✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (1)
🔹 ستونِ اساسیِ کتابِ «معانی النحو- سامرائی» دو قاعده است که جناب سامرائی معتقد به مطّرد بودن آنهاست:
الف) تغییر المبانی تدل علی تغییر المعانی
ب) زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (2)
🔹 «سین» برای آینده نزدیک و «سوف» برای آینده دور به کار می‌رود. یعنی معنایِ استقبالی در «سوف» بیشتر از «سین» است. علت این مسأله را برخی آن دانسته‌اند که «سوف» کثرت حروف دارد و «زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی».
🔸 البته ابن هشام در کتاب مغنی فرقی بین «سین» و «سوف» قائل نشده و آن دو را مرادف هم می‌داند، زیرا قاعده فوق را مطَّرد نمی‌داند.
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (3)
قاعده «زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی» را تمامِ نحویون قبول نکرده‌اند. ابن هشام در مغنی وقتی به بحثِ تفاوتِ بین «سین» و «سوف» می‌رسد، نظرِ خودش را در این زمینه نوشته است.
به نظرم می‌رسد که اگر کسی بخواهد در این‌باره تحقیقِ بیشتری نماید، می‌تواند به این سه کتاب مراجعه کند:
الف) جلد اولِ معانی النحو
ب) مغنی اللبیب
ج) الأشباه و النظائر، عبدالرحمن السيوطي
خاطرم هست که آیت الله جوادی آملی در کتاب «شرح ادب فنای مقربان» گفته بودند: «شمولیت معنایی افتعال نسبت به افعال در ماده "تبع" بیشتر است»
شاید این سخن، بی‌ربطِ به «زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی» نباشد!
✍ رضا حسینی
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (5)
🔹 «...أنّ كثرة الحروف تدل على كثرة المعنى، و ليس بمطّرد»
📚 مغني اللبيب ج1 ص139
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (6)
🔸 بحث در مورد قاعده‌ای است که: «زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی» یا «تقلیل المبانی یدل علی تقلیل المعانی»
🔹 در مورد پذیرش یا انکار این قاعده اختلاف نظر وجود دارد.
🔸 ابن هشام قبول نمی‌کند، اما افرادی مانند دکتر سامرائی به آن معتقد هستند. اگر به کتاب «معانی النحو» مراجعه کنید، با کلام ایشان، بیشتر آشنا خواهید شد. مراجعه به کتاب خصائص ابن‌جنی و آشنایی با نظر او نیز خالی از لطف نیست.
🔹 خیلی مختصر عرض کنم که برخی معتقدند که: «ان» (یکی از حروف مشبهه) را اگر به صورت مخفّف (یعنی با یک نون کمتر) در نظر بگیریم، دارای تأکید کمتری است و به همین استدلال می‌کنند که تقلیل المبانی یدل علی تقلیل المعانی! کمتر شدن حروف بر کمتر شدن معانی دلالت می‌کند.
✍ رضا حسینی
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (7)
🔹 «السِّين» و «سوف» كِلَاهُمَا للتنفيس أَي تَخْلِيص الْمُضَارع من الزَّمن الضّيق وَهُوَ الْحَال إِلَى الزَّمَان الْوَاسِع وَهُوَ الِاسْتِقْبَال قَالَ البصرية وزمانه مَعَ السِّين أضيق مِنْهُ مَعَ سَوف نظرا إِلَى أَن كَثْرَة الْحُرُوف تفِيد مُبَالغَة فِي الْمَعْنى والكوفيون أَنْكَرُوا ذَلِك ورده ابْن مَالك تبعا مِنْهُمَا على الْمَعْنى الْوَاحِد فِي الْوَقْت الْوَاحِد قَالَ تَعَالَى {وسوف يُؤْت الله الْمُؤمنِينَ أجرا عَظِيما} [النِّسَاء: 146] {أُولَئِكَ سنؤتيهم أجرا عَظِيما} [النِّسَاء: 162] {كلا سيعلمون} [النبأ: 4] {ثمَّ كلا سَوف تعلمُونَ} [التكاثر: 4]
📚 همع الهوامع في شرح جمع الجوامع، السيوطي، جلال الدين، ج2 ص594
@Nardebane_feghahat
✳️ #زیادة_المبانی_تدل_علی_زیادة_المعانی (8)
✔️ مرحوم آیت الله خویی (قدس سره):
🔸 و قد خفي الامر على جملة من المفسرين، فتخيلوا أن كلمة الرحمن أوسع معنى من كلمة الرحيم بتوهم أن زيادة المباني تدل على زيادة المعاني. وهذا التعليل ينبغي أن يعد من المضحكات، فإن دلالة الالفاظ تتبع كيفية وضعها، ولا صلة لها بكثرة الحروف وقلتها. ورب لفظ قليل الحروف كثير المعنى، و بخلافه لفظ آخر، فكلمة حذر تدل على المبالغة دون كلمة حاذر، وإن كثيراً ما يكون الفعل المجرد والمزيد فيه بمعنى واحد، كضر و أضر.
🔹 هذا إذا فرضنا أن يكون استعمال كلمة الرحمن استعمالا اشتقاقيا وأما بناء على كونها من أسماء الله تعالى و بمنزلة اللقب له نقلا عن معناها اللغوي ـ وقد تقدم إثبات ذلك ـ فإن في تعقيبها بكلمة الرحيم زيادة على ما ذكر إشارة إلى سبب النقل، و هو اتصافه تعالى بالرحمة الواسعة.
📚 البيان في تفسير القرآن، الخوئي، السيد أبوالقاسم ج1 ص438
@Nardebane_feghahat