🔬 #خردنما | آنچه علوم تجربی اثبات نمی‌کند... ➖ پنج چیز از حقایق که علم نمی‌تواند آن‌را اثبات کند. 📚 #فلسفه_علم | #عمومی 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات

🔖 قسمت قبل | نقد و بررسی مکاتب اخلاقی ۲۸ 🧩 نظریه كانت (واقع‌گرایی) ۱ 🔻 نظریه اخلاقی امانوئل کانت یکی از مهم‌ترین نظریات اخلاقی در غرب است. کانت دیدگاه خود را در دو کتاب "بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق" و "نقد عقل عملی" ارائه کرده است. نظریه او بر عنصر وظیفه و تکلیف تأکید دارد و معتقد است که عقل یک قوه ذاتی است که در همه انسان‌ها وجود دارد و می‌تواند مشکلات اخلاقی را به شیوه‌ای مشابه حل کند. کانت بر این باور است که منشأ تکلیف اخلاقی عقل است و نه تجارب بیرونی. 🔰 بدیهیات عقل عملی کانت معتقد بود همانطور كه در عقل نظری دسته‎ای از احكام بدیهی داریم كه مقدم بر تجربه و پیشینی به حساب می‎آیند، در عقل عملی نیز احکام پیشینی وجود دارد که عقل انسان می‌تواند آن‌ها را درک کند. او تأکید می‌کند که عقل در کارکرد عملی‌اش، منشأ و مبدأ متعلقات خود است و منشأ تکلیف اخلاقی عقل است. 🔮 اراده خیر در "بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق" آمده است: هیچ چیز را در جهان و حتی بیرون از جهان نمی‌توان در اندیشه آورد كه بی‌قید و شرط، خوب دانسته شود مگر نیت یا اراده خوب. کانت میان اعمالی که مطابق با تکلیف هستند و اعمالی که به نیت ادای تکلیف انجام می‌گیرند تمایز قائل می‌شود. 📏 وظیفه‌گرایی کانت کانت تأکید می‌کند که اراده خیر هرگز نمی‌تواند بر اساس نتایج آن تشخیص داده شود. یک انسان پلید ممکن است ناخواسته کار خوبی انجام دهد، اما این نتیجه نمی‌تواند اراده او را به اراده خیر تبدیل کند. حسن فعلی به تنهایی نمی‌تواند معیار تشخیص اراده خیر باشد. بنابراین آنچه اهمیت دارد، انگیزه و نیت فرد است و کارها باید بر اساس حسن فاعلی آن‌ها ارزش‌گذاری شود. کار خوب، کاری است که بر اساس نیت خوب انجام شده باشد، حتی اگر در عمل بد تلقی شود. ⚖ تکلیف و قانون عمل کردن برای ادای تکلیف به معنای احترام به قانون است. نظریه اخلاقی كانت از نوع نظریات وظیفه‌گرایانه است و نه نظریات غایت‌گرایانه. یعنی كانت معتقد است كه ارزش اخلاقی كارهای اختیاری انسان، محصول و معلول نتایج آنها نیست؛ بلكه معلول «قاعده‌ای است كه عامل آن اتخاذ كرده، و این قاعده برای این كه به اعمال او ارزش اخلاقی ببخشد باید ناشی از اطاعت از قانون و احترام به قانون باشد.» 🪧 تعمیم‌پذیری و امر مطلق تا اینجا دقیقاً معیار و منشأ احكام اخلاقی برای ما مشخص نشد به همین دلیل كانت در ادامه می‌گوید یكی دیگر از معیارهای تشخیص وظیفه این است كه تعمیم‌پذیر باشد؛ یعنی دارای كاربردی عام باشد. کانت سه صورت مختلف از امر مطلق را ارائه می‌دهد که همگی بیانگر یک قانون واحد هستند. او می‌گوید که باید به گونه‌ای عمل کنیم که رفتارمان به عنوان قانونی عمومی قابل قبول باشد و بشریت را همیشه به عنوان هدف در نظر بگیریم، نه وسیله. 🏵 مملکت غایات مفهوم "مملکت غایات" به پیوستگی ذات‌های خردمند از طریق قوانین مشترک اشاره دارد. در این مملکت، هر فرد باید به عنوان یک غایت مستقل رفتار کند و نه به عنوان وسیله‌ای برای دیگران. هر انسانی به خودی خود یک غایت است و باید با خود و دیگران به این شکل رفتار کند. 📘#محمدتقی_مصباح_یزدی، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، ۲۷۵-۲۹۲ 📚 #فلسفه_اخلاق | #تخصصی 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات

📝 #مقاله | نقد فلسفی دیدگاه شهید مطهری مبنی بر وجود حقیقی داشتن جامعه ➖ چگونگی ترکیب جامعه (ترکیب اعتباری، ترکیب ماشینی، ترکیب اتحادی و انضمامی و ترکیب مخصوص به خود) ➖ دیدگاه شهید مطهری و علامه طباطبایی درباره نحوه ترکیب جامعه با افراد ➖ ترکیب انضمامی در مشاء و صدرا ➖ انسان الکل در آثار شهید مطهری ➖ موارد نقض در آثار شهید مطهری ➖ انتقادات فلسفی بر اصالت جامعه ✍ آقای #اویس_رستگار ✍ دکتر #جواد_سلیمانی 📚 #فلسفه_علوم_اجتماعی | #تخصصی 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات

👥 #گفتگو | تقابل رئالیسم و ایدئالیسم ➖ معنا و پیشینه رئالیسم و ایدئالیسم ➖ خوانش از بارکلی، کانت و هگل ➖ آیا لزوما ایدئالیسم سفسطه است؟ ➖ تمایز آگاهی با متعلق آگاهی ➖ بررسی راه‌حل شکاف ذهن و عین 👤 دکتر #محمدمهدی_اردبیلی 👤 دکتر #میلاد_نوری 📚 #فلسفه_غرب | #تخصصی 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات

🖼 #حکمتانه | ویکتور فرانکل: 📌 وقتی انسان نتواند معنای عمیقی در زندگی پیدا کند، حواس خود را با لذت ها پرت می کند. 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات

🔖 قسمت قبل | نقد و بررسی مکاتب اخلاقی ۲۹ 🧩 نظریه كانت (واقع‌گرایی) ۲ ✍نقد و بررسی نظریه اخلاقی کانت 📌 نظریه اخلاقی کانت با نقدهای متعددی مواجه شده است که برخی از آن‌ها به مبانی نظری و اصولی مربوط می‌شوند و برخی دیگر نقدهای جدی و مبنایی به شمار می‌آیند. 🔻 ۱. تنگ‌نظرانه بودن یکی از ایراد‌ها این است که بر اساس این مبنا، تعداد کارهای اخلاقی در عالم بسیار کم خواهد شد. به عبارت دیگر، انسان‌های بسیار اندکی وجود دارند که کارهای خود را صرفاً به انگیزه تبعیت از قانون انجام دهند و هیچ چشم‌داشتی به پاداش یا نتایج نداشته باشند. این نقد به این معناست که فهم متعارف از اخلاق، که شامل انگیزه‌های مختلف انسانی است، با نظریه کانت همخوانی ندارد. البته کانت می‌تواند در پاسخ بگوید که کمیّت مهم نیست و باید به استدلال‌های نظریه توجه کرد. او می‌گوید که ارزش کارهای اخلاقی به کیفیت و نیّت آن‌ها بستگی دارد و نه به تعداد آن‌ها. 🔻 ۲. افراطی بودن معیار در نقد دیگری گفته شده است: کانت بر این باور است که راست‌گویی همواره خوب است و هیچ استثنایی ندارد. در حالیكه ما می‎بینیم راست‌گویی همواره و در همه جا خوب نیست؛ به عنوان مثال، در شرایطی که راست‌گویی ممکن است منجر به کشتن چندین انسان بی‌گناه شود. کانت ممکن است در پاسخ به این اشکال بگوید که وظیفه ما همواره راست گفتن است و نتایج آن اهمیتی ندارد. 🔻 ۳. بطلان پیشینی دانستن احکام عقل عملی کانت بر این باور بود که احکام عقل عملی پیشینی و مستقل از تجربه‌اند. اما باید دانست؛ ما دو نوع عقل نداریم و سخن از عقل عملی و نظری به معنای تنوع مدرکات عقل است. یکی از احکام مستقل عقل عملی، حسن عدل و قبح ظلم است. در تعریف عدالت گفته شده است: «حق هر کسی را به او دادن». اکنون سوال می‌شود که منظور از «حق» چیست؟ بهترین تعریفی كه برای «حق» می‌گویند: این است كه «حق» چیزی است كه مطابق عدالت باشد. با اندك دقتی دانسته می‌شود كه این مطلب، مبتلا به دور است. بنابراین تعیین حق هر فرد نیازمند شناخت موازین نظری و واقعیات عینی است. به عنوان مثال، برای قضاوت درباره حکم ارث، باید تفاوت‌ها و نقش‌های اجتماعی زن و مرد را شناخت. 🔻 ۴. بطلان مطلق‌گرایی کانتی یكی دیگر از اشكالات نظریه اخلاقی كانت، افراط در مطلق‌گرایی است. توضیح آن كه كانت بر این باور است كه احكام اخلاقی همیشه و همه جا و برای همه كس ثابت‌اند و هیچ گونه استثنایی هم ندارند. به عنوان مثال، اگر راست‌گویی موجب قتل هزاران انسان بی‌گناه شود باز هم كاری نیكو است و وظیفه ما این است كه از آن تخلف نكنیم. اما روشن است كه این حكم خلاف عقل و فطرت انسانی است. خود كانت مدعی بود كه احكام عقل عملی احكامی بدیهی هستند و همه انسان‌ها آنها را درك می‌كنند. حق آن است كه حسن راست‌گویی و دیگر افعال اختیاری انسان را بدون توجه به نتیجه و غایت آنها نمی‌توان فهمید. 🔻 ۵. رابطه «تکلیف» و «واقعیت» کانت می‌گوید که عمل اخلاقی باید مطابق با وظیفه باشد‌. وظیفه‌ای که به بداهت قابل درک است؛ درحالیکه مسؤولیت و تكلیف، یك مفهوم فلسفی انتزاعی است و تصدیق به این كه انسان دارای وظایفی است متوقف بر وجود حقایقی است كه باید آنها را به عنوان یك واقعیت‌های موجود درك كند. 🔻 ۶. جایگاه «نیت» در فلسفه اخلاق کانت توجه به مسأله نیت در حقیقت یكی از نقاط قوت نظریه اخلاقی كانت است. اما متأسفانه ایشان درباره متعلق نیت به كج راهه رفته است. در اینجا به ذكر این نكته بسنده می‌كنیم كه نیّت صورت گزافی و گتره‌ای در انسان پدید نمی‌آید، بلکه نیازمند مقدمات و مبادی نفسانی خاصی است که مبتنی بر شناخت‌های عقل نظری است. سخن اینجاست که ورای نیت انجام وظیفه، نیّتی دیگر وجود دارد که فرد به دنبال کمال است. و اگر چنین نباشد به تسلسل می‌انجامد. اما کانت تأکید می‌کند که اگر کسی برای رسیدن به کمال کاری انجام دهد، آن عمل اخلاقی نخواهد بود. 🔻 ۷. ناکافی بودن معیار كانت معیار اخلاقی بودن یك كار را تعمیم پذیری قاعده‌ای كه آن كار بر اساس آن صورت می‌گیرد می‌دانست؛ در حالی كه تعمیم‌پذیری یك قاعده، به خودی خود، اخلاقی بودن، آن را تضمین نمی‎كند. 🔻 ۸. عدم ارائه راه حل برای موارد تزاحم کانت ادعا می‌کند که وظایف اخلاقی همگی مطلق بوده و هیچ گونه استثنایی را نمی‌پذیرند. با این وجود وی نمی‌تواند برای مواردی که وظایف با هم در تعارض افتند، پاسخی ارائه دهد. در واقع برای رفع تزاحم رفتاری، برنامه‌ای ندارد‌. 📘#محمدتقی_مصباح_یزدی، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، ۲۹۲-۲۹۸ 📚 #فلسفه_اخلاق | #تخصصی 📮 ایتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات