. 4⃣ «إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ؛ الَّتي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُها فِي الْبِلادِ؛ الَّذينَ طَغَوْا ... الْفَسادَ؛ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ» تمدن و پیشرفت، اگر همراه با تقوا و صلاح نباشد، عامل سقوط و هلاکت است. (تفسیر نور، ج10، ص475) @Yekaye

. 5⃣ «الَّذينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ؛ فَأَكْثَرُوا فيهَا الْفَسادَ؛ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ» طغیان و فساد جز با قهر برطرف نمی‌شود. (تفسیر نور، ج10، ص475) @Yekaye

885) ‌📖 إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ 📖 💢ترجمه بی‌تردید پروردگارت واقعاً به کمین‌گاه است. سوره فجر (89) آیه14 1397/11/13 26 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹لَبِالْمِرْصادِ = لـ + بـ + المرصاد ▪️ماده «رصد» در اصل دلالت دارد بر آمادگی برای تحت نظر قرار دادن چیزی در وضعیتی که هست (معجم المقاييس اللغة، ج2، ص400) و به تعبیر دیگر، تحت نظر قرار دادن چیزی به منظور اینکه به اقتضای کاری که او انجام می‌دهد مقابله لازم را انجام دهد (مجمع البيان، ج10، ص735) که شاید نزدیکترین کلمه بدان در زبان فارسی «کمین کردن» باشد. 🔸به این مناسبت به کلماتی مانند «انتظار» و «رعایت» و «محافظت» و «مواظبت» و «ترقّب» و «مراقبت» و «حرس» (پاسبانی) و «مهیمن» نزدیک است. تفاوت ش با اینها در این است که: ▫️«انتظار» از «نظر» می‌آید و چون باب مطاوعه است برگزیدن و پذیرفتن و تحمل کردن در آن لحاظ شده و در واقع به مفهوم صبر کردن و چشم به راه بودن است؛ ▫️«رعایت» از ماده «رعی» (چوپانی) نقطه مقابل اهمال است و عبارت است از این حدود چیزی را حفظ کردن و به لوازم آن توجه نمودن. ▫️«محافظت» ، «حفظ» و مطلقِ رعایت و نگهداری و در مقابل «اضاعه» (ضایع کردن) است. ▫️«مواظبت» مداومت در محافظت و همراهی با چیزی است؛ ▫️و «مراقبت» (از ماده «رقب»، که «رقبه» به معنای گردن است) مواظبتی است که با تحقیق و تفتیش از حال و روز چیزی همراه باشد. ▫️«حرس» (پاسبانی) هم مراقبت و حفظ مستمر است و فقط در مورد موجودات دارای عقل به کار می‌رود. ▫️«مهیمن» (از ماده «همن») هم تدبیر چیزی را از بالا برعهده گرفتن و قائم بر چیزی بودن است. 🔸تفاوت «رصد» با اینها این است که نوعی انتظار کشیدن است که به قصد تحت نظر قرار دادن و تفتیش حال و روز شیء ‌باشد. (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج4، ص143-144) ▪️مصدر این ماده «رَصَد» است: «فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً» (جن/27) (التحقیق، ج4، ص144)؛ که اتفاقا همین وزن علاوه بر مصدر، هم برای فرد یا جماعتی که در رصد دیگری نشسته‌اند ویا خودشان تحت رصد دیگری قرار دارند، به کار می‌رود و در آیه فوق همه اینها را احتمال داده‌اند (مفردات ألفاظ القرآن، ص355) و البته همین وزن به صورت صفت (صیغه مبالغه یا صفت مشبهه) نیز به کار می‌رود؛ که در آیه «فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً» (جن/9) به معنای شهابی است که مترصد آن شخص است و در کمین او می‌باشد. (التحقیق، ج4، ص146) ▪️«مَرصَد» اسم مکان برای این ماده است، یعنی محل رصد کردن «وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ» (توبة/5) (مفردات ألفاظ القرآن، ص355؛ التحقیق، ج4، ص144) و ▪️ «مرصاد» (إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ، فجر/14) را هم به همین معنای محل رصد دانسته‌اند (کمینگاه)؛ با این توضیح که برای مکانی به کار می‌رود که اساساً برای رصد کردن اختصاص یافته است (مفردات ألفاظ القرآن، ص355) و ظاهرا وجهش در این است که وزن مفعال در اصل برای اسم آلت بوده و دلالت دارد بر وسیله‌ای که با آن کار انجام می‌شود و چون این مکان خاص رصد قرار گرفته، گویی وسیله رصد کردن شده است. (التحقیق، ج4، ص144) و ظاهرا جهنم را بدین جهت «مرصاد» گفته‌اند «إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً» (نبأ/21) که محل عبور همگان است چنانکه فرمود «وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها» (مريم/71) (مفردات ألفاظ القرآن، ص355) ▪️این ماده وقتی به باب افعال برود متعدی می‌شود؛ پس «ارصاد» به معنای آن است که چیزی یا کسی را مامور رسد کس یا چیزی قرار دادن «وَ الَّذينَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ كُفْراً وَ تَفْريقاً بَيْنَ الْمُؤْمِنينَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ» (توبه/107) (التحقیق، ج4، ص145) 📿ماده «رصد» و مشتقات آن جمعا 6 بار در قرآن کریم به کار رفته است. 🔹إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ شروع این سوره با چند قسم بود. این جمله راجواب قسم‌های مذکور دانسته‌اند هرچند این احتمال هم هست که جواب قسم‌ها محذوف باشد، یعنی عبارتی است مانند اینکه «حتما هر ظالمی را مجازات خواهیم کرد و انتقام مظلوم را از آن می‌گیریم» که ادامه سیاق بر‌آن دلالت می‌کند: ببینید که با عاد و ثمود و فرعون چه کردیم. (مجمع البيان، ج10، ص735) @Yekaye

☀️1) از امام صادق ع روایت شده است که درباره آیه «بی‌تردید پروردگارت واقعاً به کمین‌گاه است» فرمودند: پلی است بر صراط، که بنده‌ای که مظلمه‌ای برعهده‌اش باشد از آن رد نشود. 📚الكافي، ج2، ص331؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص272؛ مجمع البيان، ج10، ص739 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ [عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ] الْحَجَّالِ عَنْ غَالِبِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ» قَالَ: قَنْطَرَةٌ عَلَى الصِّرَاطِ لَا يَجُوزُهَا عَبْدٌ بِمَظْلِمَةٍ. @Yekaye

☀️2) از امیرالمومنین ع روایت شده است که امیرالمومنین ع درباره این آیه فرمودند: معنایش آن است که پروردگارت تواناست بر اینکه اهل معصیت را به سزای‌شان سزا دهد. 📚مجمع البيان، ج10، ص739 «إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ» ... وَ رُوِيَ عَنْ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ قَالَ: مَعْنَاهُ إِنَّ رَبَّكَ قَادِرٌ عَلَى أَنْ يَجْزِيَ أَهْلَ الْمَعَاصِي جَزَاءَهُمْ. @Yekaye

☀️3) از امیرالمؤمنین ع روایت شده است: اگر خداوند ستمكار را مهلت داد هرگز گرفتن و بازخواست او را از دست نخواهد داد، بلكه بر گذرگاه او به کمین نشسته و همچون استخوان گلوگير، بر مسیر نای‌اش ایستاده. 📚نهج‌البلاغه، خطبه 97 عن امیرالمؤمنین ع: وَ لَئِنْ أَمْهَلَ اللَّهُ الظَّالِمَ فَلَنْ يَفُوتَ أَخْذُهُ وَ هُوَ لَهُ بِالْمِرْصَادِ عَلَى مَجَازِ طَرِيقِهِ وَ بِمَوْضِعِ الشَّجَا مِنْ مَسَاغِ رِيقِه. @Yekaye

☀️4) از امام باقر ع روایت شده است که وقتی آیه «وَ جيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ ...» (فجر/23) ‌نازل شد، پیامبر اکرم ص توضیحاتی را از قول جبرئیل درباره آوردن جهنم در عرصه قیامت ارائه کردند که ان شاء الله در بحث از آیه مذکور اشاره خواهد شد. در فرازی از آن روایت، پیامبر اکرم ص به نقل از جبرئیل می‌فرمایند: سپس بر روی جهنم صراط [= راه] قرار داده می‌شود که از لبه شمشیر تیزتر است (یا: از مو باریکتر و از شمشیر تیزتر است) و روی آن سه پل است؛ بر روی اولی امانت و رَحِم [= خویشاوندی] (در نسخه دیگر: رحمت) است؛ بر روی دومی نماز است؛ و بر سومی عدل رب العالمین - که معبودی جز او نیست - می‌باشد؛ پس همه مکلف به عبور از آن می‌شوند؛ ابتدا رَحِم (یا: رحمت) و امانت آنان را نگه می‌دارد؛ اگر از آن دو نجات یافتند، نماز آنان را نگه می‌دارد؛ و اگر از آن هم نجات یافتند، نهایت کارشان به رب العالمین است و این همان سخن خداوند است که فرمود «بی‌تردید پروردگارت واقعاً به کمین‌گاه است.» (فجر/14) و مردم بر صراطند؛ پس یکی به دست آویخته و قدمش لغزیده، و دیگری قدمش ثابت است و ...؛ و فرشتگان حول آن ندا می دهند: ای خدای بردبار ببخش و درگذر و با فضل خویش با آنان بنگر و سالم بدار و سالم بدار؛ ... 📚تفسير القمي، ج2، ص421؛ الكافي، ج8، ص312 ؛ الأمالي( للصدوق)، ص176-177 حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ [جَابِرٍ عَنْ] أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص، فَقَالَ بِذَلِكَ أَخْبَرَنِي الرُّوحُ الْأَمِينُ ... ثُمَّ يُوضَعُ عَلَيْهَا الصِّرَاطُ [صِرَاطٌ] أَدَقَّ مِنْ حَدِّ السَّيْفِ [أَدَقُّ مِنَ الشَّعْرِ وَ أَحَدُّ مِنَ السَّيْفِ]، عَلَيْهَا [علیه] ثَلَاثُ قَنَاطِرَ فَأَمَّا وَاحِدَةٌ [الْأُولَى] فَعَلَيْهَا الْأَمَانَةُ وَ الرَّحِمُ [الرَّحْمَةُ]، وَ الثَّانِيَةُ فَعَلَيْهَا الصَّلَاةُ، وَ أَمَّا الثَّالِثَةُ فَعَلَيْهَا عَدْلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ [عَلَيْهَا رَبُّ الْعَالَمِينَ] لَا إِلَهَ غَيْرُهُ فَيُكَلَّفُونَ بِالْمَمَرِّ عَلَيْهَا فَيَحْبِسُهُمُ الرَّحِمُ [الرَّحْمَةُ] وَ الْأَمَانَةُ فَإِنْ نَجَوْا مِنْهُمَا حَبَسَتْهُمُ الصَّلَاةُ فَإِنْ نَجَوْا مِنْهَا كَانَ الْمُنْتَهَى إِلَى رَبِّ الْعَالَمَينَ [جَلَّ ذِكْرُهُ] وَ هُوَ قَوْلُهُ [قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى] «إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ»؛ وَ النَّاسُ عَلَى الصِّرَاطِ فَمُتَعَلِّقٌ بِيَدٍ وَ تَزُولُ قَدَمٌ وَ مُسْتَمْسِكٌ بِقَدَمٍ [فَمُتَعَلِّقٌ تَزِلُّ قَدَمُهُ وَ تَثْبُتُ قَدَمُهُ/ فَمُتَعَلِّقٌ وَ قَدَمٌ تَزِلُّ وَ قَدَمٌ تَسْتَمْسِكُ] وَ الْمَلَائِكَةُ حَوْلَهَا [حَوْلَهُمْ] يُنَادُونَ [يَا كَرِيمُ] يَا حَلِيمُ اعْفُ [اغْفِرْ] وَ اصْفَحْ وَ عُدْ بِفَضْلِكَ وَ سَلِّمْ وَ سَلِّمْ، ... @Yekaye