آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه‌ی دیل=زبان (۲) 🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸 دیل اُتو یِئمَگ تند‌تند و روان صحبت کردن مثال: قیز دِئیَرئَی دیل اُتو یِئییب. ماشاللا بیلدیر‌بیلدیر اُتؤرؤ. دیل اوجو نوک زبانی نه از صمیم قلب مثال: قیز دیل اوجو، اِئلچی‌لَرَه بلی دِئدی. دیل اوجوندا اولماق در حافظه‌ی کوتاه مدّت بودن مثال: بو کیشی‌نین آدو دیلیم اوجوندا‌دو، بیر آز صبر اِئلَه‌سَم یادوما دؤشَر. دیل اوجوندا دانوشماق بسیار مختصر گفتن؛ اشاره‌ای داشتن مثال: بُش بُش دیل اوجوندا دانوشما. اوجادان دانوش! دیل اوزادماخ زبان دراز کردن مثال: اوغلان پیس اُرگَه‌نیب اُنا بونا دیل اُزادورو. دیل اوزون اولماق حرف حساب داشتن؛ ذی‌حق بودن؛ پرحرف بودن مثال: 1- ایشئی‌یی باشا وِئرمیشئَی اُدو که دیلئی اوزوندو. 2- وِئرَه‌جَگ‌لی آپاروب وِئرَه‌جَگینی وِئرمی‌ییب، اُدو که آلاجاخلونون دیلی اؤزوندو. 3- بو خانوم بیر دیلی اوزون خانومدو که هِئچ کیم اُنو محکوم اِئلییَه بیلمَز. دیل اولماق لب به سخن گشودن (حق سخن گفتن داشتن)؛ لب به اعتراض گشودن مثال: 1- دیلئی که وار دانوشگینَن دا. 2- ایشینی گُرمَه‌ییب که هِئچ، دیلی‌دَه وار که دانوشا! دیل ایچَه‌ری چِئکمَگ زبان را داخل دهان کشیدن؛‌ ساکت شدن مثال: 1- اوشاق! دیلئی‌یی ساللاما! چِئک ایچَه‌ری! 2- کیشی گُردو که هامو ایشیندَن باش چوخادوب، دیلینی چِئکدی ایچَه‌ری داهو دانوشمادو. دالو وار.... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه‌ی دیل=زبان (۳) 🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸 دیل باغلاماق وادار به سکوت کردن مثال: شاهادا پول وِئریب دیلینی باغلایوبلا. دیل باغلانماق حرف نزدن؛ بند آمدن زبان؛‌ شوکه شدن مثال: 1- نِئیَه دیلئی باغلانوب! دانوشگینَن دا! 2- اوشاق قُرخوب دیلی باغلانوب. دیل بوغازا قاچماق قادر به حرف زدن نبودن؛ سکوت کردن مثال: تقصیرکار اوغلانون دیلی قاچدو بوغازونا هِئچ زاد دِئیَه بیلمَه‌دی. دیل بُیون دالوندان چِئکمَگ تهدید به تنبیه سخت کردن مثال: اَیَه سُگوش وِئرَی، دیلی‌ئییی بوینوی دالوندان چِئکَللَه چُلَه. دیل بیلمییَن آدم زبان نفهم مثال: عجب دیل بیلمییَن آدام‌دو بو کیشی! دیل‌-بَه‌-دیل گِئدمَگ با بزرگ‌تر از خود مجادله کردن مثال: قیز گُر نَه دَدَه‌سی‌اینَن دیل-بَه-دیل گِئدیری! دیل تُکمَگ تند تند حرف زدن مثال: بالاجا قیز آی دیل تُکوردو! دیلجَه دانوشماق از قول کسی حرفی زدن مثال: مَیَه منیم اُزؤمؤن دیلیم یوخ که سَن منیم دیلیمجَه دانوشورای؟ دالو وار..... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه‌ی دیل= زبان(۴) 🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸 دیل چاشماق به پِت پِت افتادن؛ بی اختیار حرف محرمانه‌ای را به زبان آوردن مثال: 1- اوغلانون دیلی چاشدو سُزونو دِئیَه بیلمَه‌دی. 2-اوغلانون دیلی چاشدو، دَدَه‌سی‌ئینَن نَنَه‌سینین دُواسونو لووا وِئردی. دیلچَگ زبانچه؛ زبانک مثال: 1- دیلچَگ، آغوزونان بوغاز آراسوندادو. 