فرماندهی یا ستاد
۱. تقریباً همین روزها در شهریورماه سال ۱۳۶۴، امام خامنه‌ای در دانشگاه علوم اسلامی رضوی فرموده‌اند (نقل به مضمون) ما دیگر یک عده شیعه مستضعف مظلوم در یک گوشه‌ای از جهان نیستیم، ما اکنون یک حکومت شیعی هستیم و برای اداره نظام، نیاز داریم به اینکه نظامات خودمان را داشته باشیم، نظامات برآمده از فقه شیعه، پس فقه ما باید از سطح فردی عبور و به مسائل کلان حکومتی ورود کند؛ ما به بازنگری در تمام ابواب و کتب فقهی احتیاج داریم؛ در یک کلام ما به #فقه_حکومتی نیاز داریم.
۲. یکی از این مسائل کلان حکومتی که همچنان بعد از گذشت چهل و چند سال از تشکیل حکومت دینی، در موردش گیج هستیم و نمی‌دانیم چگونه آن را در جامعه پیاده کنیم، مسأله « امر به معروف و نهی از منکر» است. گیجی ما ناشی از این است که در طول این هزار و اندی سال، همه فقها به اقتضای زمانه خویش به این موضوع از زاویه فردی نگریسته‌اند و آن را وظیفه فرد دانسته‌اند نه حکومت؛ از این روست که از شرایط وجوب آن را «احتمال تأثیر» و «نداشتن مفسده» می‌دانند، اما اگر از زاویه حکومت به این موضوع نگاه کرده بودند اصلا این شروط بی‌معنا می‌شود.
۳. طی سالیان متمادی مسائلی چون «توجه حوزه به نیازهای انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در زمینه‌ی #نظام‌سازی» و «توجه به مقوله‌ی فقه حکومتی» و «هشدار نسبت به خطر نفوذ سکولاریسم در حوزه » از جمله‌‌ی اصلی‌ترین تذکرات رهبر انقلاب اسلامی به نهاد حوزه علمیه بوده است.
۴. شاید اگر حوزه علمیه به تذکرات رهبر انقلاب گوش می‌داد و قدری رخوت و تنبلی را کنار می‌گذاشت، اکنون فهم این موضوع سخت نبود که برای ساری و جاری شدن این فروع دین در جامعه، ما به «فرماندهی امر به معروف و نهی از منکر » با یک فرمانده نظامی نیاز داریم نه «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» با ریاست شیخی لطیف چون حاج کاظم صدیقی.
۵. آیت‌الله جوادی آملی در این زمینه می‌فرمایند: « مسأله امر به معروف، غیر از مسأله تعلیم و تبلیغ و امثال ذلک است. تعلیم برای این است که ما جاهل را عالم کنیم، تبلیغ برای این است که اگر به او نرسیده، به او برسانیم. تنبیه غافل این است که اگر او غفلتی دارد، متوجه‌اش کنیم. اما امر به معروف برای این است که کسی عالماً عامداً دارد گناه می‌کند. او که جاهل نیست، او که غافل نیست، او که ساهی [سهو کننده] و ناسی [فراموش کننده] نیست که ما آیه و روایت بخوانیم. امر به معروف برای جایی است که کسی عالماً عامداً دارد گناه می‌کند. آن وقت ما دیگر معلم نیستیم، ما مرشد نیستیم، ما مبشر نیستیم، ما منذر نیستیم؛ ما فرمانده‌ایم، امر می‌کنیم. بر او واجب است که حرف ما را گوش دهد. چون ما داریم امر می‌کنیم» (۱)
۶. از شهریور ۱۳۶۴، سی و هشت سالی می‌گذرد. سی و هشت سالی که حتی یک روزش هم (تشکیل حکومت دینی) آرزوی خیلی از پیامبران و ائمه بوده است.
-----------------------------------------
(۱) بیانات آیت‌الله جوادی آملی در درس خارج فقه ، ۱۳۹۶/۲/۱۹
@Ebrahim_Nowrouzi
مسیر صعود به قله
۱. چند هفته پیش امام خامنه‌ای در دیدار با هیئت‌های دانشجویی نوید فتح «قله حاکمیت دین خدا» البته به شرط #استقامت_ورزیدن در این راه را دادند. سال‌ها پیش هم تبیین کرده بودند که برای محقق شدن #جامعه_اسلامی باید #دولت_اسلامی تشکیل شود.
۲. مادامی که از نظامات قبلی دل نکَنیم و زیرنظام‌های نظام جمهوری اسلامی را مبتنی بر مفاهیم دینی بازطراحی و بازسازی نکنیم دولت اسلامی شکل نخواهد گرفت. البته این امر به دلیل نبود تجربه قبلی شیعه در حکومت‌داری، کاری سخت و زمان‌بر است.
۳. دروازه (Gateway) طراحی و ساخت نظامات مبتنی بر دین، عبور از فقه فردی و تدوین #فقه_حکومتی است. علاوه بر کم‌کاری و تنبلی حوزه، به نظر می‌رسد جریانی نفوذی در حوزه‌های علمیه نگذاشته‌اند این امر اتفاق افتد. امام خمینی(ره) در کتاب ولایت فقیه می‌فرماید: « اینها (استعمارگران) اسلام را طور دیگری معرفی کرده‌اند و می‌کنند. تصور نادرستی که از اسلام در اذهان عامه به وجود آورده و شکل ناقصی که در حوزه‌های علمیه عرضه می‌شود برای این است که خاصیت انقلابی را از آن بگیرند، مثلاً تبلیغ کردند که اسلام دین جامعی نیست؛ برای جامعه نظامات و قوانین ندارد؛ اسلام فقط احکام حیض و نفاس است. اخلاقیاتی هم دارد؛ اما راجع به زندگی و اداره جامعه چیزی ندارد»
۴. از سویی دیگر، در سال‌های اخیر عده‌ای از تحصیل کرده‌های بعضاً هم مذهبی در برخی اندیشکده‌هایی که روی مباحث کلان نظام‌سازی کار می‌کنند، خیرخواهانه اما جاهلانه پیگیر مباحث Good Governance شده‌اند تا جایی که در دانشگاه تهران دانشکده حکمرانی تأسیس کرده‌اند. فارغ از اینکه هر متنی در این باره وجود دارد تجربیات غربی‌ها در زمین ایدئولوژی، سیاست و فرهنگ خودشان است و نسبتی با یک جامعه اسلامی ندارد، پرداختن به این مباحث بدون اینکه از دروازه فقه حکومتی وارد مسیر نظام‌سازی دینی شویم، انحراف در تشکیل دولت اسلامی است.
۵. بنابراین مسیر صعود به قله «حاکمیت دین» از «حکومت دین» می‌گذرد نه «حکمرانی خوب». حکومت دین یعنی حکمرانی مبتنی بر فقه و لازمه اینکه کارگزاران نظام بتوانند مبتنی بر فقه، حکمرانی کنند، این است که از #توهم خارج و به #تفقه برسند.
@Ebrahim_Nowrouzi
فاضل یا مجاهد (۱)
🔸 چهل سال پیش در شهریورماه سال ۱۳۶۴، امام خامنه‌ای در دانشگاه علوم اسلامی رضوی فرموده‌اند (نقل به مضمون) ما دیگر یک عده شیعه مستضعف مظلوم در یک گوشه‌ای از جهان نیستیم، ما اکنون یک حکومت شیعی هستیم و برای اداره نظام، نیاز داریم به اینکه نظامات خودمان را داشته باشیم، نظامات برآمده از فقه شیعه، پس فقه ما باید از سطح فردی عبور و به مسائل کلان حکومتی ورود کند؛ ما به بازنگری در تمام ابواب و کتب فقهی احتیاج داریم؛ در یک کلام ما به #فقه_حکومتی نیاز داریم.
🔸 طی سالیان گذشته، مسائلی چون «توجه حوزه به نیازهای انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در زمینه‌ی #نظام‌سازی» و «توجه به مقوله‌ی #فقه_حکومتی» و «هشدار نسبت به خطر نفوذ سکولاریسم در حوزه » از اصلی‌ترین تذکرات رهبر انقلاب اسلامی به نهاد حوزه علمیه بوده است.
