✅ #مفهوم_شناسی
#اصطلاح_شناسی_علم_حدیث
〽️ «له روایات» در فهرست شیخ طوسی
✍🏻 محمد باعزم
🔆 با مطالعه فهرست شیخ طوسی ذیل مداخل مختلف عبارت «له روایات» مشاهده می‌شود.
🔺تلقی نخست که از این عبارت برداشت می‌گردد آن است که منظور شیخ طوسی از این ترکیب برای برخی افراد بدین معناست که این افراد مجموعه روایت‌های پراکنده دارند.
🔻تتبع و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در فهرست شیخ طوسی هرگاه از عبارت «له روایات» یاد می‌شود مراد آن است که راوی دارای کتاب «نوادر» است.
🔹ماهیت کتاب نوادر: روایاتی که نمی‌توان آنها را ذیل یک سرفصل خاص گردآوری کرد و به عبارتی روایاتی که هر کدام می‌تواند یک سر فصل باشد، تحت عنوان عامی به نام «نوادر» گردآوری می‌شوند.
🔺«نوادر محمد بن ابی عمیر» و «نوادر احمد بن محمد بن عیسی اشعری» از معروف‌‌‌ترین این نوع از کتاب‌‌ها هستند.
❗️گفتنی است که جناب شبیری زنجانی در مقاله‌ای که در مجله آینه پژوهش تحت عنوان «نوادر احمد بن محمد بن عیسی یا حسین بن سعید» نگاشته‌اند، از تحلیل و دسته‌بندی اسناد، این کتاب را برای حسین بن سعید اهوازی می‌دانند (شبیری زنجانی، سیدمحمد جواد، مجله آینه پژوهش، شماره46، صص23-26)
#️⃣ #له_روایات #شیخ_طوسی #طوسی #فهرست #مفهوم_شناسی #محمد_باعزم
•••✾•🌿🌺🌿•✾•••
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
@valiasrk
🔴#معرفی_رجال_حدیث
✅ #ابراهیم_بن_عبد_الحمید_الاسدی
🔸شیخ #طوسی در کتاب رجال خود به واقفی بودن ابراهیم بن عبد الحمید حکم کرده و در فهرست ابراهیم بن عبد الحمید را ثقة دانسته است؛ با توجه به این توثیق، واقفی بودن او ضرری به اعتبار روایاتش نمی‌رساند؛ اگر چه با توجه به حضور او، صحیحه بودن روایت با اشکال مواجه می‌گردد.
اما مطلب به اینجا ختم نمی‌شود. در رجال کشی، از قول فضل بن شاذان در مورد ابراهیم بن عبد الحمید تعبیر به «صالح» شده است؛ در حالی که نسبت به کسی که واقفی باشد تعبیر صالح به کار نمی‌رود. از سوی دیگر، نجاشی نیز که کتاب خود را بعد از مرحوم شیخ نوشته و ناظر به آن بوده، اشاره‌ای به وقف ابراهیم بن عبد الحمید نکرده است.
🔹با توجه به این دو نکته، میتوان گفت که ابراهیم بن عبد الحمید از کسانی است که از واقفی بودن برگشته و امامی به شمار می‌آمده است. چه اینکه در کلام شیخ، نسبت به کسانی که از وقف توبه کرده‌اند نیز تعبیر واقفی به کار رفته است. در نتیجه ابراهیم بن عبد الحمید ثقه و امامی محسوب می‌گردد و حضور او در سند روایت، خللی در صحیحه بودن آن ایجاد نمی‌نماید.
👈علاوه بر این، حتی اگر به طور مطلق حکم به امامی بودن ابراهیم بن عبد الحمید نکنیم، مطلبی در مورد واقفیه وجود دارد که راه را برای تصحیح روایات ابراهیم باز می‌نماید. توضیح آنکه، واقفیه، مخصوصا واقفیه نخستین، به منزله ناصبی و دشمنان اهل بیت تلقی می‌شده‌اند و از این رو، محل رجوع اصحاب نبوده‌اند. لذا نقل اصحاب ائمه از افرادی که به آنها نسبت وقف داده شده است، یا قبل از وقف بوده و یا بعد از توبه از وقف.
