🏴 امانت الهی
▪️ این نامه ای است که وجود مبارک حضرت امیر (سلام الله علیه) برای محمد بن ابی بکر نوشته که او قبل از جریان مالک از طرف وجود مبارک حضرت امیر استاندار رسمی مصر بود. فرمود: «وَ اعْلَمْ یا مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی بَکرٍ أَنِّی قَدْ وَلَّیتُک أَعْظَمَ أَجْنَادِی»، مصر از دیر زمان مورد عنایت حکومت اسلامی بود، وجود مبارک حضرت امیر هم فرمود این وسیع ترین منطقه ای است که من تو را برای او انتخاب کردم. «فَأَنْتَ مَحْقُوقٌ أَنْ تُخَالِفَ عَلَی نَفْسِک»، یک حق است که این در اخلاق مطرح است و آن این است که ما نباید ظلم بکنیم; یعنی به حق دیگری تجاوز بکنیم. مشکل ما این است که ما این لایه های درونی خودمان را نشناختیم، یک؛ خیال می کنیم هویت ما هر چه هست خود ما هستیم، دو؛ مِلک و مُلک ما است، سه؛ در حالی که بخشی از این لایه های ظریف #جان ما برای ما نیست، ما را امین آن قرار دادند. اینکه در قرآن کریم دارد به اینکه اینها به خودشان خیانت کردند یعنی آن خودِ خود!
▪️ مستحضرید که بعضی از مفاهیم هستند که حتماً باید از مفهوم دیگر جدا باشند. ما در بحث هاب عادی حوزوی داریم که مفاهیم دو قسم هستند: بعضی هستند که دوتایشان یک جا جمع می شوند، بعضی هستند که دوتایشان یک جا جمع نمی شوند؛ مثلاً عالم و معلوم، گاهی انسان به غیر خود علم دارد مثل اینکه به درخت و آسمان و زمین علم دارد، عالم غیر از معلوم است؛ اما گاهی به خود علم دارد، این اتحاد عالم و معلوم است، عاقل و معقول، عالم و معلوم می شود متّحد باشد، امّا ظالم و مظلوم ممکن نیست متحد باشد؛ مثل اینکه خالق و مخلوق نمی شود متّحد بشود. علت و معلول حتماً دوتا هستند، خالق و مخلوق حتماً دوتا هستند، ظالم و مظلوم حتماً دوتا هستند، این وقتی از مرز خود تجاوز کرده و به مرز دیگری رسید می شود ظلم.
▫️ در قرآن چند جا دارد که اینها به خودشان ظلم کردند; ظالم چه کسی است؟ مظلوم چه کسی است؟ اگر تمام هویت ما خود ما هستیم و ملک ماست ما که از مرزمان تجاوز نکردیم! پس معلوم می شود یک لایه ما هستیم، یک لایه امانت خداست که نسبت به امانت ـ آن لایه لطیف الهی که «خلافت الله» است ـ اگر نسبت به آن بی مهری کردیم هم عنوان ظلم صادق است که ﴿مَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَ لکنْ أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ﴾[1] هم در بخش هایی از سوره مبارکه «بقره» دارد که ﴿عَلِمَ اللّهُ أَنَّکمْ کنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَکمْ﴾[2] شما به خودتان خیانت کنید، خائن چه کسی است؟ مورد خیانت چه کسی است؟ امانت چه چیزی است؟ معلوم می شود بخشی از آن لایه های عمیق روح برای ما نیست, #امانت_خداست، ما باید آن امانت را حفظ بکنیم که اگر گناه کردیم به امانت خیانت کردیم. فرمود آنچه که در درون شماست، در درونِ درون آن دیگر برای شما نیست، آن فقط یک #چراغ است که به عنوان امانت به شما دادند، فرمود که شما «محقوق» هستید، یعنی «حقیق» هستید در برابر آن حق مکلّف هستید که قبل از هر چیزی حق آن #امانت_الهی را بسپارید.
[1]. سوره نحل، آیه33.
[2]. سوره بقره، آیه187.
#سالروز_شهادت_محمد_بن_ابى_بكر
#چراغ_الهی
#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
📚 درس اخلاق
تاریخ: 1390/03/12
🆔 @a_javadiamoli_esra
💠 امانت الهی
🔹 از اعضا و جوارح انسان سؤال نمی كنند برای اینكه اینها مسئولعنه اند، مسئول خود انسان است! نه سر انسان، نه دست انسان، نه چشم و گوش انسان، نه ریه و روده انسان، خود انسان است! خود انسان همان #فؤاد اوست. خب اگر خود انسان مسئول است دیگر نمی تواند مسئول عنه باشد، از خود انسان سؤال می كنند خودت را چه كردی این است معنایش یا ما دوتا خود داریم؟ یك #خود_حیوانی داریم كه با او داریم زندگی می كنیم و یك #خود_الهی داریم كه ﴿نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی﴾[1] این ضمیر متكلّم وحده ﴿رُّوحِی﴾ برای خداست، این روح به آنجا بر می گردد.
