#نشست_علمی کتاب‌شناسی تخصصی علم فقه 🔹️کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi

#حجیت_خبرواحد 🍀 شهید سیدمصطفی خمینی قدس سره: بحث حجیت خبر واحد کم فائده است. ⭕️ مرحوم شهید سیدمصطفی خمینی قدس سره نظر متفاوتی درباره مسأله حجیت خبرواحد دارند که در ضمن چند نکته اختصارا بیان می‌شود: ۱- مشهور شده که بحث حجیت خبر واحد از مهمترین مباحث است چرا که فقه در گرو آن است و بحثی نافع تر و پرثمر تر از بحث پیرامون اصل صدور و حجیت صادر نیست. به سبب اهمیتی که این بحث دارد باید در ادله لفظیه از کتاب و سنت غور نموده و ادله مانعه را بررسی کرد و الا کار فقیه مختل شده و فقه سقوط می‌کند. ۲- بحث در حجیت خبر واحد در موضوعات کثیر الفائدة است زیرا بسیار مبتلابه است و هنوز بحث منقحی نشده است لذا فقها در این مسأله به مشکل می‌خورند و احتیاط می‌کنند. ۳- پر ثمر بودن بحث پیرامون حجیت خبر واحد در خصوص احکام از چند جهت اشتباه واضحی است: الف) حجیت خبر واحد مقرون به قرائن اجماعی است و کسی که به فقه مراجعه کند میابد که هر مسأله ای از فقه دارای دو خبر یا بیشتر است و این اخبار معمولا مورد فتوا هم قرار گرفته اند و خبری که از او اعراض شده باشد حجت نخواهد بود چه خبر واحد حجت باشد یا نباشد. بنابراین هر خبر واحدی مورد اختلاف نیست و آنچه در اصول پیرامونش بحث شده (حجیت خبر واحد بدون قرائن) قلیل الوجود است. در زمان ما کمتر کسی پیدا میشود که قائل به عدم حجیت خبر واحد باشد ولی در فقه توقف کند و به خاطر شک در اصل صدور مردد باشد. مستند عمل ما به خبر واحد اجماع نیست بلکه از این جهت است که اکثر اخبار مقرون به قرائن هستند. ب) با توجه به تاریخ مؤلفین کتب اربعه و اهتمام ایشان به ضبط روایات بدون دخالت اجتهادات شخصی، وجود خبر در کتب اربعه از قرائن عام بر سند است خصوصا کتاب کافی که در عصر غیبت نوشته شده و امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف امکان ردع روایات آن را به توسط نواب خاص داشته اند لذا موجب اطمینان نوعی به صدور خبر صحیح السند ولو یکی باشد می‌شود. ج) نکته فوق موجب وثوق و اطمینان شخصی به صدور اخبار صحیحه موجود در کتب اربعه می‌شود. د) می‌توان ادعای اجماعی که حجت است بر حجیت خبر واحد مقرون به قرائن داشت و مخالفینی همچون سید مرتضی و ابن ادریس قدس سرهما در فقه غیر این راه را نپیموده اند مگر در موارد اندکی که آن هم کم اتفاق می‌افتد که به خاطر خبر واحد بودنِ روایاتِ در دسترس آنها بوده باشد. فیعلم من ذلک: أنّ مسألة حجّیة الخبر الواحد الموجود فی الکتب الأربعة، المفتی به إجمالا فی الکتب الاستدلالیّة، أمر مفروغ منها فی الفقه، و لا تحتاج إلی زیادة الاستدلال، و إقامة البرهان، و لا سیّما بعد اعتضاد الشهرة القدیمة بالشهرات، بل و الإجماعات فی العصور المتتالیة إلی عصرنا، و قد أصبحت المسألة کالنار علی المنار، و کالشمس فی رابعة النهار، فهل تری فی الغور فی هذه المسألة، فائدة و نفعا أصلا إلاّ شاذّا و نادرا؟! و بالجملة: حجّیة ما فی الکتب الأربعة، من الضروریّات الأوّلیة فی الفقه، و لیست ممّا تقوم علیها الأدلّة، کالسیرة، أو بناء العقلاء، لما لا شکّ فیها، بل ما فیها ممّا کان یعمل بها قبل انضباطها فی تلک الکتب، و قبل أن یؤلّف المؤلّفون شیئا، ففرق بین قطعیّة الصدور، و بین حجّیة الصادر قطعا. و علی هذا، لا تبقی المسألة ذات الشبهة و التردّد إلاّ بحسب البحث الکبرویّ. 📚 تحریرات فی الأصول ج۶ ص ۴۱۲ تا ۴۱۵ •┈┈••✾🦋🌻🦋✾••┈┈• کانال مکتب شهید سیدمصطفی خمینی قدس سره @mostafa_khomaini

