وَمَكَروا وَمَكَرَ اللَّهُ ۖ وَاللَّهُ خَيرُ الماكِرينَ آل عمران: ۵۴ 🇮🇷

شگفتا! یا علی بن الحسین! چرا برای نشان‌دادن اهمیت امانت‌داری، این چنین تصویرگری می‌کنی؟ چرا برای اینکه بگویی امانت‌دار باشیم، می‌گویی اگر قاتل حسین شمشیرش را، همان شمشیری که با آن حسین را شهید کرد به تو امانت دهد، به او باز خواهی گرداند؟ تو چه بزرگی! تو چه اخلاق‌مداری! تو چه حق می‌گویی! هیهات! ما فقط بر شما گریسته‌ایم و هنوز به شما نگرویده‌ایم. درود پروردگار بر شما صاحبان اخلاق و انسانیت. @tavanerejal

💠معرفی کنفرانس «میراث امام علی (ع): بررسی تعالیم او در متون بنیادین دانش و فرهنگ عربی-اسلامی» در سه روز اخیر (۱۸ تا ۲۰ تیر | 9-11 July ) در کالج سنت جان دانشگاه آکسفورد همایشی با عنوان The Legacy of ʿAlī ibn Abī Ṭālib  برگزار شد که میزبان پژوهشگران برجسته از کشورهای مختلف جهان بود. ⬇️دریافت کتابچه کنفرانس 🔺گزارش مختصر: ۱. علی، امامت و یعسوب: اخلاق، سیاست و تمثیل در رسائل اخوان‌الصفا عمر علی-دی-اونزاگا‌ (مؤسسه مطالعات اسماعیلی) این مقاله به ارجاعات مستقیم و غیرمستقیم به امام علی در رسائل اخوان‌الصفا می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه او به‌عنوان امام و مرجع اخلاقی در برخی تمثیلات، به‌ویژه تمثیل به "یعسوب"، ظاهر می‌شود. ۲. مسئله صفات الهی: دیدگاه امام علی و بازتاب آن در کلام معتزلی و شیعی حسن انصاری (مؤسسه مطالعات پیشرفته پرینستون) تحلیل خطبه نخست نهج‌البلاغه و الهیات سلبی آن، که الهام‌بخش جریان‌های کلامی معتزلی و شیعی بوده، نشان می‌دهد چگونه تمایز صفات ذات و صفات فعل در این مکاتب ریشه در آموزه‌های امام علی دارد. ۳. خلافت علی بن ابی‌طالب و تهدید طُلقاء شان آنتونی (اوهایو استیت) طُلقاء، گروهی از قریش که پس از فتح مکه مسلمان شدند، بعدها به مخالفان سیاسی امام علی بدل شدند. این ارائه به نقش آن‌ها در بحران سیاسی پس از قتل عثمان و رقابت‌های دوران خلافت امام علی می‌پردازد. ۴. امام علی و تأثیر تاریخی‌اش بر تفسیر قرآن ماریا دکاکه (جورج میسون) امام علی از منابع مهم تفاسیر شیعه و اهل سنت است. خطبه‌ها و نامه‌های او سرشار از استنادها و سبک قرآنی است. این ارائه به پیوند عمیق او با قرآن می‌پردازد. ۵. امام علی و احکام فقهی او: بررسی فرآیندهای انتساب و قداست‌بخشی در فقه شیعه رابرت گلیو (اکستر) این پژوهش نشان می‌دهد که دیدگاه‌های فقهی امام علی در منابع مختلف با تفاوت‌هایی نقل شده‌اند و بعدها در فرآیندهایی به‌عنوان ارجاعات اساسی برای مکتب‌های شیعه تثبیت شده‌اند. ۶. مناظرات درباره برتری امام علی در دربار مأمون نبیل حسین (میامی) مأمون، خلیفه عباسی، در مناظراتی از برتری امام علی بر دیگر صحابه دفاع می‌کرد. این مقاله این مناظره‌ها را بررسی کرده و نشان می‌دهد چگونه رویکرد مأمون، علوی‌گرایانه ولی نه الزاماً شیعی بوده است. ۷. شمشیر و کتاب: بازسازی صحیفه علی در حدیث متقدم سیف‌الدین کارا ( گرونینگن) این ارائه