🔶گزارشی از یک دیدار (8) 🔻نسبت «ولایت» و «قانون» (2) در این بخش به تقریر دیدگاه استاد میرباقری پیرامون نسبت «ولایت» و «قانون» می پردازیم و بر مبنای آن نسبت «قانون» و «شریعت» را تحلیل می کنیم. دیدگاه استاد میرباقری دارای مبانی جامعه شناختی، فلسفه تاریخی و معرفت شناختی است که طرح آنها در این مجال نمی گنجد، لذا به دلیل رعایت اختصار، بر نتایج بحث متمرکز می شویم. از منظر استاد میرباقری هرجامعه ای دارای ساختار و نظام های «حقوقی، دستوری، کیفری» است که ذیل جهت گیری تمایلات و ارزش های اجتماعی شکل می گیرد. به بیان دیگر، جهت گیری اختیار اجتماعی است که ساختارها و نظامات اجتماعی را سامان می دهد. این جهت گیری جامعه نیز در میانه «پرستش خداوند متعال» و یا «استکبار علی الله و پرستش دنیا» تعین پیدا می کند و مبتنی بر این جهت گیری، نظام حقوقی، دستوری و کیفری خاصی شکل می گیرد که متفاوت با نظام شکل گرفته بر مبنای جهت گیری مقابل است. در حقیقت این جهت گیری به «نظام قدرت» تبدیل می شود , این نظام قدرت، پشتوانه ساختارهای اجتماعی است. در اینصورت «پرستش خداوند یا پرستش دنیا»، بر پایه نظام تمایلات اجتماعی شکل می گیرد و سپس، جهت نظامات اجتماعی را مشخص می کند. به بیان دقیق تر دو دستگاه ولایت حق و باطل، بر محور اولیای الهی و اولیای طاغوت، زمینه جهت گیری جامعه را فراهم می سازد و دو جامعه الهی و الحادی بر محور ولایت الهی و ولایت طاغوت شکل می گیرد. نکته حائز اهمیت اینکه تحلیل فوق بر همه جوامع از جوامع برده داری گرفته تا جوامع مدرن، حاکم است هرچند ممکن است کیفیت آن متفاوت باشد. در اینصورت در جوامع برده داری نیز «برده داری» یک ساختار به رسمیت شناخته شده اجتماعی است که قدرت اجتماعی از آن حمایت می کند و پشتوانه تصرفات مولا نسبت به عبدش است. اگر ساختارها تغییر کند؛ در مثل جوامع مدرن مولا حق ندارد کوچک ترین دخالتی نسبت به امور دیگری داشته باشد. بنابراین مشروعیت تصرفات مولا به ساختارهای اجتماعی و قدرت پشتیبان آن برمی گردد. طبق این مبنا، پدیده «قانون و نظام قانونی» به عنوان یک ساختار اجتماعی که در برهه ای از تحولات اجتماعی، جایگزین نظام برده داری شده است، در جهت بسط و توسعه «پرستش دنیا» است و در واقع ساختار دنیاپرستی پیچیده تری است! حال اگر بخواهیم نسبت «قانون» را با «ولایت» مشخص کنیم؛ اگر مقصود از «قانون»، قوانین جامعه مدرن باشد که در سیری از تحولات اجتماعی مدرن پدید آمده است این پدیده، ساختار و محصول بسط ولایت طاغوت و جهت گیری جامعه در مسیر پرستش دنیا است. این نظام قانونی مبتنی بر فرهنگ مادی از «حقوق» استوار است در حالیکه مبتنی بر فرهنگ دینی، تحلیل از «حقوق» متفاوت می شود. «قوانین» بر پایه اراده ها و اهوای انسانی متغیر است اما شریعت از ثبات برخوردار است. پشتوانه «قانون»، قدرت اجتماعی است اما پشتوانه «شریعت»، قدرت الهی است. قوانین کیفری و جزایی قانون بر مجازات های دنیوی استوار است اما در شریعت، ثواب و عقاب اخروی وجود دارد. در قانون تنها مصالح دنیوی لحاظ می شود اما در شریعت مصالح اخروی نیز لحاظ می شود. بنابراین ماهیت «تقنین» از «تشریع» متفاوت است. در اینصورت نمی توان، قانون با مختصات مدرن را مبنای فهم شریعت خاتم قرار داد، چرا که مبداء عرفی سازی دین خواهد شد و انحرافی که از آن پدید می آید بیش از مشکلات تحلیل شریعت بر پایه عبد و مولا خواهد بود! بی شک مقصود علمایی که از «نظام قانونی شریعت» سخن می گویند چنین قانونی نیست، بلکه تحلیل از قانون را با فضای شریعت تطبیق می دهند، در اینصورت، فضای عبد ومولا هم این قابلیت را دارد که با شریعت تطبیق داده شود! بنابراین هردو فضای قانونی و عبدومولا اگر با همه خصوصیات از خاستگاه خود مبنا قرار گیرند، هردو باطل اند چرا که با فضای شریعت خاتم سازگار نیستند و اگر با دخل و تصرف و تطبیق با فضای شریعت مبنا قرار می گیرند، از این حیث مساوی هستند! در ادامه به دیدگاه مختار استاد میرباقری پیرامون «شأن شارع» خواهم پرداخت انشاالله. 📚 نشست های تخصصی «شأن شارع» در فرهنگستان علوم اسلامی

