📘 تازه های کتاب 🔆 تصحیحی جدید از 📚 رجال کشی 🖌مصحح: محمد الماجدی @AlBasatin #⃣ #رجال #کشی #رجال_کشی 🆔 @Rejal_science

📘معرفی کتاب ✏️ تميز هذا التحقیق من الكتاب عن غيره بعدة أمور منها: 📍1- اشتمل في مقدمته على دراسة تناولت الكتاب ومؤلفه (100 صفحة تقريبا). 📍2- اشتمل على 11 فهرس من الفهارس الفنية. خمسة منها (للثقاة والممدوحين والضعاف والمجهولين والمهملين). وأعني بهم كل راو ثقة ورد ذكره في الكتاب وكل ممدوح وكل ضعيف الخ 📍3- اشتمل الكتاب على هامشين الأول منهما لبيان حال كل من ورد في سند الرواية من وثاقة أو مدح أو ضعف أو جهالة أو إهمال مع ذكر من وثق أو مدح أو ضعف. بالإضافة الى ذكر بعض المباني المفيدة لرفع الجهالة أو الإهمال أو مؤيدة وداعمة للمدح أو معارضة للضعف وغير ذلك. كأن يكون الراوي ممن روى في تفسير القمي. أو يكون ممن روى عنه البزنطي أو صفوان أو ابن أبي عمير. إلى غير ذلك من القواعد العامة التي يمكن أن يستفيد منها من يعتمدها. وأما الهامش الثاني فهو للتحقيق وقد اشتمل على تراجم جميع العناوين الواردة في الكتاب والبالغة (500) تقريبا. وايضا اشتمل على ما وقع من اختلاف في عملية ضبط النص وغير ذلك من المعاني اللغوية وبيان ما يحتاج الى بيان. 📍4- اشتمل الهامش على معالجة أهم المشاكل الموجودة في الكتاب والتي منها الروايات التي يفهم منها وقوع التحريف في القرآن. وقضية ابن سبأ والموقف الواضح من ابن عباس. وما ورد بصورة المدح وهو بالذم أشبه وكذلك الخلط الحاصل في ترجمة ابي بصير وغيرها كثير من التراجم. وهناك فوائد كثيرة جدا موجودة في الهوامش لم تذكر في المطبوعات السابقة. 📍5- اعتمد التحقيق على 6 مخطوطات أقدمها نسخت بتاريخ 577 هج. وكذلك استفدنا من المطبوع من خلال اجراء المقابلة معه والاستفادة من بعض ما ورد فيه من تعليقات اشرنا اليها في محلها. 📍 6- الكتاب حظي برعاية أبوية وإشراف مباشر من قبل عميد المحققين سماحة السيد محمد مهدي الخرسان أدام الله بقاءه ونفعنا ببركة دعاءة. وأيضا حظي بمراجعة سماحة السيد محمد باقر السيستاني حفظه الله. والذي كانت له ملاحظات مهمة وإشارات نافعة استفدنا منها كثيرا 🎙منقول عن المحقق دام عزه @rejal_shobeiri #️⃣ #رجال #کشی #رجال_کشی 🆔 @Rejal_science

🏴🏴🏴 🏴🏴🏴 سالروز وفات ام العباس، حضرت ام البنین بر تمامی شیعیان تسلیت باد. 🆔 @Rejal_science

💢طرح درسنامه جامع آموزشی «حدیث شناسی مقارن» تدوین شد ✔️حجت‌الاسلام هادی مصباح، رییس اداره امور پژوهشی اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی: 🔹در تألیف جامع آموزشی حدیث شناسی مقارن تلاش شده است بر حوزه روش شناسی، تمرکز و تأکید شود و اشراف کامل و نوآوری نسبی نسبت به درسنامه‌های پیشین و مرتبط در آن وجود داشته باشد. 🔹این درسنامه در پی پاسخ به این پرسش است که حدیث در دو مکتب تشیع و اهل سنت، چه ویژگی‌های مشترک و چه ویژگی‌های متمایزی دارد؟ 🔹تالیف این درسنامه جامع آموزشی با حمایت میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی صورت گرفته است. 🆔 @ijtihadnetwork #⃣ #حدیث_پژوهی #حدیث_پژوهی_مقارن 🆔 @Rejal_science