گزارش‌هایی از «صحیفة علی» را بررسی می‌کند و نقش راهبردی آن را در سامان‌دهی جامعه اسلامی متقدم نشان می‌دهد. ۸. احادیث علی در لغت‌نامه‌های عربی کلاسیک تینان کلی (الخبر) سخنان امام علی در شکل‌گیری زبان عربی نقش به‌سزایی داشته‌اند. سبک بیانی او با تصاویر طبیعت غنی شده و در آثار لغوی و ادبی اهل سنت و شیعه بازتاب یافته، گرچه تفاوت‌هایی در استفاده فقهی از آن‌ها دیده می‌شود. ۹. برانگیختن شگفتی: دعای صباح، دعای کمیل و مناجات [امیرالمومنین] وینای ختیا (مؤسسه مطالعات شیعی) این مقاله به بررسی تاریخی و محتوایی سه دعای منسوب به امام علی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه این متون، بینش عرفانی عمیقی از رابطه انسان و خدا را در قالب زبان هنرمندانه و پرشور عرضه می‌کنند. ۱۰. میراث امام علی و فرزندان او در دمشق در قرن پنجم سلیمان مراد (کالج اسمیت) در دوران پس از حکومت فاطمیان، سنت احترام به امام علی در میان برخی از علمای سنی باقی ماند. این مقاله نشان می‌دهد چگونه ابن عساکر در تاریخ دمشق با انگیزه‌های خاصی این میراث را برای مخاطب سنی بازسازی کرد. ۱۱. نام علی در کتیبه‌های معماری برنارد اوکین (دانشگاه آمریکایی قاهره) نام امام علی در بناهای مختلف از ایران صفوی تا سرزمین‌های عثمانی دیده می‌شود. این مقاله بررسی می‌کند که چگونه احترام به علی در معماری اسلامی، فراتر از مرزبندی‌های مذهبی تجلی یافته است. ۱۲. صدای علی در سنت فاطمی-طیبی: اخلاق در تنبیه الغافلین عزیز قطب‌الدین (آکادمی فاطمی) در رساله اخلاقی دعات فاطمی یمن، سخنان امام علی نقش بنیادین در شکل‌دادن به تصویر جامعه‌ی فاضله دارد. آموزه‌های او هم‌پایه با حدیث نبوی نقل می‌شوند و زیربنای معنوی این سنت محسوب می‌گردند. ۱۳. توحید، آخرت و دانش مقدس: میراث امام علی در مجالس مؤیدی طاهره قطب‌الدین ( آکسفورد) در مجالس مؤیدالدین، داعی فاطمی، امام علی محور آموزش توحید و تقوا معرفی می‌شود. این مقاله نشان می‌دهد چگونه معارف علی در سه بخش اصلی مجالس مؤیدی تجلی یافته و هویت دینی فاطمیان را شکل می‌دهد. ۱۴. علی بن ابی‌طالب و تیپولوژی عهدینی در متون شیعی دوین استوارت (اموری) این مقاله به بررسی تشبیه‌های عهدینی (مانند تشبیه علی بن‌ابی‌طالب به هارون) در متون شیعی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه این نوع تفسیرها تصویر خاصی از علی را با بهره‌گیری از داستان‌های انبیای بنی‌اسرائیل ایجاد کرده‌اند. @inekas در تلگرام

کتابچه کنفرانس «میراث امام علی (ع): بررسی تعالیم او در متون بنیادین دانش و فرهنگ عربی-اسلامی» در دانشگاه آکسفورد به راهبری طاهره قطب‌الدین 🗓  ۱۸ تا ۲۰ تیر  ۱۴۰۴ | 2025 9-11 July 🔹  شامل: معرفی مختصر و عناوین و چکیده ارائه‌ها و عنوان ارائه‌دهندگان 🔺 توضیحات بیشتر درباره کنفرانس @inekas در تلگرام

