📍نیافتن نسخه ای کهن تر از نسخه یحیی بن سعید حلی دلیل بر عدم وجود آن نیست زیرا نسخ خطی بسیاری هنوز وجود دارد که فهرست نشده است و اطلاعاتی از بسیاری از کتابخانه ها نیز در دست نداریم چه اینکه نبودن نسخه کهن تر نیز دلیل بر عدم اصالت کافی نیست زیرا دلیل اصالت کتاب تنها متکی بر وجود نسخ خطی کهن نیست آن نیست. 📍در طول تاریخ نیز حوادث بسیار ناگواری بر سر کتابخانه ها آمده و بسیاری از نسخ خطی نفیس از بین رفته است که شواهد وجود آن نسخ بعضا به دست ما رسیده است. 👌برای مثال نسخه خطی کافی که شیروانی داماد مجلسی اول و فرزندش ملا حیدر آن را تصحیح کرده است گزارش می دهد که آن را از روی نسخه متعلق به قرن ششم استنساخ کردند. 📍بعد از نسخه کتاب خانه مجلس نسخه آستان قدس رضوی بسیار مهم است. این نسخه را علی بن ابی المیامین در سال 675 نکاشته است. 👌از ویژگی های این نسخه افزون بر قدمت آن اشتمال بر اعراب گذاری است. 📍آیت الله شبیری زنجانی کافی خود را با هشت نسخه مقابله کردند که فرزند ایشان در شناخت نامه کلینی و کافی آن نسخ را معرفی کرده است. 📍نسخه سید علی خان مدنی که در مدرسه سعادت قم نگهداری میشد، نسخه پدر شیخ بهایی که در اختیار آیت الله خادمی اصفهان بوده است که علایم مقابله پدر شیخ بهایی را دارد، نسخه در تملک ملاصالح مازندرانی که به آستان قدس رضوی اهدا شده است، نسخه ملا فتح الله کاشانی که بخشی در فیضیه و بخشی در کتابخانه مرعشی نگهداری می شود، نسخه شیخ حر عاملی که ایشان تصحیح کرده است، نسخه احمد بن علی بن حسن که با نسخه شهید اول مقابله شده است، نسخه ای در اختیار علامه طباطبایی بوده است که در آن گاه از نسخه شهید ثانی گزارشاتی دارد و نسخه دیگر نسخه شهید ثانی است که در سال 952و 953 نوشته شده است. 📍نسخه شهید ثانی که به نظر می رسد به خط ایشان نیست اما شهید آن را تصحیح کرده است از نسخ دارای اعراب گذاری است و مادر بسیاری از نسخ بعد از خود محسوب می شود. 📍از گزارش های کتاب وافی به دست می آید که نسخه در اختیار فیض کاشانی نسخه خوبی بوده و خود حکایتگر از نسخه شناسی فیض کاشانی دارد. 📍در نسخه 15346 کتابخانه آیت الله مرعشی که در نجف نوشته شده است چنین آمده که این نسخه را با نسخه ای که در زمان ما محل مراجعه بوده و به آن استناد می شود مقابله کردم که آن نسخه برای یکی از شاگردان علامه مجلسی بوده است. 📍درباره کافی چاپ دارالحدیث دو نکته را باید دانست. 🔹نخست آنکه تصحیح آنان به صورت قیاسی بوده است نه اینکه یک نسخه را اساس کار تصحیح قرار دهند. 🔸نکته دوم اینکه در اعراب گذاری احادیث نیز به صورت قیاسی عمل کردند و لزوما از نسخ دارای اعراب استفاده نکردند. 📍وجود راویان بلاواسطه و مع الواسطه که از کلینی (رحمت الله علیه) کافی را نقل کرده اند و اینکه در کتب تاریخی و رجالی نزدیک به عصر کلینی تصریح شده که وی کتابی داشته در حدیث که آن را برای شاگردانش می خوانده و اینکه جناب شیخ طوسی (ره) از کافی ۱۵۰۰ روایت را در تهذیب الاحکام خود گنجانده و شیخ صدوق نیز بر وجود کافی صحه می گذارد، راهی بر انکار اصالت کافی باقی نمی گذرد و این شبهه که چون اقدم نسخ موجود از کافی با زمان وفات مرحوم کلینی, حدود ۳۰۰ سال فاصله دارد, پس باید در اصالت آن و انتساب آن به کلینی تردید کرد, ادعایی سست و مکابره آمیز است. #خلاصه_جلسه #جلسه_هشتم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حافظیان #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#خلاصه #جلسه_هشتم #استاد_ستایش بسم الله الرحمن الرحیم 📍عنوان این جلسه اعتبار سنجی احادیث کتاب بحارالانوار است. ❓هدف این جلسه پاسخ به این سوال‌ها است که علامه مجلسی در نگارش کتاب بحارالانوار چه هدفی را دنبال کرده است؟ ❓برای رسیدن به این هدف چه گام‌هایی را طی کرده است؟ ❓و در آخر آیا ایشان در این مسیر موفق بوده و به هدف رسیدند یا خیر؟ 🔸 مرحوم علامه مجلسی در دوره صفویه زندگی می‌کردند. 🔹 حکومت صفوی هرچند مساله تشیع را به عنوان نماد مطرح می‌کرد اما وابستگی ریشه‌ای به جریان تصوف داشت. 🔸 از پادشاهان صفوی در آن دوران با عنوان مرید یاد شده و از شاه عباس با عنوان مرشد اکبر تعبیر می‌کردند. 🔹 مساله تصوف از یک سو برای حکومت دردسرهایی داشت چرا که دو نحله نعمتی و حیدری که در حقیقت پیروان دو شاگرد شیخ صفی الدین به نام‌های ملا حیدر و ملا نعمت بودند نزاع‌های فراوانی داشتند که یکی از دلایل انتقال پایتخت از اردبیل به قزوین نیز همین اختلافات بود. 🔸 از سوی دیگر در دوران صفویه جریان تصوف به شدت رشد کرده و برای فرهنگ جامعه شیعی مشکل ساز شده بود. 🔹 رواج صوفیه عالمان شیعی را وا داشت تا با مبارزه فرهنگی به تقابل با این جریان بپردازند. 🔸 در این دوران در کنار نگارش ردیه‌های متعدد بر تصوف، عالمان شیعی بهترین کار برای حفظ فرهنگ شیعی را مساله نشر حدیث تلقی کردند. 🔹 همین امر سبب شد که در این زمان کتاب‌های فراوانی به زبان فارسی نگاشته شود و برخی از کتب حدیثی به زبان فارسی ترجمه شود که نمونه آن کتاب لوامع پدر علامه مجلسی است. 🔸 همچنین کتاب‌های فراوانی به شرح و توضیح احادیث پرداختند تا استفاده از حدیث را برای عموم مردم آسان نمایند. 🔹 همه‌ی این کارها برای اقناع جامعه شیعی و جایگزینی معارف حدیثی به جای سخنان متصوفه و خارج ساختن آنان از فضای شیعه بود. 👈به نظر می‌رسد این عبارت از مقدمه کتاب بحارالانوار ناظر به این جریان باشد: 🖋 و لما رأيت الزمان في غاية الفساد و وجدت أكثر أهلها حائدين عما يؤدي إلى الرشاد خشيت أن ترجع عما قليل إلى ما كانت عليه من النسيان و الهجران و خفت أن يتطرق إليها التشتت لعدم مساعدة الدهر الخوان و مع ذلك كانت الأخبار المتعلقة بكل مقصد منها متفرقا في الأبواب متبددا في الفصول قلما يتيسر لأحد العثور على جميع الأخبار المتعلقة بمقصد من المقاصد منه 🔸 با این پیشینه، علامه مجلسی ابتدا یک نمایه موضوعی از ده کتاب معارفی شیعه نگاشتند. 🔹 این کتاب در کنار کتاب بحارالانوار در چاپ 110 جلدی به دست‌خط خود مرحوم مجلسی چاپ شده است. 🔸 نگارش این کتاب در سال 1170 به اتمام رسیده و افزون بر فواید مستقل خود دستمایه نگارش کتاب بحارالانوار قرار گرفته است. 📍در گام بعد علامه مجلسی مصادر حدیثی مشهور و مهجور حدیثی را تجمیع کرده است. 📍ایشان از جایگاه حکومتی خود به عنوان شیخ الاسلام استفاده کرده و از نقاط مختلف جهان کتاب‌ها را جمع‌آوری کردند. 🔅 برای مثال فقه الرضا و برخی نسخ تحف العقول به همین دوره تعلق دارد. 📍علامه در مقدمه بحار جمع‌آوری روایات را اینگونه توصیف می‌کند: 🖋 فطفقت أسأل عنها في شرق البلاد و غربها حينا و ألح في الطلب لدى كل من أظن عنده شيئا من ذلك و إن كان به ضنينا ..... حتى اجتمع عندي بفضل ربي كثير من الأصول المعتبرة التي كان عليها معول العلماء في الأعصار الماضية و إليها رجوع الأفاضل في القرون الخالية فألفيتها مشتملة على فوائد جمة خلت عنها الكتب المشهورة المتداولة و اطلعت فيها على مدارك كثير من الأحكام اعترف الأكثرون بخلو كل منها عما يصلح أن يكون مأخذا له‏ فبذلت غاية جهدي في ترويجها و تصحيحها و تنسيقها و تنقيحها. 📍با این توضیح‌ها روشن شد که علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار برای پاسخگویی به نیاز جامعه شیعی اقدام به گردآوری و تدوین روایات شیعه کرده و بزرگترین جامع روایی شیعه را به‌وجود آورده است. 🔹 بنده در مقاله بحارالانوار و جوامع حدیثی شیعه نشان دادم که علامه مجلسی در شیوه تدوین با استفاده از کارهای پیشینیان بحارالانوار را به سرانجام رسانده است. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

📍شیوه کار علامه مجلسی در توثیق المصادر نیز با این مدعا سازگارتر است. 🔅 برای مثال وقتی ایشان کتب شیخ صدوق را بحث می‌کند سه دلیل شهرت کتاب، نقل نام کتاب در اجازات، نقل عالمان از این کتاب را به عنوان توثیقات کتب صدوق بیان می‌کند. 🔹 در این بخش علامه مجلسی با استفاده از نکات و ظرایف نسخه پژوهی به اعتبار سنجی می‌پردازد که طبعا با توثیق مصدری سازگار است و نه توثیق تک تک روایات. ▪️5) ارزیابی برخی روایات در بحارالانوار 🔸 برخی معتقدند وقتی علامه مجلسی برخی روایات را در کتاب بحار ارزیابی کرده نشان می‌دهد در مواردی که چنین رفتار نکرده است اعتبار روایت را پذیرفته است. 🔹 در پاسخ گفته می‌شود وقتی یک مولف دست به جامع‌نگاری می‌زند طبعا وظیفه اعتبار سنجی روایات را بر عهده مخاطبان می‌گذارد. 🔸 علامه مجلسی نیز اگر در مواردی به اعتبار سنجی از طریق سند یا متن روایت پرداخته است غالبا برای حل مشکلات اخبار است و نباید از این موارد مفهوم گیری کرده و اعتقاد به اعتبار دیگر روایات را به ایشان نسبت داد. #خلاصه #جلسه_هشتم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_ستایش #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom