❖ این که مى فرمایند: سى سال است که به نتیجه نرسیده است و به نظر نمى رسد که در آینده نیز به نتیجه برسد. • در این جا مى توان چنین سؤال کرد: ▫️چرا در این سى سال به نتیجه نرسیده است، آیا نارسایى در قابل یعنى علوم انسانى در قالب اسلامى شدن است؟ یا ایراد در متولیان امور است که به دلایلى علاقه به این موضوع ندارند و مى خواهند همان روش سابق ادامه یابد. ▫️طبعاً دومى است، چون در این مدت کار اساسى صورت نگرفته است تا بگوییم اشکال در ماده بحث است. امّا این که اگر به صورت جدّى به موضوع اسلامى شدن علوم انسانى پرداخته شود، نیز به نتیجه نمى رسد این نوعى غیب گویى است که از شأن ما نیست، مگر رنگ حدس به خود بگیرد. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ این که مى فرمایند: «وقتى مسأله سیاسى با علمى خلط شود هر چه بکوشند به نتیجه نمى رسد»، در این مورد مى توان چنین گفت: • این داورى نیز از نظر موضوع، منتفى است، مطلب سیاسى نیست بلکه مکتبى و علمى است، مدافعان اسلامى شدن علوم انسانى مى خواهند به این آیه شریفه: (وَقَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالإِیمَانَ)تجسم بخشند. و این ایده سیاسى نبوده بلکه نوعى عمل به وظیفه است. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ این که مى فرمایند:«علم ماهیتى متفاوت با دین دارد و به این جهت نمى توان آن را به صفت دینى توصیف کرد». • در این باره باید گفت: این گزاره کلى نیست زیرا علوم بر دو قسم است: ▫️ علوم تکوینى و بیرون از اندیشه انسانى که قوانین آن به دست آفریدگار تنظیم شده است و تابع اندیشه و نظر کسى نیست. مسلماً این نوع علوم به دینى توصیف نمى شوند البته به الحاد نیز توصیف نمى شود، از هر دو قید آزاد است. فیزیک، اسلامى و غیر اسلامى ندارد. کیهان شناسى باید از طریق خاص شناخته شود. در این مورد شناخت مسلمان و غیر مسلمان یکسان است. این قانون که سه زاویه مثلث، مساوى با دو قائمه است تبعیض پذیر نیست. قانون جاذبه نیوتن (که مى گوید: نیروى جاذبه بین دو جسم ارتباط مستقیم با جرم آن دو دارد، یعنى هر چه جرم آنها بیشتر باشد نیروى جاذبه بین آن دو بیشتر است این قانون هم چنین مى گوید که نیروى جاذبه میان دو جسم ارتباط وارون با فاصله دو جسم به توان دو دارد)، قانون عمومى است و همه باید به نحوى که علم گفته بپذیرند مگر آن که خلاف آن ظاهر شود. بنابراین درباره این علوم بحث اسلامى و غیر اسلامى خارج از موضوع بحث است. • ضمناً توجه شود این که مى گوییم رنگ و بوى دینى ندارد مقصود شناخت قوانین حاکم بر درون طبیعت است نه وابستگى طبیعت به مقام دیگر که خارج از بحث است. مسلماً در این جا طرز تفکر الهى با مادى متفاوت است. ▫️ علوم اعتبارى که مى توان آن را از دو منظر مطالعه کرد. گاهى از نظر الهى و گاهى از منظر مادى گرایى. این بخش از دانش ها مى تواند رنگ دینى داشته باشد زیرا موضوع این علوم انسان است و دیدگاه الهى و مادى درباره آن کاملاً متفاوت است. • توضیح این که موضوع علوم انسانى خود انسان است. و انسان از دو منظر محکوم به یک رشته قوانین و احکام است. از آنجا که توصیف انسان از دو منظر کاملاً متفاوت است، طبعاً اندیشه هاى الهى درباره او با دگراندیشان نیز متفاوت خواهد بود، انسان از نظر الهى وابسته به عالم بالا است. و موجود گسسته از عالم دیگر نیست و از نظر غایت و غرض نیز براى هدفى آفریده شده است. • ولى موضوع در تفکر مادى به گونه اى دیگر است. او انسان را بریده از عالم بالا مى داند و عملاً او را مخلوق قوانین طبیعى لحاظ مى کند(هر چند ممکن است برخى اعتقاداً به گونه اى دیگر باشند)و هیچ نوع غرضى و غایتى براى آفرینش قائل نیستند. • ما فعلاً کار با صحت وسقم یکى از دو منظر نداریم ولى مسلماً علوم انسانى که بر پایه نظر اول تنظیم مى گردد قطعاً باید با آن اندیشه هایى که طبق منظر دوم تألیف مى شود، تفاوت پیداکند. • به عبارتى دیگر ما نمى خواهیم علمى را دینى کنیم، علم، علم است ولى اگر موضوع از منظر الهى مورد بررسى قرار گرفت، طبعاً آثار و عوارض آن رنگ دینى به خود مى گیرد و لذا مدیریت، اقتصاد و علوم اجتماعى که مبنى بر این چنین انسانى است بالطبع دینى خواهد شد. در حالى که در مکتب دیگر همین موضوعات حالتى دیگر پیدا مى کند.

• براى روشن شدن موضوع یادآور مى شویم پایه گذاران علوم انسانى در غرب غالباً انسان هاى مادى گرا بودند و بر همین اساس، علوم را پایه گذارى کرده اند و اینک چند گواه روشن: • اگوست کنت(1798ـ1857) فیلسوف و جامعه شناسى فرانسوى که معمولاً او را بنیان گذار جامعه شناسى مى دانند تحت تأثیر یک بعدى ابزار شناخت قرار گرفته و جز به تجربه به ابزار دیگرى معتقد نیست و لذا مى گوید: شناخت جهان تنها به روش علمى (البته از نظر او مشاهده و آزمایش) امکان پذیر است و از این جهت هر نوع موجودى که دور از این روش باشد شناخت آن امکان پذیر نیست. • در واقع او مى خواهد بگوید ادیان الهى و آنچه در این ادیان است جنبه علمى ندارند و قابل شناخت نیستند. در نتیجه از دایره شناخت بشر خارج هستند. در حالى که اگوست کنت از یک اصل فلسفى غفلت کرده که تجربه حق اثبات دارد و حق نفى ندارد، ندیدن روح زیر چاقوى جراح دلیل بر نبودن آن نیست. هر نوع علوم انسانى که از این منظر تدوین شود مسلماً آثار خاصى دارد که در جامعه دینى قابل پذیرش نخواهد بود. • او کسى است که دوران تفکر انسان را به سه دوره تقسیم مى کنند:1. ربانى، 2. فلسفى، 3. تجربى. • او همچنین یادآور مى شود که زمان دو دوران اوّلى (ربانى و فلسفى) سپرى شده و فقط باید به تجربه تأکید نمود. مسلماً با این طرز تفکر مدیریت و اقتصاد و علوم اجتماعى و حتى اخلاق با آنچه