#کلام
#ادبیات
#میان_رشته_ای
#نقش_علم_کلام_در_ادبیات_عربی
#شرط_تغلیب در باب #تثنیه:
برای میزان تأثیر علم کلام و پیش فرض های عقیدتی بر آراء نحویان و ادباء، کافی است در عبارت زیر از صبان ، بیاندیشید:
حاشية الصبان على شرح الأشمونى على ألفية ابن مالك و معه شرح الشواهد للعيني، ج1، ص: 109
عبارت اشمونی برای کلماتی که از نظر اعرابی ملحق به مثنی هستند ولی تعریف مثنی بر آنها صدق نمی کند:
دربارۀ مفرد «عمرین» دو احتمال است:
1- عمرو و عمر
2- أبو بكر و عمر
عبارت صبان:
در احتمال اول، عبارت #عمرین را به دو گونه می توان قرائت کرد:
1- عُمَرَین (از باب تغلیب عُمَر بر عَمرو) یعنی از باب: تغلیب أعزّ و اشرف بر غیر أعزّ باشد.
2- عَمرَین (از باب تغلیب عَمرو بر عُمَر) یعنی از باب: تغلیب أخفّ بر غیر أخفّ باشد.
عبارت صبان چنین است:
يصح ضبطه بالفتح (یعنی: #عَمرَینِ ) فالإسكان تغليبا للأخف
و بالضم (یعنی: #عُمَرَینِ )
فالفتح إشارة إلى قوله صلّى اللّه عليه و سلّم: «اللهم أعز الإسلام بأحب العمرين إليك» يعنى عمر بن الخطاب و عمرو بن هشام الذى هو أبو جهل تغليبا للأشرف الذى سبقت له السعادة فيكون فى الحديث رمز إلى أنه الذى يسلم.
قال الدمامينى: يغلب الأخف لفظا ما لم يكن غير الأخف مذكرا.
أقول: أو اقتضى تغليبه سبب غير التذكير كما قررناه فى العمرين بالضم فالفتح. ( #صبان: گاهی ملاک تغلیب غیر از تذکیر است همان طور که در عُمَرَین توضیح دادیم)
و ما نقلناه عن الدمامينى نقله الشمنى عن التفتازانى.
ثم نقل الدمامينى عن ابن الحاجب أن شرط التغليب تغليب الأدنى على الأعلى و ضعفه، و عن غيره أن شرطه تغليب الأعلى على الأدنى و ضعفه.
@DUROUS_ALSHABAB
#امام_صادق
#قرائت_امام_صادق
#نحو
#استدلال علمای #اهل_تسنن به #قرائت_امام_صادق علیه السلام
درباره #اعراب اسم #منقوص، لغت مشهور این است که نصبش به فتحه ظاهر بر یاء است.
لکن لغت صحیح ولی غیر مشهوری نیز وجود دارد که همواره #یاء_اسم_منقوص را ساکن می خواند، در نتیجه اعراب نصبش را به #تقدیر_فتحه می داند.
سؤال: آیا این لغت مختص #ضرورت شعری است؟ یا در #اختیار و #سعهٔ_کلام نیز جایز است؟
نظر #صبان و #دلیل او از این قرار است:
الاحسن جوازه فی السعة بدلیل قراءة جعفر الصادق [علیه السلام ] «من اوسط ما تطعمون أهالیکم» بسکون الیاء.
یعنی:
نظریهٔ بهتر این است که در سعه و اختیار نیز این استعمال جایز است #به_دلیل آنکه حضرت جعفر صادق (علیه السلام) آیه 89 سوره مائده را چنین خوانده است: « مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهَالِيكُمۡ». حضرتش (اهالی) را به سکون یاء خوانده است با اینکه اهالی مفعول به تطعمون بوده و فتح یاء هیچ محذوری ندارد.
لازم به تذکر است که قرائت حفص از عاصم چنین است:
مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهۡلِيكُمۡ
لازم است تذکر دهم که ابوحاتم سجستانی نیز این نظریه را تایید نموده است.
زمخشری نیز قرائت امام جعفر صادق (علیه السلام) را در کشاف نقل نموده است.
@DUROUS_ALSHABAB