eitaa logo
طب سنتی و اسلامی
701 دنبال‌کننده
7.5هزار عکس
2.5هزار ویدیو
149 فایل
محتوای این کانال تنها به منظور فرهنگسازی و آشنایی شما عزیزان با توانمندیهای طب سنتی ایرانی اسلامی میباشد. بنابراین جهت دریافت نسخه حتماً به متخصص این طب مراجعه فرمایید تا با تشخیص دقیق مزاج، دارو یا برنامه غذایی برای شما تجویز نمایند.
مشاهده در ایتا
دانلود
فواید حجامت عام از فواید حجامت می‌توان در کمک به درمان موارد زیر اشاره کرد: سردردهای عصبی و میگرن جوش‌ها و لکه‌های صورت تقویت بینایی چشم فشار خون و رفع غلظت خون چربی، قند و اوره خون ترک اعتیاد و ترک سیگار بیماری‌های پوستی و خارش بدن سکته مغزی و قلبی ریزش مو و شوره سر آرتروز و رماتیسم خواب رفتگی دست و پا کوتاهی قد اطفال و نوجوانان آسم و سرفه و تنگی نفس آلرژی و حساسیت سرماخوردگی مزمن و آنفولانزا نازایی و بیماری‌های تناسلی افزایش هوش و حافظه اطفال و بزرگسالان افزایش قدرت ایمنی بدن عفونت‌ها و بیماری‌های زنانگی ناراحتی‌های عادت ماهیانه بانوان سینوزیت افزایش اشتها و رفع لاغری اختلالات هورمونی سو هاضمه و ورم معده سیاتیک و واریس سم خون و عفونت‌های مزمن بیماری‌های اعصاب و روان افسردگی و کسالت بدن کیست تخمدان آفت دهان و تبخال رفع موهای زاید بدن اختلالات خواب لکنت زبان سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا هپاتیت دیسک کمر و کمر درد کهیر و اگزما بیماری‌های پروستات زردی نوزادان سرطان زونا و آبله مرغان و اوریون ویار بارداری ضعف و ناتوانی جنسی اسپاسم و گرفتگی عضلات عفونت لوزه ضعف عضلات دلهره و ترس کم خونی پوکی استخوان و دندان چین و چروک پوست @taebsonati1
هدایت شده از واکسم قاتل خاموش
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
افشاگری سند آسیب رسانی واکسن به کودکان کودکان واکسینه نشده سالم ترین کودکان جهان هستند دکتر لارنس پالوسکی : "کودکان واکسینه نشده سالم ترین بچه‌هایی هستند که من دیده ام" حداکثری @Aantivacsan
✅روغن نارگیل و گل سرخ چه کاربردی دارد؟ عضویت در کانال 👇 📡 @TebSoontai
🍹آب جعفری یک پاکساز عالی برای کلیه و کمک کننده‌ی عالی برای دفع فضولات هضم‌ کبدی است ⬅️اگر فضولات رسوب کند به پوست آسیب می‌زند 📌پوست آینه‌ی کبد☝️ 🔻جعفری بصورت جوشانده یا آبگیری شده و حتما موقع مصرف آب لیموترش اضافه شود روزانه یک تا دو لیوان و به مدت دو هفته. 👈که سبب باز شدن مجاری ادراری می‌شود و همچنین رسوب کلیه را از بین می‌برد و اوره را نیز کاهش می‌دهد👌 📌سبزی جعفری، ترافیک ایجاد شده و انباشته در کلیه رو دفع میکنه. در نتیجه به پوست تحمیل نمیکنه👈پوست شفاف میشه در ضمن جعفری خونساز خوبیه👌😊 @TebSoontai
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
⚈ از معصومین بیاموزیم خواص انار بر اساس روایات و علم روز انار یک میوه بهشتی است انار بهترین و برترین میوه است انار سیر کننده پاک کننده دهان درمان سو هاضمه زیبایی فرزند زود سخن گفتن فرزند زنده شدن قلب مبارزه با سرطان مبارزه با باکتری ها ... عضویت در کانال 👇 📡 @TebSoontai
🔴 بادام شیرین ♻️ با طبعی گرم و تر قوای بدن، ، (بازکننده گرفتگی‌ها و مجاری) و حافظ است و سودای صالح تولید می‌کند. 🔹 بادام شیرین ضد و ضد است و در درمان بیماری‌های و مورد استفاده قرار می‌گیرد. 🔹 بادام یکی از بهترین داروهای تقویت کننده است و برای این منظور آن را به همراه عسل و آب، داخل مخلوط‌کن، ۵ دقیقه کرده و میل نمایید. 🔹 بادام تقویت کننده نیروی است و در تولید بسیار موثر است مخصوصا با عسل و زرده تخم‌مرغ. 🔹 🔸بهترین است و برای رفع و در نقاط مختلف بدن قابل استفاده می‌باشد. 🔸روغن بادام شیرین مقوی اعصاب بوده و برای رفع پوست و رفع مفید است. مالیدن آن به پلک موجب رفع و تقویت می‌شود و جهت پرپشت شدن ، ، و تقویت نیز به کار می‌رود. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
هدایت شده از واکسم قاتل خاموش
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔴طرز فکر گلوبالیست ها و ارتباط آنها با موجودات غیر ارگانیک 😳😳😳👆👆👆 📒"(آرى) شيطان به آنان وعده (دروغ) مى‏ دهد و ايشان را در (دام) آرزوها مى‏ افكند و جز غرور و فريب به آنان وعده نمى‏ دهد."‌(سوره ۴ النساء؛ آیه ۱۲۰) 📒"و شیطان (در قیامت) هنگامی که کار (محاسبه بندگان) پایان یافته (به پیروانش) می گوید: یقیناً خدا (نسبت به برپایی قیامت، حساب بندگان، پاداش و عذاب) به شما وعده حق داد، و من به شما وعده دادم (که آنچه خدا وعده داده، دروغ است، ولی می بینید که وعده خدا تحقّق یافت) و (من) در وعده ام نسبت به شما وفا نکردم، مرا بر شما هیچ غلبه و تسلّطی نبود، فقط شما را دعوت کردم (به دعوتی دروغ و بی پایه) و شما هم (بدون اندیشه و دقت دعوتم را) پذیرفتید، پس سرزنشم نکنید، بلکه خود را سرزنش کنید، نه من فریادرس شمایم، و نه شما فریادرس من، بی تردید من نسبت به شرک‌ورزی شما که در دنیا درباره من داشتید (که اطاعت از من را هم چون اطاعت خدا قرار دادید) بیزار و منکرم؛ یقیناً برای ستمکاران عذابی دردناک است." (سوره ۱۴ ابراهیم؛ آیه ۱۳) 👤 @shomareshmakooszohor ➖➖➖➖➖ @Aantivacsan
❇️یه نوشیدنی خاص که درمان هم هست عضویت در کانال 👇 📡 @TebSoontai
هدایت شده از واکسم قاتل خاموش
31.11M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