جامعه دینى اعتقاد دارد مختلف است. • بنابراین عزیزانى که همّ دینى دارند و خود را در مقابل، خداى متعال مسئول مى دانند علاقمندند که این علوم را با ملاک هاى خود آن علم نه از منظر تنگ تجربه، بازسازى کنند تا در دانشگاه ها ملاک عمل قرار گیرد. • امّا همه ما مى دانیم که هیچ جامعه اى از اقتصاد و یا علم اقتصاد بى نیاز نیست. امّا دیدگاه اسلام در مورد اقتصاد با دیدگاه غربیان تفاوت فاحشى دارد. در آیین اسلام اقتصاد وسیله است نه هدف و به اصطلاح «ما ینظر به» است و نه «ما ینظر فیه». لذا گردآورى ثروت در اقتصاد اسلامى باید از طریق مشروع باشد. درآمدهایى که از طریق ربا، احتکار، و خداى ناکرده از طریق اعمال نامشروع به دست مى آیند فاقد ارزش هستند. در حالى که در اقتصاد غربى محدودیت بسیار کم و فقط اموال مسروقه و حداکثر درآمد از طریق مواد مخدر ممنوع است. • اکنون سؤال مى شود که در دانشگاه هاى ما کدام اقتصاد باید تدریس شود؟ پاسخ روشن است که روش دوم با اصول ما سازگار نیست. مقصود مدافعان علوم انسانى اسلامى چنین پالایشى است نه ایجاد علم جدید. علم عوض نمى شود امّا دگرگونى در آن امکان پذیر است. امروز رباخوارى در غرب یک درآمد رسمى است و بانک هاى بزرگ از این راه درآمدهاى هنگفتى به جیب مى زنند و عملاً منطق جاهلیت را زمزمه مى کنند: (إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا)، در حالى که در اقتصاد اسلامى (وَأَحَلَّ اللهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا)است. • مسلماً علم اقتصاد در کشورهاى سوسیالیستى با آنچه در کشورهاى سرمایه دارى است تفاوت روشن دارد. هر کشورى طبق اصول خود این علم را تعدیل مى کند. اگر کشور اسلامى دست به این کار زد نباید گفت این علم غربى است و باید به همان متد تدریس شود. • از این بیان همچنین روشن مى شود که مدیریت ها در هر کشورى تابع قانون و اصول اساسى خودش مى باشد. اسلام که در مسائل مدیریت بهترین اصول را داراست نمى توان آنها را نادیده گرفت و مدیریت غربى را بدون پالایش در محافل دانشگاهى عیناً تدریس نمود. • همچنین هیچ ملتى نمى تواند بدون اصول اخلاقى زندگى کند. و همه ما نیک مى دانیم که بین اخلاق در حوزه اسلام با اخلاق در برخى از مکاتب غربى تفاوت آشکار است. • به طور قطع در اخلاق اسلامى قیود و حدودى هست که عقل عملى آن را ایجاب مى کند. امّا در غرب، برخى از متفکران معاشرت هاى دو جنس مخالف را کاملاً مشروع لحاظ مى کنند به شرطى که به تجاوز جنسى نرسد و فرزند نامشروع به بار نیاورند، حال این مرزبندى، امکان پذیر است یا نه فعلاً در این باره سخن نمى گوییم در حالى که در اسلام مسأله به گونه اى دیگر است، آیات سوره مبارکه نور، حدود معاشرت را روشن کرده است. و آیا دانشمندان اسلامى نباید بر اساس معیارهاى اخلاقى اسلامى نظریه پردازى کنند.