🔸با توجه به این نکته، روایاتی از ابراهیم بن عبدالحمید که توسط افرادی همچون ابن ابی عمیر نقل شده است، مربوط به دوران استقامت او خواهد بود و از آنجا که معیارِ صحیحه بودن روایت، امامی بودن راوی در زمان تحمل روایت توسط شاگرد اوست و امامی بودن در زمان اداء روایت توسط شاگرد، اهمیت ندارد، لذا عمده روایات ابراهیم بن عبد الحمید صحیحه خواهند بود؛ چرا که عمده روایات او توسط امامیه نقل شده است.
✅تذنیب: مراد از عیسی در مشایخ ابراهیم بن عبد الحمید
یکی از مشایخ ابراهیم بن عبد الحمید، عیسی بن ابی منصور شلقان است که در رجال کشی چند مورد از روایت‌های ابراهیم بن عبد الحمید از او نقل شده است؛ در قرب الأسناد مرحوم حمیری هم از ابراهیم بن عبد الحمید از حضرت صادق علیه السلام نقل می‌کند که حضرت فرمود «مَن أرادَ أن یَنظُرَ إِلَی خِیَارٍ فِی الدُّنْیَا و خیار فِی الجَنةِ فَلیَنظر إِلَی هَذَا الشَّیْخِ» و می‌گوید که مراد از «هَذَا الشَّیْخِ»، «عِیسَی بْنَ أَبِی مَنْصُورٍ شلقان» است. لذا ابراهیم بن عبد الحمید با عیسی بن ابی منصور حشر و نشر داشته است و بر این اساس، در روایت تهذیب که می‌فرماید «إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ الْکُوفِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ عِیسَی»، مراد از «عیسی»، «عیسی بن أبی منصور شلقان» است.
🔅متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید:
👉https://bit.ly/2RRwkpA
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
🆔️@valiasrk
⚡️ عرضه حدیث بر #امام_صادق (علیه‌السلام)
🌸 پدیده #جعل_حدیث و ورود اخبار ساختگی، از همان آغاز و در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نشان دهنده نفوذ سود جویان فرصت طلب در صفوف مسلمان است.
🌸 با شناخت این زمینه و مسائلی دیگر چون وجود #تقیه و #نسخ، امامان خود بر #عرضه_حدیث تاکید ورزیدند و اصحابشان را به این نکته متوجه کردند که پیش از دریافت حدیث، مجرای آن را بررسی کنند.
🌸 #امام_باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: "هرکس به دین الهی درآید بدون اینکه آن را از شخص صادقی بشنود، خداوند او را تا قیامت دچار حیرت وگمراهی کند".
این هشدار را در کنار احادیثی قرار دهید که شیعیان را به سوی اهل بیت (علیه‌السّلام) فرا می‌خواند و آنان را مصداق‌های بارز هدایت و اهل ذکر و درهای علم و راسخان در آن می‌داند.
🌸 عرضه مجموعه‌های متعدد روایی و احادیث متفاوت فراوان بر امام صادق (علیه‌السّلام) نشانگر تشدید این جریان در عصر امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) است.
🌸 این عرضه موجب گشت، ساده‌اندیشی از دایره حدیث شیعه رخت بربندد و دست جاعلان از دامان حدیث کوتاه گردد.
🌸 از مهمترین جریانات نادرست این دوره، خط #غلو است. #غالیان مورد بیشترین هجوم از سوی #امام_صادق (علیه‌السّلام) و یاران راست‌اندیش ایشان قرار گرفتند؛ به گونه‌ای که نمونه‌های متعددی از آن را در کتاب‌های اصلی رجال و بخصوص رجال کشی در احوال غالیانی چون « #ابوالخطاب» و « #یونس_بن_ظبیان» می‌یابیم.
که #امام_صادق (علیه‌السّلام) از اصحاب خود، اندیشه‌های سرکردگان خط غلو را جویا می‌شود و به رد و انکار آنان می‌پردازد.