در سازمان پر نفوذ بیلدربرگ چه می گذرد؟ 29 می 1954 با پیشنهادی که ژوزف رتینگر، سیاستمدار تبعیدی لهستانی و همچنین از بنیان گذاران اتحادیه اروپا به پرنس برنهارد لیپه_ بیسترفلد، شاهزاده هلندی داد، گروهی از سیاستمداران و اصحاب قدرت در هتلی به نام تشکیل جلسه دادند گروهی بعدها با همین نام شناخته شدند؛ بیلدربرگ، اجلاس سالانه نخبگان قدرتمند آمریکایی و اروپایی یا «گروه بیلدربرگ» تردید های بسیاری را متوجه خود کرده، اما آیا این اجلاس صرفا یک «کلوب بزرگ» با جلسات دوره ای است؟ @Aantivacsan
🔴تدابیری جهت کاهش عوارض امواج ♻ مغز یکی از ارگان‌های حیاتی بدن انسان است و امواج موبایل، بیشترین صدمه را به این عضو بدن وارد می‌کند. 🔹امواج، حرارت غیر طبیعی در مغز ایجاد می‌کند که باعث کاهش رطوبت غریزی می‌شود درحالیکه رطوبت غریزی برای سلامت تن لازم است، ولی حرارت ایجاد شده توسط امواج، نمی‌تواند از رطوبت عارضی بدن(رطوبات زائد بدن) بکاهد، زیرا قوام رطوبات عارضی زیاد است. 🔹در صورت استفاده زیاد از امواج، رطوبت مغز بزرگسالان کاهش می‌یابد و مغز دچار خشکی می‌شود که وزوز گوش، سوت گوش، سبک‌شدن خواب، عصبانیت و تومورهای سرطانی در دراز مدت به دنبال دارد. این عارضه در کودکان باعث اختلال و کاهش در رشد می‌شود. 🔹برای کم کردن عوارض امواج، باید از رطوبت‌بخش‌ها استفاده کنیم؛ در گرم مزاجان استفاده از میوه و آبمیوه‌های متناسب با مزاج و فصل مثل هندوانه و هلو برای تابستان، مناسب است. در مزاج سرد و خشک(سودا)، میوه های خربزه، طالبی و گرمک کمک کننده است و در مزاج سرد و تر(بلغم)، مصرف سیب، آب سیب‌طبیعی، گلابی و انجیر تازه مناسب است. 🔹درضمن روغن‌مالی بدن با روغن‌های رطوبت‌بخش، مثل روغن بادام‌شیرین، روغن‌بنفشه با پایه بادام‌شیرین و چکاندن روغن بادام‌شیرین در بینی و گوش کمک کننده است. 🔹خطر امواج تلفن همراه در هنگام صحبت کردن از هر زمان دیگر بدلیل کم و زیاد شدن امواج، بیشتر است لذا از هندزفری استفاده کنید و قبل از وصل شدن ارتباط، گوشی را روی گوشتان نگذارید. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
🔴 چقدر آب بنوشیم؟ ♻️ درباره میزان آشامیدن بین مردم باور های غلطی رایج است. دادن یک توصیه واحد به همه افراد، مثلاً نوشیدن روزانه ۸ لیوان‌ آب منطقی نیست و هر منع و تجویزی باید طبق فرد، ، عوامل محیطی، حالات روحی وموقعیت شغلی فرد صورت بگیرد. 🔹 تا غالب نشود نوشیدن آب زیان‌بخش است. نوشیدن بیش از حد آب، با افزایش سطح و افزایش بدن باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها بخصوص در افراد سرد مزاج می‌‌شود. چنانچه امام صادق(ع):« زياد آب ننوشيد كه ماده هر بيماری است و هر دردی را به سوی تو می‌کشد» ونیز فرمودند :«تا به آب اشتها پیدا نکردید از آن نخورید» (کافی ج۶ص۳۸۲) 🔹علت ایجاد و تشدید بیماریهای بسیاری از جمله و وجود رطوبت‌های عارضی در بدن است. تصرف حرارت بدن بر رطوبات عارضی باعث تبخیر و بالارفتن آنها به سمت سر می‌شود و با هوای سرد یا آب سرد یا غذای سرد این بخارات منعقد و در سر و سینه و ایجاد درگیری می‌کند. 🔹تشنگی راستین زمانی است که بدن به خاطر از دست دادن ، از بین بردن یبوست و رقیق کردن غذا نیاز به آب داشته باشد. گاه بدلیل وجود خلط در معده و یا در آن، ایجاد می‌شود. این تشنگی بعد از غذا هنگام اشتغال بدن به هضم پدید می‌آید و باید با کمی صبر، خوردن کمی و یا خوردن کمی آب گرم آن را برطرف کرد. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
✍️درمان ضعف و پوکی استخوان با طب اسلامی 1️⃣ سویق🍚 ⬅️ امام صادق (ع) فرمود : «سویق باعث رویش گوشت و تقویت استخوان می‌شود» [1] 2️⃣ شیر🥛 ⬅️راوی می گوید : «نزد امام صادق (ع) بودم، مردی به امام عرض کرد بدنم ضعف دارد، امام فرمودند از شیر استفاده کن زیرا شیر گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند» [2] 3️⃣ گوشت🍗 ⬅️ پیامبر (ص) فرمود : «گوشت و شیر، گوشت را می‌رویانند و استخوان را تقویت می‌کنند» [3] 👈البته گوشت گوسفند و شیر گاو در روایات توصیه شده‌ است . 4️⃣ انجیر🌰 ⬅️ امام رضا (ع) فرمود : «انجیر بوی بد بدن و دهان را برطرف می‌کند و استخوان را تقویت می‌کند و سبب رویش مو می‌شود و بیماری‌ها را برطرف می‌کند تا جایی که نیاز به دارو نداشته باشید» [4] 5️⃣ برگ چغندر🍀 ⬅️ امام رضا (ع) فرمود : «بر شما باد برگ چغندر، زیرا بر کناره‌ی رود بهشت می‌روید، و در آن درمان بیماری‌ها است، و استخوان را درشت می‌کند، و گوشت را می‌رویاند» [5] 6️⃣ هسته سنجد🥭 ⬅️ امام صادق (ع) فرمود : «سنجد، گوشتش گوشت را می‌رویاند و هسته‌اش استخوان را می‌رویاند، و پوستش پوست را» [6] دو نکته : 👈نكته اول : اگر کل سنجد پودر و استفاده شود باعث چاقی می‌شود و اگر بخواهید مخصوص استخوان استفاده کنید باید پودر هسته آن را مصرف کنید، همچنین مصرف آن با شیر بسیار خوب است. 👈نكته دوم : تمام فواید برگ چغندر در خود برگ است و از خوردن ساقه آن اجتناب شود . [1] المحاسن ج۲، ص۴۸۸ . [2] المحاسن ج۲، ص۴۹۲ . [3] دعائم الإسلام ج۲، ص۱۴۵ . [4] المحاسن ج۲، ص۵۵۴ . [5] المحاسن ج۲، ص۵۱۹ . [6] الکافي ج۶، ص۳۶۱ . @TebSoontai