🔶گزارشی از یک دیدار (9) 🔻 تقریری از دیدگاه استاد میرباقری درباره شأن شارع استاد میرباقری معتقدند شأن شارع، شأن الوهیت و ولایت است و همه شئون و اسماء و صفات الهی در شأن تشریع او حضور دارد. از ای منظر، «شریعت»، مناسک «ولایت الهی» و طریق «الوهیت» حضرت حق است. همچنین «ولایت» یک شأن از «الوهیت» است. بنابراین سه مرتبه «الوهیت، ولایت، شریعت» می بایست در نسبت بایکدیگر ملاحظه شوند. ولایت خداوند متعال وقتی با اراده انسان مواجه می شود و قصد دارد اراده انسان را ولایت و هدایت کند، نیازمند قواعد و مناسکی است که شریعت نام دارد. ولایت خداوند مخصوص «اهل ایمان» است و این ایمان، پشتوانه و ضمانت اجرایی شریعت است، اینگونه نیست که فقط احکام جزایی شریعت، پشتوانه اجرای احکام باشد، بلکه برای طیفی از مومنین، محبت و ایمان آنها، بهترین ضمانت اجرای شریعت است. طبق این مبنا، «شریعت»، اموری اعتباری نیست بلکه اموری حقیقی است که باطن آن «ولایت» و «الوهیت» حضرت حق است. همچنین مصالح و مفاسد احکام نیز به «ولایت» بازمی گردد، یعنی باطن همه مصالح، ولایت حقه است و باطن همه مفاسد، ولایت طاغوت. در اینصورت همه احکام ، طریق و ابزار تولی به ولایت الله و غرض و مقصد اصلی شریعت، پرستش و عبودیت است. بنابراین «تشریع»، غرض و مقصدی جز تحقق «ولایت» ندارد. طبق این مبنا، تطبیق تشریع با «قانونگذاری» و «نظام عبدومولا» از نوع نظامات اجتماعی، باطل است و شارع حتماً شأن مستقلی از ایندو دارد و خداوند را می بایست از این شئون بشری تنزیه کرد. به بیان دیگر، شریعت خودش دارای فرهنگ خاصی است و بر شأن ولایت استوار است، لذا هم فرهنگ و نظام اجتماعی قدیم برده داری و هم فرهنگ و نظام اجتماعی مدرن مثل قانونگذاری نمی بایست بستر فهم شریعت قرار گیرد، بلکه می بایست مبتنی بر مبانی کلامی وحیانی، «فرهنگ خاص شریعت» و «شأن شارع در تشریع» تبیین گردد. البته ممکن است فرهنگ زمانه و عصر نزول شریعت، به عنوان تبعی و به منظور تفاهم اجتماعی در بدو امر به کار گرفته شود اما در یک سیرتکاملی می بایست فرهنگ خاص شریعت، جایگزین دیگر فرهنگ ها شود. 📚 نشست های تخصصی «شأن شارع» در فرهنگستان علوم اسلامی

نسبت قانون، اخلاق و توحید- علامه طباطبایی (ره)