برای نمونه، امام از « #عنبسة_بن_مصعب» می‌خواهد که شنیده‌هایش از « #ابوالخطاب» را بازگوید و آنگاه که او گفته‌ها را به پایان می‌برد، امام با قسم جلاله به رد آنها می‌پردازد.
در نمونه‌ای دیگر، « #حمادی» حدیثی مرفوعه را نقل می‌کند که حکایت از عرضه‌ای دیگر دارد؛ راوی، گفته‌های غالیان را که به امام منتسب ساخته‌اند، باور نکرده و آنها را به امام عرضه می‌کند.
🌸 همچنین #غلو و افراط غالیان در #علم_امام، زمینه را برای تردید #راویان_شیعه در احادیث مربوط به این موضوع، فراهم آورد و آنان را ناگزیر از عرضه این احادیث به امام نمود.
🌸 #امام_صادق (علیه‌السّلام) برای عالمان بیرون از حوزه شیعی نیز به صورت پیشوایی بزرگ جهت تایید و رد حدیث، جلوه نموده بود و دگراندیشان بر اثر مراوده و گفتگوی علمی با اصحاب ایشان و دیگر شیعیان، شنیده هایشان را برای امام عرضه می‌کردند و پاسخ می‌گرفتند.
#عرضه_مجموعه_های_روایی
با توجه به جایز دانستن #کتابت_حدیث در نزد شیعه، مجموعه‌های روایی، تدوین و از طریق استنساخ و قرائت، تکثیر و رایج شد.
1⃣ از جمله، اصحاب حضرت علی (علیه‌السّلام) فتواها و قضاوتهای متعدد ایشان را جمع آوری کردند و حضرت آن را به مثابه دستورالعمل حکومتی و اجرایی برای امیران و فرمانداران خود فرستاد. این کتاب را « #عبدالله_بن_سعید بن حیان بن ابجر» مشهور به « #ابوعمرو_المتطبب» به حضور امام صادق (علیه‌السّلام) عرضه می‌کند و امام آن را تایید می‌کند. این کتاب به جهت اشتمال بر قضاوتهایی که بیشتر به احکام دیات مربوط بوده به #کتاب_الدیات معروف است و چون در طریق نقل آن شخصی به نام « #ظریف_بن_ناصح» وجود دارد که به کتاب ظریف هم نامبردار است.
گرچه بنا به گفته #نجاشی به همان اسم عرضه کننده یعنی عبدالله بن ابجر مشهورتر است.
2⃣کتاب دیگری که بر #امام_صادق (علیه‌السّلام) عرضه شده، کتاب #عبیدالله_بن_علی بن ابی شعبة مشهور به « #حلبی» است. عبیدالله از #راویان_شیعه و از اصحاب و خواص امام صادق (علیه‌السّلام) است. او روایتهایی را گرد آورده، سپس بر امام صادق (علیه‌السّلام) عرضه می‌کند. امام آنها را صحیح می‌داند و به هنگام قرائت آن می‌فرماید: اتری لهولاء مثل هذا؛ آیا برای اینان، مانند این هست؟!
استحسان امام نسبت به این مجموعه را شیخ #طوسی نیز نقل کرده است.
🍁مطالعه کامل مقاله👇
http://wikifeqh.ir/عرضه_حدیث_بر_امام_صادق
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
🆔️@valiasrk
⚡️ عرضه حدیث بر #امام_صادق (علیه‌السلام)
🌸 پدیده #جعل_حدیث و ورود اخبار ساختگی، از همان آغاز و در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نشان دهنده نفوذ سود جویان فرصت طلب در صفوف مسلمان است.
🌸 با شناخت این زمینه و مسائلی دیگر چون وجود #تقیه و #نسخ، امامان خود بر #عرضه_حدیث تاکید ورزیدند و اصحابشان را به این نکته متوجه کردند که پیش از دریافت حدیث، مجرای آن را بررسی کنند.
🌸 #امام_باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: "هرکس به دین الهی درآید بدون اینکه آن را از شخص صادقی بشنود، خداوند او را تا قیامت دچار حیرت وگمراهی کند".
این هشدار را در کنار احادیثی قرار دهید که شیعیان را به سوی اهل بیت (علیه‌السّلام) فرا می‌خواند و آنان را مصداق‌های بارز هدایت و اهل ذکر و درهای علم و راسخان در آن می‌داند.
