#اضطرارات_شاعری پس از آشنایی با اختیارات شاعری با پدیده‌ای به اسم اضطرارات شاعری بر می‌خوریم اما این‌که اضطرارات شاعری چیست در ادامه توضیح خواهم داد.   همانطور که از اسم آن پیداست شاعر گاهی مضطر خواهد بود برای استفاده از حالتی از کلمه تا به وسیله آن سلامت شعر خود را توجیه نماید. در اضطرارات شاعری برعکس اختیارات شاعری ، شاعر مجبور به استفاده از حالت خاصی از کلمه خواهد بود یعنی اگر حالت دیگر کلمه را استفاده نماید سلامت شعر زیر سؤال خواهد رفت! با این مقدمه می‌توان گفت آنچه را که ما به عنوان "اختیارات زبانی" می‌شناسیم در اصل اضطرارات هستند و نه اختیارات! اما دلیل این ادعا چیست؟ در اختیارات شاعری همانطور که از اسم آن پیداست شاعر باید مختار باشد در استفاده از نوع کلمات، به عبارت دیگر شاعر از هر حالتی استفاده کند به سلامت شعر خدشه‌ای وارد نمی‌شود و این تنها سلیقه شاعر است که تصمیم گیرنده است.   برای نمونه در مصرعی بر وزن "فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن" در رکن اول چه از "فعلاتن" استفاده شود چه از "فاعلاتن" وزن صحیح است (طبق قواعدی که پذیرفته شده) یعنی شاعر طبق اختیارات خود یکی از دو حالت را انتخاب می‌کند.   اما در زیر خواهیم دید که "اختیارات زبانی " نه تنها به شاعر اختیاری برای انتخاب نمی‌دهد بلکه مجبور به استفاده نیز خواهد کرد!   #حذف_همزه : گفتیم طبق اختیارات وزنی شاعر می‌تواند گاهی همزه‌ی قبل از الف را حذف کند... اما با نگاهی دقیق‌تر متوجه خواهیم شد در چنین مواقعی شاعر مجبور است که همزه را حذف کند تا وزن دچار اختلال نشود! بنابراین شاعر نمی‌تواند ادعا کند که "می‌توانم" همزه را حذف کنم بلکه مجبور به انجام چنین عملی است.   برای مثال در مصرع: آخرین لبخند او هم غرق خواهد شد در آب   به وضوح مشخص است در این مصراع شاعر مجبور به حذف همزه (در آب) ، (دَ / راب) است چرا که در غیر این‌صورت وزن با اشکال رو به روست.   همین‌طور در مورد "کوتاه تلفظ کردن هجای بلند" و " بلند تلفظ کردن هجای کوتاه"   در هرکدام از حالت‌ها اگر شاعر چنین نکند وزن شعر مختل خواهد شد و به زبان ساده‌تر شاعر اختیاری در این حالات ندارد بلکه به اضطرار به این عمل روی خواهد آورد!   بنابراین می‌توان گفت اختیارات شاعری در  اصل همان "اختیارات وزنی" هستند و "اختیارات زبانی" نمی‌توانند در بین اختیارات شاعری قرار گیرند و بهتر است به‌جای آن از لفظ "اضطرارات شاعری" یا "اضطرارات وزنی" استفاده کنیم!   البته اضطرارات شاعری محدود به همین موارد نیست و می‌توان گزینه هایی مانند "آوردن محاوره در شعر" ، "مخالفت قیاس" ، "استفاده از شکل شکسته کلمات" و... را هم جزئی از اضطرارات وزنی دانست.   برای نمونه، شاعری که در شعر خود از "ز" به‌جای "از" استفاده می‌کند "مجبور " به این کار است و به اضطرار وزن چنین می‌کند چرا که اگر در همان مکان از "از" استفاده کند مسلماً با ایراد وزنی روبه‌رو خواهد شد! بنابراین دانسته یا ندانسته از "اضطرارات وزنی" استفاده کرده است.   در پایان یادآور می‌شوم همانطور که در مورد اختیارات شاعری گفته شده هرچقدر شعری دارای اختیارات کمتری باشد (ظاهراً بیشتر اختیارات زبانی مدنظر است!) از صلابت بیشتری برخوردار خواهد بود، در مورد اضطرارات این توصیه قوی‌تر است. #منابع : اختیارات شاعری، ابوالحسن نجفی، جنگ اصفهان، دفتر 10، تابستان 1352 در پیرامون اختیارات شاعری، ساسان سپنتا- محمد فشارکی ،نشریه ادبیات و زبان ها، وحید، آذر 1353، شماره 132 #آموزش_مبانی_پانزده آموزش عروض و قافیه سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