📸 گزارش تصویری کارگاه آموزشی 〽️ «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام و تاثیر شگرف آن در اعتبارسنجی روایات شیعه» 🎙 استاد سید علیرضا حسینی شیرازی 📮 جلسه اول #️⃣ #رجال #حدیث #اعتبار_سنجی 🆔 @Asalatemiras 🆔 @Rejal_science

☸️ گزارشی از برگزاری اولین جلسه کارگاه «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام» در تاریخ 97/11/28 در موسسه امام هادی علیه السلام ⭐️ ✨اولین جلسه کارگاه آموزشی «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام و تأثیر آن در اعتبارسنجی روایات شیعه» به همت موسسه امام هادی علیه السلام در قم برگزار شد. 📌در این کارگاه استاد سید علیرضا #حسینی_شیرازی مولف کتاب «اعتبارسنجی احادیث شیعه»1 ضمن تبیین تفاوت بنیادین دو رویکرد اعتبارسنجی «قرینه محور» و «راوی محور» به عنوان مقدمه بحث «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام»، به بیان علت توجه صاحبان آثار کهن رجالی، به راویان دارای اثر حدیثی پرداختند. 📌ایشان با بیان جایگاه علمی حسن بن زین الدین شهید ثانی (صاحب معالم)، روش اعتبارسنجی او در کتاب «منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان» را معرفی نموده و اشاره نمودند که وی نیز موضوع احکام دانشمندان رجالی را راویان دارای اثر حدیثی دانسته است؛ «اکثر الکتب المصنفه فی الرجال لمتقدمی الاصحاب اقتصروا فیها علی ذکر المصنفین...» 📌در ادامه استاد با توجه دادن به وقوع گسستی تاریخی از زمان علامه حلی در روش اعتبارسنجی روایات در شیعه، تاکید کردند: روش اعتبارسنجی «قرینه محور» یعنی روش قدما توجه به سه پدیده بنیادین «چرائی شکل گیری و گسترش حدیث»، «مسیر انتقال و گذر حدیث به آیندگان» و «شناخت سنجه های راستی آزمایی» را در خود جای داده است. 📌توجه به داده های راه یافته به نگاشته های نخستین اعتبارسنجی شیعه، آیندگان را متوجه مهمترین ویژگی روش قدما که همانا ماهیت نوشتاری داشتن میراث شیعی یا کتاب محوری است می نماید. 📌عضو هیئت علمی موسسه علمی فرهنگی امام هادی علیه السلام تاکید کردند: در رویکردهای رایج اشاره ای نسبت به نقش نهاد امامت در خصوص انتقال میراث حدیثی وجود ندارد؛ در صورتی که نقش اصلی در فراهم آوردن بستری مناسب برای انتقال آموزه ها به نسل های آینده با «کمترین میزان آسیب پذیری» و «بالاترین میزان باورپذیری» به روشی کاملا آگاهانه به عهده نهاد امامت بوده است. 🔹ترسیم ادامه ساختار این نظریه در خصوص نقش امامان علیهم السلام در مدیریت فرهنگی شان و تاثیر آن در اعتبارسنجی احادیث شیعه به یاری خدای متعال در جلسات آتی این کارگاه آموزشی در روزهای یکشنبه در موسسه امام هادی علیه السلام (قم) برگزار خواهد شد. ———————————————————————— 1️⃣ کتاب «اعتبارسنجی احادیث شیعه؛ زیرساخت ها، فرآیندها، پیامدها» اثر استاد سیدعلیرضا #حسینی_شیرازی در اردیبهشت ماه سال جاری، با حمایت موسسه علمی فرهنگی امام هادی علیه السلام و مشارکت سازمان «سمت» در همایش «اصالت میراث حدیثی شیعه» و توسط اساتید و فرهیختگان حوزه و دانشگاه رونمائی شد. #️⃣ #رجال #حدیث #اعتبار_سنجی 🆔 @Asalatemiras 🆔 @Rejal_science

🎧صوت 📌 مراد از تضعيف راوي چيست؟ 🗓جلسه 67 🎤 استاد محمدکاظم #رحمان_ستایش 📀آشنایی با منابع #رجال_شیعه و روش شناسایی راویان #⃣ #توثیق #ثقه #تضعیف #اصطلاحات #دانش_رجال 🆔 @Rejal_science

