💢۱. چندی پس از آن‌که گفته شد مناسب است روز رحلت #علامه_مصباح به‌عنوان روز «علوم انسانیِ اسلامی» معرفی شود، تعدادی از «لیبرال‌های ایرانی» که مرداب‌نشینِ جبهۀ اصلاحات هستند، زبان به طعنه و ملامت گشودند و ادّعا کردند که در انبانِ معارف مصباح، کالایی نیست که بتوان بر اساس آن، وی را سرآمد و قلّۀ رهیافت «علوم انسانیِ اسلامی» شمرد و آنچه‌که از #مصباح بر جا مانده است، «#علم» نیست. ⭕️ ۲. البتّه گفتگو با این جماعتِ شکست‌خورده و حاشیه‌نشین، حاصلی ندارد، وگرنه باید گفت شما که بندبند وجودتان، برخاسته از «ترجمه» است و نسبت به «لیبرال‌دموکراسی»، حتّی یک سطر نیز افزوده ندارید و تمام هویّت‌تان، ریشه در روایت لیبرالی از عالَم تجدّد است، حقّ ندارید از «تولید علم» و «نظریه‌پردازی» و «اندیشه‌ورزی» سخن بگویید. مغز متفکّرِ شما در حلقۀ کیان، چیزی نداشت جز سلسله‌ای از «ترجمه‌گری‌های بی‌ارجاع». شما در برابر کرسی او زانو زدید، درحالی‌که او هرچه داشت، از #پوپر و #هیک و #هرش و #گادامر و ... بود. تنها هنرش، بومی‌سازیِ نظریه‌های عالَم تجدّد و ساخته‌وپرداخته‌کردن روایتِ به‌ظاهر اینجایی از آن نظریات بود. ⭕️ ۳. در حاشیۀ کنگرۀ بزرگداشت #علامه_مصباح، نشستی برگزار شد که در آن، جنبه‌های معطوف به #فلسفۀ_اجتماع و #فلسفۀ_تاریخ در تفکّر علامه مصباح ارائه شد. من در حاشیه و ذیلِ سخنان یکی از شاگردان گرانقدر ایشان، چه نکته‌ای را نگاشتم و به ایشان عرضه کردم. ایشان نیز پاسخ گفتند. این چند مسألۀ معرفتی را نقل می‌کنم تا لیبرال‌های ایرانی دریابند که «نکته‌های معرفتیِ حواشیِ تفکّرِ #علامه_مصباح»، هم غنی‌ و قوّی‌ است و هم خلّاقانه و بازاندیشانه، تا چه رسد به «متن». و امّا آن نکته‌ها: 🔻[الف]. «#فلسفۀ_اجتماع» و «#فلسفۀ_تاریخ»، از سنخ «فلسفه‌های مضاف» هستند. در فلسفه‌های مضاف نیز باید بر اساس چهارچوب روش‌شناختیِ فلسفه، تنها بر «دلیل عقلی» تکیه کرد و از استناد به «نقل دینی»، بر حذر بود. اگر چنین است، پس این دو قلمرو معرفتی، «تک‌روشی» هستند، درحالی‌که #مصباح در مباحث خویش، به نقل دینی نیز ارجاع داده است. حال یا باید گفت که ایشان وجود اصطلاح «فلسفه» را در فلسفه‌های مضاف، موجب «تقیّدِ روشی» قلمداد نمی‌کند، بلکه آن را بر «کلان‌نگری» حمل می‌کند، یا باید این‌گونه تحلیل کرد که استناد ایشان به نقل دینی، در مقام «تأیید بیرونی و ثانونی» است، نه «دلیل درونی و اوّلی». البتّه از نظر وی، درحالی‌که نقل دینی نمی‌تواند در قلمرو فلسفه‌های مضاف، از عهدۀ اثبات گزاره‌ها برآید، امّا در قلمرو پسافلسفۀ مضاف که علوم انسانی است، به‌قطع، نقش جدّی و تعیین‌کننده دارد و مولّد نظریه است. 🔻[ب]. #مصباح معتقد به وجودِ «#فرهنگ» به‌عنوان یک «ساختار اجتماعیِ» دارای «استقلالِ نسبی» از فرد و مرکّب از ارزش‌ها است. برخی از ارزش‌های فرهنگی، هم «منشأ انتزاعِ واقعی» دارند و اعتباریِ محض نیستند، ولی همۀ آنها یک «کلّیّت» را شکل می‌دهند که قدرتِ اثرگذاری بر فرد را دارد و معناده و افق‌ساز است. این جهت‌گیری، با «فردگراییِ محض»، تفاوت دارد؛ چنان‌که می‌توان گفت از نظر ایشان، هر چند فرهنگ، «امر عینی» نیست، امّا «امر خارجی» هست. نباید تصوّر کرد که قضایای خارجی، منحصر در قضایای عینی هستند. به‌بیان‌دیگر، فردباوریِ مصباح تا آنجا پیش نمی‌رود که به «انکار» فرهنگ بینجامد و یا آن را در برابر فرد، «منفعل» و «عاجز» تصویر کنند. او نوعی «رابطۀ دوسویه» و «نسبت متقابل» میان ساخت‌های اجتماعی و عاملیّت‌های انسانی برقرار می‌کند و این از موضع بینابینیِ وی در قلمرو «هستی‌شناسیِ اجتماعی» - و سپس تاریخی - حکایت می‌کند. 🔻 [ج]. #مصباح بر این باور است که «عقلانیّتِ معطوف به فهم دینی»، در مجموع خویش و به طور کلّی، وضعِ تاریخیِ تکاملی دارد و فهم علمای اسلامی نسبت به دین، رو به پیشرفت داشته است. افزون‌براین، ایشان معتقد است که «ابتلائات جامعۀ اسلامی» در یک روند تاریخی، «سیر تشدیدشونده» دارند و در حال «پیچیده‌شدن» هستند و ازاین‌رو، «امکان‌های کمالی» نیز در حال فزون‌تر شدن هستند. این قبیل شدن‌های برآمده از متن حرکت تاریخ، نشان‌گر آن است که ایشان به «سیر تکاملیِ تاریخ»، باور دارد؛ هرچند حقیقتِ این تکامل را به تاریخ نسبت نمی‌دهد و «اجزا» و «عناصر» را متّصف به حکم می‌کند. ازاین‌رو، به‌صورت عَرَضی و ثانوی می‌توان مجموعۀ این تحرّکاتِ تکاملی و فزاینده را در کنار یکدیگر نشاند و در مقام اعتبار، تاریخ را نیز برخوردار از شدنِ تکاملی قلمداد نمود. #سالگرد_مرحوم_مصباح_یزدی #فیلسوف_اجتماعی لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ 🆔 @olum_ensani_eslami

• از کسانی که می گویند پروژه اسلامی کردن علوم در کشور شکست خورده است باید پرسید که شما چقدر در این زمینه #تحقیق کرده اید و از مباحث مربوط به این حوزه چقدر اطلاع دارید؟ اینکه گفته می شود اسلامی کردن علوم امر محالی است و علم و ارزش و ایدئولوژی ارتباطی با هم ندارند یک #سخن_قرن_هجدهمی است. به ضرس قاطع می گویم که از میان صاحبنظران بنام در مغرب زمین در زمینه #فلسفه_علم، افراد بسیاری این سخن را قبول ندارند و ورود ارزش ها از نواحی مختلف به علوم، بحثی پذیرفته شده است. • زمانی پوزیتیویست ها مدعی بودند که در علم عین واقع را می بینند بدون آنکه هیچ امر انسانی در آن وجود داشته باشد اما امروز چگونگی راه یابی ارزش ها به ساحت علم یک سخن قابل توجه است و صرفاً سخن عده‌ای در داخل کشور نیست بلکه بسیاری از فیلسوفان علم در جهان معتقدند که علم، با ارزشهای بسیاری مرتبط است. بعلاوه، مسأله پیش فرض‌ها در علوم خود مسئله‌ای بسیار مهم است. در این پیش فرض‌ها بسیاری امور فرهنگی، تمدنی و ارزشی می‌تواند دخالت داشته باشد.