درجه اولى فناء
در افعال است كه در نظر عارف سالك جمله مؤثرات و همه مبادى اثر و اسباب و علل از مجرد و مادى و قواى طبيعيه و اراديه بيهوده و بى اثر شود و مؤثرى غير از حق و نفوذ اراده و قدرت حق در كائنات نبيند و عوامل اين عالم را محو و ناچيز در حيطه قدرت نامتناهى الهى شهود نمايد و در اين حال يأس تمام از همه خلق و رجاء تام به حق پيدا شود و حقيقت آيه كريمه
وَ ما رَمَيتَ إِذ رَمَيتَ وَلٰكِنَّ اللَّهَ رَمىٰ
به عين شهود بدون شائبه پندار و خيال عيان بيند و لسان حال او مترنم به مقال ذكر كريم لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه گردد
و در اين مقام بزرگترين قدرتها و نيروهاى مقتدرترين سلاطين عالم امكان با قدرت و نيروى پشه ضعيف در نظر حقيقت بين او يكى شود , و اين درجه را #محو گويند .
درجه ثانيه فناء
در صفات حق است , بيان اين مقام آنكه انواع مختلفه كائنات كه هر يك در حد خود تعينى و نامى دارند مانند ملك و فلك و انسان و حيوان و اشجار و معادن كه در نظر اهل حجاب به صورت كثرت و تعدد و غيريت متصور و مشهود هستند در نظر عارف الهى يكى شوند
يعنى همه را از عرش اعلاى تجرد
تا مركز خاك به صورت نگارستانى مشاهده نمايد كه در تمامت سقف و ديوار آن عكس علم و قدرت و حيات و رحمت و نقش و لطف و مهر و محبت الهى و عنايات يزدانى به قلم تجلى نگاشته و پرتو جمال و جلال حق بر آن
افتاده است .
در اين نظر بر و بحر و درياها و خشكيها , افلاك و خاك , عالى و دانى به هم متصل و پيوسته و يكى خواهند بود و همه با يك نغمه و به يك صداى موزون خبر از عظمت عالم ربوبى دهند و در اين مقام به حقيقت توحيد و كلمه طيبه لا اله الا الله متحقق شود يعنى همه صفات كمال را منحصر به حق داند و در
غير حق ظل و عكس صفات كمال را پندارد و اين مقام را #طمس خوانند .
درجه ثالثه مقام فناء
در ذات است كه فناء در احديت گويند و در اين مقام همگى اسماء و صفات از صفات لطف همچون رحمن و رحيم و رازق و منعم , و صفات قهر مانند قهار و منتقم را مستهلك در غيب ذات احديت نمايد و به جز مشاهده ذات احديت هيچگونه تعينى در روح او باقى و منظور نماند حتى اختلاف مظاهر همچون جبرئيل و عزازيل و موسى و فرعون از چشم حقيقت بين صاحب اين مقام مرتفع شود
مهر و خشم حق , بسط و قبض , عطا و منع وى , بهشت و دوزخ براى او يكى گردد صحت و مرض , فقر و غنى , عزت و ذلت برابر شود .
در اين مرحله است كه شاعر عارف الهى نيك سروده كه گفت :
گر وعده دوزخ است و يا خلد غم مدار
بيرون نمى برند تو را از ديار دوست
✍علامه حسن زاده آملی
📚رساله انه الحق ص ۵۷
•┈┈••✾🍀🕊🍀✾••┈┈•
https://eitaa.com/joinchat/2535522313Ceab2c3dee7