💠جذب صوفیه با آغاز شطح گویی💠 🔸قرون سوم و چهارم، دو قرنی است که شخصیت‌های شطح‌گوی صوفیه ظهور یافته و تصوف را از مرحله جوانه زدن، به مرحله رشد و رواج سوق دادند. 🔻مشخصات بارز این دوره شور و شوق اعجاب‌انگیزی است که بواسطه تعالیم مبهم و شطح‌گونه در میان صوفیه رواج یافت. 🔻"بایزید بسطامی (متوفی 261 ه. ق) با شطحیات معروفش و "سهل تستری" (متوفی 283 ه. ق) و از همه مهم‌تر "حسین بن منصور حلاج" (متوفی 309 ه. ق) از شخصیت‌های معروف این دوره‌اند. 🔻در این دوره اصول و مسائل عرفان تبلور بیشتری پیدا کرده و مسائلی از قبیل فنا، راز، معرفت شهودی و محبت جزو تعالیم اصلی صوفیان قرار گرفت.[1] 🔻به دلیل جاذبه‌های عناوین نام‌بردن شده، روز به روز بر تعداد صوفیان افزوده شد. درحقیقت کسانی که در این دوره جذب صوفیه شدند، بیشتر تحت القائات چنین عناوینی مسلک صوفیه را برگزیدند تا حقیقت تصوف! پی‌نوشت: [1]یثربی یحیی، پژوهشی در نسبت دین و عرفان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1384، چاپ دوم، صص 27 و 28. #نقد_تصوف #شطح #عرفان_نظری 🔰 @adyanuniv 🔰

💠کفرگویی صوفیان با ادعای شطح 🔸یکی از انحرافات صوفیه که به دلیل کفرآمیز و باطل‌بودن آن، حتی در بین خودشان هم مخالفانی وجود دارد، مسئله‌ی شطح است که یحیی باخرزی یکی از مشایخ موافق شطح، «شطحیات را ناشی از غلبه‌ی حال و قوّت سُکر و افزونی وجد می‌داند»[1] 🔹در میان صوفیان معروفی که چنین شطحیاتی داشتند می‌توان از بایزید بسطامی و حلاج نام برد که بایزید در یکی از شطحیات، خود را منزه و بزرگتر از هر چیزی دانسته و گفته: «سبحانی ما اعظم شأنی» و یا حسین بن منصور حلاج، عقوبت و به هلاکت‌رساندن قوم عاد و ثمود را به خود نسبت داده و گفته: «انا مُهلک عاد و ثمود؛ من هلاک‌کننده قوم عاد و ثمودم»[2] 🔻از دلایل مهمی که صوفیان برای حاصل شدن شطح ذکر کرده‌اند حالت سُکر و مستی و از خود بی‌خود شدن است که گویند سالک با خالق یکی شده و به مرحله فنا رسیده است. بنا بر نظر خود صوفیان، سالک در این حالت چیزی متوجه نمی‌شود و حتی خودش هم نمی‌داند که چه چیزی را بر زبان جاری می‌کند. 📚پی‌نوشت‌ها: 1.باخرزی، ابو المفاخر یحیی، اوراد الاحباب و فـصوص الآداب، زیر نظر ایرج افشار،‌ انتشارات فرهنگ ایران زمین،1358، ص 59. 2.روزبهان بقلی شیرازی، شرح شطحیات، ترجمه‌ی محمد علی امیر معزّی، انتشارات طهوری، چاپ چهارم، 1382، ص330. #نقد_تصوف #شطح #شطح_گویی #حلاج #بایزید_بسطامی 🔰 @adyanuniv 🔰

💠شطح در صوفیه ✅قسمت1️⃣ 🔰اختلاف صوفیان در شطحیات 🔸در سیر بررسی بدعت ها و چیزهایی که متصوفه مبدع آن هستند، مبحث شطحیات ایشان، معرکه ی آراست. بزرگان صوفیه هم در این بحث دو دسته شده و هر کدام به تبیین نظرات خود و نقد طرف مقابل می پردازند و از این جدال مشخص می شود که شطحیات، امر مقبول و پذیرفته شده ای در خود صوفیه هم نمی تواند باشد. 🔹ایشان به درستی، شطحیات را امری خلاف شرع دانسته و در مورد آن، امر به ترک می کردند. چون قائل بودند که جملاتی که در حال مستی گفته می شود قابل اعتنا نبوده و ارزشی ندارد.[1] ابونصر سراج در اللمع می نویسد: ابن سالم بصری (از بزرگان تصوف در قرن 4 هجری) مدعی بود که آنچه بایزید گفته از ادعای فرعون که می گفت انا ربکم الاعلی[2] هم بدتر است و به همین سبب سزاوار تکفیر است، این در حالی است که خود سراج از طرفداران شطحیات است! [3] 🔻امام محمد غزالی که اوج زشتی به زبان راندن این جملات را درک کرده است، می کوشد تا انتساب شطحیات را به بایزید بسطامی منکر شود.[4] وی نقل این گونه کلمات را به ضرر و زیان جامعه دانسته و با لفظ « مخبط مزخرف » از آن یاد می کند. 📚پی نوشت 1. گوهرین، سیدصادق؛ شرح اصطلاحات تصوف، تهران، انتشارات زوار، 1382، چاپ اول ص 11. 2. من پروردگار برتر شما هستم . (سوره نازعات آیه ۲۴ ) 3. سراج، اللمع فی التصوف ، ص 87 . 4. غزالی، احیا علوم دین، ترجمه خوارزمی، ص 35. #نقد_تصوف #شطح 🔰 @adyanuniv 🔰

💠شطح در صوفیه ✅قسمت2⃣ 🔰مخالفت بزرگان صوفیه درباره شطح 🔸از جمله بزرگان صوفیه که بحث شطحیات را به شدت مورد انتقاد قرار می دهد، ابوالعباس احمد بن محمد دینوری (متوفی 340 ه ق) است. در رساله ی القشیریه آمده که: ارکان تصوف نقض و معانی آن دگرگون شده، به این ترتیب بی ادبی، نام اخلاص و از حق بیرون شدن، نام شطح گرفته، در حالیکه درآغاز، طریق تصوف چیزی جز این بوده است. [1] 🔹دیگر بزرگان تصوف که شطحیات و قائلین آن را مورد طعن و ذم قرار داده اند می توان از، خواجه عبدالله انصاری در طبقات (که او هم سعی در تبرئه ی بایزید از این جملات دارد)، شیخ شهاب الدین سهروردی و ابن جوزی نام برد که قائلین آن را مردود می شمارند. 🔻این خیل از بزرگان صوفیه با نظرات خود در مورد شطحیات، بطلان آن را برای اهالی تصوف روشن کرده و جای شک و شبهه ای باقی نگذاشته اند. اما با این حال، حتی در قرون اخیر هم افرادی از صوفیه، زبان را از این هجویات کوتاه نکرده و به راه اسلاف گمراه خود قدم نهاده اند. 🔻شاه نعمت الله ولی، قطب دراویش نعمت اللهی با بیان ابیاتی می گوید: گر کسی در هوای جنت هست جنت و حور در هوای من است وصل و هجران که عاشقان گویند از فنای من و بقای من است[2] ♻️این گونه رفتار از مشایخ و بزرگان تصوف نشان می دهد که ایشان تصمیم به درس گرفتن از تاریخ نداشته و متاسفانه در جهل باقی مانده اند. 📚پی نوشت [1]. رساله قشیریه، عبدالکریم بن هوازن قشیری، ص 82 و ابن جوزی، ص 393. [2]. حلبی، اصغر؛ مبانی عرفان و احوال عارفان، تهران، انتشارات اساطیر، 1376، چاپ اول، صص 272 ،273. #نقد_تصوف #شطح 🔰 @adyanuniv 🔰

💠شطح در صوفیه ✅قسمت 3⃣ 🔰دیدگاه امام خمینی درباره شطح 🔸امام خمینی (ره) عارف و بنیان گزار جمهوری اسلامی در کتاب خود، شطحیات را نشانه ی اوج غرور و خودبینی دانسته و می فرمایند : « ای مدعی معرفت و جذبه و سلوک و محبّت و فناء، تو اگر به راستی اهل الله و از اصحاب قلوب و اهل سابقه حسنایی هنیئا لک، ولی این قدر شطحیات و تلوینات و دعوی های گزاف که از حب نفس و وسوسه شیطان کشف می کند، مخالفت با محبّت و جذبه است؛ « انّ اولیائی تحت قبائی لایعرفهم غیری ». تو اگر از اولیاء حق و محبّین و مجذوبینی، خداوند می داند؛ به مردم اینقدر اظهار مقام و مرتبت مکن و اینقدر قلوب ضعیفه بندگان خدا را از خالق خود به مخلوق متوجّه مکن و خانه خدا را غصب مکن! بدان که این بندگان خدا عزیزند و قلوب آنها پر قیمت است، باید صرف محبت خدا شود. این قدر با خانه خدا بازی مکن و به ناموس او دست درازی نکن؛ « فإنّ للبیت ربّا » پس اگر در دعوی خود صادق نیستی، در زمره دو رویان و اهل نفاقی.[1] مدعیان ایمان و خضوع و خشوع اگر به خداوند و توحید او ایمان دارند، باید از گذشته پند گرفته و توبه کنند. 📚پی نوشت [1]. شرح چهل حدیث امام خمینی، حدیث نهم /موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی/چاپ25 / ص169 #نقد_تصوف #شطح #امام_خمینی 🔰 @adyanuniv 🔰

💠امام خمینی(ره)، مخالف شطحیات صوفیانه 🔸برخی از صوفیه منشأ شطحیات را حالت وجد و مستی و بی‌خودی صوفی می‌دانند و آن را به‌عنوان نشانه کمال و عظمت و وصول ذکر می‌کنند. 🔹 ولی برخی دیگر از صوفیه لازمه شطح را نوعی فخرفروشی، ترک ادب و گستاخی می‌دانستند که نشأت گرفته از نقص کمال و فقدان مقام ثابت روح و وجود هیجانات روحی است. 🔰از میان علما و عرفای حقیقی، حضرت امام خمینی(ره) در اواخر "مصباح الهدایه " نظر خود را در مورد شطحیات اظهار فرموده و صدور شطحیات را برخواسته از نقصان سلوک وبقاء خودخواهی صوفیه دانسته است. 🔻امام (ره) پس از اینکه بیانی در مورد سفر اول و دوم ایراد می‌فرماید، اشاره به عامل اصلی و منشأ صدور شطحیات می‌کند و آن را نقصان سالک و سلوک می‌داند : " والشطحیات کل‌ها من نقصان السالک و السکوک".[1] 🔻حضرت امام خمینی (ره) در جایی دیگر نیز شطحیات صوفیه را ناشی از نقصان سلوک و انانیت آن‌ها دانسته و می‌گوید: 👈« آنچه به‌عنوان شطحیات از بعضی از اصحاب مکاشفه و سلوک و ارباب ریاضت صادر شده به سبب ناقص بودن سلوک و بقاء خودخواهی و انانیت در درونشان یا درون درونشان بوده است و به سبب آن، نفس آن‌ها همچون فرعونی بر آن‌ها تجلی کرده است (و این کلمات ناموزون و ادعاهای باطل را گفته‌اند)».[3] 📚پی نوشت [1]. موسوی خمینی، سید روح الله، مصباح الهدایه، نشر آثار امام (ره)، ص 207 [2]. همان، ص 53. #نقد_تصوف #شطح #امام_خمینی عضویت در کانال👇 🔰 http://eitaa.com/joinchat/2778923026Ca3622cab5e🔰

💠انواع شطح در تصوف 🔰1⃣ ❌شطح در رفتار 🔸شطح ازجمله مقوله‌هایی است که بسیاری از بزرگان صوفیه از آن در مسلک تصوف بهره برداری‌های مختلفی داشته‌اند. 🔻شطح به معنای سخنی ظاهراً غریب و نامأنوس و نامعقول و احیاناً خلاف شرع اما قابل توجیه، که بر زبان صوفی که در اوج وجد و مستی و جذبه است، جاری می‌شود. 🔻برخی شطح را فراتر از گفتار می‌دانند و تراوش شطح را در رفتار، پندار و رؤیا نیز برشمرده‌اند. ♻️شطح در رفتار در گریز از عرف و عادت و گاه عقل و شرع در پاره‌ای از کار و کردارها و زندگی و مناسبات فردی و جمعی برخی صوفیه، کاملا آشکار است. 🔅مثل آنچه که از سلوک عجیب و معیشت حیرت‌انگیز و هنجار گریزانه مشایخ این قوم و هرچه از مقوله کرامات باشد و در کتاب‌های صوفیه یاد شده است. [1] مانند کراماتی که صوفیان از بزرگان خود نقل کرده‌اند که بر روی آب راه می‌رفتند. پی‌نوشت: [1]. جوکار، منوچهر، ملاحظاتی دربارهٔ شطح و معانی آن، مجله مطالعات عرفانی، ۱۳۸۴، دورهٔ اول، صص ۵۴ و ۵۶. #نقد_تصوف #شطح #صوفیه عضویت در کانال👇 🔰 http://eitaa.com/joinchat/2778923026Ca3622cab5e🔰

💠انواع شطح در تصوف 🔰2⃣ ❌شطح در رؤیا 🔸شطح در پندار و رؤیا در خلاف عرف و شرع در پندارهای برخی صوفیه دیده می‌شود. 🔹آنچه به زبان می‌آورند از مقولهٔ گفتار می‌شود، اما از آنجا که اعجاب آن امر مربوط به چیزی است که در عالم رؤیا و تطبیق آن با عالم واقع، اتفاق افتاده را می‌توان شطح‌پنداری نامید. 🔻رؤیاهای شگفت‌انگیز بعضی صوفیه و این‌که هرچه در خواب می‌بینند در بیداری نیز مشاهده می‌کنند، از همین قبیل است. 🔻چنانچه ابوبکر کتانی ادعا کرد در خواب، خود را همراه علی [علیه‌السلام] در کوه ابوقبیس دیده است و هنگامی که بیدار شد، خود را بالای آن کوه دید. [1] 📚پی نوشت [1]. تذکره الاولیاء، توصیف ابوبکر کتانی #نقد_تصوف #شطح #تذکرة_الاولیا عضویت در کانال👇 🔰 http://eitaa.com/joinchat/2778923026Ca3622cab5e🔰

💠انواع شطح در تصوف 🔰3⃣ ❌شطح در گفتار 🔸شطح در گفتار، همان تلقی است که شارحان و مصنفان کتاب‌های صوفیه از شطح دارند. 🔻دعوی کمال در معرفت و قول به وحدت وجود با پاره‌ای لوازم و پی‌آمدهای آن نیز در نزد بعضی صوفیه از مقوله شطح در گفتار تواند بود. [1] 🔹در میان صوفیان معروفی که چنین شطحیاتی داشتند می‌توان از بایزید بسطامی و حلاج نام برد که بایزید در یکی از شطحیات، خود را منزه و بزرگتر از هر چیزی دانسته و گفته: «سبحانی ما اعظم شأنی» و یا حسین بن منصور حلاج، عقوبت و به هلاکت‌رساندن قوم عاد و ثمود را به خود نسبت داده و گفته: «انا مُهلک عاد و ثمود؛ من هلاک‌کننده قوم عاد و ثمودم»[2] 📚پی نوشت 1. جوکار، منوچهر، ملاحظاتی دربارهٔ شطح و معانی آن، مجله مطالعات عرفانی، ۱۳۸۴، دورهٔ اول، صص ۵۴ و ۵۶. 2. روزبهان بقلی شیرازی، شرح شطحیات، ترجمه‌ی محمد علی امیر معزّی، انتشارات طهوری، چاپ چهارم، 1382، ص330. #نقد_تصوف #شطح #شطح_گویی #حلاج #بایزید_بسطامی عضویت در کانال👇 🔰 http://eitaa.com/joinchat/2778923026Ca3622cab5e🔰

💠مخالفت شطح با قرآن و روایات 🔸بزرگان صوفیه همواره سیره و روش به‌ظاهر عرفانی خود را مبتنی بر قرآن و شرع مقدس دانسته‌اند. 🔹حال آنکه شطح ازجمله سخنانی است که دقیقاً با قرآن و روایات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) در تضاد و مخالفت است، 🔻کما اینکه باخرزی می‌نویسد: «در لغت و استعمال، شطح سخنی را گویند که ظاهر آن به‌ظاهر شرع، راست نبود، اما حالی که آن سخن نتیجه آن است، به‌حق باشد.» (1) 🔻در حالی صوفیه بر مخالفت داشتن شطح با شرع، اذعان دارند که توقع پذیرش شطح توسط مریدان صوفیه را نیز دارند. حال آنکه شطح را به خاطر مخالفتش با قرآن باید بر دیوار کوبید، 🔰زیرا حضرت می‌فرمایند: «آنچه که مخالف سخن پروردگار باشد، باطل است و آن‌ را بر دیوار بکوبید.» (2) 📚پی‌نوشت: 1. باخرزی یحیی، اوراد الاحباب و فصوص الآداب، به کوشش ایرج افشار، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1383. 2. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، نشر موسسه آل البیت، قم، 1375. #نقد_تصوف #شطح #صوفیه عضویت در کانال👇 🔰 http://eitaa.com/joinchat/2778923026Ca3622cab5e🔰