نمی توان گفت که پیش فرض ها از درون خود علم می آیند. این پیش فرض ها گاه از ناحیه تمدن ها و ایدئولوژی‌ها می‌آید. • «#گادامر» فیلسوف آلمانی معروف که در کتاب کلاسیک و مشهور خود با عنوان « حقیقت و روش » به کرات بحث پیش فرض ها و پیش دانسته ها را مطرح کرده و می گوید که نگاه پوزیتیویستی حاکم بر علوم که در قرن 18 و در عصر روشنگری مورد تاکید قرار داشت مردود است و هر فهمی نیازمند پیش فهم ها و پیش دانسته‌ها است. این پیش فهم‌ها و پیش دانسته‌ها می‌تواند حتی شامل پیش داوری‌ها هم باشد. • اینکه گفته می شود ریاضی، ریاضی است و ما علم دینی نداریم استدلال سخیفی است. آیا با همین روش می توان گفت که دانش آموز، دانش آموز است و دانش آموز کلاس اول و دوم معنا ندارد؟ وقتی یک مقوله یا شیء دارای صفتی باشد، متصف به آن صفت می شود و ما باید بررسی کنیم که این صفت وجود دارد یا خیر. باید ببینیم در چه علومی ارزش‌ها و مقولات دینی می‌توانند ورود کنند و در کجا. با حرفهای بسیطِ اینگونه نمی‌توان بحث‌های مهم و دقیق و مردافکن فلسفی در باب ورود ارزشها و پیش فهم‌ها و پیش فرض‌ها را به ساحت علوم و خصوصاً علوم انسانی منکر شد. • یکی از فلاسفه مشهور غرب به نام «#پاتنم» کتابی با عنوان «فروریختن فاصله بین ارزشها و واقعیت» به رشته تحریر درآورده و در این کتاب از نگاه مبتنی بر وجود فاصله میان ارزشها و واقعیت انتقاد کرده است. بسیاری دیگر از فیلسوفان علم در مغرب زمین نیز همین دیدگاه را دارند. • اینکه گفته می شود پول های زیادی دراین زمینه خرج کرده ایم باید پرسید که چه میزان هزینه در این عرصه صرف شده و جمهوری اسلامی برای چنین بحث مهمی چقدر سرمایه گذاشته است؟ برای نتیجه بخش بودن چنین کار عظیمی باید صدها نفر بسیج شوند و نباید توقع داشت که در کوتاه مدت نتیجه ای به دست آید. • حیف است که مسائلی به این اهمیت به صورت #غیرعلمی، #غیرصحیح، #غیرفنی و #کاملاً_عامیانه مورد حمله قرار گیرد زیرا چنین رویکردی فضا را برای کار و تحقیق آزادانه تنگ می کند. بنده بحث‌های مبسوطی در این زمینه داشته ام و در جلسات مربوط به این بحث نیز راه‌های متعددی نشان داده ام که با استفاده از آنها که مبتنی بر نظریات خود فیلسوفان غربی هم هست می توان قائل به ورود دین و ارزشها به ساحت علم شد و اگر امروز سخن از شکست خوردن این پروژه به میان می آید باید گفت که اسلامی کردن علوم به عنوان یک موضوع مهم فلسفی، کلامی و دینی شکست نخورده بلکه این شکست خوردن توهم کسانی است که بیشتر کار سیاسی می کنند تا کار دقیق علمی و فلسفی. • ۱۳۹۶/۱۲/۰۷ موضع گیری آیت الله لاریجانی آملی در مقابل حسن روحانی • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b