#هم‌قافیه‌ها ✅ این هم تعدادی از کلمات #هم‌قافیه بر اساس حروف الفبا که می‌تواند در تقویت حافظه و ایجاد یک فکر و یا کاربرد واژه‌ها به شاعران عزیز کمک کند. #الف اما – نجوا – فردا – دریا – صحرا - رویا – شیدا – دنیا- دارا – دانا- دعوا- رسوا- معنا – تنها- یکتاـ همتا- تینا- رعنا- شهلا- حاشا- اقوا- محیا- زیرا- عذرا- سارا- زهرا- لیلا- مینا- برپا- برجا- ویدا- مولا- سیما- آقا- پیدا- سودا- بگشا- فتوا- افزا- سرما- گرما- مارا- شبها- بیتا- عنقا- والا- بالا- زیبا- آیاـ یاراـ جانا- پهنا تماشا- مسیحا- تمنا- شکوفا- تماشا- تبرا- تولا- مبرا – مجزا- محیّا- مسما- معما – هویدا – تسلا- تقاضا- درازا- فرادا- مدارا ـ گوارا ـ اولیا ـ انبیا دعا- دوا- روا- سوا- بنا- ثنا- رضا- فضا- قضا- شفا – جلا- صدا- بیا- بلا- ندا- فرا- ورا- هدا- چرا- خدا- عصا- رها- جدا- خفا- صفا- شنا- سرا- فدا- فنا- بقا- خطا- جفا- ریا- صبا- مرا- عبا- قبا- گدا- ابا- ربا- ادا- حنا- کجا- نما- عطا- نوا- جزا- سزا –عزا- غذا- رجا- سخا- حیا- طلا- ها کیمیا- آشنا- مرحبا- مبتلا- مقتدا- رهنما- افترا- انتها ـ اولیا #بـ عجب – ادب- سبب- رجب- ذهب- طلب- عرب- غضب- نسب- وهب- طرب-رطب – لقب تب- شب- رب مشرب- عقرب- مذهب – مرکب – مکتب- مطلب- منصب- کوکب - مرکّب- مودّب – مرتب – صواب- ثواب – سراب- کباب- حساب- عذاب- خراب- شراب- کتاب- جواب- طناب- حباب- عتاب- حجاب- شتاب- جناب- نقاب- خطاب- شهاب- سحاب – تراب- مجاب- گلاب-رکاب –شباب-عقاب تاب- خواب- آب- ناب- باب- یاب –قاب اجتناب – انتخاب- انتصاب – ارتکاب – انقلاب – التهاب- مستجاب- اضطراب- اکتساب-افتاب   مهتاب- توّاب- نوّاب – شاداب- آداب- ارباب- نایاب- محراب- اصحاب- پرتاب – اسباب-گرداب- دوّاب- سرداب- شبتاب عجیب- غریب-قریب- رقیب –فریب- نهیب- نجیب- ادیب- جبیب- طبیب- خطیب – حسیب- شکیب سیب- عندلیب آشوب – محبوب- مغلوب- مصلوب-معیوب- سرکوب- محجوب- منصوب- مکتوب- محسوب – مرطوب- مرغوب- مضروب غروب- خوب-وجوب- چوب #تـ نیست- چیست – کیست- زیست-بیست- لیست-ایست-بگریست – نگریست – عالیست –خالیست –جاریست رحمت- نزهت- صحبت- حشمت- خلوت- حسرت- ظلمت- دولت- کثرت- قدمت- صحّت- همت- شوکت- نقمت- رفعت- مهلت- فرصت- غفلت- غیرت- سیرت- محنت- سرعت- علت- ذلت- خفت- دقت- منت- نصرت- صولت- نعمت- قسمت- کسوت- تهمت- زحمت- فطرت- عفت –تربت – غربت- سرعت – قیمت- رغبت- غیبت قامت- طاعت – آیت- راحت- ساعت- عادت – غایت- ساحت ملامت- سلامت- ندامت- شهامت- غرامت- قیامت- وخامت- کرامت – حجامت – جسارت – امامت - طهارت- حقارت- اسارت- عبارت- زیارت صداقت- رفاقت- حماقت- رسالت- عدالت- کسالت- اصالت- صلابت – نجابت- نیابت- قرابت- شفاعت- قناعت- شجاعت- برائت- قضاوت- قصاوت – عداوت- طراوت- تلاوت- سخاوت- سعادت- حسادت- ارادت- عبادت- عیادت- شهادت - اهانت- حظانت- حفاظت- دیانت – خیانت- شماتت- هدایت- حکایت- شکایت- نهایت- کفایت- حمایت- عنایت- روایت- سرایت – رضایت- رعایت - فضاحت –فصاحت – صراحت – ملاحت ـ کثافت- خباثت- ریاضت – شباهت - لطافت ـ ضیافت طبیعت- غنیمت – طریقت- شریعت- عزیمت- حقیقت – بصیرت- مرمت – مشقت – مذمّت- محبت- مسرت – منیت- نصیحت-فضیلت- عاقبت- عافیت- معذرت- منقبت- موهبت- معرفت- مغفرت- مشورت- تقویت- تسلیت- مرهمت- منزلت مست – هست – بست – رست – جست – دست- شست – خست - شکست – پرست- نشست- گسست – خجست – الست- پیوست- تخت – رخت – درخت- سخت- لخت – بخت- تفت- نفت- رفت- سمت گذشت – پلشت- دشت – گشت- گفت – خفت- رفت- جفت- مفت – شنفت- نهفت- شکفت- توست - جست - رست ـ شست- نخست بهت ـ کشت ـ مشت ـ پشت بهشت- سرشت- نوشت- کشت- زشت- خشت – سرنوشت – شگفت- خرفت – گرفت – فرست افراخت – پرداخت – بگداخت – بشناخت – ساخت – باخت- تاخت – انداخت – نواخت - گداخت طابوت – طالوت – جالوت – مبحوت– مبسوت – طاغوت – شاتوت – قنوت – سکوت- سقوت دوست- اوست ـ پوست ـ نکوست ـ آبروست حیات- قنات – ثبات – فرات- نبات- صفات- برات- صرات - نجات- بیات- ذکات- صلات ـ برات - لات- التفات- احتیات ـ کلمات ـ درجات- مشکلات #ـد دود ـ زود- بود- رود- سود- جود- نبود ـ کبود ـ ستود- نمود- ربود- سرود- فرود- صعود ـ عمود- حسود- ورود- درود ـ زدود ـ ودود- گشود- شنود- شهود- وجود- سجود ـ فزود- موعود – مولود- مقصود ـ مشهود ـ مردود- مسعود- محمود ـ مطرود ـ مودود ـ خشنود ـ مسدود- موجود- آلود-معدود شاد- باد- یاد- زاد- راد- داد- حاد- فریاد- آزاد- آباد- داماد- ایراد- امداد- تعداد- بیداد- افتاد- آحاد- فرهاد- فرزاد- خرداد – میلاد- میعاد- ارشاد-صیاد- جلاد- بنیاد-ایجاد- اضداد- سواد- زیاد- مراد- نهاد- عماد- مداد- مفاد- عناد- فتاد- کساد- ستاد- مباد- معاد- گشاد- اعتقاد- اعتماد- ازدیاد- ارتداد- اتحاد- انتقاد- فرستاد- پیشنهاد- استعداد- انعقاد امید- جدید- رسید- دمید- نوید- مجید- فرید

نجوم ـ هجوم ـ لزوم ـ علوم ـ عموم ـ سموم ـ موهوم ـ زوم ـ شوم ـ بوم ـ مغموم ـ محروم ـ محکوم ـ مرحوم ـ مرسوم ـ مسموم ـ مصدوم ـ مظلوم ـ معدوم ـ معصوم ـ معلوم ـ مفهوم ـ منظوم‌ ـ مکتوم - محکوم ـ مخدوم - مختوم #نون آهن- سوسن- دامن- ماندن- گفتن- گلشن- مردن- بودن- میهن- روشن- کندن- معدن- گشتن- دیدن- چیدن- بردن خرمن- گردن- روزن- روغن- دشمن- متقن- ایمن- شکفتن- شنفتن- سپردن- شکستن- نشستن- من- تن- زن- چمن- سخن- وطن- کهن- شکن- کفن- بدن- مزن- انجمن- یاسمن- پیراهن- بوسیدن- پوسیدن- پرسیدن- اهریمن- فزون- نگون- شگون- درون- برون- فسون- عیون- جنون- مصون- ستون- کنون- رهنمون- اندرون- خون- مجنون- محزون- بیرون- قارون- قانون- مضمون- افسون- کان ون- هامون- مرهون- مصنون- ممنون- میمون- افزون- مدیون- مفتون- مقرون- خاتون- مکنون- اکنون- موزون برین- نگین- چنین- همین- مبین- زمین- نشین- یقین- گزین- ثمین- جبین- حزین- پسین- یمین- لعین- کمین- متین- امین-– مومنین- آفرین- بهترین- انگبین- نمکین- آخرین- مرسلین- آتشین- دفین- دین- زین- چین- کین- مین- بین- تین - راستین- آستین- غمگین- چرکین- تسکین- تلقین- آئین- مسکین- سنگین- مشکین- ننگین- رنگین- تمکین- آذین- آمین- آگین- شیرین- دیرین-بالین- زرّین- تحسین- پروین- شاهین- تضمین- چندین توان- جوان- روان- زمان- جهان- اذان- دوان- امان- کمان- نشان- کشان- خزان- نهان- عیان- چنان- بمان- همان- عنان- زنان- زبان- مکان- کیان- گمان- زیان- کران- گران- فشان- میان- دهان- بیان- کنان- بخوان- بدان- مران- خران- جان - دیگران- کهکشان- بیکران- خیزران- امتحان- آسمان- مهربان- سایبان- آشیان- قهرمان- عنفوان- جاودان- دلستان- رایگان- کاروان- ارمغان- برسان- بکشان- بچشان- بستان- نگران- ستارگان   شیطان- طوفان- سامان- گلدان- آبان- باران- درمان- حیران- کرمان- تابان- چوپان- حیوان- آسان- بی جان- دامان- ویران- ایمان- سلطان- ایران- خندان- قرآن- فرقان- پیمان- ریحان- دوران- بنیان- بستان- سبحان- عریان- گریان- پنهان- انسان- عصیان- نسیان- پایان- برهان- افشان- جولان- رحمان- احسان- کوهان- مژگان- چشمان- عنوان- مستان- قربان- دیوان- میزان- پیشان- فرمان- زندان- رندان- رخشان- ارزان- نتوان- گردان- مهمان- کنعان- رمان – جبران- میدان - مرجان- پیکان- ارکان- جنبان- یزدان-دکان- عرفان- بهتان- فتان- پوشان- امکان-اسکان- ترسان- پشیمان- پریشان- مسلمان- فروزان- بیابان- گریبان- سلیمان- شبستان- نیستان- گلستان- نگهبان- مگردان- نمکدان- سخندان- سخنران- گریزان- بمیران- جهان بان- دبستان- دلیران- بهاران- فراوان- جوانان- بطن- رهن- صحن- شأن – قرن- جشن- امن- لحن- وزن #هـ تباه- گناه- پناه- کلاه- رفاه- پگاه- گیاه- سپاه- مباه- سیاه- گواه- نگاه- بخواه- چاه- راه- جاه- ماه- شاه- گاه- کاه- آه- گمراه-کوتاه- الله – دلخواه- اکراه – اشتباه دیوانه- افسانه- پروانه- بیعانه- مهرانه- پیمانه- کاشانه- دردانه- رندانه- شاهانه- ویرانه- تازانه- فرزانه- بیگانه- مستانه- میخانه- گلخانه- خانه- دانه- لانه- شانه- گانه- جوانه- فسانه- روانه- ترانه- بهانه- نشانه- یگانه- شبانه- زمانه- میانه- کرانه-کمانه - پیمانه- شرمانه- مردانه – تازیانه- زیرکانه- محرمانه کوه- روح- ستوه- شکوه- گروه- اندوه- انبوه خنده- زنده- بنده- آکنده- پرونده- سازنده- زیبنده- جوینده- پوینده- یابنده- تابنده- بخشنده- گوینده- کوبنده- سوزنده- افکنده- شرمنده- رزمنده- آینده- پاینده- رخشنده- رونده #واو بانو- ابرو- دارو- پهلو- گیسو- آهو- هندو- بازو- نیکو- جادو- پهلو- آبرو- او- رو- بو- خو- مو- جو- گو- کو- قو- سو- هلو-کدو- عمو- عدو- وضو- سبو- فرو- نکو- ترازوـ هیاهوـ پرستو معجزه- مائده- نامده- برهمه- عاطفه- واصله- نافله- قافله- میکده #یـ کوی- جوی- سوی- خوی- بوی- روی- سبوی آموزش عروض، قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

سلام عزیزان علاقه‌مند به سلسله مباحث درس #عروض طاعات و عبادات‌تون مقبول درگاه الهی بنا به درخواست یکی از اعضای محترم، ابیات ذیل را تقطیع نموده و تقدیم می‌دارم. حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح ورنه طوفان حوادث ببرد بنیادت #وزن: فعلاتن* فعلاتن فعلاتن فعلن #بحر : (رمل مخبون محذوف) حا/ف/ظز/ دس/ت/ م/دِ/ دَو/ل/ت/ این/ کش/تِ/یِ/ نوح/ (ـ ن- -/ن ن - -/ن ن - -/ن ن -) ور/نَ/ طو/فا/ن/ ح/وا/دث/ب/ب/رد بن/یا/دت ✅ #اختیارات_وزنی * اگر شعری با فعلاتن شروع شود مانند: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن و یا: فعلاتن مفاعلن فعلن می‌توان تنها در رکن اول بجای #فعلاتن از #فاعلاتن استفاده کرد یعنی در رکن اول، بجای هجای کوتاهِ اول، از هجای بلند استفاده کرد اما عکس این قضیه درست نیست.   این اختیار وزنی بسیار رایج است، حتی ممكن است در تمام مصراع‌های اول شعر نیز صورت بگیرد ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) یا : آصف عهد زمان جان جهان تورانشاه که درین مزرعه جز دانه‌ی خیرات نکشت ناف هفته بد و از ماه صفر کاف و الف که به گلشن شد و این گلخن پر دود بهشت مشاهده می‌شود گاه در رکن اول بجای #فعلاتن از #فاعلاتن استفاده شده است. آموزش عروض و قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

بدو گفت ار ایدون که رستم تویی بکشتی مرا خیره بر بد خویی (شاهنامه) #وزن : فعولن فعولن فعولن فعل #بحر : (متقارب مثمن محذوف) #تقطیع : ب/دو/گف/تَ/ ری/دون/ کِ/رُس/تم/ تُ/یی (ن - -/ ن - -/ ن - -/ ن -) ب/کُش/تی/ مَ/را/ خی/رِ / بر/ بَد/ خُ/یی آموزش عروض و قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