. ✍️ نکاتی درباره #مراسیل مرحوم شیخ صدوق رحمه‌الله 1️⃣ نزدیک به یک سوم از روایات شیخ صدوق رحمه‌الله در کتاب فقیه مرسل هستند. (۲۰۵۵ روایت از حدود ۶۰۰۰ روایت) 2️⃣ مراسیل مرحوم شیخ صدوق رحمه‌الله در کتاب فقیه سه گونه اند: ۱- روایاتی که از راویان دارای کتاب نقل شده ولی طریق شیخ صدوق به آن کتاب در مشیخه فقیه نیامده است.( نزدیک به ۳۰۰ روایت از بیش از ۱۲۰ راوی) ۲- روایاتی که بدون سند ذکر شده و با تعابیری همچون قال به صورت جزمی به معصوم علیه‌السلام نسبت داده شده‌اند. ۳- روایاتی که بدون سند ذکر شده و با تعابیری همچون فی روایة یا رُوِیَ و مانند آن و به صورت غیرجزمی از معصوم علیه‌السلام نقل شده‌اند. 3️⃣ مرحوم علامه مجلسی اول رحمه‌الله سعی نموده اند سند این مراسیل را از کتابهای دیگر شیخ صدوق و مرحوم ثقةالاسلام کلینی و حسین بن سعید رحمة الله علیهم به دست بیاورند و این اسناد را در روضة المتقین ذکر نموده‌اند. ( ایشان مدعی شده‌اند که برای اکثر مراسیل فقیه سند یافته‌اند مگر موارد نادری که بیش از ده مورد نیست) 4️⃣ چهار رویکرد کلی در قبال مراسیل فقیه وجود دارد: ۱- حجیت تمام مراسیل ۲- عدم حجیت تمام مراسیل ۳- حجیت مراسیل قسم دوم فقط ۴- تلاش برای مسند ساختن مراسیل 📚 برگرفته از کتاب جوامع حدیثی شیعه ص۱۰۰ تا ۱۰۲، دکتر هادی حجت. 🔹️کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi

💎یک مثال برای #مستحب_کفایی💎 سلام ابتدائی یکی از مستحبات مؤکده می‌باشد. مشهور بین فقها این است که ابتدای به سلام مستحب کفایی است؛ بنابراین اگر جماعتی وارد بشوند و یکی از آنها بر افراد حاضر در جلسه ابتدای به سلام نماید استحبابِ ابتدای به سلام برای دیگر افرادی که با او وارد شده اند از بین می رود. مرحوم سید یزدی صاحب عروه رحمة الله علیه فرموده اند بعید نیست استحباب برای بقیه باقی بماند ولی دیگر مستحب مؤکد نخواهد بود.(لذا مستحبِ موکد بودن کفایی خواهد بود) 📚العروة الوثقی، ج ۷، ص ۵۰۷. کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi

🔰🔰🔰 💥#استدلال‌های_قابل_تأمل در فقه می‌خواهم پرونده ی جدیدی در کانال باز کنم تحت عنوان #استدلال‌های_قابل_تأمل در فقه؛ 🌀منظورم از قابل تأمل صرفا قابل مناقشه بودن نیست بلکه استدلال‌هایی که نکات روشی و مبنایی دارد را هم شامل می‌شود. اگر دوستان با چنین مواردی برخورد کردند لطفا بفرستند تا در کانال بگذارم. با تشکر.

