🎙 فایل صوتی کتاب شرح ابن عقیل 👤 استاد: محمدمهدی تهرانی ✅ شامل ۶۷ جلسه 📘 جلسات: ۵۵ - ۵۱👇👇

📝 خلاصه درس نهم و دهم و یازدهم 💠 درس نهم : « ألا » پنج قسم دارد : 1- حرف تنبیه ؛ شنونده را متوجه کلام بعدش می کند و به اینکه محتوای جمله بعدش ، امر محقق و حتمی ای است --» این حرف بر جمله اسمیه و فعلیه وارد می شود 2- حرف تمنّی 3- حرف عَرض و تحضیض ( عرض - طلب به نرمی .. تحضیض - طلب با تندی و تشر ) 4- حرف توبیخ و انکار 5- حرف استفهام از نفی 💥 نكته : ظاهرا دو مورد چهارم و پنجم جز اقسام ألا نيستند بلكه از دو كلمه تركيب شده‌اند : همزه استفهام + لاي نفي جنس ------------------------------------------------- 💠 درس دهم : ألّا حرف تحضیض و مختص به جمله فعلیه خبری است ⏪ تحضیض = تشویق قوی و شدید مخاطب برای انجام دادن یا ترک چیزی چطور مي‌توان شدت طلب را ظاهر كرد ❓ با اختيار كردن كلمات درشت و بالا بردن صوت 🔻 ممكن است « ألّا » حرف تحضيض نباشد بلكه از دو كلمه تشكيل شده باشد و ان دو كلمه : 1- أن ناصب فعل مضارع + لا نفي —» در اين صورت فعل بعدش منصوب به أن مي‌شود 2- أن مفسره + لاي نهي —-» در اين صورت فعل بعدش مجزوم مي‍شود 💠درس يازدهم : « إلّا » چهار قسم دارد : 1- حرف استثناء 2- ( اسم ) وصفيه 3- حرف عطف —-» مثل واو عطف ، معطوف و معطوف عليه را در لفظ ( اعراب ) و معنا ( حكم ) شريك مي‌كند 4- زائد —» ظاهرا فقط در شعر مي‌آيد ========================= 🔻 نكات مربوط به « إلّاي وصفيه » : 1- به معناي « غير » است 2- به وسيله اين إلّا و ما بعدي چه چيزايي وصف مي‌شوند ؟ الف - جمعِ منكر ( جمعِ نكره ) ب- شبه جمع منكر ( جمع منكر از دو جز تشكيل شده ، هم جمع است و هم نكره .. شبه جمع منكر ، اسمي است كه يكي از دو جز جمع منكر را دارد يا جمع است يا نكره —» أ- مفرد نكره شبيه جمع ب- جمع معرفه شبيه منكر ) ❓در جمله « لو كان فيهما آلهة إلّا الله لفسدتا ، « إلّا » مي‌تواند استثنائيه باشد ؟ چرا ؟ خير ، إلّا در اين آيه نه از نظر معنا مي‌تواند استثنائيه باشد و نه از جهت لفظ و اعراب ⬅️ از جهت معنا نمي‌تواند استثنائيه باشد چون در صورت استثنائيه بودن ، معناي آيه اينطور مي‌شود : « اگر در آسمان و زمين خداياني مي‌بودند كه الله در بينشان نمي‌بود ، آسمان و زمين نابود مي‌شدند » پس « اگر در آسمان و زمين خداياني باشند كه الله هم جزئشان است ، آسمان و زمين نابود نمي‌شوند » !!! در حالي كه اين معني كفر است و منظور خداوند از آيه اثبات وحدانيت الله است ⬅️ از جهت لفظ نمي‌تواند استثنائيه باشد چون در صورت استثنائيه بودن الف - مستثني منه يعني كلمه ( آلهة ) بايد عام باشد و اسم نكره زماني عام مي‌باشد كه قبلش ، نفي آمده باشد در حالي كه جمله مثبت است —-» پس آلهة عام نيست و نمي‌شود چيزي را از آن استثناء كرد ب- در استثناء تام موجب ، مستثني ، واجب است منصوب باشد و اگر إلّا استثنائيه مي‌بود « الله » بايد منصوب مي‌شد در حالي كه مرفوع است 🔻 « إلّا » ممكن است در بعضي از جملات جز چهار مورد بالا نباشد بلكه از دو كلمه تشكيل شده باشد : إن شرط + لاي نفي 🌺~🌺~🌺~🌺 ✅#بانک_کتب_حوزوی 🔰🔰 🆔 @kotob_howzavy

💠 جزوه و خلاصه درس دوازدهم : « إلی » ⬅️ نوعِ إلی —-» حرف جر ( بنابراین فقط یک نوع إلی داریم ) ✅ معانی إلی : پنج معنا دارد : 1- انتهای غایت زمانی یا مکانی 2- مَعیت ( و همراهی ) 3- به معنای « عند » 4- مترادف با « لام ِ جر » 5- مترادف با « في » ( معنا = ظرفیت ) ============================================ ⏪ سؤال خیلی مهم : ❓ اگر « إلی » به معنای انتهای غایت باشد ، مابعد آن در حکم ماقبلش داخل می‌شود یا خیر ؟ توضیح سؤال : در « أتموا الصیام إلی اللیل » بحث است که « لیل = شب » را هم در حکم ماقبل إلی که دارد از وجوبِ روزه صحبت می‌کند داخل کنیم —» پس بنابراین روزه در شب هم واجب باشد .. یا وارد نکنیم و روزه فقط تا شب ، واجب است و در شب وجوبی ندارد ؟! ✅ جواب : 1- اگر قرینه‌ای باشد که بر دخول یا عدم دخولِ ما بعدش در حکم ماقبل دلالت کند ( قرینه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد ، کلمه بعد از إلی در حکمی که قبل إلی آمده داخل شده یا برعکس قرینه‌ای است که عدم دخولش را نشان می‌دهد ) —-» طبق همان قرینه عمل می‌کنیم ، یعنی اگر قرینه دلالت بر دخول کرد ، ما بعد را در حکم ماقبل داخل می‌دانیم و برعکس 2- اگر قرینه‌ای نباشد که بر دخول یا عدم دخولِ ما بعدش در حکم ماقبل دلالت کند ، در این صورت چند قول وجود دارد : الف- اگر کلمه بعد از إلی و کلمه قبلش از یک جنس باشند —» مابعد إلی در حکم ماقبلش داخل می‌شود ب- مطلقا داخل می‌شود ( چه از یک جنس باشند یا نباشند ) ج- مطلقا داخل نمی‌شود ( چه از یک جنس باشند یا نباشند ) 🔻 نظرِ صحیح ( نظر مصنف ) = در صورت نبود قرینه ، ما بعد إلی در حکم ماقبلش ، مطلقا داخل نمی‌شود —» علت : در بیشتر موارد با وجود قرینه ، ما بعد إلی در حکم ما قبلش داخل نمی‌شود ، پس زمانی که قرینه‌ای وجود ندارد و ما در اینکه آیا ما بعد إلی در حکم ماقبلش وارد می‌شود شک کردیم ، باید بنا را بر همان « عدم دخول » بگذاریم ================================ ⏪ إلی زمانی که به معنای « عند » باشد ، بیان کننده این است که اسم مجرورِ بعدش ، در معنایِ فاعل است ( نه اینکه از نظر نحوی ، نقش فاعلی داشته باشد ، فقط به صورت فاعل معنا می‌شود ) ❓ إلی در چه صورتی دلالت بر « فاعل بودنِ مجرورش در معنا » می‌کند ؟ این إلی بعد از « فعل تعجب » یا « اسم تفضیلی » که فایده حُب یا بغض می‌کنند می‌آید. #ادبیات_عرب #الکافی_فی_المفردات #جزوه 🌺~🌺~🌺~🌺 ✅#بانک_کتب_حوزوی 🔰🔰 🆔 @kotob_howzavy

💠 جزوه و خلاصه درس سیزدهم : « أم » أم ، حرف است و دو نوع دارد : 1- حرف عطف( خودش بر دو قسم است که در پایین می‌آید ) 2- حرف تعریف ( مثل أل که باعث معرفه شدن اسم بعدش می‌شود ) —» این قسم از طایفه طیء و حمیر نقل شده ++++++++++++++++++++++++++ 🔻 « أم » ی که حرف عطف است ، خود به دو قسم تقسیم می‌شود : 1- متصله ( خودش بر دو قسم است که در پایین می‌آید ) 2- منقطعه( خودش بر سه قسم است که در پایین می‌آید ) =========================== ♦️ اقسامِ « أم متصله » : 1- قبلش « همزه تسویه » بیاید —» فقط بین دو جمله می‌آید که هر دو جمله با هم به تأویل دو اسم مفرد برده می‌شوند ( در معنای دو اسم مفرد خواهند بود ) 2- قبلش « همزه‌ استفهام » می‌آید که به وسیله آن همزه و أم ، « تعیینِ » چیزی ، خواسته می‌شود ( می‌خواهد که یکی از دو چیز را تعیین کنی ، این یا آن ؟ ) —-» الف- غالبا بین دو اسم مفرد می‌آید ب- گاهی بین دو جمله‌ای می‌آید که به تأویل دو اسم مفرد برده نمی‌شوند این أم با « تعیین » جواب داده می‌شود ، نه با « نعم » یا « لا » ++++++++++++++++++++++++ ⬅️ مسأله : فرق « أم » با « أو » ( هر دو حرف عطف هستند ) در عطفِ به وسیله « أو » اگر همزه قبلش : الف- تسویه باشد —-» طبق قوانین عرب ، عطف به وسیله « أو » جایز نیست ، بلکه باید از « أم » استفاده کرد —» علت : همزه تسویه بر مساوی بودن دو چیز دلالت می‌کند بنابراین باید از حرف عطفی استفاده کرد که مساوی بودن آن دو چیز در حکم را بیان کند در حالی که « أو » حرف عطفی است که می‌خواهد بگوید یکی از معطوف و معطوف علیه ، مراد متکلم است ( نه هر دو به طور مساوی ) ب- اگر همزه استفهام باشد —» طبق قوانین عرب ، عطف به وسیله « أو »جایز است و با « نعم » یا « لا » جواب داده می‌شود ( این استفهام دیگر تعیینی نیست بلکه تصدیقی است ) همه اینها برخلاف « أم » است که هم بعد از همزه تسویه می‌آید و هم بعد از همزه استفهام برای تعیین بکار می‌رود ================================= ⬅️ اقسام « أم منقطعه » : سه قسم دارد : 1- قبلش خبر محض بیاید 2- قبلش همزه غیر استفهام بیاید 3- قبلش ادات استفهامی غیر از همزه بیاید ✅ معنای « أم منقطعه : الف- معنای همیشگی —»اضراب ب- گاهی اوقات این أم دارای معنای استفهام انکاری یا استفهام طلبی نیز می‌باشد. #ادبیات_عرب #الکافی_فی_المفردات #جزوه 🌺~🌺~🌺~🌺 ✅#بانک_کتب_حوزوی 🔰🔰 🆔 @kotob_howzavy