استاد بهاءالدّین خرّمشاهی و چند فال شگفت‌انگیز از دیوان حافظ. @arayehha

"از رندی‌های حافظ" #دکتراحمدرضابهرامپورعمران صلاح کار کجا و منِ خراب کجا ببین تفاوت ره کز کجا است تا به کجا؟! چه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را سماعِ وعظ کجا نغمه‌ی رباب کجا؟ شاعرانِ بزرگ گاه جوازهایی در وزن و قافیه برای خود قائل بودند. گرچه دراین‌میان مولوی با تنگناها و قواعدِ شعری قلندرانه و آزادانه برخوردمی‌کرده و گاه حتی وزن‌گردانی یا قافیه‌گردانی می‌کرده، اما حافظ نیز رندی‌هایی خاصِ خود را داشته. مثلاً او گرچه سخت‌گیرانه اصلِ باریک‌بینانه‌ی دال و ذال در شعرِ فارسی را مراعات‌می‌کرد اما درمقابل گویا التزامی به مراعاتِ "ی" معلوم و مجهول نداشت. ازهمین‌رو در دیوانش به‌کرات "ی" نکره با ی"ی" وحدت یا مصدری، قافیه‌ شده‌است. چنان‌که می‌بینید قافیه‌‌ی غزلِ سرآغازِ یادداشت به "اب" ختم‌می‌شود. اما حافظ در همان مطلع یا بیتِ نخستِ غزل که درحقیقت ویترینِ شعر نیز هست، "تا به" را با واژه‌‌های مختوم به "اب" قافیه کرده! و مهم آن است که این اتفاق خللی به وزنِ عروضی و موسیقیِ شعر واردنمی‌کند؛ چراکه هنگام خواندنِ این غزل باید در همه‌ی ابیات، قافیه‌ی ساکن را متحرّک (خرابُ کجا) بخوانیم و تقطیع‌کنیم. و این یعنی توازنِ موسیقاییِ قافیه‌ی همه‌ی ابیات با "تا به کجا"ی بیتِ نخست. درحقیقت گویا در این بیت ازقضا همان "تا به کجا" ازمنظرِ موسیقی و قافیه درست‌ترین قافیه است! 🍁🍁 Ｃ᭄‌❁‌‎‌‌࿇༅═‎═‎═‎═‎═‎═‎┅─ ‌‌‎‌‌‌ ‎‌‎‌‌‎‌‌‎‌‌‎‌‎‌‌‎‌‎‌ @arayehha ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌┄┅✿░⃟‌‌‎‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‎‌♥️❃‎‌‌‎─═༅࿇࿇༅═─🦋🎶═‌

بدون هیچ مقدمه‌ای، به دست‌اندرکاران روزنامۀ ایران عرض می‌کنیم که «افزایش» یعنی «زیاد شدن» و وقتی از این واژه در متن یا تیتر استفاده می‌کنیم، دیگر نمی‌توانیم «زیاد شدن» را بیاوریم. چون «حشو» یا «تکرار» اتفاق می‌افتد که نه‌تنها ادیبانه نیست که زشت هم هست. لازم است به این مورد نیز اشاره کنیم که چه چیز گاز خانگی زیاد شد؟ پولش؟ مصرفش؟ فشارش؟ بهتر بود دوستان روزنامه‌نگار ما به‌جای چنین تیتر بدریختی از این جمله یا جمله‌های مشابه استفاده می‌کردند: مصرف گاز خانگی ۸ درصد افزایش یافت. #روزنامه_ایران #درست‌نویسی @arayehha

بمناسبت گرامیداشت روز مادر🤍 #غزل #خوانش #صفیه_قومنجانی @nabzeghalam

استاد محمدعلی موحّد، ادیب، مولوی‌پژوه و حقوق‌دان و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی چند روزی است که در بیمارستان بستری شده‌اند. بنا به اطلاع نزدیکان ایشان، خوشبختانه روند درمانی استاد رضایت‌بخش است. اطلاعیهٔ زیر را کانال استاد منتشر کرده است: با سلام خدمت دوستداران عزیز استاد موحّد خدا را حمد و سپاس بسیار می‌گوییم که حال استاد عزیزمان رو به بهبود است و اندک کسالت باقی‌مانده نیز با الطاف الهی و دعای خیر شما عزیزان برطرف خواهد شد و استاد نازنین به زودی از بیمارستان مرخص خواهند شد. @arayehha

