🔹بِمَفازَةٍ در بحث از آیه 185 (جلسه 908) بیان شد که ▪️ماده «فوز» به معنای نجات یافتن از وضعیت بد و دست یافتن به وضع خوب و مطلوب است؛ و توضیح داده شد که با توجه به نزاعی که در مورد اصل ماده «فوز» هست درباره کلمه «مفاز» (إِنَّ لِلْمُتَّقينَ مَفازاً؛ نبأ/۳۱) و «مفازة» (فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ، آل‌عمران/۱۸۸؛ وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ، زمر/۶۱) نیز نزاعی درگرفته است. برخی آن را به معنای «منجاة» (محل و عرصه نجات) دانسته، برخی آن را به معنای «مهلک» (محل و عرصه هلاکت) قلمداد کرده، و عده‌ای تحلیل کرده‌اند که اگرچه از «فوّز» به معنای مردن بوده، اما همینجا نیز از باب تفأّل به خیر و سلامتی، آن را «مفازة» نامیده‌اند [یعنی به عرصه‌ای که محل هلاکت بوده، تفأل زده و به آن «مفازة: محل نجات» گفته‌اند]. 🔖 http://yekaye.ir/ale-imran-3-185/ 📖 اختلاف قرائت 🔹بِما أَتَوْا ▪️اغلب به همین صورت «بِما أَتَوْا» یعنی فعل ثلاثی مجرد معلوم از ماده «أتی» (به معنای «آورد»)‌ قرائت کرده‌اند؛ ▪️اما در برخی قرائات غیرمشهور (روایت حسین بن علی حعفی از اعمش؛ و قرائت نخعی و مروان» به صورت «بِما آتَوْا» (یعنی فعل ثلاثی مزید، باب افعال، به معنای «داد، اعطاء کرد») قرائت شده است ▪️همچنین در روایت سلمی از امیرالمومنین ع و ابن جبیر و ابی بن کعب به صورت «بِما أوتوْا» (یعنی فعل مجعول، به معنای «داده شدند») قرائت شده است. ▪️و در قرائت «ابی بن کعب» به صورت «بما فعلوا» نیز قرائت شده است. 📚البحر المحيط، ج3، ص466-468 🔹لا تَحْسبنَّ ... فَلا تَحْسبنَّهُمْ این دو عبارت شبیه این عبارت در آیه 180، در قرائات مختلف به صورت مخاطب و غایب، و مفرد و جمع، با تلفظ مفتوح و مکسور سین (سَ / سِ) قرائت شده‌اند که کسانی که مایلند از تفصیل این قرائات مطلع شوند، به سایت «یک آیه در روز» شماره 911 مراجعه کنند. @Yekaye

☀️شأن نزول درباره شأن نزول این آیه چندین مطلب گفته شده است؛ برخی آن را درباره منافقان دانسته‌اند، و برخی درباره یهود: 🔹الف. درباره یهود: 🔸الف.1. در مورد یهودیان نازل شد به خاطر اینکه مردم بدانان رجوع می‌کردند و آنان را صاحب علم می‌دانستند خیلی شادمان بودند. (ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج2، ص906) 🔸الف.2. پیامبر ص از یهودیان درباره مطلبی که در تورات آمده بود سوالی پرسید. آنان برخلاف آنچه بود را گفتند و خیال کردند که پیامبر آنان را تصدیق کرد و بدین جهت خوشحال شدند (أنوار التنزيل (بیضاوی) ج2، ص54) ویا اینکه آنان نزد پیامبر ص آمدند و به دروغ ابراز ایمان کردند و مسلمانان آنان را مدح گفتند (قتاده، به نقل از مجمع البيان، ج2، ص906) 🔹ب. منافقان 🔸ب.1. منافقانی که از حضور در جهاد تخلف می‌کردند و وقتی مسلمانان برمی‌گشتند انتظار داشتند عذر آنان را بپذیرند و به خاطر ایمانی که ندارند، مدح شوند. (ابوسعید خدری و زید بن ثابت، به نقل از مجمع البيان، ج2، ص906) 🔸ب.2. به طور کلی درباره منافقان بود از این جهت که برای هر کار مرده و نکرده‌ای انتظار مدح و ستایش از دیگران داشتند. (تفسير القمي، ج1، ص129؛ أنوار التنزيل، ج2، ص54) @Yekaye

☀️1) از امام باقر ع روایت شده است: یهودیان گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان او و اهل نماز و روزه‌ایم؛ در حالی که نه از اولیاء الله بودند و نه از دوستان خدا و نه اهل نماز و روزه؛ ولیکن اهل شرک و نفاق بودند. 📚مجمع البيان، ج2، ص907 قال أبو القاسم البلخي: أن اليهود قالوا نحن أبناء الله و أحباؤه و أهل الصلاة و الصوم و ليسوا أولياء الله و لا أحباءه و لا أهل الصلاة و الصوم و لكنهم أهل الشرك و النفاق؛ و هو المروي عن أبي جعفر الباقر (ع) @Yekaye

☀️2) حدیثی طولانی از پیامبر اکرم ص خطاب به ابن‌مسعود آمده که مجموعه وصایایی است از ایشان خطاب به ابن‌مسعود؛ و در واقع، خطاب به تمامی مومنان. فرازهایی از آن قبلا گذشت. در فرازی دیگر از آن حدیث آمده است: ابن مسعود! هنگامی که مردم تو را مدح کردند و گفتند که تویی که روزها روزه می‌گیری و شبها به عبادت برمی‌خیزی، و تو چنین نبودی؛ پس بدین سبب شادمان مشو که خداوند متعال می‌فرماید « هرگز گمان مبر کسانی که بدانچه [بجا] آورده‌اند شادمانی می‌کنند و دوست دارند که بدانچه نکرده‌اند مورد ستایش شوند، به هیچ وجه گمان مبر آنان را اندک نجاتی از عذاب باشد؛ و برای آنان است عذابی دردناک.» (آل عمران/188) 📚مكارم الأخلاق، ص454 عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ خَمْسَةُ رَهْطٍ مِنْ أَصْحَابِنَا يَوْماً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَدْ أَصَابَتْنَا مَجَاعَةٌ شَدِيدَةٌ وَ لَمْ يَكُنْ رِزْقُنَا مُنْذُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ إِلَّا الْمَاءَ وَ اللَّبَنَ وَ وَرَقَ الشَّجَرِ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلَى مَتَى نَحْنُ عَلَى هَذِهِ الْمَجَاعَةِ الشَّدِيدَةِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: لَا تَزَالُونَ فِيهَا مَا عِشْتُمْ فَأَحْدِثُوا لِلَّهِ شُكْراً فَإِنِّي قَرَأْتُ كِتَابَ اللَّهِ الَّذِي أُنْزِلَ عَلَيَّ وَ عَلَى مَنْ كَانَ قَبْلِي فَمَا وَجَدْتُ مَنْ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ إِلَّا الصَّابِرُون … يَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِذَا مَدَحَكَ النَّاسُ فَقَالُوا إِنَّكَ تَصُومُ النَّهَارَ وَ تَقُومُ اللَّيْلَ وَ أَنْتَ عَلَى غَيْرِ ذَلِكَ فَلَا تَفْرَحْ بِذَلِكَ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ «لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ.» @Yekaye

☀️3) از امیرالمؤمنین روایت شده است: 🔅الف. برحذر باش از خودبزرگ‌بینی و دوست داشتن مدح و ثنا؛ که همانا این از محکمترین کمندهای شیطان است. 🔅ب. بپرهیز از اینکه کسی را بدانچه در او نیست مدح و ثنا گویی؛ که همانا کار او بر وصف او دلالت صادقانه دارد و دروغ تو را آشکار کند. 🔅ج. کسی که تو را بدانچه که در تو نیست مدح گوید، در حقیقت تو را مذمت کرده است، اگر بیندیشی! 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص466-467 🔅الف. إِيَّاكَ وَ الْإِعْجَابَ وَ حُبَّ الْإِطْرَاءِ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ أَوْثَقِ فُرَصِ الشَّيْطَانِ. 🔅ب. إِيَّاكَ أَنْ تُثْنِيَ عَلَى أَحَدٍ بِمَا لَيْسَ فِيهِ فَإِنَّ فِعْلَهُ يَصْدُقُ عَنْ وَصْفِهِ وَ يُكَذِّبُكَ. 🔅ج. مَنْ مَدَحَكَ بِمَا لَيْسَ فِيكَ فَهُوَ ذَمٌّ لَكَ إِنْ عَقَلْتَ. @Yekaye