🔹 این خودِ حیوانی ما كه وهم و خیال است حیوانات هم دارند، شهوت و غضب است حیوانات هم دارند، این سیرك بازی ها و تمرین های طنزآمیزی كه بعضی از انسان ها دارند قوی ترش را شما می بینید درباره حیوانات به كار می برند، آنها هم قابل تعلیم و تربیت این چنینی هستند. ما یك #خود_حیوانی داریم كه در سوره مباركه «آلعمران» مشخص شد، فرمود هر وقت صحبت جبهه و جنگ و #حفظ_نظام می شود اینها فقط به فكر خودشان اند ﴿أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ﴾[2] همین هایی كه قرآن می فرماید اینها فقط به فكر خودشان اند، در سوره «حشر» فرمود اینها خودشان را فراموش كردند ﴿لاَ تَكُونُوا كَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ﴾[3] معلوم می شود ما دوتا خود داریم؛ یك #خود_الهی داریم كه امانت خداست برای ما نیست، یك #خود_حیوانی داریم كه ماییم و مكلّف هستیم.
🔹 اینكه در تعبیرات قرآن كریم آمده است اینها به خودشان #ظلم كردند، در بحث های قبل هم داشتیم كه ظالم و مظلوم دو لفظ است دو مفهوم است الاّ ولابد دو مصداق می خواهد. عالِم و معلوم دو لفظ است دو مفهوم است ممكن است یك مصداق بخواهد شخص به خودش عالم باشد، اما شخص به خودش ظالم باشد مستحیل است؛ زیرا ظالم حدّی دارد، مظلوم محدوده ای دارد، هر كس از حدّ خودش پا درازتر كند وارد گلیم دیگری بشود این را ظلم می گویند، تجاوز از حد است. ما دو خود داریم یك خود حیوانی كه همین عادی است و درك می كنیم و تكلیف هم با همین است، یك خود الهی داریم كه #امانة_الله است و برای ما نیست، آن چراغی است كه خدا به ما داد تا ما با او راه را ببینیم و چاه را تشخیص بدهیم. اگر بر خلاف دستور الهی انجام دادیم به او ظلم كردیم و اگر بر خلاف دستور الهی انجام دادیم در قیامت ما را به محكمه می آورند می گویند با او چه كردی این فؤادی كه من به تو دادم با او چه كردی؟ «كان الإنسان عن السمع مسئولا، عن البصر مسئولا، عن الفؤاد مسئولا» گاهی انسان به #فؤاد ظلم می كند می شود ﴿وَلكِنْ أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ﴾[4] گاهی باید پاسخ بدهد كه در این ﴿رُّوحِی﴾ كه به یا اضافه شده #روح_الله است، روح الله را به ما تملیك نكردند، به ما امانت دادند، این چراغ را خدا روشن كرد كه ما با این چراغ راه را ببینیم و راه را طی كنیم. به ما می گویند چرا این فتیله را پایین كشیدی ﴿قَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا﴾[5] به ما می گویند چرا این چراغ را دفن كردی ﴿قَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا﴾ به ما می گویند چرا از نورش استفاده نكردی ﴿كُلُّ أُوْلئِكَ﴾[6] یعنی «كلّ واحد من السمع و البصر و الفؤاد یكون مسئولاًعنه و یصیر الانسان مسئولاً عن السمع عن البصر عن الفؤاد» حالا روشن شد كه ما هر كار خلافی كه انجام می دهیم ـ گذشته از اینكه اعضا و جوارح شاهدند ـ داریم به آن روحی كه #روح_الله است خیانت می كنیم، ظلم می كنیم، آن وقت از ما سؤال می كنند كه این روح را چه كار كردی؟!
[1] . سوره حجر، آیه 29؛ سوره ص، آیه 72.
[2] . سوره آلعمران، آیه 154.
[3] . سوره حشر، آیه 19.
[4] . سوره آلعمران، آیه 117.
[5] . سوره شمس، آیه 10.
[6] . سوره اسراء، آیه 36.
#چراغ_الهی
#ظلم_به_خود
#مسئول
#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
📚 سوره مبارکه نور ـ جلسه 11
تاریخ: 1390/08/02
🆔 @a_javadiamoli_esra