#تعریف_زحافات_عروضی #زحاف، تغییری است که به رکن وارد می‌شود تا از آن رکن، یک رکن دیگر منشعب شود. (10 اصطلاح مهم زحافات به شرح ذیل) 1- مقبوض 2- اخرب 3- مطوی 4ـ مکشوف 5- مخبون 6- مکفوف 7-محذوف 8- مشکول 9- منحور 10ـ مجبوب 1- #مقبوض: تبدیل رکن مفاعیلن به مفاعلن(یعنی تبدیل هجای بلند سوم(هجای ماقبل آخر) به هجای کوتاه 2- #اخرب: الف- تبدیل رکن مفاعیلن به مفعولُ(=فاعیلُ) (یعنی حذف یک هجای کوتاه از اول رکن مفاعیلن و تبدیل هجای بلند آخر رکن مفاعیلن به هجای کوتاه) ب- تبدیل رکن مستفعلن به فعولن( یعنی حذف هجای بلند اول رکن مستفعلن و جابه جا کردن هجای بلند دوم با هجای کوتاه سوم در رکن مستفعلن) 3- #مطوی : تبدیل مستفعلن به مفتعلن(=مستعلن) (یعنی تبدیل هجای بلند دوم رکن مستفعلن به هجای کوتاه) 4- #مکشوف : الف- تبدیل مفتعلن به فاعلن(=مفعلن)(یعنی حذف هجای دوم از رکن مفتعلن) ب- تبدیل مفعولاتُ به فاعلن(یعنی تبدیل هجای دوم رکن مفعولاتُ که بلند است به هجای کوتاه و حذف هجای آخر رکن که کوتاه است.) 5- #مخبون : الف- تبدیل رکن فاعلاتن به فعلاتن(یعنی هجای بلند اول رکن فاعلاتن به هجای کوتاه تبدیل می شود.) ب- تبدیل مستفعلن به مفاعلن(=متفعلن) (یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن مستفعلن به هجای کوتاه) ج- تبدیل فاعلن به فَعَلُن( یعنی یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن فاعلن به هجای کوتاه) 6- #مکفوف : الف- تبدیل رکن مفاعیلن به مفاعیلُ ( یعنی تبدیل هجای بلند آخر رکن مفاعیلن به هجای کوتاه) ب- تبدیل رکن فاعلاتن به فاعلاتُ (یعنی تبدیل هجای بلند آخر رکن فاعلاتن به هجای کوتاه) 7- #محذوف : الف- تبدیل رکن فاعلاتن به فاعلن(=فاعلا) ( یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن) ب- تبدیل رکن فعولن به فَعَل(=فعو) (یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن) ج- تبدیل رکن فعلاتن به فَعَلُن(=فعلا) (یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن) د- تبدیل رکن مفاعیلن به فعولن(=مفاعی)(یعنی حذف یک هجای بلند از آخر رکن پایانی وزن) 8- #مشکول : تبدیل رکن فاعلاتن به فعلاتُ(یعنی تبدیل هجای بلند اول رکن به هجای کوتاه و تبدیل هجای بلند آخر رکن به هجای کوتاه) #نکته : از جمع مخبون و مکفوف در یک رکن، مشکول به وجود می آید. یعنی فاعلاتن اگر مخبون شود می شود: فعلاتن. و اگر فعلاتن (که مخبون است) تبدیل به فعلاتُ (که مکفوفِ رکن فعلاتن است) شود مشکول می‌شود. 9- #منحور : تبدیل رکن فاعلاتُ به فع (یعنی حذف تمام هجاهای یک رکن به غیر از هجای اول) 10- #مجبوب : تبدیل رکن مفاعیلن به فَعَل(=مفا) (یعنی حذف دو هجای بلند آخر رکن مفاعیلن) #آموزش_مبانی_شانزده آموزش عروض، قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

#منظومه‌ی_اجمالی_عروض ای‌که خواهی در سخن گویا شوی شاعری شوریده و شیدا شوی باید آموزی : (فنون وزن) را که بوَد بسیار در آن نکته ها (وزن) اگر چه ابتدای شاعری‌ست گوش کن اکنون که گویم (وزن) چیست؟ شش (مُصوّت) هست (کوتاه و بلند) گر بدانی چیست، گردی سربلند ( اَ ) ـ ( اِ ) ـ ( اُ ) با هم همه کوتاه هست ( آ ) و (ایـ) و (او) ، بلند و دلکش است سه (هجا) داریم (کوتاه) و (بلند) وآن دگر باشد (کشیده) چون کمند چون (کشیده) ، قابل (تقطیع) نیست! بگذر از آن تا (هجا) دانی که چیست؟ هر صدایی که رسد بر گوش ما هست در (تقطیع) ، عنوان هجا چون (هجاها) را (نمادی) نیز هست این (ــ) بلند و این یکی (U) کوتاه است (من) بلند و (ما) بلند و (او) بلند (بِه) وُ (کِه) کوتاه ، در یادت ببند تا بدانی (وزن) این اشعار چیست؟ (رکن) آن ، در زیر شعر مولوی‌ست «هرکسی از ظنّ خود شد یار من» فاعلاتن ، فاعلاتن ، فاعلن هست وزن (مثنوی) این (رکن) ‌ها که بوَد (معیار سنجش) ، نزد ما نام (اوزان عروضی) ، (بحر) هست که از آن‌ها هرچه‌ات گویم کم است نام (بحر) مثنوی ، باشد (رَمَل) که بوَد شیرین‌تر از قند و عسل هست ارکانش (مُسدّس) در (شمار) (رکن آخر) هست ، (محذوف و قصار) هست (ده بحر) دگر بشنو چه هست؟ که به راحت ، می‌توان آری به دست (مُجتَث) است و (مُنسَرح) وآنگه (خفیف) هم (بسیط) و هم (سریع) است ای ظریف هم (تقارب) ، هم (مضارع) ، هم (هَزَج) هم (رَجَز) هم (مُقتضب) شد رج به رج (رکن اوزان) نیز باشد در (شمار) مختلف؛ آن را به گوش جان سپار هم (مُسَدّس) هم (مُثَمّن) نیز هست که (زحافاتش) ، ملال انگیز هست 🔲 بعد از این‌‌ها ، (اختیار شاعری) ‌است گر چه گاهی (اضطرار شاعری‌) است (آخر مصرع) ، چه (کوتاه) و (بلند) یا (کشیده) ، آن (هجا) گردد (بلند) (قافیه) ، تکرار اگر شد ناگزیر بگذر از تقصیر عذرم ای خبیر خوانش اشعار را باید درست اینک آموزید، از بیت نخست گاه باید خواند با (تخفیف) نیز آنچه می‌باشد (مشدّد) ای عزیز گاه هم (طبق ضرورت) ، در بیان خو‌انده میگردد (مشدّد) ، واژگان گاه حرف ساکن (ت) مثلِ (چیست) می‌شود (ساقط) که گویی هیچ نیست همچنین (دو) (ساکن) از بعدِ (بلند) گاه (یک) (ساقط) شود بی‌چون و چند می‌توان بینی درین مصرع عیان (کارد) را که گشته ساقط (دال) آن یا ‌شود (ادغام) ، بعضی واژگان در تلفظ می‌شود (در آن) ، (دران) یا که (خواهر) ، وقت (تقطیع) کلام طِبق خوانش هست (خاهر) والسلام اولین رکن (فعلاتن) ، توان ، (فاعلاتن) گردد ای آرام جان! طِبق (ضرباهنگ) خاص شعر ها می‌شود (تقطیع) هر گونه (هجا) حرف (نون ساکنه) ، بعد از (بلند) خارج از (تقطیع) هست ای هوشمند مثل (جان) و (این) و (آن) و هرچه هست جمله از (تقطیع) شعری ، (ساقط) است هست (تسکین)، قاعده که می‌توان (دو هجا) که هست (کوته) همزمان (دو هجا) را (یک هجا) اِعمال کرد تا که (دو کوتاه) ، گردد (یک بلند) (قلب) ، یعنی: (جا به جایی هجا) که بوَد مخصوص بعضی (رکن‌ها) که شود: (مُفتعلن) ، (مفاعلن) یا شود: (مفاعلن) ، (مفتعَلن) بعد از آن ، (اِشباع) باشد در زبان که به شدّت می‌شود (کوته) ، بیان مثل حرف (به) ، که بی‌شک در هجا هست (کوته) ، دان (بلند)ش مثل (با) وآن دگر (ابدال) ، نوعی دیگر است در خصوص ِ (سه هجای) آخر است که (فَعَلُن) ، می‌شود (فع لُن) ، عزیز بیش ازین با خود مکن جنگ و ستیز زآنکه هرچه بوده لازم ، گفته‌ام گوهر (بحر عروضی) ، سفته‌ام تا همین‌جا را اگر خوانی به جِدّ می‌شوی در شعرگویی ، مستعد وزن را (ساقی) به نظم ساده گفت غنچه‌ی (وزن عروضی) را ، شکفت گر که هستی طالب شعر وزین باش ازین خرمن به همت، خوشه‌‌چین سید محمدرضا شمس (ساقی) ✅ کانال آموزش عروض، قافیه و... https://eitaa.com/arozghafie

✅ کانال آموزش مبانی شعر ‌ در #ایتـــا 🎶( عروض ، قافیه و...) 🎶 سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

✅ کانال آموزش مبانی شعر ‌ در #ایتـــا 🎶( عروض ، قافیه و...) 🎶 سید محمدرضا شمس (ساقی) @arozghafie

سلام علیکم ✅ قابل توجه عزیزانی که در مرحله‌ی تقطیع هجایی هستند. ابیاتی را بارگذاری می‌کنم تا در منزل تمرین بفرمایید و در هفته‌ی بعد پاسخ صحیح را در کانال بارگذاری می‌کنم تا خودتان تطبیق کنید. مطمئنم که با توجه به آموزش‌های قبلی چنانچه مطالب را مطالعه کرده و تمرین‌ها را جدی گرفته باشید حتماً پاسخ‌های تان صحیح خواهد بود. موفق باشید. https://eitaa.com/arozghafie

#تمرین 3 : ✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید. آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا بیدار شو ای دیده! که ایمن نتوان بود زین سیل دمادم، که در این منزل خواب است ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا خیال روی تو در هر طریق همره ماست نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا غلام نرگس مست تو تاجدارانند خراب باده‌ی لعل تو هوشیارانند ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود ور نه هیچ از دل بی رحم تو تقصیر نبود ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم بدان امید که آن شهسوار بازآید ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن از فیض جام و قصه‌ی جمشید کامگار سید محمدرضا شمس (ساقی) دوشنبه 1401/08/02 https://eitaa.com/arozghafie

✅ پاسخ تقطیع ابیات فوق👇 آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن) _ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ _ _ آن/سِ/یَهْ/ چُر ¶ فاعلاتن دِ/ کِ/ شی/ری ¶ فعلاتن نِ/یِ/ عا/لم¶ فعلاتن با/ اوست 3 ¶ فع لن چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست چَش/مِ/ مِی/گون ¶ فاعلاتن لَ/بُ/ خَن/دان ¶ فعلاتن دِ/لُ/ خُر/رَم ¶ فعلاتن با/ اوست 3 ¶ فع لن آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن) آن/سِ/یَهْ/ چُر ¶ دِ/ کِ/ شی/ری ¶ نِ/یِ/ عا/لم¶ با/ اوست چَش/مِ/ مِی/گون¶ لَ/بُ/ خَن/دان ¶ دِ/لُ/ خُر/رَم ¶ با/ اوست ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) _ _ ن/ ن _ _ ن/ ن _ _ ن/ ن _ _ بیدار شو ای دیده! که ایمن نتوان بود بی/دا/ر/ شُ/ ای/ دی/دِ/ کِ/ ای/من/ نَ/ تَ/وان1/ بود 3 زین سیل دمادم، که در این منزل خواب است زین/ سِی/لِ/ دَ/ما/دَم/ کِ/ دَ/رین/ مَن/زِ/ لِ/ خا/بست 3 ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعِلن) _ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان نر/گِ/سش/عر/ بَ/دِ/جو/یُ/ 2 لَ/بَ/شَف/سو/ س/ کُ/نان نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست نی/م/ شب/ دو/ ش/ بِ/ با/لی/ نِ/ مَ/نا/ مد/ بِ/ن/شست 3 ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مفاعلن فعَلاتن مفاعلن فعَلن) ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ ن ن _ خیال روی تو در هر طریق همره ماست خِ/یا/ل/ رو/ ی/ تُ/ در/ هر/ ط/ری/ق/ هم/ ر/هِ/ ماست 3 نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست ن/سی/م/ مو/ ی/ تُ/ پی/ون/ د/ جا/ن/ آ/ گ/ه/ ماست 3 ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) _ ن _ _/ _ ن _ _/ _ ن _ _/ _ ن _ زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست زا/ه/دِ2/ ظا/ هر/ پ/رس/تز/ حا/ل/ ما/ آ/ گا/ه/ نیست 3 در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست در/ حَ/ قِ2/ ما/ هر/ چ/ گو/ید/ جا/ ی/ هی/چک/ را/ه/ نیست 3 ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) _ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت صب/ح/دم/ مر/ غ/ چ/من/ با/ گ/ل/ نو/خا/ س/ت/ گفت 3 ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت نا/ز/ کم/ کن/ ک/ د/رین/ با/ غ/ ب/سی/ چن/ ت/ ش/کفت 3 ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) _ _ ن _/ _ _ ن _/ _ _ ن _/ _ _ ن _ آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند آن/ کی/س‌ت4/ کز/ رو/یِ2/ کَ/رَم/ با/ ما/ وَ/فا/ دا/ری/ کُ/ند بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند بر/ جا/ی/ بد/ کا/ری/ چ/ من/ یک/ دم/ ن/کو/ کا/ری/ ک/ند ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن) ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ _ _ غلام نرگس مست تو تاجدارانند غ/لا/م/ نر/ گ/س/ مس/تِ2/ تُ/ تا/ج/دا/ را/نند خراب باده‌ی لعل تو هوشیارانند خ/را/ب/ با/ د/ی/ لع/لَ 2/ ت/ هو/ش/یا/ را/نند ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعَلن) _ ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ _/ ن ن _ قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود قت/لِ/ این1/ خَس/ تِ/ بِ/ شَم/شی/ رِ/ تَ/ تَق/دی/ ر/ نَ/بود ور نه هیچ از دل بی رحم تو تقصیر نبود وَر/ نَ/ هی/چَز/ دِ/لِ/ بی/ رَح/ مِ/ تُ/ تق/صی/ ر/ نَ/بود ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعَلن) ن _ ن _/ ن ن _ _/ ن _ ن _/ ن ن _ به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم بِ/ پی/شِ/ خِی/ لِ/ خِ/یا/لش/ کِ/شی/دَ/مَب/ لَ/قِ/ چشم بدان امید که آن شهسوار بازآید ب/دان1/ اُ /می/ د/ ک/ آن/ شه/ س/وا/ر/ با/ زا/ید ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) _ _ ن/ _ ن _ ن/ ن _ _ ن/ _ ن _ دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن دل/ در/ جَ/ هان1/ مَ/بَن/دُ/ بِ/ مَس/تی/ سُ/ آ /ل /کن از فیض جام و قصه‌ی جمشید کامگار از/ فی/ضِ/ جا/مِ/ قص/صِ/ یِ/ جم/شی/دِ/ کا/م/گار ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا توضیحات : 1_ قاعده‌ی #نون_ساکن 2_ قاعده‌ی #اشباع (بلند تلفظ کردن هجای کوتاه) 3 _ قاعده‌ی #هجای_آخر_مصراع (#بلند) 4 _ #قاعده_حرف_ت یک شنبه 1401/08/08 سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie

#درست_نویسی_1 (ترکیب پسوندهای #گذار و #گزار با کلمات مختلف) ترکیب پسوندهای #گذار و #گزار با کلمات مختلف دردسرزاست. گاهی خدمتگزار را خدمتگذار می‌نویسیم. حتی ادیبان و نویسندگان هم گاهی دچار این اشتباه می‌شوند. چه قاعده‌ای را برای درست نوشتن ترکیب کلمات مختلف با پسوند #گزار و #گذار به کار ببریم تا دچار اشتباه نویسی نشویم؟ اگر منظورمان قرار دادن یک شی فیزیکی یا مجازی و یا وضع کردن و یا تأسیس کردن بود باید آن را با "ذال نوشت، مثل : #قانونگذار: کسی که قانون وضع می کند. #بنیانگذار: کسی که تأسیس می‌کند؛ مؤسس #بدعتگذار: کسی که بدعتی را وضع و ایجاد می‌کند #تأثیرگذار: کسی بر دیگری اثر گذارد و وی از آن شخص ثاثیر پذیرد. #بارگذاری: آپلود کردن بنابراین بدعتگزار، قانونگزار، بنیانگزار و بارگزاری #نادرست است. معنی گذار در معانی زیر درست است: قرار دادن تأسیس و ایجاد کردن وضع کردن به نظر می رسد بهتر باشد معنی‌های مختلف گزاردن را حفظ نکنید و صرفاً به این نکته توجه کنید که اگر کلمه‌ی مورد نظر هیچ کدام از معانی بالا یعنی قرار دادن، وضع کردن، تأسیس کردن و ایجاد کردن را نداشت آن را با «ز» بنویسید نه «ذ». اما با وجود این معانی «گزاردن» را هم برای شما عزیزان می‌نویسیم. #گزاردن معمولاً در یکی از معانی زیر با کلمات مختلف ترکیب می‌شود : به جا آوردن و ادا کردن خرج کردن اجرا کردن و انجام دادن شرح دادن، تعبیر و ترجمه کردن و اما کلماتی که با این معانی مورد استفاده قرار می‌گیرند : نمازگزار، خدمتگزار، خوابگزار، حج‌گزار، خبرگزاری، کارگزار و سپاسگزار درست است. نمازگذار، خدمتگذار، خوابگذار، حج‌گذار، خبرگذاری، کارگذار و سپاسگذار #نادرست است. حالا #خراجگزار درست است یا #خراجگذار ؟ اگر منظور کسی است خراج را ادا می‌کند یا به قولی مالیات می‌دهد باید نوشت #خراجگزار. اما کسی که خراج یا مالیات را وضع می‌کند می‌شود #خراجگذار. آموزش عروض وقافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie