#فعالیتهای_زنان_دهقان‏_زاده_درباری: چرا زنان حرمسرای سلطنتی، قلیان ها را شکستند؟ چرا برخی از آنان، خبرهای اندرونی را به مخالفان حکومت دادند؟ و به چه دلیل بعضی از زنان درباری، از افکار #سید_جمال_الدین و از اقدام #میرزارضای_کرمانی علیه #ناصرالدین‌شاه حمایت کردند؟ به این سؤالها، پاسخهای مختلفی داده شده و از جمله گفته شده است اغلب زنان شاه را دهقان‏ زادگانی تشکیل می‏ دادند که شاه بیشتر آنان را در گردش و شکار و به ‌صورت‌ تصادفی می‌ یافت و به همسری برمی ‌گزید. اغلب این زنان وضعیت رضایت ‏بخشی نداشتند. تعداد زیادی از آنها، تنها چندبار در سال همسر خود را می‏ دیدند و گاه اتفاق می ‏افتاد شاه حتی از تولد و مرگ فرزندان این زنان آگاه نمی‏ شد. تاج‏ السلطنه، دختر ناصرالدین‏ شاه، درباره وضع این زنان شاه نوشته است: «در خانه ‏هایی که دیوارهایش از سه تا پنج ذرع ارتفاع دارد، مخلوقاتی سر و دست شکسته، بعضی با رنگهای زرد و پریده، برخی گرسنه، برخی برهنه، بعضی در تمام شبانه‌روز منتظر و گریه‌کننده، در زنجیر به سر می‏ برند. در مقابل این زندگانی تاریک، مرگ، روز سفید ما است. »(همان) تلاش این دسته از زنان در مخالفت با سلطنت را نمی ‏توان در پرونده زنان مرفه و اشراف قرار داد، آنان بیش‌ از آنکه به دربار تعلق داشته باشند، به جامعه دهقانی و روستایی تعلق داشتند. برخی از مهمترین حرکتهای ضد دولتی زنان شاه و در کل زنان دربار را به شرح زیر می ‏توان نام برد: ۱) یکی از برجسته ‏ترین مخالفتهای این زنان درباری با اقدامات شاه، طغیان آنها علیه #قرارداد_رژی بود. در این حادثه بسیاری از زنان ‏درباری به حدی منقلب بودند که تمام قلیان های بلوری، چینی و گلی را شکستند و همه آثار دخانیات را از عمارت سلطنتی پاک کردند. در این حرکت، همه زنان، چه کوچک و چه بزرگ، همدست بودند. هم ‏دستی زنان و پافشاری‏ شان، شاه را شگفت‌ زده کرد، به‌ طوری‌ که شاه با خشم و غضب می‏ گفت: «زن هایم حاضر بودند، برای خوشی من جان خود را فدا کنند، اما امروز حتی از دادن یک سیگار به من مضایقه می ‏کنند. »(اجتهادی، 1382: 162) ۲) جلوه دیگر مخالفت زنان شاه با #قرارداد_رژی، زمانی ظاهر شد که مأموران دولتی به سوی مردان و زنان تظاهر کننده آتش گشودند. در پی آن، زنان اندرونی بنای گریه و زاری گذاشتند. یکی از آنها، گریه و زاری بیشتر می‏کرد. #ناصرالدین‌شاه وقتی او را دید، برای آرام ‌کردنش گفت: حکم تحریم تنباکو، از #میرزای_شیرازی نیست، و الا من هم اطاعت می‏ کردم. آن زن پاسخ داد: پس این صدای تیر و تفنگ که به طرف سادات و علما شلیک می ‏شود را نمی ‏شنوید. شاه برای گمراه ‌کردن آن زن گفت: این تیرها به هوا شلیک می‏ شود. (بوشهری، 1347: 48) ۳) اوج مخالفت #زنان_حرمسرا با قرارداد را می‏ توان در اقدام #انیس‏_الدوله، سوگلی شاه، مشاهده کرد. شاه قلیان درخواست نمود اما او که ریاست حرمسرا را بر عهده داشت، گفت: کشیدن قلیان حرام است. شاه گفت: چه کسی آن را حرام کرده. وی جواب داد: همان کسی که مرا بر تو حلال کرده است. انیس ‏الدوله که دختر یکی از دهقانان لواسان تهران بود و در جریان مسافرت شاه به لواسان به عقد شاه درآمد، بارها در جهت خواست عمومی گام برداشت. به‌عنوان‌مثال، «وی از شاه خواست که رکن‏ الدوله حاکم شیراز را عوض نکند تا مردم مجبور نشوند با آمدن حاکم جدید، دوباره مالیات بدهند. شاه با تقاضای وی موافقت کرد. »(آدمیت و ناطق، 1356: 156) نویسنده: دکتر مرتضی شیرودی @tarikh_j