✨ ✅شرح نامه ۲۲ ( مکارم شیرازی) إلى عَبْدِاللهِ بْنِ الْعَبّاسِ رَحِمَهُ اللهُ تَعالى، وَکانَ عَبْدُاللهِ یَقُولُ: «مَا انْتَفَعْتُ بِکَلام بَعْدَ کَلامِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، کَانْتِفاعی بِهذا الْکَلامِ!» از نامه هاى امام(عليه السلام) است که به عبدالله بن عباس(رحمه الله) مرقوم داشته و عبدالله همواره مى گفت: پس از سخنان پيغمبر اسلام(صلى الله عليه وآله) از هيچ سخنى به اندازه اين سخن سود نبردم.(1) 📜نامه در یک نگاه: ▫️هدف اصلى این نامه آن است که امام(علیه السلام) مخاطب خود، ابن عباس و به یک معنا تمام رهروان راه حق را به این نکته مهم توجّه دهد که سرور و شادى انسان نباید نسبت به مواهب مادى دنیا که در دسترس او قرار مى گیرد باشد، و غم و اندوه او نباید مربوط به مواهبى که از دست مى رود بوده باشد، بلکه سرور و شادى باید فقط براى نیل به مواهب معنوى و اخروى، و تأسف و اندوه به جهت از دست رفتن آنها باشد. روح این نامه همان چیزى است که در قرآن مجید در سوره حدید آمده است: ✨ «(لِکَیْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ); این به جهت آن است که براى آنچه از دست داده اید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده شده دلبسته و شادمان نباشید». اگر این دستور را انسان در زندگى به کار بندد هرگز دگرگونى هاى روزگار و طوفان هاى زندگى او را تکان نخواهد داد. 🔻خوشحالى و تأسف بيجا: در اين نامه، امام(عليه السلام) نخست به دو نکته مهم و سرنوشت ساز که در سراسر زندگى انسان تأثير گذار است اشاره کرده ومى فرمايد: «اما بعد (از حمد و ثناى الهى) انسان گاه مسرور مى شود به سبب رسيدن به چيزى که هرگز از دستش نمى رفت! و ناراحت مى شود به سبب از دست دادن چيزى که هرگز به او نمى رسيد»; (أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ الْمَرْءَ قَدْ يَسُرُّهُ دَرَکُ(2) مَا لَمْ يَکُنْ لِيَفُوتَهُ وَ يَسُوؤُهُ فَوْتُ مَا لَمْ يَکُنْ لِيُدْرِکَهُ). 🔹مواهب دنيا بر دو گونه است; بخشى از آن با سعى و کوشش به دست مى آيد و با سستى و تنبلى از دست مى رود. بخشى ديگر چنان است که بدون سعى و کوشش در اختيار او قرار مى گيرد و قسمتى چنان است که به هر حال از دست مى رود، هرچند نهايت سعى و تلاش را بنمايد. بخش اوّل محدوده اختيارات انسان است و آيه شريفه ✨ (وَأَنْ لَّيْسَ لِلاِْنْسانِ إِلاّ ما سَعى)(3) اشاره به آن دارد; ولى بخش دوم محدوده قضا و قدر حتمى است که از تحت اختيار انسان بيرون است. امام(عليه السلام) در حقيقت به اين نکته اشاره مى کند که بسيارى از چيزهايى که مايه مسرت انسان است از بخش دوم است. به هر حال امورى بوده که طبق قضا و قدر الهى در اختيار او قرار مى گرفته، بنابراين مسرور شدن به سبب آن بيهوده است; مثل اينکه کسى به سبب طلوع آفتاب مسرور شود و در نقطه مقابل امورى است که با هيچ سعى و کوششى به دست نمى آيد و اگر کسى به سبب از دست رفتن آن غمگين شود، بيهوده غمگين شده; مثل اينکه براى غروب آفتاب غمگين گردد که چرا آفتاب چهره خود را پنهان کرد. مواهب مادّى اعم از اموال، ثروت ها، مقامات و پيروزى ها و همچنين شکست ها، ناکامى ها و از دست رفتن امکانات، در بسيارى از مواقع از همين قبيل است; نه آمدنش اختيارى بوده و نه از دست رفتنش، نه آمدنش بايد مايه سرور باشد و نه از دست رفتنش مايه تأسف. هنگامى که ما از اين ديدگاه به حوادث زندگى خود نگاه کنيم و پيروزى ها و شکست ها را از اين منظر ببينيم، نه پيروزى ها موجب شادى و ذوق زدگى مى شود و نه شکست ها مايه اندوه و غم. آن گاه امام(عليه السلام) چنين ادامه مى دهد: «حال که چنين است شادى و سرور تو بايد براى چيزى باشد که در مسير آخرت به دست آورده اى و تأسف و اندوهت به سبب امور معنوى و اخروى باشد که از دست داده اى»; (فَلْيَکُنْ سُرُورُکَ بِمَا نِلْتَ مِنْ آخِرَتِکَ، وَلْيَکُنْ أَسَفُکَ عَلَى مَا فَاتَکَ مِنْهَا). 🍃دليل آن هم روشن است مواهب مادى چه اختيارى و چه غير اختيارى به سرعت رو به فنا مى رود و حتى در زمان وجودش قابل اعتماد نيست و دائما در معرض آفت ها و آسيب هاست و محروميّت هاى مادى نيز زودگذر و پايان پذير است; آنچه هميشه باقى مى ماند، مواهب اخروى است و آنچه براى از دست رفتنش بايد تأسف خورد، همين مواهب جاودانى است. ✅ادامه دارد... ⚘ @Nahjolbalaghe2 #شرح‌وتفسیرنامه‌‌های‌نهج‌البلاغه