✅ #تاريخ_علم_اصول
بخش بیست چهارم
✅ #مکتب_قم یا #مکتب_اعتدال
شاید بتوان گفت که عکس‌العمل مکتب اصولی سامرا، پیش‌کسوتان نهضت پیرایش نجف را به افراط کشانید. تا آنجا که پیشوای نهضت را در تألیف «کفایة الاصول»، به منظور خلاصه‌نویسی و قناعت به کمترین جملات، دچار اغلاق و ارائه جملاتی معماگونه نمود که در بعضی موارد تفسیر آنها برای حاشیه‌پردازان بعدی سالها موضوع بحث و گفتگو قرار گرفت و هنوز هم‌گاه و بیگاه ادامه دارد، و جالب است که مواضعی مشاهده می‌شود که میان شاگردان اولیه آن بزرگوار که دروس استاد را بلاواسطه درک کرده‌اند، اختلاف نظر بر سر مقصود او وجود دارد.
در این اوان، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (متوفی ۱۳۱۵ ه.ش) یکی از برجسته‌ترین شاگردان مرحوم سیدمحمد فشارکی اصفهانی (متوفی ۱۳۱۶ ه.ق) به نگارش کتابی مهم همت گماشت به نام «درر الفوائد» که از نظر سبک و شیوۀ طرح مسائل و آیین نگارش نه از «کفایة الاصول» الگو گرفته و نه از مکتب سامرا پیروی کرده است، بلکه از همان روزهای پس از تألیف به داشتن سبک بدیع و طرح جدید اشتهار یافت.
مقایسه‌ای کوتاه میان کتاب درر و آنچه از قلم مرحوم سیدمحمد فشارکی در «الرسائل الفشارکیه» آمده، نشان می‌دهد که مؤلف «درر» هر چند متأثر از آراء استاد فرزانۀ خویش است، اما آراء و اندیشه‌ها نو و ابتکارات جدید وی در مواضع متعدد، آشکارا می‌درخشد. افزون آنکه در شیوۀ طرح مباحث، روش کاملاً بدیع و ویژه خود را در پیش گرفته است. از سوی دیگر، بی‌تردید در زمرۀ نخستین منتقدان آراء اصولی صاحب کفایه در اوج شهرت و رواج افکار او به شمار میرود.
این شیوه به دنبال تأسیس حوزۀ عملیۀ قم، توسط مؤلف عالی مقام «درر الفوائد» تجلّی و رواج یافت که جا دارد آن را «مکتب قم» بنامیم.
👌 ویژگیهای عمدۀ این مکتب اصولی عبارتند از:
١- ساده نگاری مباحث اصولی و دوری از پیچیده ساختن مباحث و اجتناب از اغلاق
٢- زدودن دقایق فلسفی و عقلی محض از مباحث اصول و جایگزین کردن بنای عقلا و عرف خردمندان در ساختار قواعد اصولی و ارائۀ راهکاری عرفی منطبق با ذوق سلیم در مبانی استنباط احکام شرعیه
٣- برخوردی نو با مباحث عمیق و مشکل اصول و طرح استدلالات جدید برای اثبات رأی مختار
ویژگی اخیر اسباب توجه بزرگان معاصر مرحوم شیخ مؤسس را نسبت به درر و نقادی آرای ایشان فراهم ساخته است.
آقا ضیاء الدین عراقی در مقالات الاصول، و آقا شیخ محمد حسین اصفهانی در «نهایة الدرایه» و حاج‌آقا رضا مسجد شاهی اصفهانی در «وقایة‌الاذهان» از جمله آن بزرگانند.
👌 شایسته ذکر است که همین استقامت سلیقه در آثار فقهی ایشان نیز جلوه‌گر است. فقه به جای مانده از ایشان نیز با فقه نجف تفاوتی آشکار دارد. به سبک رایج در نجف، فقه صناعتی محض نیست، بلکه بخش مهمی از دقتهای فقهی ایشان مربوط به بخش فقه الحدیث است.
سبک آیت الله موسس بعدها توسط شاگردان دل‌باخته وی، به نحو عمیق و مستوفی تعقیب شد و موجبات تمایز هر چه بیشتر مکتب قم از مکتب نجف را فراهم ساخت و به نظر می‌رسد سبک مزبور آن چنان بر فضای حوزۀ منوره قم حاکم بود که بزرگان وارد به حوزه، از جمله آیت اللّه بروجردی نیز تحت تأثیر همین فضا به تعلیم پرداخته‌اند و بارها آن را ستوده‌اند.
ادامه دارد...
•••✾•🌿🌺🌿•✾•••
#کانال_وارثین( ارائه مطالب علمی وپژوهشی و مشاوره پژوهشی)
#مدرسه_علمیه_ولیعصر_کرمانیها
@valiasrk
وارثین (کانال مدرسه علمیه ولیعصر کرمانیها «عج» ارائه مطالب علمی ، اخلاقی، آموزشی و پژوهشی)
556 دنبال‌کننده
1.6هزار عکس
755 ویدیو
1.3هزار فایل