🔴 درد سیاتیک یا عرق النسا ♻ سیاتیک عصبی است که از محل اتصال ستون فقرات و ران خارج شده و از بالا و داخل ران‌ها و پشت پا می‌گذرد. در اثر سرد و خشک شدن این عصب دردی منتشر از کمر تا پاشنه‌ی پا ایجاد میشود. محل و شدت درد به محل و علت درگیری عصب سیاتیک بستگی دارد. 🔷️ اغلب این انسداد و گرفتگی به علت گرم و سرد شدن آنی و فوری پدید می‌آید. به طور مثال در معرض محیط سرد قرار گرفتن پس از فعالیتی که سبب افزایش و شده باشد. سرد شدن ناگهانی سبب خون در رگ سیاتیک و گشاد، خشک و درنتیجه کوتاه شدن آن میشود. 🔷️️ گاهی علت درد سیاتیک تحت فشار بودن دیسک در ناحیه‌ی ستون مهره‌ها توسط دیسک‌ است. در اینگونه موارد تشخیص دقیقِ علت، نوع، شدت و درمان صحیح باید پس از شرح‌حال‌گیری دقیق و معاینه‌ی فیزیکی توسط طبیب انجام شود. 🔷 : ۱. رعایت سردی خصوصا شبانگاه و مصرف خوراک گرم و در عین‌حال رطوبت بخش و به طور کلی و اجتناب از سرمای محیطی (هوا، آب، سطوح سرد) ۲. با روغن‌هایی مثل ، و و اسانس نعنا که دارای قدرت نفوذ بالا، ضدالتهاب و مسکن درد هستند به مدت یک هفته. ۳. در ادامه پس از یک هفته، عضلات کمر، ران و ساق پا ۲۱ مرحله و یک روز درمیان ماساژ‌ و ورزش‌های مخصوص با توجه به محل عصب درگیر با تجویز و زیرنظر طبیب حاذق. بهترین ورزش اصلاحی، سجده و رکوع‌ طولانی و صحیح است. ۴. پس از یک ماه جهت پاکسازی اخلاط، اقدام به ، و پا با فاصله‌ی دو هفته شود. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
⚜ امام صادق علیه السلام: «شیئان صالحان لم یدخلا جوف واحد قط فاسدا إلا أصلحاه ، و شیئان فاسدان لم یدخلا جوفا قط صالحا إلا أفسداه ؛ فالصالحان : الرمان ، والماء الفاتر ، و الفاسدان : الجبن و القدید.» دو چیز مناسب است که به هیچ درون نادرستی در نمی‌آیند، مگر این که آن را به درستی می‌آورند، و دو چیز نامناسب است که به هیچ درون سالمی در نمی‌آیند، مگر این که آن را نادرست [و ناسالم] می‌کنند. آن دو چیز مناسب، عبارت اند از: انار و آب نیم گرم (ولرم)، و آن دو چیز نامناسب، عبارت اند از: پنیر و گوشت خشک شده. 📚 منبع : الکافی، ج۶، ص۳۱۴، ح۵ دانشنامه احادیث پزشکی، ج۲، ص۱۴۶ 💧 🫖 @TebSoontai
🔴 بهترین باز کننده عروق ♻️ یا با طبع گرم و تر، ، ، و گرم کننده و است. 🔹طبیبی که را بخوبی بشناسد، می‌داند که چربی، خود خاصیت پاک‌کنندگی دارد لذا برای از بین بردن و ، روغن حیوانی و همراه از بهترین گزینه هاست، زیرا مستقیما توسط کبد جذب می‌شود، این خاصیت روغن حیوانی در و تولید بدن بی نظیر است. 🔹بهترین است که نقش بسزایی در و شفافیت دارد. برای درمان و کاهش و موثر است. 🔹امام علی (ع): روغن گاو و است. 🔹پیامبر اکرم (ص): هر کس یک لقمه چرب شده به روغن حیوانی بخورد به همان اندازه از تن او فرو می ریزد.(دانشنامه احادیث پزشکی) 🔹اینکه در روایات مصرف روغن حیوانی برای در نهی شده، می‌تواند به این دلیل باشد که این روغن از شدت سریع جذب شده و تا صبح بدلیل اینکه چیزی در معده نمانده، باعث در افراد مسن می‌شود. 🔹طرز تهیه روغن حیوانی: را حرارت ملایم داده، آب کره تبخیر می‌شود و روغن آن که چربی حیوانی است باقی می‌ماند. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
🔴 اهمیت هوا و تدابیر آلودگی آن ♻️ در میان اسبابی که رعایت آنها موجب می‌شود، اولین اصل مهم است، زیرا هوا مستقیم به وصل است و نیاز به در و در ندارد و بلافاصله وارد خون می‌شود. 🔹 ، مصرف و بوی به سرعت وارد بدن شده و مغز، قلب و کبد () را تحت تاثیر قرار می‌دهند. آلودگی موجود در هوا بعد از ورود به خون عملکرد همه اعضا را دچار اختلال میکند. 🔹آیا می‌توانیم اثر سوء آلودگی هوا را بر روی بدنمان کمتر کنیم؟ 🔸اسپری در منزل، دود و ، جوشاندن آب و در فضای منزل به مدت ۲۰ دقیقه، قطعات و و کاسه‌‌های کوچک سرکه در محیط خانه، هوای خانه را می‌کند. 🔸آلودگی چه از طریق و چه از طریق وارد بدن شود، بهترین سم زدا است. خوردن سیب و مصرف هنگام آلودگی تهاجمی و شدید، بسیار موثر است. 🔸جامعه‌ای که ۲۴ساعت هوای آلوده می‌کند، مداوم در طول روز، زداینده ارزان و همیشه در دسترس است. می‌توانید از جوشانده ، ، عرق و ساقه برگ ، ، ، طبی جهت دفع سموم استفاده کنید. 🔸از غذاهای و پرهیز کنید و به جای آن و های پرسبزی حاوی ، ، ، ، و میل کنید. 🔸از غافل نشوید که سموم و رسوبات را از کبد پاکسازی می‌کند. 🔸 شبها زود بخوابید تا کارایی کبد جهت دفع سموم بهتر شود. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
🔴 ملیّن یا مسهِل ♻️ در درمان بیماری ام الامراضِ یبوست، پس از تشخیص علت، علاوه بر رعایت مناسب مزاج هر فرد، توصیه به مصرف به جهت کمک به دفع مواد از روده میشود. طبق اصل مراعات غذا و دارو، ابتدا باید با اصلاح غذا درمان را آغاز نمود. در مراحل بعدی به ترتیب، غذای دوایی، دوای غذایی و دوای مفرد و دوای مرکب بسته به شدت بیماری تجویز میشود. 🔷️داروها با دو فعل باعث تخلیه‌ی فضولات از روده میشوند: ۱. ملین: دارویی است که با قوت حرارت معتدله و رطوبت خود، محتویات معده و روده‌ها را بیرون می‌راند و یبوست را رفع میکند. مثل کاسنی، زیتون، سیب، شکر سرخ، انگور، خاکشیر، اغلب سبزیجات، سبوس‌ها و... ۲. مسهل: دارویی است که در اثر قوه‌ی مسهله و شدت حرارت، نفوذپذیری، رقیق‌سازی، جذب و دفع، اخلاطِ فاسدِ همه‌ی عروق و فضولات را جذب و از طریق روده‌ها اخراج و دفع میکند. مثل برگ سنای مکی ❓اما آنچه که سوال میشود این است که کدام مورد در درمان یبوست ارجحیت دارد؟ ✅مصرف خودسرانه‌ی داروی مسهل شاید در ابتدا باعث رفع یبوست شود؛ اما خود زمینه‌ساز ایجاد یبوست‌های مزمن و شدید است. زیرا طبیعت بدن به مصرف آنها عادت کرده و پس از مدتی بدون مصرف آن‌، تنبل شده و دفع انجام نمیشود. از طرفی همانطور که ذکر شد داروی ، اخلاط را از تمام عروق جمع کرده و از طریق روده‌ها دفع میکند. بنابراین با دفع اخلاط سالم، فرد دچار ضعف میشود. اما داروی فقط باعث دفع مواد موجود در دستگاه گوارش میشود. به همین علت به مصرف این مواد که اغلب غذای دوایی هستند، توصیه میشود. عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