💢دفتر آیت‌الله سیستانی: صحنه‌های تکان‌دهنده‌ی گرسنگی فراگیر در نوار غزه که رسانه‌ها آن را مخابره می‌کنند، اجازه نمی‌دهد که هیچ انسان باوجدانی با خیال راحت غذا بخورد یا آب بنوشد. ✔️دفتر حضرت آیت‌الله‌ سیستانی در نجف اشرف با صدور بیانیه‌ای نسبت به وضعیت فاجعه‌بار انسانی در غزه ابراز نگرانی شدید کرد و خواستار اقدام فوری کشورهای اسلامی و جامعه جهانی برای پایان دادن به این بحران شد. 📝 متن بیانیه به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم پس از نزدیک به دو سال قتل و ویرانی بی‌وقفه و آنچه در پی داشته از صدها هزار شهید و مجروح، ویرانی کامل شهرها و مجتمع‌های مسکونی، این روزها مردم مظلوم فلسطین در نوار غزه با شرایطی بس سخت و طاقت‌فرسا روبرو هستند؛ به‌ویژه به دلیل کمبود شدید مواد غذایی که به بروز قحطی گسترده‌ای انجامیده و حتی کودکان، بیماران و سالمندان را نیز از آن گریزی نبوده است. اگرچه از نیروهای اشغالگر جز ارتکاب چنین وحشیگری فجیعی در چارچوب تلاش‌های مستمرشان برای کوچاندن فلسطینیان از سرزمین‌شان انتظار نمی‌رود، اما انتظار می‌رود که کشورهای جهان، به‌ویژه کشورهای عربی و اسلامی، اجازه ندهند این فاجعه بزرگ انسانی ادامه یابد. بلکه باید تلاش‌های خود را برای پایان دادن به آن دوچندان کنند و حداکثر توان خود را به کار گیرند تا رژیم اشغالگر و حامیانش را به گشودن مسیر کمک‌رسانی و رساندن مواد غذایی و دیگر نیازهای ضروری زندگی به غیرنظامیان بی‌دفاع در کوتاه‌ترین زمان ممکن وادار سازند. صحنه‌های تکان‌دهنده‌ی گرسنگی فراگیر در نوار غزه که رسانه‌ها آن را مخابره می‌کنند، اجازه نمی‌دهد که هیچ انسان باوجدانی با خیال راحت غذا بخورد یا آب بنوشد؛ چنان‌که امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) در وصف ستم به یک زن در سرزمین‌های اسلامی فرمود: «اگر مسلمانی پس از این ماجرا از غصه جان دهد، نکوهیده نیست، بلکه در نظر من سزاوار است.» و لا حول و لا قوة إلا بالله العلی العظیم. (۲۹ محرم ۱۴۴۷ هـ.ق) برابر با (۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵ م) دفتر حضرت آیت‌الله‌العظمی سیستانی (دام ظله) – نجف اشرف

📄 مقاله جدید 🔻 مفهوم‌شناسی «سیره» در احادیث شیعه بر اساس مدل شباهت خانوادگی ✍️ مهدی مردانی گلستانی | مصطفی قناعتگر 📎 یکی از مفاهیم پرکاربرد ولی کمتر واکاوی‌شده در منابع روایی شیعه، «سیره» است. این واژه در ساختار معنایی خود، با مفاهیمی چون سنت درهم‌تنیده شده و گاه تمایز آن‌ها دشوار می‌شود. 🧠 در این مقاله کوشیده‌ایم با بهره‌گیری از مدل «شباهت خانوادگی» (که در فلسفه زبان به کار می‌رود)، ابعاد مفهومی واژه «سیره» را در کاربست حدیثی شیعه تحلیل کنیم. 📌 چهار ویژگی اصلی سیره در کاربست روایی: فعل بودن اجتماعی بودن روشمندی استمرار 📄 لینک مقاله: https://jquran.um.ac.ir/article_47007.html 📥 دریافت فایل PDF 🧾 منتشرشده در مجله علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد (مقالات آماده انتشار) @tavanerejal

📚چاپ مقاله «شناسایی فرهنگِ مادیِ زیارتِ امام رضا در قرن چهارم هجری با تکیه بر باب پایانی کتاب عیون اخبار الرضا» در کتاب الهیات زیارت @tavanerejal

🔻مدافعان حرم حسینی در زمان امام هادی 🔹شیعیان ایستادند، حرم تخریب نشد. ده سال بعد، شیعیان نایستادند، کشته شدند، حرم تخریب شد به متوکل (جعفر بن معتصم) خبر رسید که مردم نواحی عراق (اهل سواد) در سرزمین نینوا برای زیارت قبر حسین (علیه‌السلام) گرد هم می‌آیند و جمعیتی فراوان از آنان به سوی قبرش می‌روند. پس متوکل یکی از فرماندهانش را با لشکری انبوه روانه کرد تا قبر حسین (علیه‌السلام) را ویران کند و مردم را از زیارت و اجتماع در کنار آن باز دارد. فرمانده به سوی سرزمین طف (کربلا) رفت و به آنچه مأمور شده بود، عمل کرد. این واقعه در سال ۲۳۷ هجری قمری [یعنی دورۀ امامت امام هادی علیه السلام] بود. مردم علیه او شوریدند و گرد آمدند و گفتند: «اگر همهٔ ما کشته شویم، بازماندگان ما هرگز از زیارت او دست نخواهند کشید». آنها نشانه‌هایی دیده بودند [شاید کراماتی از مزار امام] که به چنین کاری دست زدند. پس آن فرمانده به دربار (متوکل) نوشت و گزارش داد. در پاسخ، نامه‌ای از متوکل به فرمانده رسید که دستور می‌داد از مردم دست بردارد و به سوی کوفه برود، در حالی که تظاهر کند که رفتنش به‌خاطر رسیدگی به مصالح مردم آنجاست، و سپس به مرکز بازگردد. ماجرا به همین صورت گذشت تا اینکه سال ۲۴۷ هجری رسید. بار دیگر به متوکل خبر رسید که مردم از سواد و کوفه برای زیارت قبر حسین (علیه‌السلام) به کربلا می‌روند و جمعیت‌شان بسیار شده، بازاری بزرگ در آنجا برپا کرده‌اند. پس متوکل فرماندهی را با لشکری انبوه گسیل داشت و به منادی فرمان داد که اعلام کند: «هر که به زیارت قبر حسین رود، از ذمهٔ حکومت بری‌ء است» (یعنی حمایت حکومتی ندارد و خونش پای خودش). سپس قبر را نبش کردند و زمین آن را شخم زدند [در این تاریخ، مردم از حرم حسینی دفاع نکردند و حرم تخریب شد]. مردم از زیارت بازماندند و حکومت در پی تعقیب خاندان ابوطالب و شیعیان (رضی‌الله‌عنهم) برآمد. بسیاری را کشت، اما به آنچه قصد کرده بود، دست نیافت. 📚امالی طوسی، ص۳۲۸و۳۲۹ @tavanerejal

🔻کوتاه در دفن رسول الله قبر پیامبر صلی الله علیه و آله در حجره یا همان اتاقی است که ایشان در آن به روز دوشنبه از دنیا رفتند در حالی که مسموم بودند. آن اتاق، اتاق مختص عایشه بوده است. پس از فوت پیامبر، در مکان دفن ایشان میان اصحاب و اهل بیت اختلاف می‌افتد. امیرالمومنین علی علیه‌السلام پیشنهاد دادند که پیامبر در همان اتاق که از دنیا رفتند دفن شوند؛ زیرا خداوند پیامبرش را در پاک‌ترین زمین‌ها قبض روح می‌کند، پس بهتر است در همان زمین پاک دفن شود. در نهایت همه با نظر ایشان موافقت کردند. 