2- اوشاقون دیلچَگی دؤشؤب. دیل‌داش هم‌زبان مثال: سیزدَه کی بیزیمنَن دیل‌داشوموشویوز! نِئیَه قاباخدان دِئمیردیییز؟ دیل داماق اُلماق سر حال بودن مثال: رفیقیمیزین دیل داماقو یوخدو. بیلمیرَم نَمَه‌دن ناراحاتدو! دیل دُداق لب‌و‌لوچَه مثال: وِئرَه‌جَگ‌لی دیل دُداقونو قورودورو که هِئچ پولو یوخ وِئرَه‌جَگینی وِئرَه. دیل دُداق گَمیرمَگ از خشم لب خود را گزیدن مثال: اُ خانوم نِئیَه دوروب اُردا دیل دُداقونو گَمیریری؟ دیلدَن تُرا دؤشمَگ به سبب تعهد شفاهی ملزم به کاری شدن مثال: قِول ویردئی، دیلدَن تُرا دؤشدؤی. گرگ دِئدیگئی‌یی باشا وِئرئَی. دیلدَن دؤشمَگ خسته شدن؛ توان از دست دادن مثال: اُقد ایشلَه‌دیگ که دیلدن دؤشدؤگ. دیلدَن دیله سالماق شایعه کردن مثال: خالخون سُزونو دیلدَن دیلَه سالماق پیس ایشدی. دالو وار... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه‌ی دیل=زبان(۵) 🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸 دیلدَن سالماق (خ) خسته کردن مثال: جوان آتو قِودو دیلدَن سالدو. دیلدَن میرریخ چیخمَگ از زبان، زخم در بیاید (نفرین) مثال: سُگؤش وِئرَه‌نین دیلیندَن میرریخ چیخسین! دیل دوتار دوتماز نصف و نیمه سخن گفتن مثال: اوغلان قاچدو دیلی دوتار دوتماز دَدَه‌سینه دِئدی که نَنَه‌سی ییخیلیب هوشدان گِئدیب. دیل دوداق یاندورماق مظلوم‌نمایی کردن مثال: اوغلان دَدَه‌سی یانوندا دیل دوداق یاندورماقونان بیر‌عالام پول آلدو بیلَه‌سیندَن. دیل دولانماق قادر به گفتن چیزی شدن مثال: اوشاقون دیلی دولانموردو تؤرکؤ دانوشا. دیلسیز آغوزسوز اولماق کم‌رو بودن؛ توانایی بیان حرف دل را نداشتن مثال: جوان گَرَگ دیلسیز آغوزسوز اُلمویا. دیل قوروماق (خ) قدرت حرف زدن را نداشتن مثال: مَیَه دیلئی قورویوب که دانوشمورای؟ دیل قوفول‌بند اُلماق بند آمدن زبان مثال: نُخوش خانومون دیلی قوفول‌بند اُلوب. دالو وار.... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه دیل= زبان(۶) دیل قیسسا اولماق خطاکار بودن؛ حرف حساب نداشتن مثال: کیشی‌ تقصیر کارودو بونا گُرَه دیلی قیسسایودو. هِئچ زاد دِئیَه بیلمیر‌دی. دیل کسمَگ حرف نزدن؛ دست از اعتراض برداشتن مثال: اَیری، شاهادلارو گُرَندَه دیلی‌نی کَسدی هِئچ زاد دِئمَه‌دی. دیلَگ آرزو مثال: تارودان دیلَگیم بودو که قسمت اِئلییَه گِئدَم مککیه. دیلَگ دیلَه‌مگ آرزو کردن مثال: تارودان نَمه دیلگی دیلَه‌میش‌ئَی؟ دیللَشمَگ مذاکره کردن مثال: نَنَه‌ئینَن قیز دیللَشدیله گُرَه‌لَه قیز هانسو کلاس‌دا گِئدَه آدونو یازا. دیللَنمَگ به زبان آمدن؛ اعتراض کردن مثال: قُنشولار هاموسو اوغلانون سَس‌سَلَم اِئلَه‌مَه‌گینه دیللَندیلَه. دیللی سر و زبان‌دار مثال: عجب دیللی قیزدی بو! دیللی دِئیَه‌نی اِئلَه‌مَگ به همه‌ی توصیه‌های درمانی عمل کردن مثال: دیللی دِئیَه‌نی اِئلَه‌میشم آما نُخوشچولوقدان بار اولمورام. دالو وار... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه دیل= زبان (7) دیللی زَنگ زنگوله زبانه‌دار مثال: دَوَه‌نین بُینونا بیر بُیوگ دیللی زنگ آسموشدولا. دیلماج مترجم؛ از طرف کسی صحبت کردن مثال: 1- بیر دیلماج تاپون گُرَگ بو آیرو اولکَه‌دَن گَلَن کیشی نَمَه‌ دِئییری. 2- قوی رفیقئی اُزؤ دانوشسون. سَن که اُنون دیلماجو دَئگیل‌ئَی. دیلَنچی گدا مثال: بیر دیلَنچی دوروب قاپودا کُمَک ایستیری. دیلَنمک گدایی کردن مثال: قوجا کیشی ایشدَن دؤشمؤشدؤ اُتوروب دیلَه‌نیردی. دیله تیکان باتماق (خ) خار به زبان فرو رفتن (نفرین به کسی که با گفتن چیزی باعث آزردگی دیگری شده)؛ اعتراض به حرف نزدن مثال: 1- اُ دیلییَه تیکان باتسون آرواد که بو تُهمتی آیروسونا وورورای! 2- مَیَه دیلئی‌یَه تیکان باتوب که دانوشمورای. دیلَه دؤشمَگ سرشناس شدن مثال: بو جوان یاخچولوق اِئلَه‌مَه‌گ‌اینَن دیللَرَه دؤشوب. دیله گَلمَگ به حرف آمدن؛‌ اعتراض کردن مثال: 1- نِئیَه سَس‌سیز سَلَمسیز دوروب باخورای؟ دیلَه گَل گُروم کیم سَنَه پیس سُز دِئییب؟ 2- اوشاق اَز بَس گِئجَه‌نی آغلادو که هامو قُنشولار دیلَه گَلدیلَه. دالو وار.... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه دیل= زبان (۸) دیلَه‌مَگ آرزو کردن مثال: گلگینَن هر بیریمیز بیر دیلَگ دیلییَگ، گُرَگ تارو هانسوموزدان قبول اِئلیری! دیلی اوزون پرحرف؛ حق به جانب مثال: ۱-همی پیس ایش گُرمؤشئَی هَمی‌دَه دیلئی اوزوندو؟ ۲- اوغلان مشقینی تایار یازوب اُدو که مؤعللیم یانوندا دیلی اوزوندو. دیلی قیسسا محکوم؛ کسی که حرفی برای گفتن ندارد مثال: اوغلان تقصیر کاردو، اُدو که دیلی قیسسادو. دیلیگ؛ جیلیگ پارگی؛ جِر خوردگی مثال: اوشاق! آپار وِئر خیّاط کُینَگ‌ئییین دیلیگینی تیکسین! دیلیم دیلیم پاره پاره مثال: غریب کیشی بیر دیلیم دیلیم پَلتِو گِئیمشیدی اِئگنینَه. بو گروه قوتاردو #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنان دیلی گنجی لغات و اصطلاحات با کلمه ساغ = سالم؛ سلامت 🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴 ساغ سالم و سلامت؛ سمت راست؛ راست مثال: 1- ساغ و سلامت اُلون. 2- بیزیم اِئویمیز کوچَه‌نین ساغ یانوندا‌دو. ساغالماق بهبود یافتن از بیماری مثال: نُخوشلوقدان ساغالموشویوز؟ ساغامَللی درست و حسابی؛ سالم مثال: 1- کیشی‌نین بو اوغلو ساغامَللی دَئگیل. اَللی‌مین جور ایشدَن گیریب چیخیری. 2- بو دوکانچو ساغامَللی زاد ماد ساتار. قوللابو زاد دوکانونا گَتیرمَز. ساغامَللی اُتوروب دورماق رفتار سالم در جامعه داشتن مثال: قُنشو قُنومونان ساغامَللی اُتوروب دورماق آدامون اُزونه یاخچو تؤکَه‌نَر. ساغامَللی تَرپَنمَگ درست رفتار کردن مثال: ساغامَللی تَرپَنسَه‌ئیز تارودا بیلهَ‌ایزدَن خُشو گَلَر. ساغامَللی دانوشماق درست سخن گفتن مثال: ساغامَللی دانوش گُرؤم نَمه‌ دِئییرئَی! دیلئی دوتار دوتماز دانوشورای، هِئچ بیلمیرَم نَمه دِئییرئَی. ساغ تَرپَنمَگ درست رفتار کردن مثال: بو محلّه‌دَه ساق تَرپَنمَه‌سَی اَلییَه ایش وِئرَللَه. ساغ سالامات صحیح و سالم مثال: ان‌شاءالله ساغ سالامات گِئدیب چیخئَییز اِئویییزه. ساغلوق (خ) تندرسی مثال: هامو نعمت‌لَرین باشو ساغلوق‌دو. ساغلوق، سالاماتلوق خوبی و خوشی ( در احوالپرسی) مثال: شخص الف: نه خبر خدمتیئیزدَه؟ بارویوز؟ یاخچویویوز؟ شخص ب: ساغلوق، سالاماتلوق. پیس دَئگیلئیگ. ساغلوقونان به سلامتی مثال: ساغلوقونان نِچچَه باش اوشاقویوز وار؟ #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنان دیلی گنجی کلمات و اصطلاحاتی که با کلمه سورفا = سفره ساخته می شوند 🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴 سورفا سفره مثال: سورفانو آچون چُرَک یییَگ! سورفا آچماق پهن کردن سفره مثال: سورفانو آچون شام یییَگ! سورفا آچوق اولماق بخشنده بودن مثال: تَززَه قُوُملاروموز چوخ سورفاسو آچوخ آدامنولا. سورفا باشو (اؤستؤ) کنار سفره؛ هنگام غذا خوردن مثال: 1- گَلین اُتورون سورفا باشوندا! 2- سورفا باشوندا دانوشمازلا. سورفا باشوندا بُیؤمَگ تحت سرپرستی کسی بزرگ شدن مثال: ایندی‌یَه‌جَه نِچچَه نِچچَه نفرلَر بو کیشی‌نین سورفاسو باشوندا بُیؤیؤبلَه. سورفا تاباق قُلتوقا وورماق همه‌ چیز را با خود برداشتن و رفتن؛ دست از یاوه گویی کشیدن مثال: 1-کیشی سورفا تاباقونو ووردو قُلتوقونا کنددَن کؤچدو. 2- خانوم سُزونون جوابونو آلدو، دوردو سورفا تاباقونو ووردو قُلتوقونا گِئددی. سورفا تاباقو طبق مخصوص نگهداری نان مثال: ‌خانومون هَممَشه سورفا تاباقوسو دُلویودو لاواشونان. سورفا دؤزمَگ سفره آراستن مثال: سورفانو دؤزؤن قوناخلارو چاغورون سورفا باشونا. سورفاچو مسئول سفره مثال: سورفاچو کیم‌دی؟ سورفاسو آچوخ آدم مهمان‌نواز مثال: قُنشوموز سورفاسو آچوخ آدام‌دو. هر گؤن قوناقو وار. سورفا سیلَن سفره پاک کن مثال: سورفا سیلَه‌نی گَتیرین بو سورفانو سیلَگ! سورفالاماق پاره کردن مثال: قورد قُیونون قارنونو سورفالادو. سورفالو آرواد (کیشی) مهمان‌نواز مثال: بو آرواد کیشی سورفالو آدامنولا. سورفا ییغمَگ (یئغیشدیرمَگ) جمع کردن سفره مثال: هامو ناهار یِئدی. سورفانو ییغیشدیردیله. #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی کلمه‌لر و اصطلاحلار که قاچ = بدو یونان دؤزه‌لیب‌له (۱) 🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴 قاچ بدو مثال: اوشاقلار! قاچون گُرؤم هانسویوز زیرنگ قاچورویوز! قاچاراق در حال دويدن؛ با عجله مثال: 1- بو اوغلان قاچاراق‌دا قوردو دوتار. 2- سرباز جوان قاچاراق‌دا گَلدي اِئولَرينه باش ووردو گِئددي. قاچارقو فراری مثال: قُنشوموز چوخداندو قاچارقودو، خالخون بُرکونو گُتوروب چیخیب قاچوب. قاچار گَزَر کودک تازه راه افتاده مثال: قاچار گَزَر اوشاقو گَرَگ چوخ گُزلویَی. قاچاق فراری مثال: اَیری‌نی تانویوبلا، آما اُدا چوخداندو قاچاق‌دو. قاچاقا گِئدمَگ رفتن بدون دعوت عروس و داماد به خانه پدر عروس برای نخستین بار پس از عروسی‌شان مثال: کورَه‌کَن‌ئینَن گَلین گِئددیلَه قاچاقا. قاچاقان فراری؛ سرکش؛ تیز رو مثال: 1- قاچاقان سیقیرئینَن جوت سؤرمَگ اولماز. 