⚡️☄️⚡️☄️⚡️☄️⚡️☄️⚡️
☄️
⭕️تفاوت معنای دو واژه «قسط» و «عدل»
🔷دو واژه #قسط و #عدل گاه به صورت جداگانه به كار مى روند، که تقريباً مفهومى معادل يكديگر دارند، و گاه در برابر هم واقع مى شوند، مانند حديث معروفى كه شيعه و اهل سنّت از پيغمبر اكرم (ص) نقل كرده اند كه فرمود: «لَوْ لَمْيَبْقَ مِنَ الدُّنْيا اِلاّ يَوْمٌ واحِدٌ لَطَوَّلَ اللهُ ذلِكَ الْيَوْمَ حَتّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدى فَيَمْلأُها عَدْلا و قِسْطاً كَما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً؛ اگر از عمر جهان جز يك روز باقى نماند، خداوند آن روز را طولانى مى كند تا #مردى از #فرزندان_من، #قيام نمايد و زمين را از #عدل و داد پر كند آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد». [۱] در اين روايت و مانند آن #عدل و #قسط در برابر هم قرار گرفته، همان گونه كه #جور و #ظلم در برابر يكديگر است.
🔷در اين كه ميان اين دو چه تفاوتى است؟ ممكن است چنين گفته شود: #قسط همان گونه كه در معنای لغوى آن آمده به معناى #تقسيم_عادلانه است و نقطه مقابل آن تبعيض است، بنابراين #قسط آن است كه حق هركس به او برسد و به ديگرى داده نشود؛ ولى #عدالت در مقابل جور و تجاوز به حقوق ديگران است، به اين صورت كه فردى حق ديگرى را غضب كرده و براى خود بردارد و مى دانيم #عدالت_كامل در جامعه انسانى آن زمان برقرار مى شود كه نه كسى تجاوز به حقوق ديگرى كند و نه حق كسى را به ديگرى دهد.
🔷از تعبيرى كه در بعضى احاديث آمده تفاوت ديگرى نيز استفاده مى شود و آن اين است كه #عدالت در مورد #حكومت و #داورى است و #قسط در مقابل #تقسيم_حقوق است. در «لسان العرب» مى خوانيم كه در بعضى از احاديث آمده: «اِذا حَكَمُوا عَدَلُوا وَ اِذا قَسَّمُوا اَقْسَطُوا؛ آنها هنگامى كه #حكومت مى كنند، #عدالت پيشه مى كنند و هنگامى كه #تقسيم مى نمايند #رعايت_قسط مى كنند». [۲]
اين احتمال نيز وجود دارد كه #عدل، مفهومى وسيعتر و گسترده تر از قسط دارد؛ چرا كه #قسط در مورد تقسيم گفته مى شود و #عدل هم در آن مورد و هم در موارد ديگر. [۳]
پی نوشت:
[۱] من لا يحضره الفقيه، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چ ۲، ج ۴، ص ۱۷۷، باب الوصية من لدن آدم؛
[۲] لسان العرب، ابن منظور، دار صادر، بيروت، چ۳، ج ۷، ص ۳۷۷، ماده قسط
[۳] پيام قرآن، مكارم شيرازى، ناصر، با همکاری جمعى از فضلاء، دارالكتب الاسلاميه، چ۹، ج ۴ ص ۴۵۵