🔴 ضرورت اصلاح نان ♻️ سبوس، جدار خارجی گندم را تشکیل می‌دهد و قسمتی از گندم است که دائما در آفتاب و هوا غوطه‌ور می‌باشد و از تشعشع خورشید و نیروی باد و باران استفاده می‌کند، درنتیجه سرشار از عنصر هوایی است. با حذف سبوس و حذف عنصر هوایی، عنصر خاکی (سودا) در آرد و نان افزایش پیدا می‌کند. 🔹 عنصر خاکی افزایش یافته، ابتدا در کبد و سپس پانکراس رسوخ کرده و عملکرد پانکراس در تولید انسولین (نوعی صفرای لطیف) را مختل نموده به خاطر عدم وجود صفرای کافی، قند نمی‌تواند وارد سلول شود. قند خون افزایش پیدا کرده و باعث بیماری دیابت می‌شود. 🔹 علاوه برآنکه با افزودن مواد دیگر ازجمله آلوکسان، آرد گندم را سفید می‌کنند. آلوکسان باعث تخریب سلولهای پانکراس می‌شود. نان سفید که سبوس آن کاملا گرفته شده، غذائیت چندانی ندارد، دیرهضم و نفاخ بوده و تولید یبوست می کند. 🔹اگر آرد و نان اصلاح شود باعث جلوگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. می‌توان همت نمود و با تهیه آرد کامل و طبخ نان در منزل نان مصرفی را اصلاح کرد. در کلام معصوم نیز به تهیه نان در منزل اهمیت داده شده است. امام کاظم (ع): « هرکس گندم بخرد، مالش زیاد می شود، هرکس آرد بخرد، نصف مالش می رود و هرکس نان بخرد تمام مالش از دستش می رود.» (تهذیب الأحکام ،ج۷، ص۱۶۲) عضویت در کانال👇 📡 @TebSoontai
«درس طب در روایات» استاد تبریزیان 93/12/16 بسم الله الرحمن الرحیم موضوع: درمان لاغری دومین درمان لاغری نوره است، البته مراد نوره طبیعی است که با زرنیخ درست می‌شود، اولین کسی که نوره درست کرد حضرت سلیمان (ع) بود، نوره از آهک آب‌دیده و زرنیخ یا همان آرسنیک معدن درست می‌شود، مقدار زرنیخ باید یک‌ششم آهک باشد برای مثال یک کیلو زرنیخ با شش کیلو آهک، معمولاً می‌گویند آرسنیک زرد بهتر است ولی طبق تجربه سبز بهتر است، آهک و زرنیخ باید به‌خوبی پودر شوند و نکته مهم این است که آهک و زرنیخ باید به‌خوبی باهم مخلوط شوند. البته برای رفع بوی بد می‌توان به آن برگ درخت هلو اضافه کرد. در روایات نوره به‌عنوان یک درمان معرفی‌شده، مخصوصاً برای بیماری‌های پوستی و انواع میکروب‌ها و قارچ‌ها را می‌کشد. در روایت آمده: «دخلت مع أبي عبد الله عليه السلام الحمام فقال لي: يا عبد الرحمن أطل فقلت: إنما أطليت منذ أيام، فقال: أطل فإنها طهور.»[1] یعنی «همراه امام صادق (ع) وارد حمام شدم و امام به من فرمودند از نوره استفاده کن من عرض کردم که چند روز پیش از نوره استفاده کرده‌ام و امام فرمودند دوباره استفاده کن، این پاک‌کننده (درمان) است.»، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الدواء أربعة: السعوط والحجامة والنورة والحقنة.»[2] یعنی «دارو چهارتا است، سعوط (دارویی که در بینی ریخته می‌شود) و حجامت و نوره و تنقیه.» طبق سنت هر پانزده روز یک‌بار باید از نوره استفاده کرد و همچنین هر بیست روز هم خوب است ولی اگر چهل روز بگذرد و از نوره استفاده نشود اشکال دارد، در روایت آمده: «من أتت عليه أربعون يوما ولم يتنور فليس بمؤمن ولا مسلم ولا كرامة.»[3] یعنی «کسی که چهل روز بگذرد و از نوره استفاده نکند مؤمن و مسلمان نیست و هیچ ارزشی ندارد.» یکی از اموری که باعث چاق شدن است استفاده از نوره است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «فاللواتي لا يؤكلن ويسمن، استشعار الكتان، والطيب والنورة ...»[4] یعنی «چیزهایی که خوردنی نیست ولی چاق می‌کند، لباس‌زیر کتان و عطر و نوره ...» محل استفاده نوره از گردن تا پا (تمام بدن به‌جز سر) است. امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «ان النورة تزيد في ماء الصلب، وتقوي البدن، وتزيد في شحم الكليتين، وسمن البدن.»[5] یعنی «نوره آب کمر را زیاد می‌کند و بدن را تقویت می‌کند و قلوه پیه را زیاد می‌کند و بدن را چاق می‌کند.» مراد از آب کمر همان مایع نخاعی است که در برخی از آزمایش‌های پزشکی با سرنگ از آن نمونه‌برداری می‌کنند. با توجه به روایت زیاد بودن آب کمر خوب است، به دنبال زیادشدن آب کمر، منی هم زیاد می‌شود، شاید بتوان استشعار نمود که زیادشدن آب کمر باعث تقویت انسان است البته استدلال نمی‌توان کرد. قلوه پیه در اصل یک غده است به نام آدرنال که اندروژن ترشح می‌کند و به انسان نیرو می‌دهد و حتی صدای شخص هم قوی‌تر می‌شود. سومین درمان حمام رفتن است، در طب اسلامی حمام رفتن خود یک درمان است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «طب العرب في سبعة: شرطة الحجامة، والحقنة، والحمام ...»[6] یعنی «طب عربی در هفت چیز است، حجامت و تنقیه و حمام ...» همچنین پیامبر (ص) می‌فرمایند: «الداء ثلاثة والدواء ثلاثة ، فأما الداء فالدم والمرة ، والبلغم. فدواء الدم الحجامة ، ودواء البلغم الحمام ، ...»[7] یعنی «بیماری سه تا است و درمان سه تا است، بیماری غلبه دم و مره (سودا و صفرا) و بلغم است، درمان دم حجامت است و درمان بلغم حمام رفتن است و ...» بلغم همان خلط است که به سبب عفونت و ورود میکروب به وجود می‌آید و ناشی از درگیری سیستم ایمنی (گلبول سفید) با میکروب‌ها است، بلغم سرد و جامد است و حمام آن را آب می‌کند و به پشت نشستن در معرض آفتاب هم مفید است، البته مراد از حمام همان حمام چهار اتاقی قدیم است شامل یک اتاق سرد و خشک که درمان دم است و یک اتاق سرد و مرطوب که درمان صفرا است و یک اتاق گرم و تر که درمان سودا است و یک اتاق گرم و خشک که درمان بلغم است، شاید سونای تر و سونای خشک و جکوزی به ترتیب مشابه اتاق گرم و تر، گرم و خشک، سرد و تر و رخت‌کن هم مشابه اتاق سرد و خشک است. حمام هم لاغری را درمان می‌کند و هم چاقی، هرروز حمام رفتن درمان چاقی و یک روز در میان حمام رفتن درمان لاغری است. در روایت آمده: «مرضت حتى ذهب لحمي فدخلت على الرضا صلوات الله عليه فقال: أيسرك أن يعود إليك لحمك؟ قلت: بلى قال: ألزم الحمام غبا فإنه يعود إليك لحمك وإياك أن تدمنه ...»[8] یعنی «بیمار شدم تا اینکه گوشت بدنم از بین رفت، وارد بر امام رضا (ع) شدم، امام فرمودند دوست داری گوشت بدنت دوباره برگردد، گفتم بله، امام فرمودند یک روز در میان و مداوم حمام برو، گوشت بدنت برمی‌گردد، مبادا هرروز حمام بروی ...» امام رضا (ع) می‌فرمایند: «من أراد أن يحمل لحما فليدخل الحمام يوما ويغب يوما ومن أراد أن يضمر وكان كثير اللحم فليدخل الحمام كل يوم.»[9] یعنی «کسی که دوست دارد که چاق شود وار
د حمام شود در یک روز و روز دیگر حمام نرود و کسی که می‌خواهد لاغر شود و چاق است، هرروز حمام برود.» در روایت دیگر آمده: «الحمام يوم ويوم لا يكثر اللحم وإدمانه في كل يوم يذيب شحم الكليتين.»[10] یعنی «حمام رفتن یک روز در میان گوشت بدن را زیاد می‌کند و هرروز حمام رفتن قلوه پیه را آب می‌کند.» همان‌طور که گفته شد آب شدن قلوه پیه بد است و قلوه پیه هرچه بیشتر باشد بدن قوی‌تر است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ثلاثة يسمن، وثلاثة يهزلن، فأما التي يسمن فادمان الحمام ...»[11] یعنی «سه چیز چاق می‌کند و سه چیز لاغر می‌کند، چیزهایی که چاق می‌کند مداوم حمام رفتن ...» شاید گفته شود در این روایت مراد از مداوم حمام رفتن، هرروز حمام رفتن است که با روایات قبلی تناقض دارد ولی درست این است که مداوم حمام رفتن هم می‌تواند هرروز باشد و هم یک روز در میان و چون روایات زیادی وجود دارد که مفسر معنی مداومت در حمام رفتن برای درمان لاغری است باید گفت که در این روایت هم مراد یک روز در میان است. همچنین در روایت توصیه‌شده که با شکم خالی حمام نشود، از طرفی برای درمان چاقی توصیه‌شده هرروز ناشتا با شکم خالی حمام شود و نیز آمده که حمام بعد از غذا و در حال سیری سبب چاقی می‌شود، بنابراین برای لاغر شدن باید هرروز ناشتا و با شکم خالی حمام رفت و برای چاق شدن باید یک روز در میان و بعد از غذا حمام برود، البته نباید بلافاصله بعد از غذا و درحالت سیری مفرط حمام رفت زیرا در روایت آمده که ضرر دارد و ممکن است باعث مرگ شود و حداقل باید یک یا دو ساعت فاصله باشد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «وان اردت ان تزيد لحمك فادخل الحمام على شبعك»[12] یعنی «اگر می‌خواهی که گوشت بدنت زیاد شود، در حال سیری وارد حمام شو.» همچنین در روایت آمده: «ثلاثة يهدمن البدن وربما قتلن : دخول الحمام على البطنة ، والغشيان على الامتلاء ، ونكاح العجائز»[13] یعنی «سه چیز است که می‌تواند انسان را می‌کشد، هم‌بستری با زنان در حال سیری مفرط و داخل شدن به حمام در حال سیری مفرط و هم‌بستری با زنان پیر.» چهارمین درمان استفاده از عطر و بوی خوش است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ثلاثة يسمن، وثلاثة يهزلن، فأما التي يسمن فادمان الحمام، وشم الرائحة الطيبة ...»[14] یعنی «سه چیز چاق می‌کند و سه چیز لاغر می‌کند، چیزی که انسان را چاق می‌کند مداوم (یک روز در میان) حمام رفتن و بوییدن بوی خوش ...» پیامبر (ص) می‌فرمایند: «ثلاثة يفرح بهن الجسم ويربو ، الطيب ولباس اللين ، وشرب العسل.»[15] یعنی «سه چیز است که بدن با آن خوشحال می‌شود و رشد و نمو پیدا می‌کند، عطر (بوی خوش) و لباس نرم و نوشیدن عسل.» در روایت آمده: «واروى انه لو كان شئ يزيد في البدن لكان الغمز يزيد واللين من الثياب وكذلك الطيب ودخول الحمام»[16] یعنی «اگر چیزی بدن را زیاد می‌کند آن فشار دادن و لباس نرم و بوی خوش و حمام رفتن است.» اگر در اثر عارضه‌ای یکی یا بعضی از اندام‌ها لاغر باشد برای رساندن آن عضو به تناسب، آن عضو را فشار دهند، فشار دادن با ماساژ فرق دارد، برای مثال راه رفتن روی پای شخص، افرادی که بچه کوچک دارند با فشار دادن دست و پای کودک به رشد آن کمک می‌کنند. بهترین محل برای استعمال عطر روی سبیل است تا فرد بوی آن را استشمام کند، عطر باید طبیعی باشد و عطرهای شیمیایی ضرر دارند و ممکن است باعث مشکلات تنفسی شود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الطيب: المسك والعنبر والزعفران والعود.»[17] یعنی «عطر این‌ها هستند، مشک و عنبر و زعفران و عود.» در طب اسلامی مراد از عطر و بوی خوش همین چهار مورد است و بقیه عطرها به دُهن (روغن) تعبیر شده‌اند که البته استفاده از آن‌ها هم سفارش شده است، در عطر اسراف معنی ندارد، پیامبر (ص) بیشترین استفاده را از عطر می‌کردند. متأسفانه این عطرها که ذکرشده کمیاب و حتی نایاب است و اگر هم پیدا شود گران است. در روایت آمده: «وكان (ص) يطيب بالغالية تطيبه بها نساؤه بأيديهن.»