💠دین‌پژوهان؛ نسل جدید سخنرانان مجالس مذهبی 🖋محسن حسام مظاهری ♦️وعظ و سخنرانی در محافل مذهبی، به‌طور تاریخی و سنتی یکی از شئون روحانیت بوده‌ است. اما در دوره‌ی معاصر، به‌ویژه از دهه‌ی 20 به بعد، در روندی تدریجی و به دلایل مختلف (که در کتاب بعدی‌ام به آن‌ها خواهم پرداخت) پای سخنرانان غیرروحانی و «مکلا» هم به مجالس مذهبی گشوده شده است. در یک دسته‌بندی کلی، این سخنرانان غیرروحانی را به چند دسته می‌توان تقسیم کرد: 🔺دسته‌ی اول: نویسندگان و محققان دینی افرادی صاحبنظر در مباحث دینی که بعضاً سابقه‌ی تحصیلات حوزوی هم داشته‌اند، اما پس از تضییقات دوره‌ی رضاشاه، لباس روحانیت را کنار گذاشتند. مانند:‌ محمدتقی شریعتی و محمد محیط طباطبایی. 🔺دسته‌ی دوم: روشنفکران دینی افرادی عمدتاً‌ با عقبه‌ی دانشگاهی و غیرحوزوی که گستره‌ی فعالیت و مأموریت‌‌شان فراتر از تبلیغ دین، بازسازی اندیشه‌ی دینی را شامل می‌شود. کسانی‌که منتقدان قرائت رسمی از دین بوده و رقیب مهمی برای روحانیت به‌شمار می‌روند. مانند علی شریعتی، عبدالکریم سروش و مصطفی ملکیان. 🔺دسته‌ی سوم: نخبگان اجتماعی دغدغه‌مند افرادی که نوعاً تحصیلات و شغل‌شان ربطی به دین نداشته و فاقد سوابق حوزوی و مطالعات رسمی علوم دینی هستند، اما دغدغه‌ی تبلیغ دینی و باور به ناکارآمدی روحانیت در این حوزه آن‌ها را به مطالعات و سخنرانی مذهبی کشانده است. مانند: مهدی بازرگان، فخرالدین حجازی و علی‌اکبر پرورش. 🔺دسته‌ی چهارم: وعاظ مکلا افرادی که مشخصاً و به‌طور حرفه‌ای به وعظ اشتغال دارند و بعضاً عقبه‌ و تحصیلات حوزوی دارند اما به هردلیل لباس روحانیت بر تن نکرده‌اند و روش و رویکرد تبلیغی‌شان چندان تفاوتی با وعاظ روحانی ندارد. مانند: محمد اسدی گرمارودی، سیدمرتضی خاتمی، محمدعلی انصاری، محمد دولتی، مهدی توکلی و مهدی قاسمی. 🔺دسته‌ی پنجم: سیاستمداران مذهبی شخصیت‌های سیاسی و «انقلابی» که در مجالس مذهبی سیاسی سخنرانی می‌کنند و نوعاً تمرکزشان بر تحلیل مسایل سیاست روز کشور است. مانند علی‌اکبر ولایتی، غلامعلی حداد عادل، حسن عباسی و علی اکبر رائفی پور. 🔺دسته‌ی ششم: دانشگاهیان متدین اساتید و چهره‌های دانشگاهی در علوم مختلف (از علوم انسانی گرفته تا حتی علوم فنی و مهندسی و پایه) که علاقمند به مباحث دینی بوده و وجهه‌ی مذهبی دارند. مانند: محمود گلزاری و غلامعلی افروز. 🔺دسته‌ی هفتم: محققان تاریخ اسلام ارتباط مستقیم تقویم مناسکی با وقایع تاریخی اسلام و شیعه، مباحث تاریخی را به یکی از محورهای اصلی مجالس مذهبی تبدیل کرده و همین زمینه‌ساز حضور محققان تاریخ اسلام در این مجالس شده است. محققانی که نوعاً روش‌شان در بررسی و تحلیل تاریخ، متفاوت از مباحث تاریخی روحانیان و وعاظ است و به‌همین‌دلیل برای گروهی از مخاطبان غیرسنتی جذابیت بیشتری دارد. مانند سیدجعفر شهیدی و صادق آیینه‌وند. ♦️در سال‌های اخیر و به‌موازات افول برخی از دسته‌های مذکور، شاهد شکل‌گیری تدریجی جریان تازه‌ای از سخنرانان غیررروحانی هستیم: 🔺دسته‌ی هشتم: دین‌پژوهان اقبال به مباحث حوزه‌های فلسفه‌ی دین و جامعه‌شناسی دین (که خود موضوعی قابل تأمل و نیازمند بررسی مستقل است) سبب شده بانیان برخی مجالس مذهبی سراغ محققان و نویسندگان دین‌پژوه بروند و نام جامعه‌شناسان و اهالی فلسفه بر تابلوی مراسمات مذهبی نقش بندد. اما یک تفاوت مهم این دسته را از همه‌ی دسته‌های قبلی (علیرغم اختلافات چشمگیری که باهم داشتند) متمایز می‌کند: ♦️همه‌ی هفت دسته‌ی قبلی، حتی روشنفکران، «از دین» سخن می‌گفتند و سخنرانیِ دینی داشتند. و این درست همان کارکردی بود که از مناسک دینی و مراسم مذهبی انتظار می‌رود. یعنی حفظ، تثبیت و تقویت باور دینی. اما دین‌پژوهان نه «از دین»، بلکه «درباره‌ی دین» سخن می‌گویند. دین برای آن‌ها