• بالأخره باید یکى از این سه ضلع را انتخاب کرد: 1. دانشگاه هاى ما قید تدریس این علوم انسانى با مبانى مادى گرى را بزنند و اصولاً از چرخه تدریس حذف شوند. 2. دانشگاه هاى ما این علوم را به نحو غربى بدون نظریه پردازى اسلامى و نقد و انتقادى بر آن تدریس کنند. 3. دانشگاه هاى ما این علوم را همراه با نظریه پردازى هاى اسلامى تدریس کنند و به اصطلاح به تحریر این علوم بپردازند و در حقیقت کارى کنند که خواجه که به نام تحریر اقلیدس انجام داد، (البته نام واقعى کتاب «تحریر اصول المهندسة والحساب» است هر چند به نام تحریر اقلیدس بوده است). • جان کلام آن که معناى علوم انسانى اسلامى آن است که 1. موضوع این علوم انسانى که انسان است، بر خلاف نظریات دانشمندان غربى بریده از مبدأ و غایت الهى نباشد. 2. با روش صرفاً تجربى، به انکار و بحث و بررسى در حوزه الهیات و مابعدالطبیعه نپردازیم که از توان روش تجربى خارج است، 3. اهداف و غایت انسان را کمال و فضایل الهى و اخلاقى و حیات جاودانه بدانیم نه صرفاً لذت طلبى و سودطلبى در این دنیاى مادى. • طبعاً وقتى دیدگاه ما نسبت به آفرینش انسان و غایت و هدف از خلقت او عوض شود، نظریات این حوزه نیز دگرگون خواهد شد. واین است معناى علوم انسانى اسلامى. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ کلمه زیبایى که آقاى دکتر داورى فرمودند بسیار ارزشمند است (هیچ علمى را با ملاک بیرون از آن نمى توان سنجید) این یک مسأله اى است که در حوزه علمیه هم مطرح است. • مرحوم آیت الله بروجردى(رحمه الله)(1292ـ 1380هـ.ق) در درس اصول مى فرمودند: اصول ما تکامل پیدا نکرده بلکه تورم به آن راه یافته است. مرحوم طباطبایى(1321ـ 1402هـ.ق) که قهرمان تفکیک علوم تکوینى از اعتبارى بود مى فرمود از زمانى که قوانین فلسفى که بر تکوین تکیه مى کند به علوم اعتبارى مانند اصول راه یافت علم را از مجراى خود بیرون برد. • بنابراین جمعى از اساتید دانشگاه که به نام شوراى تحول علوم انسانى دور هم گرد آمده اند، نمى خواهند علوم انسانى را با ملاک بیرون از آن بسنجند بلکه با ملاک هاى خود آن علم اما در یک چارچوب معین و آن این که انسان مخلوق خداست و حیات جاودانه دارد و اعمالش تحت حساب و کتاب است و زندگى او در روز رستاخیز مورد بازخواست مى شود. علوم انسانى را مورد تدوین قرار دهند. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ این که در پایان مى فرمایند:«خوب است که اگر مى توانیم به جاى بحث در علوم اجتماعى و انسانى درباره شرایط امکان تجربه عهد دینى و بناى یک جامعه اسلامى بیندیشیم» کلام ارزشمند است ولى مانع نیست که اندیشمندان به صورت تقسیم کار درباره هر دو موضوع تلاش کنند و کشورهاى اسلامى را از وابستگى به افکار غربیان رهایى بخشند. • در اینجا باید رفع توهم شود، هدف علوم انسانى اسلامى این نیست که فرآوردهاى علمى غربیان را نادیده بگیریم یا به دور کشور دیوارى بکشیم و از ورود این افکار جلوگیرى کنیم، این یک توهمى است که برخى دارند که بر خلاف گفتار پیامبر گرامى اسلامى(صلى الله علیه وآله وسلم) است که مى فرمایند:«اطْلُبُوا العِلْمَ وَلَو بِالصِّینِ»، بلکه مقصود آن است که با همان مبانى خاص آن علم و با توجه به اصول مسلم و صحیح در علم مدیریت و اقتصاد و علوم اجتماعى نظریه پردازى کنیم. چه بسا ممکن است در پاره اى از مسائل وحدت نظر داشته باشیم در برخى دیگر از هم جدا باشیم. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#معرفی_کتاب | #تازه‌های_نشر ❖ کتاب بر نامه فیلسوف • متن و حواشی نامه استاد داوری اردکانی به دبیرخانه هم‌اندیشی علم دینی ۳۹۵۰۰۰ تومان (با تخفیف ۱۰٪) ۳۵۵۵۰۰ تومان ▫️خرید از نشر پاتوق کتاب فردا yun.ir/r7cjb4 • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌

‌ ‌ 📗 پیشگفتار کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌

‌ ‌ 📗 فهرست اجمالی کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 📗 فهرست تفصیلی کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 📗 یادداشت دکتر داوری اردکانی به عنوان مقدمه کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