز۸
🔸 سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَيْءٍ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذاقُوا بَأْسَنا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ «۱۴۸»
به زودى كسانى كه شرك ورزيدهاند، خواهند گفت: اگر خدا مىخواست، نه ما و نه پدرانمان شرك نمىآورديم و هيچ چيزى را (از سوى خود) حرام نمىكرديم. كسانى كه پيش از آنها بودند (نيز پيامبران قبلى را) اينگونه تكذيب كردند تا آنكه طعم قهر و عذاب مارا چشيدند. بگو: آيا براى شما دانشى هست؟ آن را براى ما آشكار كنيد! شما جز از گمان و خيال پيروى نمىكنيد و شما جز حدسزن و دروغگويانى بيش نيستيد.
🔹 نکته ها:
🌷 در اين آيه يك خبر غيبى از آينده مطرح است كه مشركان چه خواهند گفت، «سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا» آن آينده به وقوع پيوست و آنچه پيشگويى شده بود آنان گفتند. «وَ قالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا»
اين بهانه كه «اگر خدامىخواست، ما و پدرانمان مشرك نمىشديم» بارها توسّط مشركان مطرح شده است، چنانكه در آيه ۳۵ سورهى نحل و آيه ۲۰ سوره زخرف نيز آمده است.
❓ سؤال: اين آيه سخن مشركان را نقل مىكند كه اگر خدا از شرك ما راضى نيست، چرا ما را از آن باز نمىدارد؟ پس شرك ما مورد رضاى خداست!
✅ پاسخ:
🔺 انجام هر كار از هر كسى، از مَدار قدرت خداوند بيرون نيست، ليكن اراده و مشيّت خداوند آن است كه انسان راه خود را آزادانه انتخاب كند. دولت كه آب و برق و گاز را به منزل ما مىآورد، اين امكانات، دليل راضى بودن دولت به سوءاستفاده ما نيست. خداوند به انسان عقل و وحى عطا كرده و راه حقّ و باطل را به او نشان داده و او را در انتخاب آزاد گذاشته، ولى اراده و اختيار، نشانهى راضى بودن او به خلاف ما نيست.
خداوند، خواهان ايمان اختيارى مردم است نه اجبار آنان به ايمان آوردن. در قرآن بارها آمده است كه: اگر خدا مىخواست، همه را هدايت مىكرد و پيامبر هم حقّ اكراه و اجبار مردم به ايمان را ندارد.
🔸 پیام ها:
۱- رهبران و انديشمندان دينى بايد خود را براى پاسخگويى به شبهات و بهانهجويىهاى آينده آماده كنند. «سَيَقُولُ»
۲- فرستادن انبيا و كتب آسمانى براى آنست كه مردم با آزادى و اختيار، موحد شوند. پس منطق مشركان (كه اگر خدا مىخواست با قهر و قدرت مانع شرك ما مىشد) غلط است. «لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا»
۳- بدتر از گناه، توجيه آن است. مشركان، شرك خود را توجيه كرده و آن را مشيّت الهى مىدانستند. «لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا» (جبرگرايى، بهانهاى است براى فرار از مسئوليّت)
۴- مشركان، انحراف خود را با تاريخ نياكان خود توجيه مىكردند. «لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا»
۵- عقيده به جبر، از توجيهات بىاساس منحرفان است. «لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا». شيطان هم كه رهبر منحرفان است، گمراهى خود را به خدا نسبت داد و چنين گفت: «رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي»
۶- مخالفان، همواره با اهرم جبر، به تكذيب پيامبران پرداختهاند. «كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ»
۷- قرآن از مخالفان هم تقاضاى حجّت و دليل مىكند. «قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ»
۸- آنان كه به بهانهى سرنوشت، از مسئوليّت مىگريزند، منتظر چشيدن قهر خدا باشند. «ذاقُوا بَأْسَنا»