به‌تبع حوزه‌ی فعالیت علمی‌شان یک ابژه است. هفت دسته‌ی قبلی از زبان دین و به‌عنوان نماینده‌ی دین با مخاطب سخن می‌گفتند و برای پرسش‌هایش پاسخ دینی می‌جستند. اما دین‌پژوهان نماینده‌ و زبان دین نیستند و نمی‌توانند باشند. بلکه دین، طرف خطاب‌شان است. لذا آن‌ها بیشتر پرسش از دین دارند تا پاسخ ‌دینی. ♦️توجه داشته باشید که داریم درباره‌ی سخنرانی در یک مراسم مذهبی به مناسبتی مذهبی (رمضان، محرم و...) در مکانی مذهبی (مسجد، حسینیه، هیئت) برای مخاطبان مذهبی سخن می‌گوییم؛ و نه ارایه‌ی بحث و کنفرانس علمی در یک انجمن دانشگاهی یا همایش علمی تخصصی. ♦️خوب یا بد، این تمایزی است که درصورت استمرار و توسعه‌ی فعالیت دین‌پژوهان در مقام سخنرانان مجالس دینی، پیامدهای مهمی به دنبال خواهد داشت و منشأ تغییراتی در فرم و درون‌مایه‌ی مجالس مذهبی خواهد شد. -به نقل از کانال نویسنده #سخنرانی #منبر #روحانیت #دانشگاه #دین http://eitaa.com/joinchat/2263875587C5a248fd4a0

عباسی ولدی پدیده این روزهای هیئات 🔻 گاهی عادت داریم انسان‌هایی که نزدیک مان هستند را قدر ندانیم، کار آن‌ها را ترجمه و تحلیل نکنیم و خیلی ساده از کنار آن عبور کنیم. 🔻 #عباسی_ولدی قریب به یک دهه است با نگارش ده‌ها جلد کتاب در زمینه‌های تربیتی به‌تنهایی اندازه یک مؤسسه عریض و طویل کار کرد. متن تولید کرد، منبع و مرجع فکری تولید کرد، به‌سمت ایجاد #جریان_تربیتی حرکت کرد هرچند شاید هنوز با آن فاصله دارد. 🔻 فکر کنم آثارش امروز به بیش از 50 جلد رسیده است. آثاری که هم تنوع در محتوا دارد، هم جذابیت در طراحی و گرافیک و هم ایجادکننده نوعی تغییر نگرش در مخاطب است که همه جای مطالعه و #تحلیل دارد. 🔻 اما آنچه امروز اهمیت دارد کاری است که #عباسی_ولدی این روزها در قالب #هیئت_نوجوانان شروع کرده است. حرکت او امروز واقعاً ویژه است، جای مطالعه و #الگوسازی و تقدیر دارد. به چند ویژگی کار او اشاره می‌کنم: 1⃣ #عباسی_ولدی قبل از منبر استاد #میرباقری برای نوجوانان منبر می‌رود. کاملاً جدی به‌نحوی که بچه‌ها احساس می‌کنند در یک برنامه مهم و اختصاصی خودشان شرکت کرده‌اند. 2⃣ فعلاً نسبت به محتوای #منبر نظر نمی‌دهم شاید نقدی داشته باشم. اما به‌لحاظ قالب، منبر #داستان‌محور است. این مدل از ارائه منبر به‌شدت برای بچه‌ها جذاب است. 3⃣ زبان، #لحن و بیان به‌شدت صمیمی، دوستانه و دوست‌داشتنی است. این احساس #صمیمیت جذابیت دوچندانی برای منبر ایجاد می‌کند. 4⃣ فضای جلسه با قالب‌های مرسوم متفاوت است. بچه‌ها از اینکه بین منبر صحبت کنند، سؤال بپرسند، شوخی کنند، منعی ندارند و آزادانه در هیئت می‌نشینند. سخنران آغوشش به‌روی اقتضائات این سن باز است. 5⃣ منبر او، #منبر_تعاملی است. سخنران سوال می‌کند، برای روز بعد به بچه‌ها تکلیف می‌دهد تا بنویسند، فکر کنند و بعد جواب خود را به #عمو_عباسی بدهند و درباره آن صحبت کنند. 6⃣ اما یکی از جذاب‌ترین بخش‌های کار #عباسی_ولدی بعد از منبر است که می‌آید و ساعتی بین بچه‌ها می‌نشیند و با آن‌ها #گعده می‌کند. از سر و کولش بالا می‌روند و با او ساده و راحت گفتگو می‌کنند. این بخش شاید اثرگذارترین قسمت این پکیج است. 6⃣ اما آنچه کار #عباسی_ولدی را ویژه کرده است #صداقت او در تعامل با بچه‌ها است. افراد زیادی دیدم که کار کودک و نوجوان می‌کنند ولی بسیاری از رفتارها و خنده‌ها و بازی‌ها #تصنعی است. اما عباسی ولدی با همه وجود بچه‌ها را دوست دارد، صادقانه و پدرانه و این #صداقت را بچه‌ها با وجودشان درک می‌کنند. ♻️ #نوجوانان مهم هستند، باید احساس کنند که آن‌ها را مهم می‌دانیم و جدی می‌گیریم. این احساس را به آن‌ها منتقل کنیم و با همین جدیت برای شان وقت بگذاریم. اما با امثال این الگو #الگوسازی #جریان_تربیتی @taalighat ➖➖➖➖ @daghdagheha