🔸🔸🔸 مقالاتی در پرتو اندیشه های استاد سید احمد مددی برخی مقالاتی که در پرتو اندیشه های استاد سید احمد مددی نگاشته شده است تقدیم می گردد. پیش ازاین تقریر برخی درس های سال های اخیر ایشان به صورت موضوعی تقدیم شده بود👇 https://eitaa.com/yahyayahya/249 در خلال مباحث پیشین نیز چند مقاله معرفی شد که از تکرار آنها خودداری می نمایم. 📚https://eitaa.com/yahyayahya

تقریرهای رسمی درس حج، از جلسه 1 - 140

پنج شب سخنرانی تفسیر آیات سوره انبیاء «وَمَا خَلَقنَا ٱلسَّمَاءَ وَٱلأَرضَ وَمَا بَينَهُمَا لَعِبِينَ لَو أَرَدنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهوا لَّٱتَّخَذنَهُ مِن لَّدُنَّا إِن كُنَّا فَعِلِينَ بَل نَقذِفُ بٱلحَقِّ عَلَى ٱلبَطِلِ فَيَدمَغُهُۥ فَإِذَا هُوَ زَاهِق وَلَكُمُ ٱلوَيلُ مِمَّا تَصِفُونَ» 18-16: الانبیاء و تطبیق با قیام کربلا

در این دهه محرم توفیق شد پیرامون ویژگی های دو «جامعه حق و باطل» صحبت کنم؛ اهمیت و اولویت این موضوع از آن جهت است که می تواند یک نگرش جامع به مخاطب دهد که مبنای بسیاری از تحلیل ها، ارزش گذاری ها و انتخاب های او در بستر زندگی قرار گیرد و قضاوت انسان را نسبت به بسیاری از موضوعات خرد و کلان تصحیح کرده و آن ها را از منظر حق و باطل ارزیابی نماید. جامعیت این موضوع نسبت به برخی موضوعات تک بعدی و تک ساحتی به نحوی است که به جای پرداختن به سرشاخه ها، به ریشه ها می پردازد که البته با تطبیق آن، تکلیف سرشاخه ها نیز مشخص می شود. چرا که اگر نگاه مخاطب به جامعه الحادی که مصداق امروزین آن تمدن مادی غرب است، اصلاح شد و زیربنا و جهت گیری این تمدن را باطل دانست، ساختارهای این جامعه و سبک زندگی برآمده از آن را نیز منفی تلقی کرده و از اخلاق و نگرش و رفتارهای زندگی غربی نیز تبری می جوید. در مقابل می بایست جامعه ایمانی به تصویر کشیده شود و تمایز آن در جهت گیری، مبانی، ساختارها تا سبک زندگی از جامعه باطل تبیین گردد. جامعه ایمانی در قدم اول می بایست صف بندی خود را با جامعه کفار حفظ کرده و بتواند این تقابل و تفاوت را در همه عرصه ها نشان دهد. عدم تحلیل برخی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی بر مبنای «حق و باطل»، منجر به حاکمیت تحلیل های سکولار و در نتیجه حاکمیت الگوها و ساختارهای تمدن غربی خواهد شد. اساس قیام سیدالشهدا علیه السلام نیز بر تقابل و صف بندی «حق و باطل» در طول تاریخ استوار است و امتداد قیام عاشورا در عصر حاضر می بایست به طراحی و جامعه پردازی مومنین در مقابل جامعه کفار ختم شود.

🔸🔸🔸چند تقریر قدیمی! تقریرهایی از سال ها پیش، از درس خارج فقه استاد مددی (مبحث مکاسب محرمه) تقدیم می شود:

گفتگو با استاد میرباقری پیرامون شأن شارع و حکم شناسی در تاریخ 6-2-99

🔶در این جلسه پیرامون موضوعات زیر بحث شده است: 🔸چیستی احکام توصیفی و چگونگی تأثیر آن بر احکام تکلیفی 🔸نسبت «هست» و «باید» یا «تجویز» و «توصیف» 🔸شأن ولایت شارع و تأثیر آن بر دامنه حکم 🔸نظریه اعتباریات علامه طباطبایی (ره) 🔸مقایسه سه الگو در شأن شارع: ولایت، قانونگذاری و ولایت موالی عرفی (عبدومولا)

🔶قیام زید تأیید یا مخالفت امام؟ 🔻دوم صفر؛ شهادت زید پسر امام سجاد(ع) 🔸یحیی عبدالهی در خصوص قیام زید و اینکه مورد تأیید ائمه (ع) بوده است یا خیر مواضع علما اختلافی است. به عنوان مثال آیت الله بهجت، این قیام را مورد تأیید ائمه دانسته است: 🔹https://v0.bahjat.ir/index.php/2012-12-16-04-56-21/1586-معرفی-حضرت-زیدبن%e2%80%8cعلی%e2%80%8cعلیهماالسلام.html مستند تأیید عمدتاً روایتی از امام رضا علیه السلام در کتاب عیون اخبارالرضا (ع) است که می فرماید: « وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ (ع) أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَمِّی زَیْداً إِنَّهُ دَعَا إِلَى الرِّضَا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَوْ ظَفِرَ لَوَفَى بِمَا دَعَا إِلَیْهِ وَ قَدِ اسْتَشَارَنِی فِی خُرُوجِهِ فَقُلْتُ لَهُ یَا عَمِّ إِنْ رَضِیتَ أَنْ تَکُونَ الْمَقْتُولَ الْمَصْلُوبَ بِالْکُنَاسَةِ فَشَأْنَکَ فَلَمَّا وَلَّى قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَیْلٌ لِمَنْ سَمِعَ وَاعِیَتُهُ فَلَمْ یُجِبْهُ » اما در مقابل ، دو روایت از کتاب الحجه کافی وجود دارد که مخالفت امام از آن برداشت می شود: 🔹اولین روایت، گزارش احتجاج مومن الطاق با اوست که مورد تأیید امام واقع می شود (كافي (ط - دار الحديث)، ج‏1، ص: 423. همچنین: رجال الكشي، ص: 186) در این روایت زید بن علی می گوید امام من را نهی نکرده است، مومن الطاق می گوید: خوف این را داشته است که قبول نکنی و مستحق آتش شوی؛ «خَافَ عَلَيْكَ أَنْ لَاتَقْبَلَهُ، فَتَدْخُلَ النَّارَ، وَ أَخْبَرَنِي أَنَا، فَإِنْ قَبِلْتُ نَجَوْتُ، وَ إِنْ لَمْ أَقْبَلْ لَمْ يُبَالِ أَنْ أَدْخُلَ النَّارَ.» 🔹روایت دوم، گفتگوی امام باقر (ع) با زید بن علی است. (كافي (ط - دار الحديث)، ج‏2، ص: 206) فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ: «إِنَّ الطَّاعَةَ مَفْرُوضَةٌ مِنَ اللَّهِ- عَزَّ و جَلَّ- و سُنَّةٌ أَمْضَاهَا فِي الْأَوَّلِينَ، و كَذلِكَ يُجْرِيهَا فِي الْآخِرِينَ، و الطَّاعَةُ لِوَاحِدٍ مِنَّا، و الْمَوَدَّةُ لِلْجَمِيعِ، و أَمْرُ اللَّهِ يَجْرِي لِأَوْلِيَائِهِ بِحُكْمٍ مَوْصُولٍ، و قَضَاءٍ مَفْصُولٍ، و حَتْمٍ مَقْضِيٍّ، و قَدَرٍ مَقْدُورٍ، وَ أَجَلٍ مُسَمًّى لِوَقْتٍ مَعْلُومٍ، فَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَايُوقِنُونَ، إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً، فَلَا تَعْجَلْ؛ فَإِنَّ اللَّهَ لَايَعْجَلُ لِعَجَلَةِ الْعِبَادِ، و لَاتَسْبِقَنَّ اللَّهَ؛ فَتُعْجِزَكَ الْبَلِيَّةُ فَتَصْرَعَكَ». قَالَ: فَغَضِبَ زَيْدٌ عِنْدَ ذلِكَ، ثُمَّ قَالَ: لَيْسَ الْإِمَامُ مِنَّا مَنْ جَلَسَ فِي بَيْتِهِ، و أَرْخى‏ سِتْرَهُ، و ثَبَّطَ عَنِ الْجِهَادِ، و لكِنَّ الْإِمَامَ مِنَّا مَنْ مَنَعَ حَوْزَتَهُ، و جَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ، و دَفَعَ عَنْ رَعِيَّتِهِ، و ذَبَّ عَنْ حَرِيمِهِ. حضرت در پایان سخن می فرمایند: «أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ إِمَامٍ ضَلَّ عَنْ و قْتِهِ، فَكَانَ التَّابِعُ فِيهِ أَعْلَمَ مِنَ الْمَتْبُوعِ، أَ تُرِيدُ يَا أَخِي أَنْ تُحْيِيَ مِلَّةَ قَوْمٍ قَدْ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ، و عَصَوْا رَسُولَهُ، و اتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ هُدًى مِنَ اللَّهِ، و ادَّعَوُا الْخِلَافَةَ بِلَا بُرْهَانٍ مِنَ اللَّهِ و لَاعَهْدٍ مِنْ رَسُولِهِ؟ أُعِيذُكَ بِاللَّهِ يَا أَخِي أَنْ تَكُونَ غَداً الْمَصْلُوبَ بِالْكُنَاسَةِ». ثُمَّ ارْفَضَّتْ عَيْنَاهُ، و سَالَتْ دُمُوعُهُ، ثُمَّ قَالَ: «اللَّهُ بَيْنَنَا و بَيْنَ مَنْ هَتَكَ سِتْرَنَا، وَ جَحَدَنَا حَقَّنَا، و أَفْشى‏ سِرَّنَا، و نَسَبَنَا إِلى‏ غَيْرِ جَدِّنَا، و قَالَ فِينَا مَا لَمْ نَقُلْهُ فِي أَنْفُسِنَا». در پایان شاید بتوان اینگونه جمع بندی کرد که شخصیت زید مورد مدح و تمجید ائمه (ع) واقع شده است و زید بن علی فردی صادق بوده و قیام او با نیت اقامه حق بوده است و اگر به قدرت می رسید حکومت را به امام تحویل می داد اما قیام او مورد تأیید نبوده است. مرحوم علامه مجلسی نیز در بحار جلالت شخصیت زید را نتیجه گرفته است: « ثم اعلم أن الأخبار اختلفت و تعارضت فی أحوال زید و أضرابه کما عرفت لکن الأخبار الدالة على جلالة زید و مدحه و عدم کونه مدعیا لغیر الحق أکثر و قد حکم أکثر الأصحاب بعلو شأنه فالمناسب حسن الظن به و عدم القدح فیه بل عدم التعرض لأمثاله من أولاد المعصومین (ع) إلا من ثبت من قبل الأئمة (ع) الحکم بکفرهم و لزوم التبری عنهم.» (بحار الأنوار، ج‏46، ص:155) مطالعه بیشتر: 🔹https://enghelabfarhangi.blog.ir/1394/04/09/مواضع-امامان-ع-در-قبال-فرقه-های-شیعه-از-منظر-روایات 🏠https://eitaa.com/yahyayahya

تصویری قدیمی از مرحوم احمد زرگر در جمع طلاب مدرسه حقانی 🔻متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم درگذشت روحانی مجاهد جناب حجت‌الاسلام سیداحمد زرگر رحمةالله‌علیه را به خانواده و بازماندگان محترم و دوستان و همکاران ایشان تسلیت عرض میکنم. شجاعت و صراحت در مقام قضا و تلاش مجاهدانه در مقام امر به معروف و نهی از منکر، بخشی از خصوصیات ممتاز آن مرحوم بود. از خداوند متعال رحمت و مغفرت و حشر با اجداد طاهرینش را برای ایشان مسألت میکنم. سیّدعلی خامنه‌ای ۲۲ شهریور ۱۴۰۰

جلسه اول بحث اصول فقه (با رویکرد مکتب قم و استخراج مبانی) - تقریر دیدگاه شهید صدر ره در حجیت قطع

جلسه دوم بحث اصول فقه- دیدگاه آیت الله بروجردی و آیت الله سیستانی پیرامون موضوع علم اصول و تحلیل از حجیت

قطعه ای از درس استاد مفیدی پیرامون جایگاه عمل اصحاب در فقه/ فریضه و سنت و... ( مقصود از «حاج آقا» در کلام ایشان مرحوم آیت الله بهجت است) مطالعه بیشتر درباره حکم غسل جمعه (نگارش مستشکل در صوت)، بنگرید: https://eitaa.com/mollaei/285

سیر اندیشه اصولیون پیرامون حجیت قطع از شیخ انصاری تا حضرت امام خمینی ره