2- قاچاقان آتوی مشتری‌سی چوخ اولار. قاچاقان قاپو دری‌که خود‌به‌خود بسته می‌شود مثال: قاپوموز قاچاقاندو. بیر زاد قوی آستونا باغلانماسون. قاچاقچو كسي‌كه جنس قاچاق مي‌كند مثال: بعضي كندلَر واردو كه كيشي خالخولارو هاموسو قاچاقچو‌دولا. دالو وار.... #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی ادامه‌ی قاچ 🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴 قاچان قاچان اِئلَه‌مَگ این طرف آن طرف دویدن مثال: اوشاق قاچان قاچان اِئلَه‌دی ییخیلدی اؤزؤ پارالاندو. قاچان یِئردَه در حین فرار مثال: اوغلان، قاچان یِئردَه، یولداشلارونودا چاغوروردو. قاچدوقجه به میزانی که فرار رخ می‌دهد مثال: اَیری‌لَر قاچدوقجه،‌ مأمورلاردا قاچدولا. قاچماق دویدن؛‌ متواری شدن مثال: 1- اوشاخلار باشلادولا قاچماقو. 2- اَیری، مأمورلار قُرخوسوندان قاچوب گیزلَه‌نیب. قاچوب گیزلَنمَگ (برکینمَگ) فرار کردن و خود را مخفی کردن مثال: بالاجا قیز قاچدو گیزلَندی. قاچورددورماق؛ قاچوردماق فراري دادن مثال: سرباز دوتان گَلميشدي اوغلانو دوتا آما اوغلانون نَنَه‌سي بيلَه‌سيني قاچورددو. قاچوم قاچومنا اُلماق عجله داشتن مثال: نِئیَه قاچوم‌قاچومنایویوز؟ بیر نِچچه گؤندَه قالون قوناقوموز اُلون. قاچ ها قاچ روزهای به هم ریختن اوضاع مثال: دؤشمن قوشونو یِوخونلاشاندا خالخ دؤشدؤ قاچ‌ها قاچا. قاچ‌ها‌قاچ‌دا هنگام فرار از مهلکه مثال: اوندا که داعش گَلدی، قاچ‌ها‌قاچ‌دا چوخ آرواد اوشاق بِئییندَن گِئددی. قاچ‌هاقِو تعقیب و گُریز مثال: دعوا اِئلییَن‌لَر دؤشدؤلَه قاچ‌ها‌قِوا. #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر

آنا دیلی گنجی کلمه‌لر و اصطلاح‌لار که کلمه‌ی «توش» دان دؤزَلیلله 🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴🪴 توش= سمت، دور و بر , ناخوش مثال: ۱- بو توشو دوتوب گِئدسَی، چاتارای دِئدیگئی یِئره. ۲- بیزده اِئله سیز اُتوران توش‌دا اُتوروروق. ۳- قوناخلوقدا خوش که گئچمه‌دی هئچ، چوخ‌دا توش گئچدی آل‌ل توشونو دوتوب گئدمگ= مستقیم رفتن مثال: بوردان آللوی توشونو دوتوب گئدسَی گئدیب چاتارای کندی‌ییزه. توش گلمگ = به طور اتفاقی با کسی یا چیزی مواجه شدن، گرفتار و مبتلا شدن. مثال: ۱- یاخچو اُلدو بیله‌یه توش گلدیم. ایستیردیم بیله‌یی گُرَم بیر سُز دییَم بیله‌یه. ۲- کرونا چوخادان گئدسین که غافول قادایا توش گلسین. توشلایوب گئدمگ= مکان و موقعیتی را در نظر گرفتن و رفتن یا نگاه کردن مثال: ۱- اُ داغو توشلایوب گئدسئَی چاتارای آختاردوقوی یئره. ۲- باخگینَن اُ قارالان یئره! اُردان توشلا باخ گَل ساغ اَله سارو. توش چئکمگ= به سمتی تمایل پیدا کردن مثال- دوز گئدین! ساق و سولا توش چئکمه‌یین #آنا_دیلی_گنجی #عظیم_سرودلیر