⭕️ #شخصیت_شناسی
👤 #عبدالله_بن_محمدحسن_مامقانی
❎(عبدالله بن محمدحسن مامقانی یا ممقانی(۱۲۹۰-۱۳۵۱ق) از رجالیان شیعه در قرن چهاردهم قمری. مامقانی از علمای نجف بود که شاگردان بسیاری از جمله سید شهابالدین مرعشی نجفی را تربیت کرد. از او تألیفاتی بر جای مانده که تنقیح المقال از مهمترین آنها است. برپایی مجالس عزاداری و تأسیس کتابخانهای در نجف از فعالیتهای اجتماعی او به شمار میرود.
📌زندگی نامه
مامقانی در تاریخ ۱۵ ربیعالاول سال ۱۲۹۰ق در نجف اشرف به دنیا آمد. پدرش شیخ محمدحسن مامقانی از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و سید حسین کوه کمرهای بود. جدش، شیخ عبدالله بن محمدباقر (متوفای ۱۲۴۷ق) نیز از عالمان و فقیهان بود و از نویسنده ریاض المسائل نیز اجازه روایت و اجتهاد داشت۱
مامقانی در ۱۳۴۶ق به قم سفر کرد و عبدالکریم حائری یزدی، جایگاه نماز خود در صحن حرم حضرت معصومه را به او واگذار کرد.
📌تحصیلات
تحصیلات عبدالله مامقانی در پنج سالگی همراه با یادگیری قرآن و خواندن و نوشتن آغاز شد. پدرش سرپرستی علمی او را خود به عهده گرفت و قسمت زیادی از علوم مقدماتی حوزه مثل:ادبیات، منطق و حساب را به او تعلیم داد. او علاوه بر پدرش، نزد عالمان و فقیهان نجف اشرف مراحل سطح را - که شامل کتابهای قوانین، ریاض المسائل، رسائل و مکاسب شیخ انصاری بود - به پایان برد۲.
شیخ عبدالله مامقانی، ۱۸ ساله بود که درس خارج اصول و فقه را نزد پدرش - که از استادان درس خارج فقه و اصول در نجف بود - آغاز کرد و سالها بعد از پدرش - که در اعطای اجازه روایت و اجتهاد به شاگردان خود سختگیر بود - اجازه اجتهاد دریافت کرد.۳
📌استادان
شرححالنویسان از میان استادان وی - علاوه بر پدرش-، به عالمان و فقیهان زیر اشاره کردهاند:
1. شیخ هاشم فرزند زین العابدین تبریزی ارونقی (متوفای ۱۳۲۳ق.)۴
2. شیخ غلام حسین دربندی ترکی (متوفای ۱۳۲۱ق.)۵
3. شیخ حسن خراسانی معروف به میرزا (متوفای ۱۳۱۳ق.)۶
📌وفات و مدفن
مامقانی، در روز یک شنبه ۱۶ شوال سال ۱۳۵۱ق (برابر با ۲۳ بهمن سال ۱۳۱۱ش) در ۶۱ سالگی، درگذشت. پیکرش را در مقبره پدرش محمدحسن مامقانی واقع در محله العماره نجف، به خاک سپردند.۷
📌فرزندان
شیخ عبدالله مامقانی، نُه فرزند (هشت دختر و یک پسر) داشت که پسر وی، شیخ محیالدین مامقانی (متوفی ۱۴۲۹ق.) است.۸
📌تأسیس کتابخانه
آیت الله مامقانی علاوه بر تربیت شاگردان و مبلغان دینی و برپایی مجالس عزاداری کتابخانه مهمی را تأسیس نمود که در آن بیش از چهارصد کتاب خطّی منحصر به فرد - که هرکدام از منابع و مراجع تحقیقی مهم به شمار میرفتند - وجود داشت.۹ این کتابخانه از غنیترین کتابخانههای نجف اشرف و در محله العماره آن شهر قرار داشت. بعد از وفات آیت الله مامقانی، همراه خانه وقفی که کتابها در آن جای داشتند، توسط رژیم بعثی عراق، به بهانه توسعه شهری، تخریب شدند. آیت الله مامقانی به کتابخوانی علاقه داشت؛ اگر اطلاع پیدا میکرد که کتاب تکنسخهای نزد کسی است، از او درخواست میکرد تا آن نسخه را به او بسپارد و مخارج استنساخ آن را به عهده میگرفت و به تکثیر آن میپرداخت و آن را در اختیار دیگران قرار میداد.۱۰
📌شاگردان
آیت الله مامقانی، به تدریس علوم دینی نیز اشتغال داشت.۱۱ ازجمله شاگردان وی میتوان این اشخاص را نام برد:
1. شیخ میرزا باقر زنجانی نجفی(۱۳۱۳ - ۱۳۹۴ق.)
2. سید حسین موسوی گرگری تبریزی (۱۳۱۸ - ۱۴۱۷ق.)
3. سید سعید حکیم (متولد ۱۳۱۷ق.)
4. شیخ صادق تنکابنی نجفی (۱۳۰۸ - ۱۳۵۸ق.)
5. شیخ عبدالحسین حلی (۱۲۹۹ - ۱۳۷۵ق.) فرزند قاسم فرزند صالح
6. سید عبدالمطلب حیدری، (۱۳۲۵ - ۱۴۰۱ق.)
7. سید علی نقی حیدری (۱۳۲۵ - ۱۴۰۱ق.)، فرزند سید احمد کاظمی
8. شیخ محمدحسین خیابانی تبریزی(۱۲۹۹ - ۱۳۹۲ق)
9. سید شهاب الدین مرعشی نجفی(۱۳۱۵ - ۱۴۱۱ق)
10. شیخ محمّد حقّانی (۱۳۲۵ - ۱۳۸۸ق.)، فرزند ملاّ شکرالله بیرمن لاری
11. سید علی اکبر خوئی، پدر آیت الله سید ابوالقاسم خوئی۱۲
📌تألیفات
برخی تألیفات وی به این شرح است:
1. تنقیح المقال فی علم الرجال: این کتاب که مشهورترین اثر او است کتابی مفصل در علم رجال به زبان عربی، است. او در این کتاب درباره بیش از ۱۶۰۰۰ راوی بحث کرده است. آقا بزرگ تهرانی آنرا مفصّلترین اثر در علم رجال دانسته است.
2. منتهی مقاصد الانام فی نکت شرایع الاسلام این کتاب در ۶۳ جلد نوشته شده است.
3. مطارح الافهام فی مبانی الاحکام موضوع این کتاب، اصول فقهاست.
4. هدایة الانام فی اموال الامام
5. تحفة الصفوه فی احکام الحبوة
6. نهایة المقال فی تکملة غایة الامال که تعلیقه بر کتاب خیارات شیخ مرتضی انصاری است.
7. القلائد الثمینه علی الرسائل الست السنیه.
8. مناهج المتقین فی فقه ائمة الحق و الیقین که دربر دارنده فروع فقهی فراوانی است.
9. مقباس الهدایة ف