عزاداری در ایران در طول تاریخ (4)
بخش چهارم: تیموریان، تألیف روضة الشهدا، تسخیر دمشق به مثابه خونخواهی امام حسین
با آنکه سلاطین و امرای تیموری اغلب مذهب حنفی داشتند، اما با سایر مذاهب از جمله تشیع با مدارا رفتار میکردند. تیمور - در تفاوت آشکار با چنگیز – در اهتمام به امور دینی راسخ یا متظاهر به این امر بودند. او حتی خود را مسلمانتر از دیگران و از جملۀ مجددان دین میدانست. او همچنین گاهی تمایلاتی به تشیع ابراز میداشت. از جمله در تصرف دمشق شیعیان را مورد تفقد قرار داد و حتی تسخیر دمشق را اقدامی به مثابه خونخواهی از یزید و گرفتن انتقام امام حسین اعلام کرد. این اقدام به طور طبیعی مورد استقبال شیعیان واقع شد تا آنجا که به روایتی شیعیان به هنگام فتح دمشق پرچم سفیدی را که حضرت علی در روز فتح خیبر به دست داشت به دست تیمور دادند. همچنین نقل شده به هنگام فتح شام توسط تیمور در سال 803 هجری، سرداران خراسانی و مازندرانی شیعۀ سپاه وی قبرهای معاویه و یزید را تخریب کردند.
آخرین امیر تیموری سلطان حسن میرزا بود که در هرات و خراسان حکومت میکرد. عصر او را درخشانترین دورۀ سلسلۀ تیموریان دانستهاند. به تشویق مرشد الدوله عبدالله نوادۀ دختری این سلطان، کمال الدین حسین بن علی بیهقی (معروف به واعظ کاشفی) در سال 908 هجری مقتلی با نام روضة الشهدا فی مقاتل اهل البیت در ده باب تصنیف کرد.
در این عصر همچنین سنت ذکر مناقب اهل بیت و مناقبخوانی رواج بسیار داشت و در اشعار شاعرانی همچون محمد خوافی (ابن حسام)، شمسالدین کاتبی نیشابوری، لطفالله نیشابوری، فغانی شیرازی، لسانی شیرازی قصایدی در مدح علی و اولاد او به چشم میخورد. همچنین شعرای بسیاری هم در اشعار خود مراثی شهدای کربلا را ذکر میکردند؛ از جملۀ ایشان میتوان برندق خجندی، اهلی شیرازی و اوحدی سبزواری را نام برد.
البته بهتدریج و به موازات رونقیافتن روضهخوانی، از رواج مناقبخوانی کاسته شد، تا آنجا که چندی بعد روضهخوانی کاملاً جایگزین مناقبخوانی شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در دهۀ اول محرم هر روز گزیدهای از «عزاداری در ایران در قرون مختلف» را منتشر میکنیم. در این مجموعه از دوران آلبویه آغاز میکنیم و نگاهی خواهیم داشت به عزاداری در دورههای مختلف تاریخی. منبع ما در انتشار محتواهای مربوط به «عزاداری در تاریخ ایران» فصل اول کتاب رسانۀ شیعه نوشتۀ محسن حسام مظاهری است. گفتنی است با توجه به ارجاعات بسیار این کتاب به منابع مختلف و بهخصوص شیوۀ ارجاعدهی درونمتنی، برای رعایت اختصار ارجاعات به منابع مختلف را حذف خواهیم کرد، و خوانندگان برای مطالعۀ بیشتر باید به اصل کتاب رجوع کنند.
#عزاداری #عاشورا #تیموریان #روضة_الشهدا #دمشق
دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهشهای تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️
@chsiqs