🔸 اکنون نیز در پیام چند روز پیش ایشان به همایش صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم آمده است:
« امروز با تشکیل نظام اسلامی و مطرح شدن حکمرانی به شیوه اسلام، موضوعات مهمّی برای حوزه اولویّت یافته که در گذشته مطرح نبوده است؛ مسئله‌هایی از قبیل موضوع نفی سبیل، نظام اقتصادی و پایه‌های اصولی آن، مفهوم و محتوای عدالت و ده‌ها موضوع اساسی و بعضاً حیاتی دیگر، دارای اولویّت و منتظر پاسخ فقهی است. در شیوه کار کنونیِ حوزه، در بخش فقهی، توجّه کافی به این اولویّت‌ها دیده نمی‌شود. »
« بعضی موضوعات فقهی خارج از اولویّت‌ها، فقیه و محقّق را با شیرینی وسوسه‌انگیز خود، چنان در خود غرق می‌کند که ذهن او را به کلّی از آن مسائل اصلی و اولویّت‌دار منصرف می‌سازد و فرصت‌های بی‌جایگزین و سرمایه‌های انسانی و مالی را فدا می‌کند، بی‌آنکه در وانفسای هجوم کفر، کمکی به سبک زندگی اسلامی و هدایت جامعه برساند »
🔸 در همین پیام امام خامنه‌ای از جمله اولویت‌های حوزه را پرورش #مجاهد_فرهنگی می‌دانند و می‌فرمایند: « اگر هدف کار علمی، اظهار فضل و مسابقه در فاضل‌نما شدن باشد، مصداق فعل مادّی و دنیاگرایانه و «اِتَّخَذَ اِلهَ هَواه» خواهد بود »
🔸 البته « مجاهدت فرهنگی » کاری دشوار و حرکتی اثرگذار است که با تنبلی و رخوت نسبتی ندارد و اینکه بگویند « دیگران نتوانستند، پس ما هم نمی‌توانیم » مغالطه است. بنابراین پرداختن به اولویتی چون فقه حکومتی و طراحی نظامات اداره جامعه به تلاش و جهاد نیاز دارد نه فاضل شدن.
@Ebrahim_Nowrouzi
فاضل یا مجاهد (۲)
🔸 فلان مرجع تقلید در پاسخ به درخواست شهید رئیسی مبنی بر اینکه « حوزه علمیه قم برای مشکلات کشور راه‌کار ارائه دهد » فرموده بود: « ما اهل فن نیستیم که درباره مسائل نظر بدهیم، کاری که از دست بنده ساخته است، دعا برای رفع مشکلات است » یا بهمان آیت‌الله معتقد است که اسلام اقتصاد ندارد و اقتصاد را باید به عقلای این رشته سپرد.
🔸 اما چند روز پیش امام خامنه‌ای در پیام‌شان به همایش صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم تأکید کردند:
« شکل حکومت، شیوه حکمرانی ، نظام قضائی، نظام اقتصادی و مالی و مسئله پول، نظام اداری، نظام کسب و کار، نظام خانواده و ... همه در شمار شئون اجتماعی کشورند که در جوامع عالم به شیوه‌های گوناگون و در قالب نظام‌های گوناگون اداره می‌شوند.
فقه شیعه اگرچه جز در برخی موارد ـ همچون باب قضا ـ به گونه کافی به این کار نپرداخته، ولی به برکت قواعد گسترده فقهیِ مستفاد از کتاب و سنّت، و نیز به مدد عناوین ثانویّه، کفایت لازم را برای طراحی نظام‌های گوناگون اداره جامعه داراست. این کار در بسیاری از نظامات اجتماعی کشور همچنان نافرجام و بی‌سامان باقی مانده است.
این خلأ را حوزه باید پُر کند؛ این در شمار وظایف حتمی حوزه علمیّه است. امروز با حاکمیّت و استقرار نظام اسلامی، وظیفه فقیه و فقاهت سنگین است. امروز نمی‌توان فقاهت را به تعبیر امام راحل، همچون ناآگاهان، غرق شدن در احکام فردی و عبادی دانست. فقه امّت‌ساز، محدود به حد و اندازه احکام عبادی و وظایف فردی نیست »
🔸 #جهاد_علمی کاری دشوار و البته حرکتی اثرگذار است که با تنبلی و رخوت نسبتی ندارد. بنابراین پرداختن به اولویتی چون #فقه_حکومتی و #طراحی_نظامات اداره جامعه در حوزه‌های علمیه به #سعی و #جهاد نیاز دارد نه #فاضل شدن. بر اساس یک ضرب‌المثل باید گفت:
فاضل شدن چه آسان، مجاهد شدن چه مشکل
@Ebrahim_Nowrouzi