🌸 عرضه مجموعه‌های متعدد روایی و احادیث متفاوت فراوان بر امام صادق (علیه‌السّلام) نشانگر تشدید این جریان در عصر امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) است.
🌸 این عرضه موجب گشت، ساده‌اندیشی از دایره حدیث شیعه رخت بربندد و دست جاعلان از دامان حدیث کوتاه گردد.
🌸 از مهمترین جریانات نادرست این دوره، خط #غلو است. #غالیان مورد بیشترین هجوم از سوی #امام_صادق (علیه‌السّلام) و یاران راست‌اندیش ایشان قرار گرفتند؛ به گونه‌ای که نمونه‌های متعددی از آن را در کتاب‌های اصلی رجال و بخصوص رجال کشی در احوال غالیانی چون « #ابوالخطاب» و « #یونس_بن_ظبیان» می‌یابیم.
که #امام_صادق (علیه‌السّلام) از اصحاب خود، اندیشه‌های سرکردگان خط غلو را جویا می‌شود و به رد و انکار آنان می‌پردازد.
برای نمونه، امام از « #عنبسة_بن_مصعب» می‌خواهد که شنیده‌هایش از « #ابوالخطاب» را بازگوید و آنگاه که او گفته‌ها را به پایان می‌برد، امام با قسم جلاله به رد آنها می‌پردازد.
در نمونه‌ای دیگر، « #حمادی» حدیثی مرفوعه را نقل می‌کند که حکایت از عرضه‌ای دیگر دارد؛ راوی، گفته‌های غالیان را که به امام منتسب ساخته‌اند، باور نکرده و آنها را به امام عرضه می‌کند.
🌸 همچنین #غلو و افراط غالیان در #علم_امام، زمینه را برای تردید #راویان_شیعه در احادیث مربوط به این موضوع، فراهم آورد و آنان را ناگزیر از عرضه این احادیث به امام نمود.
🌸 #امام_صادق (علیه‌السّلام) برای عالمان بیرون از حوزه شیعی نیز به صورت پیشوایی بزرگ جهت تایید و رد حدیث، جلوه نموده بود و دگراندیشان بر اثر مراوده و گفتگوی علمی با اصحاب ایشان و دیگر شیعیان، شنیده هایشان را برای امام عرضه می‌کردند و پاسخ می‌گرفتند.
#عرضه_مجموعه_های_روایی
با توجه به جایز دانستن #کتابت_حدیث در نزد شیعه، مجموعه‌های روایی، تدوین و از طریق استنساخ و قرائت، تکثیر و رایج شد.
1⃣ از جمله، اصحاب حضرت علی (علیه‌السّلام) فتواها و قضاوتهای متعدد ایشان را جمع آوری کردند و حضرت آن را به مثابه دستورالعمل حکومتی و اجرایی برای امیران و فرمانداران خود فرستاد. این کتاب را « #عبدالله_بن_سعید بن حیان بن ابجر» مشهور به « #ابوعمرو_المتطبب» به حضور امام صادق (علیه‌السّلام) عرضه می‌کند و امام آن را تایید می‌کند. این کتاب به جهت اشتمال بر قضاوتهایی که بیشتر به احکام دیات مربوط بوده به #کتاب_الدیات معروف است و چون در طریق نقل آن شخصی به نام « #ظریف_بن_ناصح» وجود دارد که به کتاب ظریف هم نامبردار است.
گرچه بنا به گفته #نجاشی به همان اسم عرضه کننده یعنی عبدالله بن ابجر مشهورتر است.
2⃣کتاب دیگری که بر #امام_صادق (علیه‌السّلام) عرضه شده، کتاب #عبیدالله_بن_علی بن ابی شعبة مشهور به « #حلبی» است. عبیدالله از #راویان_شیعه و از اصحاب و خواص امام صادق (علیه‌السّلام) است. او روایتهایی را گرد آورده، سپس بر امام صادق (علیه‌السّلام) عرضه می‌کند. امام آنها را صحیح می‌داند و به هنگام قرائت آن می‌فرماید: اتری لهولاء مثل هذا؛ آیا برای اینان، مانند این هست؟!
