🔴 از وبا تا کرونا 1️⃣ قسمت اول #وبا به بیماری فراگیری گفته می شود که موجب مرگ و میر بسیار شود و به سبب آلودگی آب وهوا آشکار گردد. حاجی خلیفه کتابی را به نام " فنون المنون فی الوبا و الطاعون " به یوسف بن حسن ، متوفای 880 هجری قمری می دهد که اگر این نسبت درست باشد، حکایت از آن دارد که وبا در قرن هفتم هجری رایج بوده است. چنان که پیش از آن، ناصر خسرو از شعرای قرن پنجم در اشعار خود از #وبا سخن گفته است : ترسم ز آرزو به وجودت #وبا رسد – زیرا که آرزو، خرد خلق را وباست. برابر نوشته مورخان، بیماری وبا درطول تاریخ در دنیا شیوع داشته است، تا سال پیش از قرن 19 میلادی منحصر به شبه قاره هند بوده، اما در سال 1232 قمری تاجران خارجی عامل اصلی ویروس این بیماری به کشورهای دیگر شدند و تلفات بسیاری از مرگ و میر انسان ها را رقم زدند. در این قرن وبا مناطق مختلف اروپا را نیز فرا گرفت و همه را به وحشت انداخت، بدین ترتیب تقریبا می توان گفت که تا آخر قرن بیستم میلادی همه کشورهای دنیا گرفتاری به وبا را ولو یک بار تجربه کردند. به نوشته برخی از پژوهشگران، در فاصله های سال 1235 تا 1320 قمری (1820 تا 1903) میلادی) که بیشتر دوران قاجار را شامل می شود، در هفت مرحله بیماری وبا در ایران شیوع پیدا کرده است و در هر بار تعداد زیادی از مردم را به کام مرگ فرو برده است . سال 1236 قمری وبا از ناحیه خلیج فارس، سال 1244 ق و شال های 1261 تا 1263 ق از طریق هند و افغانستان وارد ایران شد که در سال 1262 ق ، جان دوازده هزار نفر از مردم تهران را گرفت. چنانکه وبای سال های1267 ق تا 1269 حدود پانزده هزار نفر را در تهران طعمه مرگ کرد. وبای سال 1284 ق از عراق وارد ایران شد؛ و وبای سال های 1306 ق و 1320 ق از طریق عراق و خلیج فارس به ایران رسوخ پیدا کرد. بعضی دیگر نوشتند در سال 1286 ق بعد از قحطی، شهر تهران گرفتار وبا شد، منشاء آن کاروانی بود که از مشهد به تهران باز می گشتند و هیچ گونه پیشگیری و اقدام احتیاطی نسبت به آنها انجام نگرفت. ⚠️ چگونگی انتقال وبا به ایران "سیریل الگود" نویسنده کتاب " تاریخ پزشکی ایران" و پزشک سفارت انگلیس در ایران می نویسد: چون شهرهای ایران در ارتفاعات قرار دارند، هرگز منشا پیدایش وبا و طاعون نیستند این بیماری معمولا از کشور های همسایه وارد ایران می شود و شهرها را آلوده می کند. پژوهشگرانی که درباره وبا در ایران تحقیقاتی انجام دادند به چند عنصر مهمی که در انتقال این ویروس به مناطق مختلف کشورمان بیش از عناصر دیگر نقش داشتند اشاره و تاکید کردند. در اینجا به گونه مختصر به آنها مرور می کنیم . 1 – تاجران خارجی: در سال 1232 ق عامل عمده انتقال وبا از شبه قاره هند به کشورهای دیگر، تجارت دریایی بود که از طریق تاجران به افراد گوناگون انتقال پیدا کرد. سال 1321 ق که شهر بصره گرفتار این بیماری شده بود ، تجارت دریایی و تاجران، آن را به بنادر عربی و از طریق خلیج فارس به ایران گسترش دادند؛ از سوی دیگر صیادان بحرینی که در دریا به دنبال مروارید بودند از سمت شهر " محرق" به ویروس وبا آلوده شدند؛ سپس از همین منطقه به شهرهای بوشهر، کازرون و شیراز رسید 2 – نیروهای نظامی: سال 1236 ق که وبا در بغداد شیوع پیدا کرد و در آن ایام این شهر تحت سیطره نیروهای نظامی ایران قرار داشت. هنگامی که این افراد از طریق کرمانشاه به وطن باز می گشتند ناخواسته ، این بیماری را نیز با خود به ایران آوردند و در مناطق مختلف انتشاردادند. 3 – کاروان های زیارتی: در سال 1321 ق باز منشاء وبا کشور عراق تشخیص داده شد، اما این بار عامل اصلی انتقال وبا به ایران، اغلب کاروان های زیارتی بودند که از عتبات بر می گشتند و در مرزهای ایران تن به قرنطینه نمی دادند و اغلب به دلایل گوناگون مقاومت می کردند که در ادامه به بعضی از آنها اشاره خواهد شد. در گزارش دیگری بخش دیگری از این بیماری نخست از شهر بمبئی به حجاز رسید و ایام موسم حج که زائران ایرانی معمولا هنگام بازگشت از حج به عتبات مشرف می شدند و از آنجا به ایران می آمدند، وبا را در عراق و ایران رواج دادند. در سال 1321 ق وقتی وجود وبا در کربلا تایید شد، مقامات ایرانی تصریح کردند که قادر به مقابله با مهار آن نخواهند بود؛ زیرا انبوه تعداد زائران ایرانی به شهرهای مذهبی عراق و بالعکس بسیار چشمگیر و قرنطینه آنان هم مشکل است. 🆔 @yade_ayyam