۹- طرفداران جبر، منطق ندارند و در پى خيالاتند. «إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ»
۱۰- اگر به جاى علم و يقين، در پى ظن و گمان باشيم، گمراه خواهيم شد. «إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ»
@tafsir_yazd
#نکته_قرآنی
❓ آیا در بیان زیبایی حضرت یوسف (ع) مبالغه صورت نگرفته است ؟
آیات ۳۰ الی ۳۲ سوره یوسف ، یکی از بخشهای حیرتانگیز داستان این پیامبر را بیان میکند:
🔸 و [دستهای از] زنان در شهر گفتند: زن عزیز مصر از غلام خود کام خواسته و سخت خاطر خواه او شده است. به راستی ما او را در گمراهی آشکاری میبینم. پس چون [همسر عزیز ] از مکرشان اطلاع یافت، نزد آنان فرستاد و محفلی برایشان آماده ساخت و به هر یک از آنان [میوه و] کاردی داد و [به یوسف] گفت: برآنان درآی. پس چون زنان او را دیدند، وی را بس شگفت یافتند و [از شدت هیجان و مات زدگی] دستهای خود را بریدند و گفتند: منزه است خدا، این بشر نیست، این جز فرشتهای بزرگوار نیست، [زلیخا] گفت:
این همان است که دربارهاش مرا سرزنش میکردید، من از او کام خواستم…
🔹 مطابق این آیات و بنا به روایاتی که در تفسیر آنها آمدهاست،
زیبایی یوسف آنقدر خیرهکننده و حیرتانگیز بوده که وقتی زنان برای اولین بار او را (در این صحنه) دیدند، از خود بیخود شدند به گونهای که متوجه نشدند که به جای بریدن میوه در حال بریدن دستهای خودشان هستند!
🔺 یوسف (بنا به فرض) سالها در دربار پادشاه مصر به عنوان غلام و یا فرزندخوانده عزیز مصر زندگی میکرد و بنابراین در این مدت صدها بار در کوچه و خیابان و بازار و همینطور در دربار پادشاه رفت و آمد کرده است و هزاران نفر از مرد و زن و پیر و جوان (خصوصاً زنان دربار و اطرافیان زلیخا) بارها او را دیدهاند.
❓ در اینجا دو نکته سوال برانگیز وجود دارد:
🔸 ۱-. اگر یوسف چنان زیبایی افسانهای و خیرهکننده و شگفتانگیزی داشت (که گمان میرفت فرشتهای آسمانی است) در این صورت مدتها پیش از این حادثه، آوازه زیبایی عجیب و سحرانگیزِ او در شهر میپیچید و همه (خصوصاً زنان!) او را میشناختند.
در حالی که مطابق آیات فوق، زنان مصر تا آن زمان یوسف را ندیده بودند. آیا همین، داستان را مشکوک نمیکند؟
🔹 ۲-. اگر زیبایی یوسف اینقدر سحرانگیز بود، در این صورت وجود او در شهر، بلای جان زنان میشد!
تصور کنید اگر یوسف با آن زیبایی در کوچه و بازار رفت و آمد کند، چه اتفاقات وحشتناکی برای زنانی که او را میبینند رخ میدهد!
بدون شک خطر مرگ آنها را تهدید میکند!
🔺 قبل از بیان عباراتی قابل توجه از علامه طباطبایی(ره) در این رابطه باید به چند نکته توجه داشته باشیم:
🔸 اول اینکه این زنان خودشان هم زنان هوسرانی بودند نه زنان معمولی و با عفت.
بعضی نوشتهاند: این بانوان، پنج نفر بودند که عبارتند از:
۱. همسر ساقی شاه
۲. همسر رئیس نانواها
۳. همسر رئیس نگهبانان چهار پایان
۴. همسر رئیس زندان
۵. همسر وزیر دربار (بحار، ج ۱۲، ص ۲۲۶)
🔹 نکته دوم اینکه:
حضرت یوسف علیه السلام غلام زلیخا بود و زیاد در کوچه و بازار رفت و آمد نداشت بلکه بیشتر وقتش را در دربار بود.
همچنین آن زنان هوسباز ، همسران اشراف و درباریان مصر بودند و آن ها نیز زیاد در کوچه و خیابان رفت و آمد نداشتند.
با توجه به نظام طبقاتی و برده داری ، آنان توجهی به بردگان و غلامان نداشتند.
و آنچه از تاریخ و تفاسیر استفاده می شود، آنان هنوز حضرت یوسف را ندیده بودند.
🌸 علامه طباطبایی در مورد علت بریدن دستها توسط زنان اشراف مصر می فرماید:
«به محضی که یوسف وارد شد تو گویی افتابی درخشیدن گرفت.
چشم حضار که به او افتاد عقل از سرشان پرید،و حیرتزده و مسحور جمال او شدند،
در نتیجه از شدت بهت زدگی و شیدایی با کاردهای تیز دستهای خود را بجای میوه بریدند.
آری این،اثر و خاصیت شیفتگی و دلدادگی است،
چون وقتی نَفس آدمی مجذوب چیزی گردد آن هم به طوری که علاقه و یا ترسش نسبت به آن چیز از حد بگذرد،دچار اضطراب می گردد و در صورتیکه بهت زده شود و مشاعر خود را از دست دهد، دیگر نمی تواند تدبیر و تنظیم قوای اعضای خود را در دست بگیرد و چه بسا در این لحظه با سرعت هرچه تمامتر خود را به سوی همان خطری که از آن مبهوت شده بود پرتاپ میکند، و نظایر این حوادث در صحنۀ عشق و محبت بشسیار و حکایات عشاق روزگار که سرانجامشان به چه جنونی انجامیده معروف است.
{تفسیر المیزان،ج۱۱ص۱۹۷-۱۹۸}
☘ آنچه از تفاسیر و منابع تاریخی آیات قرآن که این ماجرا را بیان می کند،
هوسباز بودن و بی عفت بودن زنان حاظر در مجلس زلیخا را ثابت می کند، و بخاطر وجود چنین زمینه ای در آنها بود که با دیدن چهره آن حضرت از خود بی خود شدند.
🔰 ادامه مطلب درباره جمال حضرت یوسف در قرآن:
🔹 علامه طباطبایی در این مورد می فرماید:
گفتگوهایى که زنان در پیرامون مراوده زلیخا و یوسف مى داشتند بیشتر براى تسکین حسادت و تسلاى دل و فرو نشاندن جوش سینه ها بود و گرنه آنها تاکنون یوسف را ندیده بودند، و آن چه که زلیخا از یوسف چشیده بود نچشیده بودند، و چون او دیوانه و شیدایش نشده بودند.
آنها پیش خود خیال مى کردند غلام زلیخا مردى معمولى است ، آنگاه یکى پس از دیگرى قیاسهایى مى کردند، غافل از اینکه شنیدن کى بود مانند دیدن. {همان،ص۱۹۶}.
منبع : پرسمان قرآن
@tafsir_yazd
📷 #گزارش_تصویری
#جلسه_هفتگی_تفسیر_قرآن
🔸 تصاویر جلسه هفتگی تفسیر موضوعی قرآن کریم با عنوان "زندگی به رنگ خدا" و با موضوع "اخلاق در قرآن"
🔹 استاد: حجت الاسلام والمسلمین مهدی میرحسینی
🔸 مکان: دفتر مرجع عظیم الشان آیت الله العظمی جوادی آملی (زید عزه)
📢 توضیح اینکه، جلسات فوق به صورت هفتگی روز پنجشنبه ساعت ۱۰ صبح در دفتر #آیتالله_العظمی_جوادی_آملی واقع در خیابان شهید ابراهیمی روبروی فرمانداری یزد برگزار می شود.
#تفسیر
#آیه۲۱_نور
🕸 گام های شیطان:
🔺 يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
🔸 ترجمه:
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! گامهاى شيطان را پيروى نكنيد و هركس پيرو گامهاى شيطان شود، همانا كه او به فحشا و منكر فرمان مىدهد و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، هرگز هيچ يك از شما پاك نمىشد. ولى خداوند هر كس را بخواهد، پاك مىسازد و خدا شنوا و داناست.
🔹 معانی کلمات آیه:
🔺 خطوات:خطوة: گام و قدم، خطوات جمع آنست ناگفته نماند خطوه فاصله دو قدم در راه رفتن و به فتح اول يك دفعه قدم برداشتن است، منظور از آن وساوس شيطانى است.
فحشاء: عمل بسيار زشت. راغب گويد: فحش و فاحشه و فحشاء هر قول و فعلى است كه قبح آن بزرگ باشد، زمخشرى گويد: كارى كه قبحش خارج از حد است، على هذا «منكر» به معنى ناپسند اعم از فحشاء است.
زكى: زكاة در اصل به معنى نموّ و زيادت است به معنى پاكى و مدح نيز آيد مراد از آن در اينجا پاكى است
🔰 نکته ها:
در آيات ۱۴ ، ۲۰ و ۲۱ سه بار سخن از فضل و رحمت خداوند آمده است تا بگويد اگر لطف او نبود، معلوم نبود وضع شما چگونه باشد!
«خُطُواتِ» جمع «خطوة» به معناى گام است. قرآن در مورد نحوهى منحرف كردن شيطان، عبارتِ «خطوات الشيطان» را به كار برده است تا بگويد: شيطان، گام به گام انسان را به سوى انجام گناهان مىكشاند.
در قرآن چند مرتبه از «خُطُواتِ الشَّيْطانِ» سخن به ميان آمده است؛ يك جا مىفرمايد:
«ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ» ( آیه ۲۰۸ بقره) همگى در صلح و آشتى درآييد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد. و در جاى ديگر مىفرمايد: «كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ» ( آیه ۱۶۸ بقره) از چيزهاى حلال و دلپسند بخوريد و مواظب گامهاى شيطان باشيد و از آن پيروى نكنيد. در اين آيه نيز پيرامون اشاعهى فحشا نسبت به مؤمنين مىفرمايد: از گامهاى شيطان پيروى نكنيد.
⬇️ نمونه گامهاى شيطان عبارت است از:
دوستى با افراد فاسد، شركت در مجالس آنان ،ارتكاب گناهان كوچك، و پس از آن گناهان بزرگ و در نهايت قساوت قلب و بدعاقبتى و پايانى شوم.
☘ پیام ها:
۱- به ايمان خود مغرور نشويم، توجّه به هشدارهاى پى در پى لازم است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا»
۲- شيطان براى گمراه كردن مؤمنان، تلاش مىكند. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ»
۳- سياست شيطان، نفوذ تدريجى و گام به گام است. «خُطُواتِ الشَّيْطانِ» (از همان گام اوّل مواظب باشيم).
۵- با مردم مستدل سخن بگوييم. خداوند كه مىفرمايد: از شيطان پيروى نكنيد، دليل آن را ذكر مىكند: زيرا او به گناه فرمان مىدهد. فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ ...
۶- شيطان در آغاز وسوسه مىكند و به هركس از وسوسه او پيروى كند فرمان مىدهد. وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ ... فَإِنَّهُ يَأْمُرُ ...
۷- كار شيطان، با نماز در تضادّ است. شيطان به انسان دستور گناه مىدهد، «فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» (امّا نماز انسان را از گناه باز مىدارد. إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ ...
۸- تزكيه، بدون توفيق الهى امكان ندارد. وَ لَوْ لا ... ما زَكى ...
۹- انسان، همواره به لطف خداوند نياز دارد. (تكرار جمله «لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ» در اين آيه و آيات قبل)
۱۰- در مسير زندگى انسان، فريب و فحشا وجود دارد، ولى راه توبه و نجات نيز باز است. «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ»
۱۱- حتّى اولياى خدا به توفيق الهى نياز دارند. «ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ»
۱۲- خداوند حكيم، به مقدار لياقت و ظرفيّت افراد، خير و سعادت نازل مىكند. «يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ»
۱۳- علم به اينكه خدا همه چيز را مىبيند و مىشنود، بهترين عامل بازدارنده از فحشا و منكرات است. «وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»
🌹🌹🌹🌹🌹
🖊 برگرفته از #تفسیر_نور حجت الاسلام والمسلمین حاج آقا #قرائتی
@tafsir_yazd
#نکته_قرآنی
💠موضوع:
زمان انتقام گرفتن خداوند
✍ انتقام الهی را از حیث زمان می توان به اخروی و دنیوی تقسیم کرد:
الف. انتقام اخروی:
✍ در برخی از آیات قرآن، زمان انتقام گرفتن خداوند روز قیامت است: «يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ»؛(۱) (ما از آنها انتقام مىگيريم) در آن روز كه آنها را با قدرت خواهيم گرفت؛ آرى ما انتقام گيرندهايم!
🔹در آیه ی دیگر میفرماید: «...يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَالْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَ بَرَزُواْ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ»؛(۲) ...در آن روز كه اين زمين به زمين ديگر و آسمانها (به آسمانهاى ديگرى) مبدل مىشود و آنان در پيشگاه خداوندِ واحدِ قهار ظاهر مى گردند.
🔸در حقیقت انتقام الهی در عالم آخرت همان عذابهای گوناگون خداوند است که هر فرد به اندازهای که استحقاق عذاب دارد، گرفتار آن خواهد شد.(۳)
🔹در آیات فوق انتقام خدای تعالی به روز قیامت اختصاص داده است با این که خدای تعالی همیشه دارای انتقام است، این مطلب بدین جهت است که انتقام اخروی، عالیترین جلوههای انتقام است.(۴)
📚۱) سوره دخان/۱۶
۲) سوره ابراهیم/۴۸
۳) سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله؛ الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت، دارالتعاریف، ۱۴۰۶ ق، چاپ اول، ج ۶، ص ۳۸۵
۴) المیزان فی تفسیرالقرآن، ج ۱۲، ص ۸۸
@tafsir_yazd
#نکته_قرآنی
💠 زمان انتقام گرفتن خداوند
✍ ب. انتقام دنیوی:
خداوند متعال از برخی در دنیا انتقام میگیرد؛ مانند عذاب هایی که به عنوان انتقام بر قوم فرعون(۱) و قوم شعیب (۲) نازل کرد. خداوند برخی از اقوام را به انتقام دنیوی تهدید کرده است به عنوان نمونه، خطاب به پیامبر اسلام میفرماید: «فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِكَ فَإِنَّا مِنْهُمْ مُنْتَقِمُونَ»؛(۳) و هرگاه تو را از ميان آنها ببريم، حتماً از آنان انتقام خواهيم گرفت!
🔹منظور از بردن پیامبر اسلام (ص) از میان امتش، رحلت آن بزرگوار است و اشاره به این دارد که اگر مردم به راه خود همچنان ادامه دهند، در غیاب پیامبرشان شدیداً آنها را مجازات میکنیم.(۴) مشروط کردن انتقام به عدم حضور پیامبر در میان امت به خاطر آن است که پیامبر (ص) مظهر رحمت واسعه الهی و رحمه للعالمین است و وجود او مانع نزول قهر الهی و بلا و عذاب است . آنچنان که در آیه ۳۳ سوره انفال می فرماید : وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ خداوند، تا تو در میان آنها هستى آنها را مجازات نخواهد کرد، و (نیز) تا استغفار مى کنند خدا عذابشان نمى کند.
🔸همچنین قرآن کریم یکی دیگر از انتقامهای دنیوی خداوند را اضلال گناهکاران و گمراهان برشمرده و فرموده است: «وَ مَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ... أَلَيْسَ اللَّهُ بِعَزِيزٍ ذِىانتِقَام»؛(۵) و هر كس را خداوند گمراه كند، هيچ هدايتكنندهاى ندارد... آيا خداوند توانا و داراى مجازات نيست؟!
🔹عزت و صاحب انتقام بودن خداوند اقتضا میکند از کسی که حق را انکار کرده و بر کفر خود اصرار ورزیده، انتقام گرفته شود و انتقامش به این صورت است که او را گمراه کند و راهنمایی نباشد که او را هدایت کند. باید توجه داشت که این گمراه کردن توسط خداوند به عنوان یک مجازات بوده وگرنه خداوند ابتداً هیچکس را گمراه نمیکند؛ بلکه اضلال خداوند ثانوی است.(۶)
📚۱) سوره اعراف/۱۳۶
۲) سوره حجر/۷۹
۳) سوره زخرف/۴۱
۴) مكارم شیرازی، ناصر و همکاران؛ تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ ش، چاپ اول، ج ۲۱، ص ۷۱
۵) سوره زمر/۳۶
۶) المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲
@tafsir_yazd