📃... وَ قُبِضَ بِالْمَدِينَةِ مَسْمُوماً يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ لِلَيْلَتَيْنِ بَقِيَتَا مِنْ صَفَرٍ سَنَةَ عَشَرَةٍ مِنَ الْهِجْرَةِ .... وَ قَبْرُهُ بِالْمَدِينَةِ فِي حُجْرَتِهِ الَّتِي تُوُفِّيَ فِيهَا وَ كَانَ قَدْ أَسْكَنَهَا فِي حَيَاتِهِ عَائِشَةَ بِنْتَ أَبِي بَكْرِ بْنِ أَبِي قُحَافَةَ فَلَمَّا قُبِضَ النَّبِيُّ صلی الله علیه و آله و سلم اخْتَلَفَ أَهْلُ بَيْتِهِ وَ مَنْ حَضَرَ مِنْ أَصْحَابِهِ فِي الْمَوْضِعِ الَّذِي يَنْبَغِي أَنْ يُدْفَنَ فِيهِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ يُدْفَنُ‏ بِالْبَقِيعِ وَ قَالَ آخَرُونَ يُدْفَنُ فِي صَحْنِ الْمَسْجِدِ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَقْبِضْ نَبِيَّهُ إِلَّا فِي أَطْهَرِ الْبِقَاعِ فَيَنْبَغِي أَنْ يُدْفَنَ فِي الْبُقْعَةِ الَّتِي قُبِضَ فِيهَا. فَاتَّفَقَتِ الْجَمَاعَةُ عَلَى قَوْلِهِ ع وَ دُفِنَ فِي حُجْرَتِهِ عَلَى مَا ذَكَرْنَاه (‏طوسی، تهذيب الأحكام، ج 6، ص 2-3‬؛ ‫نیز نک: اربلی، كشف الغمة في معرفة الأئمة، ج 1، ص 18.).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ @tavanerejal

🕌 خدمت به زائران مشهد در ۱۱۰۰سال پیش کهن‌ترین گزارش در مورد خدمت به زائران امام رضا علیه السلام، گزارشی است در کتاب عیون اخبار الرضا اثر شیخ صدوق (درگذشته ۳۸۲ق). این گزارش باواسطه و به نقل از ابومنصور محمد بن عبد الرزاق (کشته‌شده در ۳۵۰ق) است. ابومنصور، سپهسالار مشهور خراسان در دورۀ سامانی، حاكم طوس و بانیِ شاهنامه‌ای منثور، معروف به شاهنامۀ ابومنصوری است. این شاهنامه به بیان داستان‌های ایران باستان پرداخته است که شوربختانه، جز مقدمۀ آن باقی نمانده است. شاهنامۀ ابومنصوری خیلی زود چنان شهرت و اعتباری یافت که دقیقیِ شاعر، تصمیم گرفت آن را به نظم درآورد. هرچند کار او ناتمام ماند، اما همان بخشِ نیمه‌تمام به مهم‌ترین منبعی بدل شد که فردوسی بر پایۀ آن، شاهنامۀ منظوم خود را پدید آورد. ابومنصور به دلیل کرامتی که از مزار امام رضا دیده بود، متحول شد و از دشمنی با ایشان و زائرانشان دست کشید و خود را بر خدمت به زائران این حرم پایبند کرد. 🔻گزارش به این شرح است: شیخ صدوق نقل می‌کند که ابوالفضل محمد بن احمد بن اسماعیل سلیطی برای ما از حاکم رازی که همدم و مصاحب ابوجعفر عتبی بود روایت کرد که روزی، ابوجعفر عتبی مرا برای رساندن پیغامی نزد ابومنصور محمد بن عبدالرازق فرستاد. وقتی روز پنجشنبه فرا رسید، از او اجازه خواستم تا به زیارت حضرت رضا (علیه‌السلام) مشرّف شوم. او گفت: پیش از رفتنت، از من سخنی بشنو که خود در ارتباط با این مزار مقدس تجربه کرده‌ام. در جوانی بر اهالی این مشهد سخت می‌گرفتم و در مسیر، متعرض زائران می‌شدم، لباس‌ها و خرجی‌شان را می‌گرفتم و اموالشان را غارت می‌کردم. تا اینکه روزی برای شکار بیرون رفتم و آهویی را دیدم. یوز شکاری خود را به تعقیب آن فرستادم. یوز پیوسته در پی آهو می‌دوید تا آنکه آهو به صحن این مشهد مقدس پناه آورد. در آنجا ایستاد و یوز نیز ایستاد، نزدیک آهو نشد. هرچه کوشیدیم تا یوز به سوی او حمله کند، نرفت. هرگاه آهو از جای خود حرکت می‌کرد، یوز دوباره به تعقیبش برمی‌خاست؛ اما همین که به حریم مشهد پناه