[18] یعنی «پیامبر (ص) بدنش را خوش‌بو می‌کرد با غالیه، زنان پیامبر (ص) با دست خود برای او عطر می‌گذاشتند.» غالیه گران‌ترین عطر آن زمان بوده و از ترکیب همان چهار عطر که ذکر شد تهیه می‌شد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «لا بأس أن يتخلق الرجل لامرأته ولكن لا يبيت متخلقا.»[19] یعنی «اشکالی ندارد که مرد از خلوق استفاده کند برای همسرش ولی شب با خلوق نخوابد.» در روایت دیگری آمده: «لا بأس بالخلوق في الحمام ، ويمسح يديه ورجليه من الشقاق بمنرلة الدواء ، وما اُحب إدمانه»[20] یعنی «استفاده از خلوق در حمام اشکال ندارد، دست و پا را با خلوق مسح کند برای ترک دست‌وپا به‌عنوان دارو و دوست ندارم که به‌طور مداوم استفاده شود.» خلوق عطری بوده که از زعفران و چیزهای دیگر تهیه می‌شده و برای خانه کعبه از آن استفاده می‌شد، با توجه به روایات استفاده از این عطر ضرر دارد. امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «لا ينبغي للرجل أن يدع الطيب في ك
ل يوم فإن لم يقدر عليه فيوم ويوم لا، فإن لم يقدر ففي كل جمعة ولا يدع.»[21] یعنی «سزاوار نیست که انسان عطر را رها کند در هیچ روزی (باید هرروز عطر استعمال کند) اگر نمی‌تواند یک روز در میان و اگر نمی‌تواند هر جمعه (هر هفته از عطر استفاده کند)، و رها نکند.» پیامبر (ع) می‌فرمایند: «حبب إلي من دنياكم النساء والطيب»[22] یعنی «از دنیای شما دو چیز نزد من محبوب است، زن‌ها و عطر.» در روایت دیگر آمده: «ليتطيب أحدكم يوم الجمعة ولو من قارورة امرأته.»[23] یعنی «روز جمعه حتماً از عطر استفاده کنید هرچند از شیشه عطر خانم.» در روایت دیگر آمده: «طيب النساء ما ظهر لونه وخفي ريحه، وطيب الرجال ما ظهر ريحه وخفي لونه.»[24] یعنی «عطر خانم‌ها رنگ آن زیاد و بوی آن کم باشد و عطر مردان بوی آن زیاد باشد و رنگ آن کم.» شاید زنان از عطر به‌عنوان لوازم‌آرایشی استفاده می‌کردند. عطر دارای مزاج گرم و سرد است، برای زمستان باید از عطرهای گرم مانند مشک و عنبر استفاده نمود و در تابستان باید از عطر گل‌های سرد استفاده کرد. بهترین زمان استفاده از عطر اول روز است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «من تطيب أول النهار لم يزل عقله إلى الليل»[25] یعنی «کسی که در اول روز از عطر استفاده کند تا شب عقلش باقی می‌ماند.» پنجمین درمان لاغری استقبال از سرمای آخر زمستان است، در روایت آمده: «توقوا البرد في أوله وتلقوه في آخره، فإنه يفعل في الأبدان كفعله في الأشجار، أوله يحرق، وآخره يورق.»[26] یعنی «بپرهیزید از سرما در اولش (فصل سرما) و به استقبال آن بروید در آخر آن، همان کاری که با درختان می‌کند با بدن انسان می‌کند، در اول فصل می‌سوزاند و در آخر فصل باعث رویش برگ می‌شود.» ششمین درمان دراز کشیدن به پشت بعد از غذا است، امام رضا (ع) می‌فرمایند: «إذا أكلت فاستلق على قفاك وضع رجلك اليمنى على اليسرى.»[27] یعنی «زمانی که غذا خوردید به پشت بخوابید و پای راست را روی پای چپ قرار بدهید.» امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الاستلقاء بعد الشبع يسمن البدن، ويمرئ الطعام، ويسل الداء.»[28] یعنی «دراز کشیدن بعد از سیری بدن را چاق می‌کند و غذا را هضم می‌کند (غذا را آماده استفاده برای بدن می‌کند) و بیماری را بیرون می‌کشد.» خوراکی‌های چاق‌کننده اولین خوراک چاق‌کننده گوشت است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «اللحم سيد الطعام في الدنيا والآخرة.»[29] یعنی «گوشت سید غذاها در دنیا و آخرت است.» خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿وَلَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ﴾[30] یعنی «و گوشت پرنده از هر نوع که مایل باشند.» درر روایت آمده: «اللحم ينبت اللحم»[31] یعنی «گوشت سبب روییدن گوشت می‌شود.» پیامبر (ص) می‌فرمایند: «عليكم باللحم فإنه ينبت اللحم ومن ترك اللحم أربعين يوما ساء خلقه.»[32] یعنی «گوشت بخورید زیرا سبب رویش گوشت می‌شود و اگر کسی چهل روز گوشت نخورد اخلاقش بد می‌شود.» بهترین گوشت، گوشت کبوتر است و بعدازآن گوشت گوسفند. در بیشتر روایات توصیه‌شده هر سه روز یک‌بار گوشت مصرف شود ولی در روایتی هم هفته‌ای یک‌بار آمده. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «وكلوا اللحم في كل اسبوع، ولا تعودوه أنفسكم وأولادكم، فإن له ضراوة كضراوة الخمر، ولا تمنعوهم فوق الاربعين يوما، فإنه يسئ اخلاقهم.»[33] یعنی «هفته‌ای یک‌بار گوشت بخورید و خود و فرزندانتان را به گوشت عادت ندهید زیرا اعتیادآور است مانند خمر (شراب) و بیش از چهل روز خوردن گوشت را ترک نکنید زیرا سبب می‌شود که اخلاق بد شود.» در روایت آمده: «كان على (ع) يكره إدمان اللحم، ويقول: إن له ضراوة كضراوة الخمر.»[34] یعنی «حضرت علی (ع) کراهت داشتند از خوردن مداوم گوشت و می‌فرمودند سبب اعتیاد می‌شود مانند خمر.» مقدار مصرف گوشت به‌اندازه یک وعده‌غذا است و بهترین روش بخت بریان است. در روایت آمده: «تغديت مع أبى جعفر (ع) خمسة عشر يوما بلحم.»