🎧 صوت نشست 💢 نشست علمی 〽️ «حدیث و علامه طباطبایی» 🎙دکتر شادی نفیسی 📅 چهارشنبه ۲۹ بهمن #⃣ #المیزان #علامه_طباطبائی #شادی_نفیسی #حدیث 🆔 @Rejal_science

📸 تصویر ♨️ تصویر قدیمی از قبرستان شیخان، قبرستانی تاریخی در نزدیکی حرم حضرت معصومه (س) در قم مربوط به سال ۱۳۰۶ ش 〽️ در این قبرستان ۶ مقبره هست که در هرکدام، عالمانی در دوره‌های مختلف تاریخی دفن شده‌اند. در حال حاضر بیش از ۶۰۰ نفر از علما و بزرگان ازجمله میرزای قمی، زکریا ابن‌آدم و زکریا ابن‌ادریس (از یاران و راویان امامان)، میرزا جواد ملکی تبریزی، محمدحسین فاضل تونی در این قبرستان مدفون‌اند. 📍برخی علما و اساتید اخلاق احترام ویژه‌ای برای این قبرستان قائل بودند و برای رفتن به شیخان و توجه به آن توصیه می‌کردند. #️⃣ #قبرستان_شیخان #میرزای_قمی #زکریا_ابن_آدم #زکریا_ابن_ادریس #میرزا_جواد_ملکی_تبریزی #محمدحسین_فاضل_تونی 🆔 @rejal_science

♨️ نشست علمی ✳️ سلسله نشست های «بررسی فرقه های انحرافی شیعی معاصر» 1️⃣ 〽️ "بررسی و نقد مستندات روایی مدعیان دروغین مهدویت" 🎙استاد شهبازیان 🗓 سه شنبه 7 اسفندماه ⏰ ساعت 10:30 📌 قم، دانشگاه معارف اسلامی - سالن امام رضا (ع) 2️⃣〽️ "بررسی و نقد جریان های افراطی شیعه" 🎙استاد فرمانیان 🗓 چهارشنبه 8 اسفندماه ⏰ ساعت 10:30 📌 قم، بلوار جمهوری اسلامی نیش کوچه 4، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی #️⃣ #جریان_شناسی #مستندات_روایی #مدعیان_مهدویت #مهدویت #شهبازیان #فرمانیان #فرقه_های_شیعی 🆔 @Rejal_science

🎧صوت 🎙 استاد سیدعلیرضا #حسینی_شیرازی 📀 بررسی تحقیقی اسانید مشهوره در کتب اربعه 📮جلسه ۱۵ #⃣ #اسانید #اسانید_مشهوره #کتب_اربعه 🆔 @Rejal_science

📘معرفی کتاب 📌 فهرست اسماء مصنفی الشیعه #رجال_نجاشی 🖋 ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن عباس نجاشی اسدی كوفی 🖌 تحقيق ابراهيم الشبوط #️⃣ #نجاشی #فهرست #رجال #رجال_شناسی #فهرست_اسماء_مصنفی_الشیعه 🆔 @Rejal_science

💐💐💐 ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها و روز زن مبارک باد 💐💐💐 🆔 @Rejal_science

📘معرفی کتاب 📌 تراث الزیدیة 🖋 السيد علي الموسوي نجاد #⃣ #تراث #تراث #اراث_الزيدية #فهرست #رجال #رجال_شناسی 🆔 @Rejal_science

🎧صوت 📌 مراد از قدح، طعن و ذم راويان چيست؟ 🗓جلسه ۶۸ 🎤 استاد محمدکاظم #رحمان_ستایش 📀آشنایی با منابع #رجال_شیعه و روش شناسایی راویان #⃣ #ذم #طعن #قدح #اصطلاحات #دانش_رجال 🆔 @Rejal_science