می‌آورد، بازمی‌ایستاد. سرانجام، آهو وارد یکی از حجره‌های صحن شد. من نیز به صحن آمدم و از ابونصر مقری پرسیدم: «آن آهویی که همین الآن به اینجا آمد کجاست؟» گفت: «من او را ندیدم.» وارد آن مکان شدم و تنها فضله و اثر پای آهو را دیدم، اما خود او ناپدید شده بود. در همان لحظه نذر کردم که دیگر هیچ‌گاه زائران را نیازارم و جز به نیکی و خدمت به آنان برخورد نکنم. پس از آن، هرگاه مشکلی برایم پیش می‌آمد، به این مشهد شریف پناه می‌آوردم، با گریه و تضرع زیارت می‌کردم و حاجتم را از خداوند می‌خواستم و حاجتم برآورده می‌شد. یک بار از خداوند خواستم که پسری به من عطا کند. خداوند دعایم را مستجاب کرد و فرزندی به من بخشید. وقتی او به سن بلوغ رسید، کشته شد. بار دیگر به این آستان بازگشتم و از خدا فرزند دیگری خواستم و باز خدا پسر دیگری به من عطا کرد. هیچ حاجتی را در این مکان از خدا نخواستم جز اینکه برآورده شد. این‌هاست آنچه من از برکت این مشهد شریف مشاهده کرده‌ام. درود بر صاحب این آستان. 📚عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏۲، ص ۲۸۵و۲۸۶ @tavanerejal

🔻یک گزارش و چند قاب از تاریخ اجتماعی شیعیان متقدم 🔹️شیخ طوسی در تهذیب به نقل از ناقلانی امامی (و می‌توان گفت مورد اعتماد)، ماجرای یک نشستِ خودمانی شیعی را گزارش کرده است. تاریخ این نشست، سال ۲۷۳ قمری است؛ سیزده سال پس از شهادت امام حسن عسکری علیه السلام. در این گزارش نکاتی لطیف، ناب و در مواردی  بوده‌ (فکت‌) های کمیاب دیده می‌شود: ۱. ریزش سقف مزار حسین بن علی (روحی له الفداء) و آسیب‌دیدگیِ شماری از زائران و سالم‌ماندن شماری دیگر به ذی‌الحجۀ همان سال ۲۷۳ قمری. ۲. برگزاری اجتماعات خصوصی شیعیان. ۳. پرهیز از گفتگوهای درون‌شیعی در حضور مخالفان. ۴. اعلامِ ولایت علی بن ابی طالب و اولادش و اعلام برائت از تک‌تک دشمنان ایشان از اولی و دومی و سومی تا آخر، نشانِ خودی‌بودن و زمینه پذیرش در جمع شیعیان. ۵. مورد بحث بودنِ اینکه مزارِ پشت کوفه (نجف) حقیقتا مزار علی بن ابی طالب است یا خیر تا ابتدای قرن سوم (در آن دوره، برای شیعیان روشن بوده که چنین است).  ۶. عقوبت فوریِ آن که خواست قبر مولی الموحدین را نبش کند. ۷. در ابتدای قرن سوم، قبر امام المتقین دارای ضریح (صندوق) نبوده است (گزارشاتی از ضریح و بنا و قبه در برهه‌هایی در قرن دوم وجود دارد؛ مانند کارهایی که هارون الرشید کرد که بعدها توسط بعدی‌ها تخریب شد)؛ اما شخصی به صورت خودجوش و پس از دیدن اعجاز و مخفیانه ضریحی سفارش داد تا روی قبر نصب کردند. ۸. گذاشتن ضریح روی قبر، نماد احترام‌گذاری به مدفون بوده است. ۹. پس از این ضریح، بزرگترین ادای احترامِ مادی به مزار ایشان، توسط حسن بن زید حسنی (قیام‌کننده در طبرستان در گذشته در ۲۷۰ قمری) صورت گرفت که دیوار و بنا و محوطه‌ای برای آن مزار ساخت. بنابر این زمانی که نشست یادشده و خاطره‌گویی اسماعیل بن عیسی رخ داده (۲۷۳ قمری)، آستان علوی دارای بنا بوده است. ✍مصطفی قناعتگر @tavanerejal