[35] یعنی «با امام باقر (ع) غذا خوردم پانزده روز پشت سرهم گوشت خوردیم.» نقل است که وقتی امام باقر (ع) از دنیا رفتند (شهید شدند) هیچ اموالی نداشتند فقط سیصد درهم کنار گذاشته بودند برای خریدن گوشت ازآن‌جهت که به گوشت علاقه داشتند. از مجموع روایات استفاده می‌شود که خوردن گوشت ضرر ندارد و بسیار مفید هم هست ولی ازآن‌جهت که اعتیادآور است و ممکن است انسان به سمت غذاهای دیگر نرود از تداوم مصرف آن نهی شده. [1] الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۶، ص۵۰۵. [2] الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۸، ص۱۹۲. [3] بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۷۳، ص۸۹. [4] المحاسن، أحمد بن محمد بن خالد البرقى، ج۲، ص۴۶۳. [5] مستطرفات السرائر، ابن إدريس الحلي، ص۵۷۵. [6] طب الأئمة، ابن سابور الزيات، ص۴. [7] من لا يحضره الفقيه، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۲۶، ح۲۹۹. [8] الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۹۷. [9] الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۹۹. [10] الاصول من الکافي، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۹۶. [11] الخصال، شيخ صدوق، ص۱۵۵. [12] طب الأئمة، ابن سابور
طریقی، ذخایر علم طبّ را که با وحی آغاز شده بود، غنی می ساختند و بر اساس آزمون، خطا و تجربه از این علم آگاه می شدند؛ چنان که می گویند طرز معالجه در زمان قدیم چنان بوده است که ناخوش ها را در کنار جاده می گذاشتند و در خصوص رفع بیماری از افرادی که از آنها می گذشتند، سؤال می پرسیدند تا اگر یکی از عابران به همان مرض مبتلا شده و با روش درمانی خاصّی، شفا یافته بود، تجربه شخصی اش را به آن بیمار بگوید. سپس به سخن او عمل می کردند و گاهی مفید واقع می شد. همچنین توسط نبوغ، الهام و بهره گیری از قانونمندی حاکم بر طبیعت، به مطالبی دست می یافتند که باعث کشف و گسترش هر چه بیشتر علم طبّ می شد. طبّ، پیش از پیدایش تاریخ دوره های مختلف طبّ پیش از تاریخ، جنبه های نیمه تجربی و نیمه جادویی داشته است. بابل طبّ در بابل، حدود 4000 سال قبل از یونان ظهور پیدا کرد و کار طبابت بر عهده روحانیون بود. حمورابی، شاه بابل (2000 ق. م. ) در قانون خود برای طبیب، پاداش و امکانات قرار داده بود. مردم بابل از نجوم بهره داشتند و تأثیر ستارگان و اجرام آسمانی را در بیماری ها دخیل می دانستند و به تفأل (فال نیک) و تطیر (فال بد) معتقد بودند. چین در تمدّن چینی که مربوط به 3500 ق. م. است، نیز سه عامل جادوگری، طبابت و روحانیت را در درمان مؤثّر می دانستند؛ خصوصاً تمدّن متشکل حاشیه «رود یانگ تسه». هند هندیان، حیات را وابسته به دم (نفخه) می دانستند که سبب حرکت آدمی بود. آنها معتقد بودند که وقتی زندگی برای انسان میسّر می شود که حال اعتدال بین نفخه باطنی، خون و صفرا برقرار باشد و با به هم خوردن این اعتدال، بیماری بروز می کند و کار پزشک رفع عدم اعتدال و برگرداندن سلامتی است. در هند قدیم، به دلیل وفور گیاهان مختلف و با پی بردن به خواصّ آنها، 107 نوع گیاه شفابخش پرستیده و از آنها برای بهبود بیماری ها، رفع سموم، تب و مارگزیدگی استفاده می شد. هندیان در درمان بیماری ها از گیاهان بهره می بردند و معتقد بودند باید گیاهان را فرد شایسته ای که در جنگل ساکن باشد و پاک و مذهبی بوده، جمع آوری کند؛ گیاهان تازه اثر بیشتری دارند. گیاه باید ریشه دار بوده و تحت تابش نور خورشید و به سمت شمال برگردانده شود. مصر تمدّن متشکل مصریان باستان در کناره «رود نیل» در حدود 3000 ق. م. بود. آنان به وجودآورنده طبّ را ایزیس و تدوین کننده آن را هوس می دانستند و برای طبیب مشهور مصری، ایم هوتب ارزش الهی قائل بودند. عبری ها آنها حیات را به روح وابسته می دانستند و معتقد بودند گوشت، بدن را زنده نگه می دارد و کبد را محلّ تمام بیماری ها و قلب را جایگاه اندیشه و فکر می دانستند. همچنین از جراحّی و شکسته بندی اطّلاعاتی داشتند. در «تورات» نیز به مسائل طبّی اشاره شده و درباره زخم ها و بیماری ها سخن به میان آمده؛ مثلًا از برص یاد شده است. یکی از مسائل مهم در طبّ «بنی اسرائیل»، قرنطینه بیماران و تطهیر آنها پس از درمان است؛ برای مثال از بیماران جذامی، به شدّت دوری می شده است. (2500 سال ق. م. ) آشور تمدّن آشور با غلبه بر بابلیان روی کار آمد و میراث آنها را گرفت. آشور از سرزمین های اوّلیه ای است که بهداشت عمومی را رعایت می کرده؛ مثلًا کسی که مرده ای را لمس می کرد، ناپاک تلقّی می شد. آشوریان برای درمان دردها بیشتر از ادعیه، اوراد و جادو استفاده می کردند. از این رو اگر کسی بیمار می شد، ابتدا روحانی و ساحری را به بالینش می آوردند تا با ادعیه یا سحر و جادو شیاطین و ارواح پلید را از کالبد او خارج کنند؛ امّا از معالجات طبّی هم صرف نظر نمی کردند. آنها در مداوای بیماران از داروهای گیاهی، چربی حیوانات و نفت استفاده می کردند. غالباً داروهایی تجویز می کردند که بدبو و منقلب کننده بود تا ارواح خبیثه با استفراغ، خارج شوند. آنها سه ربّ النّوع را مسئول بیماری می دانستند: 1- ربّ النّوع سل؛ 2- ربّ النّوع بیماری های کبد؛ 3- ربّ النّوع سقط جنین و مرگ و میر کودکان. پارس ها (طبّ درایران باستان) از نظر ایرانیان در طبّ قدیم، حرارت، رطوبت، برودت و خشکی چهار قوّه مهم محسوب می شدند که آنها را مزاج می نامیدند و اعتدال و سلامت بدن را وابسته به اعتدال آنها می دانستند. آنان معتقد بودند چون کبد، منبع خون است، در طرف راست قرار گرفته است. آنها رطوبت و حرارت را مذکر، برودت و خشکی را مؤنّث می دانستند. آسمان، باد و آتش را مذکر و آب، زمین، درخت و ماهی را مؤنّث می پنداشتند. ایرانیان در زمینه پیشگیری و ضدّ عفونی کردن اقدامات مؤثّری داشتند؛ مثلًا در موقع بیماری های واگیردار، بیماران را از افراد سالم دور می کردند، محلّ خواب و خوراک بیمار جدا می شد، وقتی بیماری اش بر طرف می شد، او را شست وشو داده و با گیاهان و صمغی خوشبو که در آتش می ریختند، بخور می دادند. آنها عوامل پلشت بر (ضدّعفونی کننده) را به دو دسته تقسیم می کردند: عوامل فیزیکی، مثل آفتاب، آتش، س
رما و عوامل شیمیایی، مثل اسفند، سداب، کندر، صندل، چوب انار و کافور. جرّاحی در ایران باستان ایرانیان معتقد بودند اگر بیمار با گیاه درمان نشد، در صورت صلاحیت برای درمان زخم ها و قطع اعضاء، می توان از کارد استفاده کرد. آب درمانی درایران باستان در ایران پس از آتش، مقدّس ترین عنصر، آب بود و آلوده کردن آن با پلیدی ها از گناهان به شمار می رفت. طبق گفته هرودوت، تاریخ نویس مشهور یونانی، ایرانیان در رود، قضای حاجت نمی کنند، آب دهان نمی اندازند و دست نمی شویند. آب یکی از منابع شفابخش بود و برای بهبود بیماری، ترکیباتی به کار می بردند که یکی از ارکان آنها آب بود. همچنین برای باروری و شیردهی و افزایش چربی، استفاده می شد. نوردرمانی در ایران باستان ایرانیان نور خورشید را ضدّعفونی کننده می دانستند. حمل جسد در روشنایی روز صورت می گرفت. لباس های آغشته به استفراغ را در معرض آفتاب می گذاشتند و لباس بیماران مسری را از بین می بردند. در کتاب «اوستا» آمده است: هنگامی که خورشید بر آید، زمین (اهوره آفرید) پاک شود، آب روان پاک شود. اگر خورشید برنیاید، دیوان آنچه را در هفت کشور است، نابود کنند.ایرانیان برای آب، انواع مختلفی را قائل بودند؛ از جمله رطوبت روی گیاهان، آب راکد، آب منی، شیر زنان و. . . . گیاه درمانی در ایران باستان گیاهانی چون آویشن، بادرنجبویه، ارزن، بنفشه، خردل، زعفران، زنبق، زیتون، اسفند و سیاه دانه را از جمله گیاهان شفابخش می دانستند. یونان یونانیان طبّ را از اسقلبیوس که فرزند آپولو است، می دانند. وی را طبیب بزرگی می دانستند که کم کم مقام خدایی یافت و مورد پرستش قرار گرفت. امر طبّ و درمان در معابد، صورت می گرفت و بیماران در معابد، تحت تلقین کاهنان قرار می گرفتند. کاهنان خواب های آنها را تعبیر و حتّی در درمان بیماران از آن استفاده می کردند؛ به عبارت دیگر درمان ها، جنبه روانی داشت. در یونان دو مکتب یا مدرسه بزرگ قرار داشت که در هر دوی این مکتب ها، عدّه ای از پزشکان به تدریس مشغول بودند: «مکتب کیندوس» و «مکتب کوس». مکتب کیندوس در زمینه بیماری خاص و مکتب کوس در زمینه بیماری های عمومی فعّال بودند. بنیان گذار مکتب کوس، بقراط بود و از دستاوردهای او آن است که طبّ را از سحر و جادو جدا کرد و مسائل اخلاقی و اجتماعی و وظایف پزشک را در برابر بیماری و جامعه به بهترین نحو به رشته تحریر در آورد. طبّ بقراطی (460- 370 ق. م. ) مهم ترین ویژگی این طبّ، داشتن اعتقاد به اخلاط چهارگانه بود. بقراط معتقد بود که بدن انسان مرکب از چهار خلط خون، بلغم، صفرا و سودا است و سلامت انسان وقتی برقرار می شود که این اخلاط به نسبت صحیح به هم بیامیزند. افزایش یا کاهش هریک از این اخلاط، بیماری و درد را پدید می آورد. پزشکان بقراطی در زمینه بیماری هایی، نظیر ذات الجنب (التهاب پلور یا دیافراگم)، سل، صرع، جنون، بیماری های عصبی، بیماری های کبدی و بیماری های چشم، اطّلاعات نسبتاً وسیعی داشتند؛ امّا آگاهی آنها در مورد اعضا، دستگاه ها، رگ ها و اعصاب بسیار اندک بوده است. در زمینه درمان در آن دوران از انواع داروهای مسهل، قی آور، تقویت کننده و بخور استفاده می شده است. از روش های درمانی آن زمان، استفاده از هوای تازه، حجامت، حمّام، ماساژ، شیاف، تنقیه بوده است. بیماری های پوستی را با حمام ترکیبات گوگردی و ماساژ و با روغن کبد خوک دریایی، درمان می کردند. از اقدامات مهمّ بقراط ثبت شرح حال و ملاحظات بیماران بوده و از جمله نصایح بقراط، است که: می خوریم تا زنده باشیم؛ نه آنکه زنده ایم تا بخوریم. ارسطو (384- 323 ق. م. ) از دیگر فلاسفه و حکیمان یونان است. استاد تئوفرلست و اسکندر بوده است. او درباره پوسیدگی و عفونت دارای نظریاتی است. نبض را شناسایی کرده و محلّ آن را در شریان ها می دانسته است. او را پدر علم گیاه شناسی یونان می دانند؛ زیرا منابع طبیعی را طبقه بندی کرد. در حمله اسکندر به هند، ارسطو همراه اسکندر بود و منابع پزشکی و گیاهان هندی را بررسی و نتایج را درج می کرد. او از گیاهانی، نظیر دارچین، سدر، تاج الملوک و خیار چنبر یاد کرده است. روم طبّ روم، دنباله طبّ یونانی است. جالینوس در طبّ، پیرو ارسطو بود. او معتقد بود، طبّ جدا از دارو نیست. او خدماتی در زمینه درمان بیماران، مخصوصاٌ در زمینه در رفتگی ها و جا انداختن استخوان ها و التیام زخم ها، ارائه داده است. در زمینه تغذیه و اعتدال در خوردنی ها و آشامیدنی ها، توصیه های بسیار ارزنده ای دارد؛ مثلًا در مورد شیر حیوانات توصیه کرد که اگر کسی شیر سالم و خوب بخواهد، باید خوراک خوب به حیوانات بدهد. درباره ورزش و ماساژ هم نظریاتی داشته؛ از جمله اینکه ورزش را برای تندرستی، خصوصاٌ افراد چاق بسیار مفید دانسته است. به اخلاط چهارگانه معتقد بوده و از انواع مسهل ها، داروهای قی آور، ملین ها، مدرها، مرهم ها، ضدّ دردها، پادزهرها و شمار زیادی از دارو