. 1⃣ «لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» 💐انسانی از جهنم نجات می‌یابد که اعمالش به درگاه الهی پذیرفته شود؛ ⛔️نه رضایت خاطر خود افراد از کارهایشان کافی است، و ⛔️نه اینکه مورد ستایش دیگران واقع شوند! @Yekaye

. 2⃣ «لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا ... فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» صرف اینکه کسی از کاری که انجام می‌دهد خوشنود است، دلیل نمی‌شود که واقعا کارش خوب باشد و با همین کارش به جهنم نرود. 📝نکته #جامعه‌شناسی و #علوم_سیاسی 💠نقدی بر #لیبرالیسم لیبرالیسم مهمترین ارزش انسانی را #آزادی می‌شمرد و معتقد است هر کسی #حق دارد هر کاری که می‌خواهد انجام دهد، فقط به شرط اینکه به آزادی و #حقوق_دیگران تجاوز نکند. مهمترین استدلال اینها آن است که 🔻 نظر افراد درباره اینکه حق واقعا چیست متفاوت است و از این رو، کسی حق ندارد نظر خود را بر دیگران تحمیل کند.🔻 🤔اما این دیدگاه بر یک پیش‌فرض ناصواب ویک تناقض اساسی سوار شده است: 📝پیش‌فرض ناصواب: هر کسی حق خودش را خودش بهتر از دیگران تشخیص می‌دهد. (آیه فوق، این پیش‌فرض را به چالش می‌کشد). 📝تناقض: 🔻از طرفی معتقد است «کسی حق ندارد نظر خود را بر دیگران تحمیل کند»؛ و 🔻از طرف دیگر، می‌خواهد همین نظر خود درباره حق را بر همگان – بویژه کسانی که لیبرالیسم را قبول ندارند- تحمیل کند. ✅تبصره لیبرالیسم، علی‌رغمِ این بنیان ناصواب و آن ساختار متناقض، چنان در ذهن مردم رواج می‌تواند پیدا کند که در این آیه دوبار با تاکید بیان کرد که 🤔«لا تَحْسَبَنَّ ... لا تَحْسَبَنَّهم»🤔 @Yekaye

. 3⃣«لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ ... يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» این گونه نیست که اگر عده‌ای کسی را مورد ستایش و تحسین قرار دادند، حتماً آن شخص آن کار را انجام داده باشد❗️ و یا اینکه حتما او آدم خوبی باشد و سزاوار جهنم نباشد‼️ 📝نکته #جامعه‌شناختی 🌐 درباره پدیده #سلبریتی از پدیده‌های شوم و آثار مخرب رسانه‌های جمعی مدرن، پیدایش عده‌ای است که آنان را #سلبریتی می‌خوانند و قبلا #ستاره نامیده می‌شدند. 💢هر فرد مشهوری سلبریتی نام نمی‌گیرد؛ بلکه «سلبریتی» مشهوریتش را صرفاً به خاطر حضور در رسانه‌های جمعی به دست آورده؛ تا حدی که برخی تعبیر می‌کنند «سلبریتی» شهرتش را نه مدیون تلاش‌های واقعی، بلکه مدیون سیستم است.💢 تا پیش از پیدایش شبکه‌های اجتماعی مجازی، مهمترین تولید کننده این شخصیت‌ها (که آن موقع به «ستاره« معروفتر بودند) #سینما و تلویزیون بود؛ و مهمترین ویژگی چنین اشخاصی آن است که به جای اینکه شخصیت حقیقی‌ِ خودشان مورد توجه قرار گیرد، #بازیگرند و بازیگری‌شان آنان را مشهور کرده است. #بازیگر، یعنی کسی که ماسکی به چهره می‌زند و نقش شخصی غیر از خودش را ایفا می‌کند. پیدایش شبکه‌های اجتماعی مجازی موجب گردید، بازیگران منحصر به بازیگران فیلم و تئاتر نشوند، 🤔بلکه فضای مجازی ظرفیتی برای بازیگری افراد پدید آورد: هرکسی در این عرصه‌ها، به جای اینکه خودش باشد، نقشی که برای مخاطبان جذابیت داشته باشد ایفا می‌کند، جذابیتی که حتی می‌تواند به خاطر خشونت و رذالت باشد؛ نه صرفا خوبی‌ها❗️ 💢اینان واقعا مصداق این آیه‌اند: بشدت مورد توجه‌اند و مرتبا از جانب طرفداران (فالوورها) تایید و ستوده می‌شوند؛ اما اینها هیچیک دلیل بر آن نیست که آن کاری که ادعایش را هم می‌کنند واقعا انجام داده‌اند؛ و این را هم نقصی برای خود نمی‌بینند؛ چون «بازیگر»ند❗️ و به قدری این گونه ارزش‌گذاری باطل در ذهن مردم رواج دارد که در این آیه دوبار با تاکید بیان کرد که 🤔«لا تَحْسَبَنَّ ... لا تَحْسَبَنَّهم»🤔 💢در انحطاط #مدرنیته و نفی #انسانیت در این دوره همین بس که #بازیگران #الگو شده‌اند💢 (الگو کسی باید باشد که کمالی را به دست آورده؛ اما امروزه کسانی الگو شده‌اند که خودشان هیچ نباشند و تنها کمالشان این است که ادای دیگران را درآورند و نقش بازی کنند❗️) ✅تبصره سخن فوق، نکوهشِ شغل افرادی که بازیگرند، نیست؛ بلکه نکوهشِ انسانهایی است که بازیگران – که از آن جهت که بازیگرند، شخصیت «خود»‌شان هیچ و پوچ است- را الگوی خود قرار داده‌اند.🤔 @Yekaye

. 4⃣ «الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا» بسیاری از انسانها چنان دچار خودبزرگ‌بینی هستند که: 🔻از طرفی هر کاری را که انجام دهند رضایتبخش می‌پندارند؛ 🔻و از طرف دیگر، چنان وانمود می‌کنند که دیگران کارهای خوبی را هم که اینها انجام نداده‌اند به حساب آنان بگذارند و آنان را به خاطر کاری که انجام نداده‌اند بستایند. @Yekaye

. 5⃣ «لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ ... يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا» 🔷مردم سه دسته اند: 🔹الف. گروهى كه كار مىكنند و انتظار پاداش يا تشكّر از مردم ندارند. «لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» (انسان/9) 🔹ب. گروهى كه كار مىكنند تا مردم بدانند و ستايش كنند. «رِئاءَ النَّاسِ» (نساء/38) 🔹ج. گروهى كه كار نكرده، انتظار ستايش از مردم دارند. «يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا ...» 📚(تفسير نور، ج2، ص219) @Yekaye

. 6⃣ «الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا ... لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» رذايل اخلاقى، همچون عُجب و غرور و انتظار تملّق از مردم، هلاكت قطعى را به دنبال دارد. (تفسير نور، ج2، ص220) @Yekaye

. 7⃣ « الَّذينَ يَفْرَحُونَ ... وَ يُحِبُّونَ ...... لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» خداوند نه تنها براى رفتار، بلكه براى شادمانی‌ها و دوست‌داشتنی‌های انسان نيز حساب باز مىكند. (اقتباس از تفسير نور، ج2، ص220) @Yekaye

. 8⃣ «الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا ... لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» كسانى كه در دنيا گرفتار اوهامِ خودپرستى و اسير زندان «منيّت» هستند، در قيامت نيز اسير و گرفتار عذاب الهى‌اند. (تفسير نور، ج2، ص220) @Yekaye

. 9⃣ «لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أَتَوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» خداوند در بسیاری از آیات بسیاری از مجرمان را وعده عذاب داده است؛ اما ظاهراً تنها در این آیه است که پیش از وعده عذاب، دوبار با تاکید شدید هشدار می‌دهد که چنین حساب نکن که آنان از عذاب نجات می‌یابند❗️ چرا؟ 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🍃الف. گنهكار ممكن است پشيمان شده، توبه كند و نجات يابد، ولی افراد مغرور، حتی در صدد توبه برنمیآيند، لذا [می‌خواهد تاکید کند که] اميدی به نجات آنان نيست. (تفسير نور، ج2، ص220) 🍃ب. چه‌بسا بدین جهت است که افراد باور نمی‌کنند که راه لیبرالیسم (توضیح در تدبر2 https://eitaa.com/yekaye/5051) و راه سلبریتی‌ها (توضیح در تدبر3 https://eitaa.com/yekaye/5054)، می‌تواند انسان را به جهنم ببرد و راه نجاتی باقی نگذارد؛ از این روست که بشدت تاکید می‌کند که گمان نکنید که راه نجاتی برای این رویه باشد. 🍃ج. چه‌بسا به خاطر این است که مردم باورشان نمی‌شود که عمده لیبرالیستها (که ظاهرا کاری به کار دیگران ندارند) و سلبریتی‌ها (که این اندازه در چشم مردم محبوبیت دارند) – با این رویه‌شان - راه نجاتی از جهنم نخواهند داشت! 🍃د. ... @Yekaye

. 🔟 «لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَفْرَحُونَ بِما أوتوْا وَ يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ» چنانکه اشاره شد https://eitaa.com/yekaye/5042، یکی از قراءات این آیه آن است که به صورت «أوتوا» قرائت شده است. (قبلا بارها اشاره شد که وجود قرائات متعدد با سند متواتر تا پیامبر ص جای تردید ندارد و تعدد قرائات امری است که از جانب خداوند نازل شده است، نه اینکه صرفاً ناشی از دخل و تصرف افراد باشد) 💠هشدار به #آرزواندیشی دینی، ملی، ژنتیکی، و ... 💠 بر اساس این قرائت، آیه نکته ظریفی را هشدار می‌دهد و 🤔 آن هشدار به آرزواندیشی بسیاری از مردمی است که به اموری دلبسته‌اند که اگرچه آن را دارند، اما کار خودشان نیست و ارزش افتخار ندارد❗️ حقیقتِ هر کس، و به تَبَعِ آن، مواخذه و حساب و کتاب اخروی، بر اساس کارهایی است که انسان با اراده خویش انجام داده و اختیاراً کسب نموده است؛ اما برخی افراد هستند به جای اینکه به عمل خویش تکیه کنند، فقط بدانچه بدانها داده شده شادمانند و دوست دارند به خاطر کاری که نکرده‌اند مورد تحسین قرار گیرند‼️ دین شناسنامه‌ای که جامعه در انسان رقم زده، ملیت و نژاد و کشوری که در آن به دنیا آمده، استعدادهای ژنتیکی که از پدر و مادر به ارث رسیده، و ... چیزی نیست که انسان انتظار داشته باشد به خاطر اینها مورد تحسین قرار گیرد.⛔️ 🤔بهترین دین، بهترین ملیت، بهترین استعداد، بهترین ...، مادامی که با سعی و تلاش خود فرد همراه نشود، اموری نیست که مایه افتخار باشد و بتواند انسان را از افتادن در جهنم نجات دهد. از این زاویه، 🔹 دو عبارت «يَفْرَحُونَ بِما أوتوْا: شادمانی می‌کنند بدانچه بدانان داده شده» و «يُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِما لَمْ يَفْعَلُوا: دوست دارند که به خاطر آنچه انجام نداده اند ستایش شوند» دو روی یک سکه‌اند؛ نه دو مضمون متفاوت؛ و از این جهت، 🔹مفاد آن، شبیه مضمون آیه «لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِيِّ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ وَ لا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَ لا نَصيراً: نه به آرزوى شماست، و نه به آرزوى اهل كتاب؛ هر كس كار بدى انجام دهد كيفر داده مىشود و جز خدا ولیّ و ياورى براى خود نخواهد يافت.» (نساء/123) است. @Yekaye

912) 📖 وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلی كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ 📖 💢ترجمه و مُلکِ آسمانها و زمین تنها از آنِ خداست؛ و خداوند بر هر کاری تواناست. سوره آل عمران، (3) آیه 189 1397/12/28 12 رجب1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹ملْكُ قبلا بیان شد که ▪️ماده «ملک» را به معنای تسلط بر چیزی به طوری که اختیار آن چیز به دست شخص باشد، دانسته‌اند؛ بدین ترتیب، 🔸«مَلْك» و «مِلک» (ما أَخْلَفْنا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنا وَ لكِنَّا حُمِّلْنا أَوْزاراً مِنْ زينَةِ الْقَوْم؛ طه/۸۷؛ و کلمه «مَلْك» در این آیه، به صورت «مِلک» هم قرائت شده) به معنای مال و اموالی است که تحت اختیار و مالکیت انسان باشد؛ 🔸ولی «مُلک» به معنای با حکم و دستور در چیزی تصرف کردن است (لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ، غافر/۱۶؛ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنا،‌بقره/۲۴۷) و به معنای خود محدوده تصرف و سلطنت هم به کار می‌رود (وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّياطينُ عَلى مُلْكِ سُلَيْمان، بقره/۱۰۲؛ وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ، آل‌عمران/۱۸۹)؛ و دارنده آن [اسم فاعلِ آن] «مَلِک» (=پادشاه، سلطان) است (صُواعَ الْمَلِک، یوسف/۷۲؛ دينِ الْمَلِكِ، یوسف/۷۶؛ فَتَعالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَق، طه/۱۱۴ و مومنون/۱۱۶؛ مَلِكِ النَّاسِ، ناس/۲) به معنای کسی است که با امر و نهی خویش در انسانها تصرف می‌کند و عملا اختیار انسانها را به دست می‌گیرد و صرفاً به انسانها می‌تواند اضافه شود، نه به اشیاء، و می‌تواند شامل حال کسی که زمام نفس خویش را در اختیار گرفته هم باشد (مفردات ألفاظ القرآن، ص۷۷۵)؛ ولی چنانکه اشاره شد، دارنده [= اسم فاعل] «مِلک» ، «مالک» است. ▪️ از این توضیح برخی نتیجه گرفته‌اند که «مِلک» به منزله جنس برای «مُلک» است؛ یعنی هر «مُلک»ی «مِلْك» هست اما هر «مِلْك»ی «مُلْك» نیست؛ و البته می‌شود کسی مالکِ مُلک باشد: (اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ؛ آل‌عمران/۲۶) 🔖جلسه 821 http://yekaye.ir/ya-seen-36-71/ 🔹قديرٌ قبلا بیان شد که ▪️ماده «قدر» دست کم در دو معنای اصلی به کار می‌رود: یکی بر «اندازه» و مقدار و «مبلغ» (= حد بلوغ و غایت شیء) و کنه و نهایت ظرفیتی که یک شیء دارد، دلالت می‌کند و به همین جهت به قضای الهی که امور را به نهایت مقدر شده برایشان می‌رساند، قَدَر گویند؛ و دیگری همان معنای رایج «قدرت» (= توانایی) است که وضعیتی است که شخص توانایی و تمکن بر انجام کاری دارد (مفردات ألفاظ القرآن، ص۶۵۸) ▪️در این میان، عده‌ای این دو را به هم برگردانده‌اند؛ ▫️برخی معنای اول را اصل قرار داده، و بر این باورند که «قدرت» را از این جهت «قدرت» گفته‌اند که شخص را به آن غایتی که می‌خواهد می‌رساند و «رجلٌ ذو قُدرةٍ: شخص قدرتمند» یعنی کسی که توانایی‌هایش به گونه‌ای است که در کارهای مورد نظر، به آن حد و اندازه‌ای که دلش می‌خواهد، می‌رسد؛ و ▫️ برخی معنای دوم را اصل قرار داده و گفته‌اند اصل این ماده «توانایی بر انجام یا ترک کار» است و «تقدیر» نیز دلالت بر اجرای قدرت در خارج می‌کند و «قَدَر» به معنای «قضاء» از این باب است که بعد از قدرت داشتن، اجرای آن کار قطعی می‌شود و «قَدَر» به معنای اندازه و مقدار هم اسم مصدر است و به معنای آن چیزی است که حاصل تقدیر و اظهار قدرت می‌باشد. ▪️از معانی خاص این کلمه وقتی است که با حرف «علی» متعدی شود؛ ▫️ یک معنای «قَدَرَ علی» به معنای «تنگ گرفتن بر، در تنگنا قرار دادن» می‌باشد، یا از این جهت که «به «اندازه» کم به کسی چیزی داده شود ویا از این جهت که «اندازه چیزی که به شخص می‌خواهد برسد، محدود قرار داده شده، بر خلاف جایی که بی‌حساب به کسی چیزی ببخشند» که آیاتی مانند «وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ‏: و کسی که روزی‌اش بر او تنگ گرفته شد» (طلاق/۷) ، «يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ: روزی را برای هر که بخواهد بسط می‌دهد یا تنگ می‌گیرد» (روم/۳۷) ، و «فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ‏: [حضرت یونس] گمان کرد که بر او تنگ نگیریم» (انبياء/۸۷) همگی در این معنا می‌باشند. ▫️ البته تعبیر «قَدَرَ علی» می‌تواند به معنای «توانایی داشتن بر انجام کاری» هم باشد؛ چنانکه در قرآن کریم گاهی در این معنا هم به کار رفته است؛ مانند: «لا يَقْدِرُونَ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ مِمَّا كَسَبُوا: توانایی و قدرتی بر چیزی از آنچه به دست آورده‌اند، ندارند» (بقره/۲۶۴) «إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ عَلى‏ أَنْ يُنَزِّلَ آيَة: خداوند تواناست بر این که آیه‌ای نازل کند که …» (انعام/۳۷) «عَبْداً مَمْلُوكاً لا يَقْدِرُ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ: برده مملوکی که توانایی بر هیچ چیزی ندارد» (نحل/۷۵) « أَحَدُهُما أَبْكَمُ لا يَقْدِرُ عَلى‏ شَيْ‏ء: شخص لالی که توانایی بر هیچ چیزی ندارد» (نحل/۷۶) 🔖جلسه 786 http://yekaye.ir/ya-seen-36-38/ @Yekaye

☀️۱) از امام رضا ع سوال شد: آیا خداوند به وسیله قدرت اشیاء را آفرید یا بدون قدرت؟ فرمود: درست نیست که گفته شود که خداوند به وسیله قدرت اشیاء را آفرید، زیرا وقتی گفتی به وسیله قدرت اشیاء را آفرید گویی قدرت را چیزی غیر از خداوند قرار داده‌ای و آن را وسیله‌ای قرار داده‌ای که به با آن اشیاء را آفریده، و این شرک است. 📚التوحيد (للصدوق)، ص130 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ الْعَلَوِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ الْبَرْمَكِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَرَفَةَ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا ع خَلَقَ اللَّهُ الْأَشْيَاءَ بِالْقُدْرَةِ أَمْ بِغَيْرِ الْقُدْرَةِ؟ فَقَالَ: لَا يَجُوزُ أَنْ يَكُونَ خَلَقَ الْأَشْيَاءَ بِالْقُدْرَةِ لِأَنَّكَ إِذَا قُلْتَ خَلَقَ الْأَشْيَاءَ بِالْقُدْرَةِ فَكَأَنَّكَ قَدْ جَعَلْتَ الْقُدْرَةَ شَيْئاً غَيْرَهُ وَ جَعَلْتَهَا آلَةً لَهُ بِهَا خَلَقَ الْأَشْيَاءَ وَ هَذَا شِرْكٌ. @Yekaye

☀️2) از امام صادق ع روایت شده است: هنگامی که حضرت موسی ع از کوه طور بالا رفت، پروردگارش را ندا داد و گفت: پروردگارا ! خزائنت را به من نشان بده! خداوند فرمود: موسی! همانا خزائن من این است که هنگامی که چیزی را بخواهم به آن می‌گویم «باش، پس موجود می‌شود». (بقره/117) 📚التوحيد (للصدوق)، ص133 حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقُ ع لَمَّا صَعِدَ مُوسَى ع إِلَى الطُّورِ فَنَادَى رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ يَا رَبِّ أَرِنِي خَزَائِنَكَ فَقَالَ يَا مُوسَى إِنَّمَا خَزَائِنِي إِذَا أَرَدْتُ شَيْئاً أَنْ أَقُولَ لَهُ «كُنْ فَيَكُونُ». @Yekaye