📇 خلاصه متنی تفسیر سوره مبارکه #بقره 📆 جلسه: 167 🔖 آیات: ۸۳ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 1⃣ در شمارش نعمتهای الهی که خدا به بنی اسراییل داد و آنها کفر ورزیدند و خدا نیز مرتبا از آنها گذشت «مساله تعلیم و #تربیت» است شامل توحید، احسان به والدین و یتامی و مساکین و اقامه صلاة و پرداخت زکات. هر یک از این موارد بطور جداگانه، موضوع حکم قرار میگیرد لذا احسان به والدین یا یتیمان، مستلزم این نیست که این دو مسکین هم باشند. 2⃣در این آیه، ارکان خانواده را ذکر کرد اما احسان به فرزندان در قرآن نیامده است، اما خدا به آنچه در این آیه دستور موکد می دهد، #احسان_به_والدین است اگرچه در مورد همسر هم امر به معاشرت داده «و عاشروهنً بالمعروف» اما مستقیم امر به احسان نکرده است. 3⃣خدا برای احسان به همسر و فرزند خیلی تاکید نکرده زیرا طبیعتا هر کسی به این دو خصوصا فرزند محبت میکند. خدا به اندازه کافی، محبت در دل والدین نسبت به فرزند قرار داده است. لذا گاهی به همین جهت، والدین از مسیر دین منحرف میشوند پس خداوند فرمود زن و فرزند، #فتنه و آزمایشند! و حتی گفته گاهی این دو #دشمن انسانند. 4⃣در مورد والدین، چون پدر و مادر در دوران کهنسالی هستند و فرزند، جوان است فرزند هیچ نیازی به والدین خود ندارد حال آنکه والدینش شدیدا به رسیدگی و حمایت نیاز دارند پس بارها در قرآن، امر به #احسان_به_والدین شده است. 5⃣با توجه به علاقه شدید والدین به فرزندان، قران می فرماید که یک وقت نشود والدین، «قوانین ارث» را بر هم بزنند، به یکی از فرزندان بیشتر دهند و به یکی کمتر، یا کسی را محروم از ارث کنند چون والدین، نمیدانند کدام فرزند برایشان نفع بیشتری دارد. 6⃣مهمترین راز احترام به پدر و مادر، در آیه ۲۴ اسراء آمده که #تربیت است نه تولید، چون تولید میتواند از روی شهوت باشد. ( و قل رب الرحمهما کما ربّیانی صغیراً) نه اینکه «کما ولّدانی». کما به معنای چون است. اساس انسان، انسان معنوی است نه مادی، لذا والدینی که منحرفند و کافر، دعای فرزند تاثیر ندارد بلکه باید احترام مادی بکند. 7⃣وقتی فرزند در برابر محبت مادر، میخندد مادر فکر می‌کند که پیشش عزیز است در حالیکه این خنده، #حکمت خداوند مزد کارها و سختیهای مادر است. مادر فکر می‌کند این خنده، هدف است در حالیکه «مزد» است. چنانکه تحصیل غذا، سخت است و خدا مزد آنرا، ذائقه انسان قرار داده تا انسان فکر کند که که بخاطر لذت میخورد درحالیکه میخورد تا قوت بگیرد. 8⃣کسی که حدش در برابر حد خداست، در برابر خدا #محادّه میکند ممکن نیست یک معتقدِ به قیامت، به چنین کسی علاقه داشته باشد لذا قرآن گوید اگر پدر و مادر، در برابر خدا ایستادند از آنها اطاعت نکن.(مجادله/۲۲) اما در هر صورت، #احترام_به_والدین را اصل قرار داد و عدم اطاعت را در صورت دشمنیشان با خدا، یک استثنا. زیرا والدین به فرزندان نیاز دارند بهمین جهت هم #عاق_والدین، از معاصی کبیره است نه عاق فرزند و همسر. 9⃣به انسان دستور نرسیده که به اموال و فرزندت دل ببند چون محبت به این دو را به اندازه کافی در دل انسان قرار داده است. اما به فرزند گوید به والدینت دل ببند اما به اندازه تربیتی که والدین برایشان کرده اند لذا به والدین هم دستور داده که فرزندان را تربیت کنند. همچنین به فرزند نمی‌گوید که والدین، فتنه اند! زیرا فرزند به اندازه کافی به والدینش نمی‌رسد و چنان علاقه ندارد که سبب انحرافش شود. 0⃣1⃣حرف یحیای شهید نیز در قران همین است که او نسبت به پدر و مادر، نیک رفتار بود چنانکه قرآن، همین را در مورد نوح و عیسی و ابراهیم نیز گفته است! پس این از رفتارهای عالی انبیا است. 1⃣1⃣قران در کنار احسان به والدین، احسان به ذی القربی و خویشاوندان را آورده است، چه فقیر باشند چه نباشند. حال اگر نیازمند بود رسیدگی لازمتر است (فلا اقتحم العقبه...) 2⃣1⃣به #یتیمان به این جهت باید رسید که بی سرپرست هستند و یاوری جز خدا ندارد لذا تمام غم و شادیش را پیش او برده و خدا هم بخاطر این خواست قلبی ناشی از وحدانیت قلبی، آنها را اجابت میکند پس اگرچه قرآن گفت که مال حرام را نخورید در مورد یتیمان بصورت خاص گفت که مالشان را نخورید وگرنه شکمتان پر از آتش میشود. 3⃣1⃣در مورد #مساکین هم فرمود که چیزی که نیک و حُسن است در برابرشان بگویید نه چیزی که خوششان بیاید. چون برخی کارها را خدا قبیح میداند اگرچه مردم دوست دارند پس باید مصلحت را گفت و امر به معروف و نهی از منکر کرد. 4⃣1⃣سپس فرمود که شما بنی اسراییل در برابر همه این اوامر مکررا اعراض کردید و درحالیکه اعراض میکردید دوباره تولی و رویگردانی کردید. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