استحسان امام نسبت به این مجموعه را شیخ #طوسی نیز نقل کرده است.
🍁مطالعه کامل مقاله👇
http://wikifeqh.ir/عرضه_حدیث_بر_امام_صادق
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
🆔️@valiasrk
#حدیث_پژوهی
#آشنایی_با_رجال_حدیث
❇️توثیق روایات #علی_بن_حمزه_بطائنی
آیت‌الله شبیری زنجانی:
🔹 #علی_بن_ابی_حمزه با اینکه جزء ائمه‌ی ضلال است و اصلا #وقف را او تأسیس کرده است، ولی ظن متاخم بالعلم است که تا قبل از اینکه مسائل مالی برایش پیش بیاید جزء موثقین و مورد قبول اشخاص بوده و #وکیل حضرت و مورد اعتماد عموم بوده است و بعدا مسائل مالی سبب انحرافش شد. ولی قبل از وقف مورد قبول بوده و #علی_بن_حکم روایات را یا از خود او در موقع استقامتش و یا از کتابش که مسلّم الانتساب بوده و در حال استقامت نوشته بوده است، اخذ کرده است.
🔸لذا به نظر من روایاتی که علی بن ابی حمزه در آنها واقع شده، به ظنّ قوی در ایام استقامت از او اخذ شده است و باید اینها را #صحیحه تعبیر کرد و اینکه روایات علی بن ابی حمزه و امثال این اشخاص را موثّقه تعبیر می‌کنند، صحیح نیست.
چون اعتبار روایت را باید بر اساس ایام اخذ حساب کرد که آیا آن وقت منحرف بوده‌اند یا نه و اگر ثابت شد که بعد از انحرافش اخذ شده است، اگر قائل به وثاقتش شدیم، روایت #موثقه می‌شود.
🔹حاجی #نوری می‌گوید ممکن است بعد از انحراف، از او اخذ کرده باشند و حداقل نسبت به نقل برخی از رواة از او مدعی چنین مطلبی است. ولی برای ما این مطلب ثابت نیست و به احتمال بسیار قوی همه اینها قبل از انحراف از او اخذ کرده‌اند؛ چون فاصله‌ی بین #واقفیه و #امامیه به قدری شدید بوده است که امکان نداشته است که امامیه پیش چنین افرادی بروند و شاگردی کنند.
🔸نتیجه اینکه اظهر این است که این روایت را صحیحه بدانیم و لذا اگر کسی #ایمان را جزء شرائط اخذ حدیث بداند، همانطور که بعضی‌ها معتبر دانسته‌اند، می‌تواند به این احادیث اخذ کند؛ همچنین اگر کسی در مقام #تعارض، مابین روایت امامی و غیرامامی قول امامی را مقدم بداند، همانطور که شیخ #طوسی گفته است، روایت علی بن ابی حمزه جزء روایت‌های امامی محسوب می‌شود، چون زمان اخذ حدیث از او را باید حساب کرد.
🔹دلیل #وثاقت علی بن حمزه نیز وکالت مالی از جانب حضرت نیست. آن وکالت مربوط به امین بودن از جهت مالی است و وثاقت در احادیث و امثال آن برای وکیل لازم نیست؛ بلکه کافی است که راجع به مسائل مالی مورد اطمینان باشد.
🔻 دلیل #توثیق او این است که شیعه او را قبول کرده بوده و خیلی مورد اعتبار بوده است. اینکه عده کثیری او راقبول کردند نشانه وثاقت اوست. او با مسئله وقف خطر عظیمی ایجاد کرد و چنین خطر عظیمی را یک آدم معمولی متعارف دروغگو که مردم به وثاقت نمی‌شناسند احداث نمی‌کند؛ #بزنطی و امثال او، همگی جزء واقفیة شدند و حضرت #رضا بعدا آنها را قانع کرد و عده‌ای که واقفیه شده بودند برگشتند.
▪️ آیت‌الله شبیری زنجانی، کتاب الحج، ص۳۳۶
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
🆔️@valiasrk