🎤 گزارش نشست 〽️ «هم افزایی نگارش بخش میراث ائمه (ع) و اصحاب» 🎙نعمت الله صفری 🔺نشست هم‌افزایی درباره چگونگی نگارش بخش میراث ائمه علیهم‌السلام و اصحاب با حضور و ارائه دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی و با حضور برخی از نویسندگان مداخل دانشنامه اهل‌بیت (ع) در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در ابتدا آقای دکتر صفری نکات مهم و مبنایی را در مورد نگارش میراث علمی ائمه علیهم‌السلام و اصحاب آن‌ها بیان نمودند و پس‌ازآن نویسندگان مداخل نظرات خود را بیان کردند. 🔆 آنچه در ادامه می‌آید مشروح سخنان آقای دکتر صفری است: خواهشمندم به لغت هم‌افزایی توجه کنید. چراکه بنا نیست متکلم وحده باشیم و دوستان در طول نگارش خودشان به مسائلی برخورد کرده‌اند که می‌توانند مطرح کنند. بحث میراث علمی ائمه بخش بسیار مهمی است و این‌قدر اهمیت دارد که یک جلسه را به آن اختصاص داده‌ایم و بلکه در برخی از موارد علت وجودی و فلسفه وجودی آن مدخل می‌شود؛ مثلاً بعضی از اصحاب را مدخل کردیم به خاطر میراث علمی که داشته‌اند. 📌 این میراث علمی را در مداخلمان می‌توانیم به سه بخش تقسیم کنیم: 🔸1. مدخل ائمه علیهم‌السلام؛ 🔸 2. مدخل اصحاب ائمه علیهم السلام؛ 🔸 3. مداخل فرقه‌ها و جریان‌ها که نگاهی به میراث علمی آن‌ها خواهیم داشت. 📌این میراث علمی را می‌توانیم به چند بخش تقسیم کنیم: 🔹1. میراث موجود؛ کتاب‌هایی که در آن باره نوشته‌شده است یعنی متعلق به آن شخصیت است؛ قطعاً یا به‌احتمال‌زیاد. 🔹 2. میراث جمع‌آوری‌شده؛ مانند نهج‌البلاغه یا صحیفه‌هایی که داریم. 🔹3. میراث منتسب؛ میراثی است که واقعاً از امام نیست مانند مصباح الشریعه که متعلق به امام صادق علیه‌السلام یا تفسیر امام حسن عسکری یا طب الرضا که میدانیم واقعاً از آن امام نیست. یا در مورد صحابی مانند توحید مفضل که میدانیم متعلق به مفضل نیست. ❗️در مورد میراث جمع‌آوری‌شده اگر مدخل مستقلی نداریم باید به آن بپردازیم. باید به مسندهایی که بنام ائمه علیهم السلام نوشته شده است توجه کنیم. غیر از عطاردی ممکن است به مسندهایی که اهل سنت نوشته‌اند بپردازیم یعنی کسانی که قبل از ما این میراث را جمع‌آوری کرده‌اند باید موردتوجه و تحلیل ما قرار بگیرند. اینجا گزارش می‌دهیم. چه چیزهایی درباره ائمه علیهم السلام یا میراث آن‌ها وجود دارد. مجتهدوار لازم نیست بررسی کنیم البته اگر کسی بتواند به این صورت بررسی کند مشکلی ندارد ولی ظاهراً کار سختی است. 🔆در این گزارش باید به چه چیزهایی توجه کنیم؟ ▪️ گونه شناسی ➖ مثلاً بعد از گزارش کلی بگوییم این میراث چقدر روایت دارد؟ حجم را مشخص کنیم. یا این‌که در چه بخش‌هایی است مثلاً در بخش فقه یا کلام یا تفسیر به چه مقدار است؟ و حتی گونه‌ها را ریزتر بررسی کنیم مثلاً بحث تفسیر چه مقدارش تفسیری است و چه مقدارش تأویلی است؟ ➖در باب اصحاب به اساتید و شاگردانشان دفت کنیم. کسانی که این میراث را نقل کرده‌اند و اساتیدی که این‌ها از آن‌ها نقل کرده‌اند. در این مورد بیشتر به بی‌واسطه‌ها عنایت داریم؛ مثلاً غیر از امام، فرد دیگری استادشان نمی‌شود مگر این‌که زراره که معمولاً بی‌واسطه نقل می‌کند باواسطه‌هایی از ائمه نقل کند یا روایاتی در توضیح و تکمیل روایات خودش از دیگران نقل کند یا مثلاً یک راوی اساتید سنی نیز داشته باشد و روایاتی از او نقل کند که این روایات در روایات شیعی او هم اثرگذار باشد و بتوانیم از این میراث بخصوص میراث اصحاب جریان شناسی کنیم که چه جریانی را ترویج می‌کند؟ اما بعضی از صحابه هستند که به خاطر میراثشان مطرح نشده‌اند؛ مانند ام سلمه که در این صورت باید به میراثشان به نحو کلی توجه کنیم ولی به میراث اهل‌بیتی‌شان ممکن است توجه خاص نداشته باشیم. 🔺این کلیاتی بود که با توجه به نوشته‌هایی که از دوستان داشتم و تجربه‌هایی که از دائره‌المعارف‌ها داشتم خدمت دوستان عرض کردم. اگر بگویند می‌توانید یک مدخل نمونه نشان بدهید من می‌گویم نمی‌توانم مدخلی نشان دهم که در دائره‌المعارف‌ها باشد و کاملاً به میراث بپردازد مثلاً مدخل ابوحنیفه استاد پاکتچی یک مقداری در برخی از بخش‌ها تحلیل کرده است ولی میراث کلی ابوحنیفه را تحلیل نکرده است. می‌توان از آن استفاده کرد. 📅 اسفند 1397 #⃣ #میراث #میراث_ائمه #حدیث 🆔 @Rejal_science

