﷽ أشعث بن قیس که مورد اشاره خطبه ۱۹ #نهج_البلاغه (و خطبه ۲۲۴)است، کیست؟ نام اصلی أشعث «معدی کرب» بود و به مناسبت موهای ژولیده‌ای که داشت او را «اشعث» نامیدند تا حدی‌ که اسم اصلی او به فراموشی سپرده شد. او در زمان حضرت رسول صلی الله علیه وآله مسلمان شد سپس بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله مرتد شد و به حمایت از طایفه «بنی ولیعه» که راه ارتداد را پیش گرفته بودند برخاست. «زیاد بن لبید» از سوی «ابوبکر» مأمور جنگ با آنان شد و اشعث در این میان اسیر گردید (این اسارت او در اسلام بود). در زمان جاهلیت هنگامی که پدرش «قیس» کشته شد، برای گرفتن انتقام خون او به همراهی قبیله‌اش حرکت کرد و به‌ جای حمله به قبیله قاتل (قبیله بنی مراد) ندانسته به قبیله دیگری (قبیله بنی الحارث) حمله کرد و چون در این جنگ شکست خورد و اسیر گشت برای آزادی او صدها شتر فدیه دادند (و این اسارت او در حال کفر بود). به‌هرحال، هنگامی که او را نزد «ابوبکر» بردند (و اظهار ندامت کرد) او اشعث را عفو نمود و خواهرش «ام فروه» را که نابینا بود به وی تزویج نمود، و از این زن چهار پسر آورد که یکی از آن‌ها محمّد بود که با امام حسین علیه السلام و یارانش در کربلا جنگید و دختری به نام «جعده» نیز داشت که امام‌ حسن علیه السلام را مسموم ساخت. اشعث از کسانی بود که با عمرو بن عاص در مسئله ایجاد نفاق در صفوف یاران امام #أمیرالمؤمنین_علی علیه السلام در جنگ صفین همکاری نمود. او همان کسی است که شبانه حلوایی نزد امام علیه‌السلام برد (و أعجب من ذلك طارق طرقنا بملفوفة فى وعائها و از اين شگفت‌انگيزتر داستان كسى است كه شب هنگام، در خانه را كوبيد و بر ما وارد شد، در حالى كه ظرف سرپوشيده پر از حلواى لذيذ با خود آورده بود... #نهج_البلاغه خطبه ۲۲۴) تا در دادگاه مراعات حالش کند و امام به او نهیب زد. ابن ابی الحدید و محمد بن عبده در یک کلام کوتاه اشعث را چنین معرفی می‌کنند: «او از منافقین در عصر #امام_علی علیه السلام بود و در میان اصحاب آن حضرت مانند عبداللّه بن أبی در میان یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله بود که هر کدام در زمان خود از رؤسای منافقین بودند و در بسیاری از توطئه‌ها و مفسده‌ها شرکت داشتند.» خطبه ۱۹ نهج البلاغه را #امام_علی علیه‌السلام هنگامی بیان فرمود که در مسجد کوفه بر منبر بود. #أشعث‌بن‌ابن‌قیس به امام علیه‌السلام اعتراض کرد که ای‌ امیرمؤمنان! این مطلبی که گفتی به زیان تو است نه به سود تو، امام علیه السلام با بی‌اعتنایی نگاهی به او کرد و فرمود: «تو چه می‌فهمی چه چیز به سود من است یا به زیان من؟ لعنت خدا و لعنت همه لعنت‌کنندگان بر تو باد ای‌بافنده (دروغ) و فرزند بافنده و ای‌منافق فرزند کافر! به خدا سوگند یک ‌بار کفر تو را اسیر کرد و یک‌ بار اسلام، مال و حسب تو نتوانست تو را از هیچ یک از این دو اسارت آزاد سازد (و اگر آزاد شدی به کمک اموال دیگران یا با خواهش و التماس و خیانت بود)! (آری!) آن کس که شمشیرها را به‌سوی قبیله‌اش هدایت کند و مرگ را به‌سوی آنان سوق دهد سزاوار است که نزدیکانش به او خشم ورزند و بیگانگان به او اعتماد نکنند.» مَا یُدْرِیکَ مَا عَلَیَّ مِمَّا لِی، عَلَیْکَ لَعْنَهُ اللَّهِ وَ لَعْنَهُ اللَّاعِنِینَ، حَائِکٌ ابْنُ حَائِکٍ، مُنَافِقٌ ابْنُ کَافِرٍ؛ وَ اللَّهِ لَقَدْ أَسَرَکَ الْکُفْرُ مَرَّهً وَ الْإِسْلَامُ‏ أُخْرَى، فَمَا فَدَاکَ مِنْ وَاحِدَهٍ مِنْهُمَا مَالُکَ وَ لَا حَسَبُکَ، وَ إِنَّ امْرَأً دَلَّ عَلَى قَوْمِهِ السَّیْفَ وَ سَاقَ إِلَیْهِمُ الْحَتْفَ لَحَرِیٌّ أَنْ یَمْقُتَهُ الْأَقْرَبُ وَ لَا یَأْمَنَهُ الْأَبْعَدُ.» #نهج_البلاغه خطبه۱۹ مرحوم سیدرضی در ذیل این خطبه نوشته: «مقصود امام از خطبه ۱۹ نهج البلاغه این است که اشعث یک‌ بار در دوران کفرش اسیر شد و بار دیگر پس از اسلام ‌آوردن و جمله دلّ علی قومه السّیف اشاره به داستانی است که اشعث با خالدبن‌ولید در «یمامه» داشت. أشعث قبیله خود را فریب داد و به آن‌ها خیانت کرد و خالد آن‌ها را به قتل رساند. به همین دلیل قبیله‌اش او را «عرف النار» نامیدند و این لقب را به افراد خائن و پیمان‌شکن می‌دادند.» @toubaefaf