🔴گشایشهای همزاد با سختی
🖊احمدحسین شریفی
خدای متعال امور عالم و آدم را به گونهای مقدر کرده است که اگر دری را بر روی کسی ببنند، همزمان، در یا درهای دیگری برای او میگشاید؛ مع الاسف بیشترینه آدمیان آنقدر دلمشغول در بسته میشوند و افسوس و حسرت آن را میخورند که درهای گشوده شده را نمیبینند!
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرا (شرح، ۵-۶)
این آیات نشان میدهد که همراه هر سختی، آسایشی و یا در پس هر سختی گشایشی و بلکه در همراه یا در پس هر سختی، دو نوع گشایش هست.
در برخی از روایات چنین نقل شده است که وقتی این آیات نازل شد، پیامبر اکرم(ص) خوشحال و شادان به اصحاب خود فرمود: لَنْ يَغْلِبَ عُسْرٌ يُسْرَيْنِ؛ هرگز یک سختی، بر دو آسانی غلبه نمیکند.»
امام حسن #عسکری(ع) میفرماید: مَا مِنْ بَلِيَّةٍ إِلَّا وَ لِلَّهِ فِيهَا نِعْمَةٌ تُحِيطُ بِهَا؛ هیچ بلایی نیست مگر آنکه به وسیله نعمتی الهی احاطه شده است.
همین مضامین قرآنی و روایی توسط شاعران حکیم اسلامی با ادبیات مختلف و به انحاء گوناگون فرهنگسازی شده است:
#رودکی (۲۳۷-۳۱۹) نخستین شاعر پارسیسرا، این مضمون قرآنی و روایی را چنین سروده است:
درست و راست کُناد این مَثَل خدای ورا
اگر ببَست یکی در ، هزار در بگشاد
همین مضمون را #ابوسعید_ابوالخیر (۳۵۷-۴۴۰) نیز نقل کردهاند که گفته باشد:
ایزد هرگز دَری نبندد بر تو
تا صد دیگر به بهتری نگشاید
حکیم شرفالزمان ابومنصور #قَطران عضدی تبریزی، از شاعران قرن پنجم (درگذشته سال ۴۶۵ق) همین مضمون را چنین بیان میکند:
ایزد همه ساله هست با مردمِ راد
بر مَرد دَری نبست تا دَه نگشاد
ما را بَدَلِ خاربُنی، سَروی داد
بَرداشت چراغَکیّ و شَمعی بنهاد
مصلحالدین #سعدی شیرازی نیز همین مضمون را چنین زیبا و دلنشین به نظم درآورده است:
خدای ار به حکمت ببندد دری
گشاید به فضل و کرم دیگری
#اخلاق
@Ahmadhoseinsharifi
🌹
🟢دینمداری ابنسینا در عمل و نظر
🖊احمدحسین شریفی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
در اینکه #ابنسینا به عنوان یک فیلسوف عقلگرای بزرگ اسلامی، عملاً ملتزم به شریعت بوده است؛ به نظر میرسد جای هیچ شک و شبههای نیست. او حتی در سنین نوجوانی وقتی با مسائل مشکل و به ظاهر لاینحل مواجه میشد، به مسجد میرفت و نماز میگذارد و به درگاه الهی تضرع میکرد و مشکل و مسأله بر او گشوده میشد. او در آن وصیتنامه مشهورش که گویا خطاب به #ابوسعید_ابوالخیر بوده است میگوید:
بدان که «أن أفضل الحركات الصلاة و أمثل السكنات الصيام؛ برترین حرکات نماز است و عالیترین سکنات روزه»
از جهت نظری نیز فقط به نقل جملاتی از کتاب عیون الحکمه که بیانگر بیشترین و عمیقترین رابطه میان حکمت (عملی و نظری) و شریعت است، بسنده میکنم:
شیخالرئیس پس از تعریف حکمت و تقسیم آن به دو قسم حکمت عملی و نظری، و تقسیم حکمت عملی به سه قسم حکمت مدنی، منزلی و اخلاقی میگوید:
حکمتهای سهگانه عملی یعنی حکمت مدنی و منزلی و اخلاقی هم ریشه در شریعت الهی دارند و هم کمال و غنای آنها از شریعت الهی است. یعنی کمالات و حدود و ثغور آنها و ضوابط و قواعد حاکم بر هر کدام از آنها توسط شریعت الهی مشخص میشود. و کار عقل بشری صرفاً تعیین جزئیات و تطبیق آنها بر مصادیق خارجی است. و این خیلی روشن است که وظیفه مورد انتظار از دین و ارباب شریعت ارائه راه صواب و صلاح و تبیین پسند و ناپسند از افعال و در نتیجه هدایت جامعه بشری به سوی سعادت دنیا و آخرت است. و افعال و احوال آدمی هم یا فردیاند (که دانش اخلاق متکفل آن است) و یا خانوادگیاند (که دانش تدبیر منزل عهدهدار آن است) و یا مدنی و اجتماعی(که دانش سیاست و کشورداری متکفل آن است).
درباره نسبت حکمتهای سهگانه نظری یعنی حکمت طبیعی و ریاضی و فلسفه اولی با دین و شریعت میفرماید:
«و مبادئ هذه الأقسام التي للفلسفة النظرية مستفادة من أرباب الملّة الإلهية على سبيل التنبيه، و متصرّف على تحصيلها بالكمال بالقوّة العقلية على سبيل الحجّة.»
این حکمتها نیز ریشه در شرایع الهی دارند اما کمالات و غایات آنها وابسته به قوه عقل است. به تعبیر دیگر مواد خام و اصول اولیه مباحث حکمت نظری نیز در شرایع الهی بیان شده است اما بشر با قدرت عقل و قوه عقلی خود آنها را مستدل و مبرهن میکند و به کمال میرساند و قواعد و ضوابط حاکم بر آنها را مشخص میکند. و باز هم به تعبیر دیگر، وظیفه مورد انتظار از شارع در مسائل حکمت نظری، «تنبیه» و «تذکر» و «تلنگر» زدن است؛ اما وظیفه عقل و فلسفه «تبیین» و «تفسیر» و «حجتآوردن» و «مبرهن کردن» است. واین کاری است که فیلسوفان مسلمان به درستی از عهده آن برآمدهاند.
#فلسفه
🆔https://eitaa.com/ahmadhoseinsharifi
🌹