روشنا (۶) از آشنایی تا دوستی هزار منزل است. کشف‌ الاسرار و عُدّة الابرار، ابوالفضل رشیدالدین میبدی، به اهتمام علی‌اصغر حکمت، امیرکبیر، ۱۳۶۱، ج ۱، ص ۷۴. @arayehha

دربارۀ نام خانوادگی تهرانچی، رشتچی، کاشانچی، و مانند آن‌ها ‏ظاهراً در دورۀ قاجار، بازرگانانِ آذربایجانی پسوند ترکیِ ـ‌چی را به نام شهری که با بازرگانان آن شهر دادوستد داشتند می‌افزودند و آن را بر خود می‌نهادند. برای نمونه، تهرانچی یعنی «بازرگانی آذربایجانی که با تهران دادوستد می‌کرد». فرهاد قربان‌زاده @arayehha

دربارۀ اسل / اصل در فضای مجازی، واژۀ انگلیسیِ ASL سرواژه‌ای است که از کنار هم گذاشتن سه حرف نخستِ واژه‌های Age و Sex و Location ساخته شده‌است. در فارسی پذیرفتنی‌تر آن است که این واژه را اسل بنویسیم یا بهتر اینکه واژه را به فارسی برگردانیم و مثلاً بگوییم سجم که سرواژۀ سن، جنسیت، و مکان / موقعیت مکانی است. با وجود این، فارسی‌زبانان معمولاً اسل را با املای اصل می‌نویسند و شاید از اصل مفهوم «اصلیت» و «اصل‌وتبار» و چیزهایی نزدیک به آن‌ها را اراده می‌کنند. فرهاد قربان‌زاده @arayehha

دربارۀ خودامون، خوداتون، خوداشون این سه واژه از «خود + ـا (= ـ‌ها [نشانۀ جمع]) + ضمیر پیوسته» ساخته شده‌است. اگر بخواهیم این سه واژه را به فارسی معیار (مثلاً در داستان) برگردانیم، ناگزیریم آن‌ها را به‌صورت خودهامان، خودهاتان، و خودهاشان بنویسیم. این سه واژه را می‌توان با ماها و شماها سنجید. در فارسی ما و شما معنی مفرد نیز دارد (برای نمونه، «آقا اجازه، ما بریم بیرون؟»)، و گاه با افزودن ـ‌ها به ما و شما بر جمع بودن آن‌ها تصریح می‌کنیم. نوشتن خودامون، خوداتون، و خوداشون با املای خدامون، خداتون، و خداشون توجیهی ندارد. فرهاد قربان‌زاده @arayehha

دربارۀ املای کیِف خط فارسی صرفه‌جو است و معمولاً اگر دو واج، که در خط با یک «حرف» نشان داده می‌شوند، کنار هم قرار بگیرند، فقط یک حرف نوشته می‌شود: ابنیه abniye بازی کودکانه bâziye kudakâne بامیه bâmiye بچه bačče سیاه siyâh گفتنیه goftaniye به همین قیاس: آکواریوم âkvâriyom پاپیون pâpiyon پیِرسینگ piyersing دیفرانسیل difrânsiyel روپیه rupiye سیرالئون siyerâle'on (کشور آفریقایی) شوالیه šovâliye فوریه fevriye فیوز fiyuz کیِف kiyef (پایتخت اوکراین) کلکسیون koleksiyon اگر گمان می‌کنید مخاطب کیِف را با کیف در هم می‌آمیزد، باید یادآور شد که بافت ابهام‌زداست. افزون‌براین، می‌توانید زیر حرف «ـیـ» نشانۀ کسره بگذارید. نکته: در چنین مواردی واج دوم نباید واکه / مصوتِ بلند باشد: تأیید ta'yid تعیین ta'yin داوود dâvud طاووس tâvus فرهاد قربان‌زاده @arayehha