🔸 اولین مستند اربعینی سینما 📺 بازخوانی ۵ نکته درباره مستند «اربعین» ساخته ناصر تقوایی ✍مصطفی قاسمیان 1️⃣ مستند «اربعین» اثر ناصر تقوایی محصول سال ۱۳۴۹ احتمالا اولین فیلم مستند ایرانی درباره آیین عزاداری اربعین حسینی است. او که خودش اهل آبادان و مادرش بوشهری است و با فرهنگ جنوب آشنایی دارد، این فیلم مستند را در ۲۹ سالگی و مدتی بعد از ساخت «آرامش در حضور دیگران» اولین فیلم بلند سینمایی‌اش، به تولید رساند؛ اثری به سفارش سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران. 2️⃣ «اربعین» در کنار «باد جن» و «موسیقی جنوب» سه‌گانه مستند ناصر تقوایی درباره آیین‌های مذهبی جنوب ایران را تشکیل می‌دهد. موضوع این اثر، آیین عزاداری روز چهلم شهادت سیدالشهدا(ع) در جنوب ایران است و به طور خاص، مراسم سینه‌زنی هیئت ابوالفضلی مسجد دهدشتی و مراسم دمام‌زنی مسجد بهبهانی بوشهر را در این روز (مصادف با دوشنبه ۷ اردیبهشت ۱۳۴۹) به تصویر می‌کشد. 3️⃣ «اربعین» مستندی کوتاه با زمان ۲۱ دقیقه است. در تیتراژ بسیار کوتاه آن نیز تنها نام ۵ نفر به عنوان عوامل پشت صحنه ذکر شده که تقریبا همه آن‌ها جز خود ناصر تقوایی تدوینگر و کارگردان ۸۲ ساله این فیلم، درگذشته‌اند. اگرچه تقوایی برای «اربعین»، هیچ گفتار متنی تدارک ندیده و صرفا با زبان تصویر سخن گفته، اما منتقدان عموما بیان هنری و سینمایی آن را می‌ستایند و این فیلم را فراتر از یک مستند گزارشی می‌دانند. 4️⃣ جالب است که هدف اولیه ناصر تقوایی، ساخت مستندی درباره آیین عزاداری روز عاشورا بوده، اما اواخر اسفند ۱۳۴۸ و پیش از روز عاشورا، با مخالفت رییس وقت شهربانی بوشهر مواجه می‌شود: «شما می‌خواهید عقب‌ماندگی مردم ما را به خارجی‌ها نشان بدهید»! کسب مجوز از شهربانی بوشهر تا اربعین طول می‌کشد و این‌چنین سوژه فیلم از عاشورا به اربعین تغییر می‌کند. 5️⃣ ملودی نوحه‌خوانی «لیلا بگفتا» که در این فیلم نمایش داده شده، بعدها توسط حسین فخری به عنوان ملودی نوحه مشهور «ممد نبودی ببینی» درباره شهید جهان‌آرا استفاده و بسیار مشهور شد. جالب آن که جهانبخش کردی‌زاده مداح بوشهری این نوحه، از تقوایی ناراحت بود، چون در تیتراژ نامش را «بخشو» ذکر کرده بود، در حالی که در واقع، «بخشی» خوانده می‌شد. کردی‌زاده ۷ سال بعد از ساخت مستند «اربعین» درگذشت. منتشر شده در کانال اندیشکده راهبردی اربعین در پیام‌رسان بله به آدرس: @arbaeenisu1441 #مستند_اربعین #زیارت_سینما #ناصر‌تقوایی 🆔 @tammolaat