🎧 صوت نشست علمی 〽️ «هم افزایی نگارش بخش میراث ائمه (ع) و اصحاب» 🎙نعمت الله صفری 📅 اسفند 1397 #⃣ #میراث #میراث_ائمه #حدیث 🆔 @Rejal_science

💐 با سلام و احترام ♨️ برای هماهنگی و برگزاری نشست و جلسات علمی نیاز هست میزان مخاطبین خود را در برخی شهرها بدست آوریم 🔆 لذا خواهشمندم در نظر سنجی زیر مشارکت فرمایید باتشکر 🔗 لینک نظرسنجی https://t.me/Rejal_science/571 @Rejal_science

🔸 وجه اضمار در روایات 💠 صاحب معالم در مقدّمه "منتقی الجمان" بحثی را مطرح نموده است که از آن بحث، نکته اضمار روایات استفاده می‌شود. ایشان در آن مقدّمه می‌فرماید: گاهی راوی اوّل که از راوی دوم روایتی را نقل می‌کند، فاصله بسیاری بین آن دو وجود دارد و روشن است که در سند سقطی رخ داده است. منشأ این سقط، انتقال حدیث از کتابی به کتاب دیگر است؛ مثلاً کلینی در کتاب الکافی روایتی را با سلسله سند از حسین بن سعید نقل می‌کند، امّا سندِ روایات دیگر حسین بن سعید را که در ادامه بیان می‌کند، به اعتبار سند روایت اوّل حذف کرده و با تعبیر «عنه» بیان می‌نماید. از آنجا که در کتاب الکافی مرجع ضمیر «عنه» روشن است، اشکالی به وجود نمی‌آید. امّا فرد دیگری که از کتاب الکافی حدیث را نقل می‌کند، گاهی روایت اوّل الکافی که مرجع ضمیر در آنجا ذکر شده است را هم بیان می‌کند و یا به اعتبار سند روایت اوّل، سند روایت بعدی را هم به صورت کامل ذکر می‌کند که در این صورت اشکالی به وجود نمی‌آید. امّا گاهی سند روایات را به همان صورت ناقص و بدون ذکر قرائن نقل می‌کند، که در این صورت موجب اضمار روایت می‌شود و مرجع ضمیر روشن نمی‌گردد.[1] 💠 کثرت اضمار در روایات کتب شیخ طوسی افراد دقیق به نکته مذکور دقت دارند و این نکته را مراعات می‌کنند، لکن افرادی که این دقت را ندارند به این مسئله توجه نکرده‌اند؛ مثلاً شیخ طوسی که لازم می‌دانسته در همه علوم کتابی بنویسد، کتاب‌های بسیاری را نگاشته امّا به دلیل سرعت کار، غفلت کرده و برخی از سندها را به صورت ناقص نقل فرموده است. به همین دلیل، سقط در سند به صورت مکرّر در آثار شیخ دیده می‌شود. نتیجه اینکه در بیشتر روایات، در اصل مضمره نبوده است. ☘️پانوشت —————————————————— [1] برای تتمیم فائده، متن کامل فائده هشتم مقدمّه منتقی الجمان ذکر می شود: الفائدة الثامنة: يتّفق في بعض الاحاديث، عدم التصريح باسم الامام الذی يروى عنه الحديث، بل يشار إليه بالضمير، و ظنّ جمع من الأصحاب أن مثله قطع ينافي الصحّة، و ليس ذلک على إطلاقه بصحيح، إذ القرائن في أكثر تلک المواضع تشهد بعود الضمير إلى المعصوم بنحو من التوجيه الذي ذكرناه في إطلاق الأسماء، و حاصله أنّ كثيراً من قدماء رواة حديثنا و مصنّفي كتبه كانوا يروون عن الائمة عليهم السلام مشافهة، و يوردون ما يروونه في كتبهم جملة، و إن كانت الأحكام التي في الروايات مختلة: فيقول أحدهم في أول الكلام: " سألت فلانا " و يسمّى الامام الذي يروي عنه، ثم يكتفي في الباقي بالضمير فيقول: " و سألته " أو نحو هذا إلى أن تنتهي الأخبار التي رواها عنه، و لا ريب أنّ رعاية البلاغة تقتضي ذلك، فإنّ إعادة الإسم الظاهر في جميع تلک المواضع تنافيها في الغالب قطعا، و لما أن نقلت تلک الاخبار إلى كتاب آخر، صار لها ما صار في إطلاق الأسماء بعينه، و لكن الممارسة تطلع على أنّه لا فرق في التعبير بين الظاهر و الضمير. (منتقی الجمان، ج1، ص39) 🔺درس خارج اصول آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، تاریخ: 25 آذر 1397 🆔 @zobdatolfavaed https://eitaa.com/Rejal_science

