✅ #روزبرگ_شیعه
بسم الله الرحمن الرحیم
السلامُ عَلَى مهدي الْأُمم و جامع الكلم
موضوع امروز: «#پروین، #شاعر_انقلابی»
روز پنجشنبه، ١۴٠١/١٢/٢۵
✍️ مناسبت روز: امروز در تقویم ملی به عنوان روز بزرگداشت «#پروین_اعتصامی» مشهورترین #زن_شاعر قرن چهاردهم هجری شمسی در ایران است لذا سخن امروز را با سلام و صلوات به روح این شاعر مسلمان انقلابی آغاز مینمائیم؛
با آنکه پروین اعتصامی در دوره بسیار نزدیک به ما میزیسته، اما متأسفانه آگاهی ما از خصوصیات فردی و شخصیتی و حوادث زندگانی او در حد شگفتآوری اندک و محدود است؛ به صورتی که بیشتر مردم، تنها با نام دیوان شعر پروین و یک عکس کاملاً شخصی (که متأسفانه بعد از وفات او در حکومت شاهنشاهی وقت به صورت عمومی چاپ شده، آشنا هستند؛
«رخشنده اعتصامی» معروف به «پروین»، دختر یوسف اعتصامی، از ادیبان و نویسندگان و مترجمان دوره قاجار میباشد؛ او را زنی مؤمن، باوقار و متین، کمسخن، صاحب عزت نفس و مناعت طبع، و دارای صداقت و صراحت و تواضع، و پاکی طینت و عقیده، و همچنین انسانی خوشاخلاق و پاکدامن معرفی نمودهاند، که به علت عفت و وقار اسلامی، گوشهگیر و بیعلاقه به حضور در محافل و مجامع عمومی در آن زمان بوده است؛
دیوان شعر پروین، مشتمل بر ۵۶۰۶ بیت در قالب ۲۰۹ قصیده و قطعه و مثنوی و غزل است که اکثراً «معرفتی» و «اخلاقی» است؛ چنانچه از مضامین و معانی اشعار او میتوان درباره خلقیات و روحیات وی استنباط کرد که پروین در عین استعداد وافر و شوق فراوان به آموختن علم و دانش، احترام عمیقی نسبت به پدر قائل بوده و همچنین پاکی و پاکدامنی، و روحیه ظلمستیزی و مخالفت با ستمگران، و حمایت و ابراز همدلی و همدردی با محرومان و ستمدیدگان در او هویداست؛
این هنرمند مسلمان ایرانی، با قوت فکر و صفای طبع توانسته است در عین استفاده از واژگان و مفاهیم بسیار ساده و ملموس مانند: «باد و باران»، «مور و مار»، «گل و خار»، «دزد و قاضی»، «دیوانه و زنجیر»، «نخ و سوزن»، «سگ و گربه» و... حقایق آسمانی و عرفانی را در کنار مسائل اساسی اجتماعی با زبانی فصیح و استوار و همهفهم و با روش پرسش و پاسخ، و مناظره بیان نماید؛
لذا پروین را، نه میتوان شاعری مطلقاً آسمانی، و نه مطلقاً زمینی دانست! بلکه شاعری است که حضور آسمان را در زمین، و عروج اهل زمین را به آسمان ممکن میسازد؛
تعداد اشعاری که پروین در آنها سختترین انتقادها را بر شاهان و حاکمان وارد میکند و از ظلم و ستم اغنیاء و قدرتمندان و درد و رنج محرومان یاد میکند، بهاندازهای زیاد است که باعث حیرت آدمی میشود؛ پروین در «صاعقه ما، ستم اغنیاست» به تقبیح ظلم میپردازد؛ و در شعر «ای رنجبر» زحمتکشان را به انقلاب در برابر ظالمان فرا میخواند؛ او در شعر «تیره بخت»، فقر را به تصویر میکشد، و در شعر «شکایت پیرزن» مشروعیت سیاسی دولت شاهنشاهی را زیر سؤال میبرد!
رنگ سیاسی شعر پروین بهاندازهای محسوس است که بعضی از منتقدان، دیوان او را، دیوان «سیاست و اخلاق» نامیدهاند؛ همچنین حساسیت ویژه او به سرنوشت ستمدیدگان و خشم و نفرتش نسبت به زورمندان و زراندوزان، تاحدی است که میبایست او را شاعری به تمام معنا «انقلابی» نامید؛
شجاعت و آزادمنشی پروین، وقتی بیشتر قابل درک است که به بدانیم این اشعار در محیط ارعاب و خفقان و فشار و استبداد رضاشاهی سروده شده است!
همین روحیه ظلمستیزی پروین باعث شد تا او، دعوت رضاخان را برای تعلیم «ملکهی پهلوی» نپذیرد و باعث خشم بیش از پیش دیکتاتور پهلوی شود، چنانکه تکریم و تقدیر بی سروصدای دولت وقت از این شاعر نامدار از اعطای نشان درجه سوم علمی آن زمان فراتر نرفت! و پروین اعتصامی نیز که این موضوع را که توهین به خود میدانست، نشان اعطایی حکومت شاهنشاهی را برای آنها پس فرستاد!
البته این خصومت حکومت پهلوی تا بدانجا پیش رفت که حتی پس از درگذشت پروین در سی و پنج سالگی در اثر بیماری حصبه نیز عُمّال شاه، اجازه برگزاری هیچگونه مراسم رسمی به مناسبت وفات و بزرگداشت ایشان را ندادند وبالاخره این شاعر نامدار در حرم مطهر حضرت معصومه (س) در شهر قم آرام گرفت.
✍️ و سخن امروز را با بخشی از شعر انقلابی پروین با عنوان «صاعقهی ما، ستم اغنیاست» به پایان میبریم:
برزگری پند، به فرزند داد
کای پسر، این پیشه پس از من، تُراست
مدّت ما، جمله به محنت گذشت
نوبت خون خوردن و رنج شماست...
تجربه می بایدت اول، نه کار
صاعقه در موسم خرمن، بلاست
گفت چنین: کی پدر نیک رأی
صاعقهی ما، ستم اغنیاست
پیشهی آنان، همه آرام و خواب
قسمت ما، درد و غم و ابتلاست
دولت و آسایش و اقبال و جاه
گر حق آنهاست، حق ما کجاست؟
قوّت، به خـــوناب جگـــر میخوریم
روزیِ مــــا، در دهــن اژدهــــــاســت...
✍️ روحش شاد، یادش گرامی و نامش جاودان باد.
🌺☘🌺☘🌺☘🌺☘🌺