✡ ریشه‌ی بحران ریال (1) 1⃣ در توضیح علل التهابات اخیر #بازار_ارز به محدودیت‌هایی که اخیراً به زیان ایران در #دبی به‌وجود آمده یا به عامل روانیِ جدی شدنِ احتمال خروج آمریکا از #برجام اشاره می‌شود. این موارد تنها می‌توانند توضیح دهند که چرا التهابات اخیر بازار ارز در مقطع زمانی فعلی روی داده و نه مثلاً یک سال قبل. اما این پرسش که اساساً چرا #ریال تا این حد متزلزل است و هر چند سال یکبار ارزش آن با شدت بسیار زیاد در مقابل ارزهای خارجی سقوط می‌کند صرفاً با اتکا به موارد ذکرشده قابل توضیح نیست. 2⃣ ناگزیر بودن سقوط ارزش ریال در مقابل #دلار در اوج دورانی که مسئولین دولت حسن روحانی ظفرمندانه از مهار نرخ ارز به‌عنوان دستاورد خود سخن می‌گفتند امری واضح و دانسته بود. به‌عنوان مثال، آقای دکتر محمدحسین ادیب در شهریور 1395، در مصاحبه‌ای گفتند: «رشد نجومی نقدینگی بزودی با یک سکته مالی در اثر افزایش نرخ ارز پایان می‌یابد. همه‌ی سودی را که بانک‌ها از ابتدای دوران روحانی به سپرده پرداخت کرده‌اند بزودی با افزایش نرخ ارز پس گرفته می‌شود». 3⃣ عامل اصلی مهار #نرخ_ارز در دوران روحانی نه #مذاکره با آمریکا و انعقاد برجام، که بالابردن #سود_سپرده بود تا نقدینگی در بانک‌ها محصور شده و بازار ارز را ملتهب نکند. اما از آنجایی که بالابردن سود سپرده خود به رشد نقدینگی بیش‌ازپیش دامن می‌زند، نرخ رشد نقدینگی در دوران روحانی حتی در مقایسه با دوران پرالتهاب احمدی‌نژاد نیز بالاتر بود. 4⃣ به‌عبارت دیگر ریشه‌ی التهابات بازار ارز ایران نه‌تنها برطرف نشد که تشدید نیز گشت. ریشه‌ی این التهابات بحران #ارزش_ریال است که خود حاصل عدم توازن بین رشد بخش واقعی اقتصاد ایران و رشد نقدینگی است. بخش واقعی اقتصاد ایران با ژیان حرکت می‌کند و #نقدینگی تولیدشده توسط نظام بانکی با فضاپیما. فاصله‌ی ایجادشده مابین این دو که ناشی از تفاوت سرعت حرکت آنها است شبحی است که خود را هر چند سال یکبار در قالب سقوط ارزش ریال نمایان می‌کند. 5⃣ اگر بخش‌های واقعی و سالم اقتصاد ایران ظرفیت جذب و پذیرش بخش عمده‌ی نقدینگی خلق شده توسط #نظام_بانکی را داشته باشند، در اثر عوامل ثانویه چون جنگ روانی ترامپ، نقدینگی بازار ارز را ملتهب نکرده و ارزش ریال سقوط نمی‌کند. ✍ مجید مکی