⭕️ #شخصیت_شناسی 👤 وثاقت ابراهیم بن هاشم 〽️ در کتب رجالی سابق مانند رجال نجاشی، کشّی و شیخ طوسی نسبت به ابراهیم بن هاشم (پدر علی بن ابراهیم) توثیق صریحی وارد نشده است. اما سید بن طاووس در فلاح السائل فرموده‌اند: اصحاب بر وثاقت ابراهیم بن هاشم اتفاق دارند. [1] ❓این سؤال مطرح می‌شود که ایشان به چه دلیلی چنین ادّعایی (آن هم اتّفاق اصحاب) را مطرح کرده‌اند؟ ❗️ممکن است گفته شود سید بن طاووس کتابخانه بسیار مهم و معظمی داشته که بسیاری از کتابهای قرن سوم و چهارم و پنجم در آنجا وجود داشته است. این احتمال وجود دارد که در یکی از آن کتاب‌ها ابراهیم بن هاشم توثیق شده باشد. لکن با این بیان نمی‌توان اشکال را پاسخ داد؛ اگر سید بن طاووس به توثیق ابراهیم بن هاشم اکتفاء می‌کرد، این پاسخ صحیح بود اما اینکه ایشان می‌فرماید «همه اصحاب بر وثاقت ایشان اتّفاق دارند» با این احتمال سازگار نیست و ما یقین داریم که چنین اتّفاقی در کار نبوده است. 💠 در جواب از این سوال می‌توان گفت: ظاهراً قرائن و خصوصیاتی که در شرح حال ابراهیم بن هاشم ذکر گردیده، با وثاقت او ملازمه دارد. 👈 به دست آوردن توثیق اشخاص منحصر در تعابیر ارباب فنّ نیست. اگر ما به دست آوردن توثیق اشخاص را در بیان رجالیون منحصر بدانیم، لازم می‌آید که وثاقت برخی افراد که قطعاً ثقه هستند، زیر سؤال برود؛ مثلاً در رابطه با شیخ صدوق توثیق صریحی در کلمات اهل رجال وجود ندارد و حال آنکه ما و قدما در وثاقت ایشان تردیدی نداریم. از اینکه علماء (با وجود اختلاف مسالکشان) هیچ یک از روایات ابراهیم بن هاشم را به سبب نقل ایشان رد نکرده‌اند، استفاده می‌شود که آنها ابراهیم بن هاشم را ثقه می‌دانسته‌اند. در این مسئله شواهد دیگری مانند: «اوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم» ابراهیم بن هاشم نیز وجود دارد.[2] با مراجعه به شرح حال قمّی‌ها (مانند احمد بن محمد بن عیسی) این نکته به دست می‌آید که آنها در رابطه با روات، مشکل‌پسند بوده‌اند، اینکه شخصی بتواند برای اوّلین بار احادیث کوفی‌ها را در قم نشر بدهد، نشانه مورد اعتماد بودن اوست. آقای خویی شواهد دیگری (مانند واقع شدن نام او در کامل الزیارات و تفسیر علی بن ابراهیم) را در این مسئله بیان کرده‌اند[3] که از نظر ما ناتمام است. ☘️پانوشت —————————————————— 🔸[1] در فلاح السائل، ص158 ذیل حدیثی که ابراهیم بن هاشم در سند آن است می فرماید: ... و رواة الحديث ثقات بالاتّفاق ... 🔸[2] رجال النجاشی، رقم18، ص16: أصحابنا يقولون: أوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم هو. الفهرست للطوسی، رقم6، ص12: أصحابنا يقولون: إنّه اوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم. 🔸[3] معجم رجال الحدیث، ج1، ص317-318 🔺درس خارج اصول آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، تاریخ: 7 بهمن 1397 🆔 @zobdatolfavaed https://eitaa.com/Rejal_science

