🔮🎷#تکرار در قرآن-تکرار کلمات در قرآن- آیات تکراری در قرآن
❓چرا برخی از موضوعات، اسامی و آیات در قرآن تكرار شده است؟
پاسخ
در خصوص تكرار آيه فباي الاء ربكما تكذبان در سوره الرحمان ،نكات جالبي از مقاله تحلیل نشانه شناختی گفتمانی سوره الرحمن (مبتنی بر الگوي تنشی) نوشته حدیث شریفی؛فؤاد نجم الدین منتشر شده در دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن / شماره پنجم ارايه ميشود:
در گفتمان سوره #الرحمن آیه فباي آلاء ربکما تکذبان عامل #تحریک_حسی انسان به عنوان سوژه حسی- ادارکی و به عنوان مهمترین عنصر حسی- ادراکی حضور دارد. این آیه به طور پی درپی در سوره تکرار میشود.
👈«قرآن اعتقاد ندارد که تکرار لزوما مسئله اي پیش پا افتاده است. قرآن سرشار از تکرار مضمون و بیاناست، همانگونه که از کتابی که خود را مذُکّر می نامد و دغدغه اصلی اش تبیین پیام الهی به شکاکان و معترضین و نیز مومنین و مسلمین است انتظار دیگري نمیرود. تکرار، عقیده اي مذهبی را جلوه اي دو چندان میبخشد.»
( حري ۳۳۹ :۱۳۸۶ )
همه انواع تکرار در قرآن حاوي قصد و غرض خاصی میباشد، که تاثیر کلام را در جان شنونده می افزاید، خصوصا در این سوره تکرار لفظ و معانی آیه«فبا ي الاء ربکما تکذبان» نه تنها ملال آور نیست، بلکه شخصیت خفته آدمی را دگرگون میسازد.
👈قاضی عبدالجبار میگوید که: «تکرار در این جا طرف مورد خطاب را بیشتر به منظور و مراد گوینده میرساند، که این نوعی #بلاغت است. اگر کسی خرده بگیرد که چرا این آیه بعد از آیات عذاب تکرار شده است، باید گفت که این آیات بازدارنده از معاصی و در جهت ترغیب به انجام طاعات است و در واقع مضامین این آیات نیز از نعمتهاي الهی محسوب میگردد و چه بسا که تهدید و وعید خداوند اهمیت بیشتري در مقایسه با سایر نعمتها داشته باشد» (حجازي، ۱۶ :۱۳۸۳).
👈آیت االله مکارم شیرازي در این خصوص میفرماید: تکرار آیه آن هم در مقطعهاى کوتاه #آهنگ جالب و زیبایى بـه سوره داده، و چون با محتواى زیبایش آمیخته مى شود و جاذبه خیره کننده اى پیدا مى کند...
این #استفهام، استفهام تقریرى است که در مقام اقرار گرفتن مى آورند... خداوند متعال از بندگانش بعد از ذکر این نعمتها نسبت به یک یک آنها اقرار مى گیرد، و این جمله را در ذکر نعمتهاى دیگر تکرار مي كند.
این تکرار نه تنها منافاتى با #فصاحت ندارد بلکه خود یکى از فنون فصاحت است. (مکارم، ۲۳ :۱۳۸۷).
👈حجت الاسلام قرائتی نیز در خصوص تکرار دراین سوره میفرمایند: براى ایجاد یک فرهنگ، تکرار مسایل، مهم و ضرورى است. تکرار، گاهى براى تذکّر و یادآورى نعمتهاى گوناگون است. (قرائتی،۱۳۸۸)
تکرار پی در پی این آیه در سوره به گفتمان سوره ضرب آهنگ خاصی را بخشیده است.
یکی از ابزارهاي ایجاد حساسیت در مخاطب ضرب آهنگ است. ضرب آهنگ نوع حرکت و میزان تاثیر بر مخاطب را در جریان حسی_ادراکی و فضاي تنشی تعریف مینماید. ریتم و آهنگ و نقاط فشار در فرآیند گفتمان، تغییرات تنشی را مشخص میکنند.
بحث ریتم و آهنگ کلام را میتوان در تکرار آیه فباي آلاءربکما تکذبان در سوره الرحمن که نمودي از ضرب آهنگ کلام است، دید. وجود این آیه باعث ایجاد ریتم و ضربآهنگ تند و یکنواختی در گفتمان سوره میشود که باعث تثبیت موضوع سوره الرحمن (رحمانیت خدا و تذکر و یادآوري نعمتها) در ذهن و دل مومنان راستین میگردد.
@wittj2