🔰🔰🔰 💥#استدلال‌های_قابل_تأمل در فقه 1️⃣ ✳️ مسأله: اگر کسی مستطیع بود ولی به حج نرفت بعد استطاعتش از بین برود این شخص باید به هر نحوی که ممکن است به حج برود گرچه حج تَسَکُّع(۱) باشد؛ البته اگر حرجی باشد لازم نیست. (۱) حج تَسَکُّع، حج بدون توشه راه یا بدون مَرکب یا حج با مشقّت و سختی است. ⭕️ دلیل: روایاتی داریم که میفرماید اگر کسی مستطیع بود و به حج نرفت و مُرد، یهودی یا نصرانی مرده است. مستفاد از این روایات این است که بر مکلف واجب است بر حجی که در امتثالش اهمال نموده قيام نموده تا یهودی یا نصرانی نمیرد. 📚 المعتمد فی شرح المناسک، ج ۳، ص ۱۲۰. کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi

نظر یکی از مخاطبان درباره این پیام سلام علیکم به نظر می رسد استدلال کامل نباشد شرط وجوب حج استطاعت است و با آمدن استطاعت وجوب به ذمه شخص می آید و از گردن او برداشته نمی شود روایاتی که اشاره فرمودن در مقام بیان ثواب و عقاب حج است نه دلیل وجوب ضمنا روایات اشاره به این ندارند که اگر بعدا استطاعت برداشته شد حکم شخص چیست دوستان دیگر هم نظر بدهند باتشكر.

#وجه_تأمل 💢 استدلالی که ذکر شد از این جهت قابل تأمل است که با مواجهه ابتدایی با روایت وجوب حج بعد از سلب استطاعت برداشت نمی‌شود چون ظاهرا روایت در مقام بیان عقاب تارک حج است لذا بیشتر دلالت بر وجوب حج بر مستطیع و تاکید این حکم دارد. از طرف دیگر استطاعت شرط وجوب حج است و قاعده این است که با انتفای شرط، حکم هم منتفی شود. 💥 اما با تأمل در تعابیر روایت می‌توان حکم وجوب حج بعد از انتفای استطاعت را برداشت نمود. روایت می‌گوید اگر مستطیع ترک حج کند یهودی و نصرانی می‌میرد. از این تعبیر دو چیز برداشت می‌شود: اول اینکه اثرِ ترکِ حج، مستمرا تا زمان مرگ هست پس گویا همواره ترک حج برای او حرام می‌باشد پس حج هنوز واجب است. دوم اینکه لطف و رحمت خداوند متعال اقتضا می‌کند فرصت جبران برای تارک حج باقی باشد تا اثرِ سوءِ ترک حج را از خود دور کند.

🔰🔰🔰 💥#استدلال‌های_قابل_تأمل در فقه 2️⃣ ✳️ مسأله: اگر کسی مستطیع نبود حج بر او واجب نیست ولی حج تَسَکُّع برای او مستحب است؛ البته حج تَسَکُّع مُجزی از حجة الاسلام نیست یعنی اگر انجام بدهد و بعد مستطیع شود باید دوباره به حج برود. این مساله تقریبا اجماعی است. از معاصرین مرحوم آیت‌الله سید محمدصادق روحانی رحمة الله علیه متمایل به کفایت حج تَسَکُّع هستند. ⭕️ دلیلِ عدم اجزاء: حج تَسَکُّع چون شرط وجوب (استطاعت) را ندارد، امر و خطاب هم ندارد پس حجی که مُتَسَکِّع انجام می‌دهد مأمور به نیست لذا مُسقِط حجة الاسلام نیست. ⭕️ دلیل اجزاء: حج تَسَکُّع امر استحبابی دارد و ظاهر این است که با این حج، حجة الاسلام محقق می‌شود؛ لذا بعد از تحقق شرط (استطاعت) لازم نیست دوباره حجة الاسلام انجام دهد؛ نظیر نمازِ کودک که شرط بلوغ را ندارد ولی امر استحبابی دارد؛ لذا اگر فرد نابالغ نماز ظهر را خواند و در داخل وقت شرطِ وجوب (بلوغ) محقق شود اعاده نماز لازم نیست زیرا نمازی که در وقت عدم بلوغ خوانده به لحاظ طبیعت با نماز بعد از بلوغ یکی هستند. 📚 فقه الصادق، ج ۹، ص ۱۵۵. کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi

🌀مراد از یتیم در روایات المراد من «اليتيم» في الروايات هو غير البالغ، سواء أمات أبوه أم لا. 📚 کتاب الزکاة في الشريعة الإسلامية الغراء، آیت‌الله سبحانی، ج1، ص 12. کانال یادداشتهای علمی @yaddashtha_elmi