💢 کتاب الرحمة و محدثین 1️⃣ مرحوم کلینی از «کتاب الرحمۀ» سعد اصلاً نقل نکرده، اما شیخ زیاد نقل کرده. لذا هرجا در سند اسم «سعد بن عبد الله» بود مطمئن باشید از «کتاب الرحمه» است. البته نقل شیخ هم تنها در همان 5 بابی است که کتاب در آن بوده [1] . جلالت او به جای خودش محفوظ است [2] ، اما نسبت شذوذ هم در آن کتاب بالاست و نمی‌دانیم منشا شذوذ روایات او چیست. علت فتاوای شاذ آقای خویی هم در موارد زیادی همین اعتماد به روایات او و از‌جمله روایت «أيّ وضوء أنقی من الغسل»[3] است. 2️⃣ چند مورد از منفرداتش (و من‌جمله همین حدیث) را کلینی با «روي» آورده [4] . با این‌که شاگرد اوست ولی در فروع هیچ جا از ایشان نقل نمی‌کند. 3️⃣ یک احتمال آن است که شیخ عمداً از سعد روایات متعارض را نقل کرده؛ چون به نظر می‌رسد سعد هم مثل کلینی قائل به تخییر بوده (چون «اختلاف امتی رحمة»). در ابتدای قرن 4 دو شخصیت بزرگ شیعه (ابن‌ولید و کلینی) دست به پالایش احادیث زدند. مرحوم کلینی و صدوق احادیث او را نمی‌آورند. این نشان می‌دهد ابن‌ولید هم قبول نداشته. چنان که گفتیم روایت «أيّ وضوء أنقی من الغسل» را منحصراً شیخ آورده و «ال» را هم برای عهد و اشاره به غسل جنابت گرفته [5] ؛ یعنی گویا نیاورده. 4️⃣ احتمال این هم هست که ائمۀ اخیر فرموده‌ باشند: این روایت تقیةً صادر شده. خب، تدوین احادیث مال زمان غیبت صغری است. بعید است غسل جمعه از زمان حضرت صادق (ع) که در حدیث مطرح شده تا زمان کلینی دیگر مردم مبتلا نشده باشند به این‌که مجزی از وضو است یا نه. یا «الزموهم بما الزموا به انفسهم» را تنها شیخ طوسی آورده و نقل می‌کند: رواية علي بن أبي حمزة أوسع على الناس...، روى علي بن أبي حمزة عن أبي الحسن (ع) أنه قال: الزموهم من ذلك ما ألزموه أنفسهم وتزوجوهن؛ فإنه لا بأس [6] . خب، او واقفی است [7] . شاید امامان بعدی (ع) فرموده‌اند: این تقیةً بوده. 5️⃣این طور نیست که کلینی یا ابن‌الولید نفهمیده این احادیث را نیاورده باشند و یا یک نحوۀ اجتهاد بوده باشد، آن هم در مسئله‌ای مثل غسل جمعه که مبتلابه بوده. 6️⃣ با وجود جلالت شان سعد مهم نحوۀ برخورد ما با این روایات است. این مسئله مربوط به شناخت مصادر و کارهای اصحاب و بسیار مهم است. چون روایات در کتب اربعه آمد، دیگر رویش این کارها صورت نگرفت. 📚 منابع 🔻[1] وصنف سعد كتبا كثيرة، وقع إلينا منها: كتب الرحمة - كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الزكاة، كتاب الصوم، كتاب الحج، كتبه في ما رواه مما يوافق الشيعة خمسة كتب: كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الزكاة، كتاب الصيام، كتاب الحج. [فهرست اسماء مصنفي الشيعة (رجال النجاشي)، ص 177، ضمن ش 467] 🔻[2] شيخ هذه الطائفة وفقيهها و وجهها. [همان] 🔻[3] سعد بن عبد الله، عن الحسن بن علي بن إبراهيم بن محمد، عن جده إبراهيم بن محمد، ان محمد بن عبد الرحمن الهمداني كتب إلى أبي الحسن الثالث (ع) يسأله عن الوضوء للصلاة في غسل الجمعة، فكتب: لا وضوء للصلاة في غسل يوم الجمعة ولا غيره. سعد أيضا عن أحمد بن الحسن بن علي بن فضال، عن عمرو بن سعيد، عن مصدق بن صدقة، عن عمار الساباطي، قال: سئل أبو عبد الله (ع) عن الرجل إذا اغتسل من جنابته أو يوم جمعة أو يوم عيد: هل عليه الوضوء قبل ذلك أو بعده؟ فقال: لا، ليس عليه قبل ولا بعد، فقد أجزأه الغسل، والمرأة مثل ذلك؛ إذا اغتسلت من حيض أو غير ذلك فليس عليها الوضوء لا قبل ولا بعد، وقد أجزأها الغسل. سعد عن موسى بن جعفر، عن الحسن بن الحسين اللؤلؤي، عن الحسن بن علي بن فضال، عن حماد بن عثمان، عن رجل، عن أبي عبد الله (ع) في الرجل يغتسل للجمعة أو غير ذلك: أ يجزيه عن الوضوء؟ فقال أبو عبد الله (ع): وأيّ وضوء أطهر من الغسل؟! [الاستبصار، ج 1، ص 126 ـ 127؛ ح 431 ـ 433؛ تهذيب الأحكام، ج 1، ص 141، ح 397 ـ 399] 🔻[4] الكافي، ج 3، ص 45، باب صفة الغسل والوضوء قبله وبعده، والرجل يغتسل في مكان غير طيّب، وما يقال عند الغسل وتحويل الخاتم عند الغسل، ذیل ح 13. 🔻[5] فالوجه في هذه الأخبار أن نحملها على أنه إذا اجتمعت هذه أو شيء منها مع غسل الجنابة فإنه يسقط فرض الوضوء، وإذا انفردت هذه الأغسال أو شيء منها عن غسل الجنابة فان الوضوء واجب قبلها حسب ما تقدم. [الاستبصار، ج 1، ص 127؛ تهذيب الأحكام، ج 1، ص 141 ـ 142] 🔻[6] الاستبصار، ج 3، ص 292، ح 1022؛ تهذيب الأحكام، ج 8، ص 58 ـ 59، ح 190. 🔻[7] علي بن أبي حمزة - واسم أبي حمزة سالم - البطائني...، وهو أحد عُمُد الواقفة. [فهرست اسماء مصنفي الشيعة (رجال النجاشي)، ص 250 ـ 251، ش 656] 🔆(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج اصول فقه ۱۳۹۷/۱۲/۸ ) #️⃣ #فقه #سعبد_بن_عبدالله_اشعری #کتاب_الرحمه #کتب_الرحمه #شیخ_طوسی #آیت‌الله_خویی 🆔 @Rejal_science

♨️ یادآوری: 〽️ جلسه سوم « کارگاه مدیریت فرهنگی اهل بیت علیهم السلام و اعتبارسنجی روایات » 🎙استاد سید علیرضا حسینی شیرازی 🗓 یکشنبه 97/12/12 ⏰ ساعت 16:30 🏢 موسسه امام هادی علیه السلام 💐 پیشاپیش از حضور به موقع سروران ممنونیم. 🆔 @Rejal_science