#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_اول 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب اول دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی " 🎙حجت الاسلام والمسلمین حیدری فطرت 📍استاد حیدری فطرت در این جلسه ابتدا توضیحاتی پیرامون جایگاه و شخصیت شیخ کلینی بیان کردند.  📍شیخ طوسی در کتاب فهرست، کلینی را ثقه عارف بالاخبار و در رجال او را با تعبیر جلیل القدر ستوده است. 📍مرحوم نجاشی تعبیر بالاتری دارد: 👈شيخ أصحابنا في وقته بالريّ، و وجههم. 👈و كان أوثق النّاس في الحديث و أثبتهم. 📍علامه مجلسی نیز از شیخ کلینی و کتاب کافی با عظمت خاصی یاد میکند: الشيخ الصدوق، ثقة الإسلام، مقبول طوائف الأنام، ممدوح الخاص والعام، محمّد بن يعقوب الكليني، حشره اللّه مع الأئمّة الكرام؛ لأنّه كان أضبط الاصول وأجمعها، وأحسن مؤلّفات الفرقة الناجية وأعظمها 📍درباره نامگذاری کتاب کافی به نظر میرسد این نامگذاری توسط خود شیخ کلینی انجام نشده است اما در آثار شاگرد شیخ کلینی، ابو غالب زراری و بعد از او شیخ صدوق، شیخ مفید، ابن غضایری و شیخ طوسی همین نام را برای کتاب استفاده کردند اما در مقابل نجاشی با تعبیر یسمی بالکافی از آن یاد میکند.   📍اولین بار شهید ثانی از کافی شریف در کنار فقیه و تهذیبین، با تعبیر کتب اربعه یاد کردند. 📍درباره شخصیت شیح کلینی و جایگاه او نیز تعابیر ویژه ای به کار رفته است.  📍استاد حیدری فطرت پس از بیان این مقدمات موضوع بحث خویش را اعتبار و حجیت کافی در گذر زمان دانستند که هدف از آن ترسیم جایگاه کافی در طول زمان است.  📍کتاب کافی در اوایل قرن چهارم تالیف شده است و به گزارش نجاشی 20 سال تالیف آن به طول انجامیده است. 👌برخی از همین نکته در بحث اعتبار کتاب استفاده می کنند.   📍کافی شریف پس از تالیف مورد توجه راویان قرار گرفته است به طوریکه شیخ صدوق در فقیه، شیخ طوسی در مشیخه و نجاشی بیش از ده راوی را در مسیر انتقال این کتاب نام میبرند که در نوع خود منحصر به فرد بوده و نشانگر توجه زیاد به این کتاب از زمان تالیف آن است.   📍شیخ صدوق در مقدمه کتاب فقیه از کافی به عنوان یکی از منابع خود و از کتب مشهوری که به محتوای آن عمل میشود نام برده و روایات زیادی را از آن نقل میکند. 📍شیخ طوسی هم در تهذیب تنها 1500 روایت را به صورت مستقیم از محمد بن یعقوب کلینی نقل میکند. 👌این موارد نشانگر بهره های فراوان میراث حدیثی از کافی است.  📍در قرن هفتم با به وجود آمدن نظام اعتبار سنجی تازه تاسیس حله که مبنای آن سند است، کتاب کافی با دیگر کتب حدیثی در یک جایگاه مساوی قرار میگیرد. 👈در این دوران علامه حلی اولین نگاه های تردید آمیز به کافی را در خلاصه الاقوال و منتهی المذهب که در اواخر قرن هفتم نگاشته شده است، روا میدارد.  👈👈بعد از این دوران، اخباری گری ظهور پیدا کرد. 👈👈👈اخباری گری که در حقیقت واکنش به مکتب حله بود از اعتبار کتب اربعه و گاهی از اعتبار کتب مشهوره سخن میگفتند. ادامه👇 @emamhadi_qom

📍مشهور است که دوران اخباری گری با وحید بهبهانی به پایان میرسد و چنین پنداشته میشود که وحید بهبهانی در ادامه مکتب حله قرار دارد درحالیکه مطالعه آثار او نشان میدهد که ایشان هر دو تفکر را تعدیل کرده است و کارهای رجالی او با مکتب حله تطابق ندارد. ✔️پژوهشگران رجالی همچنان معتقدند که کارهای او نوعا خوب است و تعلیقه ایشان بر منهج المقال فوق العاده است.  ✔️✔️برای نمونه وجید بهبهانی در بررسی سندی یک روایت گوید: هذه الرواية لا تقصر عن الصحيح لو لم يكن أقوى منها لوجودها في الكتب المعتبرة عن الكليني و الصدوق و الشيخ مع أنّ الكليني و الصدوق قالا في أوّل كتابيهما ما قالا. 📍بعد از وحید بهبهانی محدث نوری در خاتمه مستدرک کامل ترین دفاع را از کافی انجام میدهد دارد. 👌محدث نوری با تمسک به دلایلی چون: ▪️مدح کلینی، ▫️عرضه کتاب بر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یا سفرای ایشان، ▪️اوثقیت و اثبتیت کلینی، ▫️و مهمتر از همه تمسک به مقدمه کتاب سعی در اثبات حجیت احادیث کافی دارد و در پایان به شبهات مطرح پاسخ میدهد. 👌👌مطالب محدث نوری محور گفتگوهای اندیشمندان بعد از او در اثبات و یا نفی حجیت همه روایات کافی است.   👌👌👌در همین دوران، مرحوم محقق همدانی نیز چنین مشی کرده و مینویسد: لأنّ اعتماد المشايخ المتقدّمين على النقل عنهم و أخذ الأخبار منهم و التلمّذ عليهم يزيد على قولهم في كتب الرجال: فلانّ ثقة .....ليس المدار عندنا في جواز العمل بالرواية على اتّصافها بالصحّة المصطلحة، و إلّا فلا يكاد يوجد خبر يمكننا إثبات عدالة رواتها على سبيل التحقيق لو لا البناء على المسامحة في طريقها و العمل بظنون غير ثابتة الحجّيّة، بل المدار على وثاقة الراوي، أو الوثوق بصدور الرواية و إن كان بواسطة القرائن الخارجيّة التي عمدتها كونها مدوّنة في الكتب الأربعة، أو مأخوذة من الاصول المعتبرة مع اعتناء الأصحاب بها و عدم إعراضهم عنها.... لأجل ما تقدّمت الإشارة إليه جرت سيرتي على ترك الفحص عن حال الرجال، و الاكتفاء في توصيف الرواية بالصحّة كونها موصوفة بها في ألسنة مشايخنا المتقدّمين الذين تفحّصوا عن حالهم. 📍پس از آن، مرحوم آقای خویی با نقد مطالب خاتمه مستدرک به همان نظام تسویه میان کتاب کافی و دیگر کتب حدیثی باز میگردد.  📍در عصر حاضر پیرامون حجیت کافی دو دیدگاه انتقادی و دفاعی وجود دارد.  🔹در نگاه انتقادی برخی به نقد مبانی حجیت کافی پرداختند که کاملترین نمونه آن معجم الرجال محقق خویی است. 👌برخی دیگر به تصحیح احادیث و جداسازی احادیث صحیح کتاب کافی همت گماشتند و دسته سوم برای نخستین بار در تاریخ حدیث شیعه به موضع نگاری پرداخته و به صراحت برخی احادیث کافی را مجعول شمردند.  🔸در مقابل در نگاه دفاعی از کافی برخی مانند استاد شب زنده دار با استفاده از دانش اصول، حجیت احادیث کافی را اثبات میکنند و برخی مانند آیت الله سیستانی از تاریخ کتاب محور حدیث شیعه برای اثبات حجیت کافی استفاده میکنند. 📍اعتبار رجالی برآمده از حس و دفاع میدانی از کافی که در آن به نقد و پاسخ به کتب و مقالاتی که پیرامون احادیث موضوع کافی نگاشته میشود را نیز میتوان در این دسته گنجاند. #ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_اول #استاد_حیدری_فطرت #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری اولین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب اول دوره با عنوان «حجیت الکافی»، باارائه حجت الاسلام والمسلمین حیدری فطرت، در روز شنبه ۱۱ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حیدری_فطرت @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_دوم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب دوم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی " 🎙استاد سید علیرضا حسینی شیرازی 📍استاد حسینی شیرازی در این جلسه به مساله حوزه شناسی کتاب کافی پرداختند. 📍پیش از مرحوم کلینی سه حوزه اصلی حدیث وجود داشته است: 🔹1) کوفه که بستر اصلی پیدایش فرهنگی شیعه و تدوین آثار پیرا امامتی است 🔸2) بغداد 🔸3) قم. 👈در این میان ری و نیشابور را میتوان خرده حوزه حدیثی دانست. 📍توجه به مسیر دستیابی مولفان کتب روایی به احادیث در اعتبار سنجی یک روایت موثر است. 📍حوزه شناسی یک اثر نیز در همین راستا قرار دارد. 📍اسناد احادیث یک کتاب حامل اطلاعاتی پیرامون این مساله است که مورد غفلت واقع میشود. 📍در این جلسه به شش محور ارتباط حدیثی کافی با حوزه ها حدیثی خواهیم پرداخت. ✅1) توجه به حوزه های مشایخ کلینی و نیز مشایخ مشایخ کلینی، که خود دارای پنج محور است. ▪️الف) تحلیل چگونگی بهره گیری کلینی از این افراد که گاهی یک راوی نقش آفرینی اصالی دارد و گاهی نقش آفرینی طریقی دارد ▫️ب) توجه به جغرافیای حدیثی این مشایخ که چه افرادی و با چه حجمی و از کدام حوزه حدیثی در طبقه مشایخ و مشایخ مشایخ کلینی قرار دارند ▪️ج) نگاه دانشمندان رجالی به افراد این حوزه های حدیثی ▫️د) دامنه ی فعالیت های حدیثی مشایخ کلینی ه) جهت گیری و نگرش مشایخ کلینی که مثلا افراد فاسد المذهب و یا متهم به غلو حضور دارند یا خیر. ✅2) توجه به حوزه شناسی راویان و محدثان کوشا در نقطه شروع انتشار حدیث. 👌به تعبیر دیگر توجه به این نکته که کلینی از کدام راویان از اهل بیت (علیهم السلام) بیشتر روایت نقل کرده است؟ 👌👌تمام پنج نکته پیش گفته شده درباره مشایخ کلینی درباره این روات نیز مطرح است. ✅3) توجه به حوزه شناسی برخی راویان جریان ساز است. 👈برای مثال کافی چه ارتباطی با هشام بن سالم و هشام بن حکم که در کلام سرشناس هستند دارند. ✅4) توجه به حوزه شناسی و ارتباط کتاب کافی با راویان ضعیف و پرکار و نیز حوزه روایات آنان در کافی. ✅5) توجه به ارتباط کافی با راویان فاسد المذهب. 👈برای مثال شیخ کلینی از فطحی ها روایت نقل می کند؟ در چه موضوعاتی و با چه گستردگی؟ ✅6) توجه به ارتباط شیخ کلینی با غالیان سرشناس در مباحث پیرامامتی ادامه👇 @emamhadi_qom

📍در میان مشایخ شیخ کلینی که ایشان بیشترین روایات را از آنان نقل کرده است افرادی چون علی بن ابراهیم قمی، محمد بن یحیی العطار و احمد بن ادریس حضور دارند که همگی قمی و از راویان جلیل و سرشناس هستند. 👌با این حال مشایخ کلینی منحصر به حوزه حدیثی قم نیست و از حوزه حدیثی کوفه و یک نفر از نیشابور هم حضور دارند. 👌👌در میان مشایخ کوفی حمید بن زیاد واقفی هم دیده میشود . 📍در طبقه مشایخ مشایخ جناب کلینی، هرچند احمد بن محمد بن عیسی قمی هم حضور دارد اما ابراهیم بن هاشم، عیسی بن عبید، محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب، حسن بن علی بن حسن بن عبدالله بن مغیره، همگی کوفی هستند. 📍از سوی دیگر از راویان صادقین (علیهما السلام) را نیز بنگریم که جناب شیخ کلینی از کدام راوی از امام معصوم بیشتر حدیث نقل کرده است غلبه با راویان کوفی خواهد بود. 📍کلینی از شاگردان امام باقر (علیه السلام) : زراره بن اعین شیبانی، محمد بن مسلم، ابوبصیر اسدی، جابر بن یزید احادیث بسیاری نقل کرده است که همگی کوفی هستند. 👌بنابراین عمدتا در نقطه شروع نقل حدیث راویان سرشناس کوفی قراردارند. 📍درباره راویان از امام صادق (علیه السلام) نیز ماجرا به همین منوال است. محمد بن مسلم، سکونی، سماعه بن مهران، زراره، اسحاق بن عمار همگی کوفی هستند. 📍اما در نسل های میانی، راویانی چون ابن ابی عمیر که اصالتا بغدادی است اما در حوزه شناسی حدیثی باید کوفی محسوب شود، حماد بن عیسی کوفی الاصل ساکن بصره، عبدالرحمن بن ابی نجران کوفی و حسن بن علی بن فضال کوفی قرار دارد که البته او راس خاندان فطحی است. 📍شیخ کلینی در نقل حدیث به صورت بسته عمل نکرده است و از دیگر فرق و مذاهب فاسده نیز نقل حدیث دارد. 📍حسن بن علی بن فضال، علی بن ابی حمزه بطاینی و حتی ابوالخطاب در سندهای کافی حضور دارند. 👈اما حضور هر کدام دارای تحلیل حدیثی است. 👈👈برای مثال علی بن ابی حمزه بطاینی عصاکش و راهنمای ابوبصیر اسدی و طریق به روایات او است و اصحاب امام رضا (علیه السلام) با وجود اختلاف بلکه تخاصم فکری با او در حیات امام رضا (علیه السلام) از او حدیث نقل کردند. 📍همچنین در دو روایت کلینی از ابوالخطاب تصریح شده است که این نقل در زمان اعتقاد صحیح ابوالخطاب از او نقل شده است( قبل ان بفسد، فی احسن ما یکون حالا) 📍به طور خلاصه میتوان گفت که حوزه حدیثی کوفه بیشترین تاثیر را در نگارش کافی داشته است و مرحوم شیخ کلینی از صاحبان مذاهب فاسده و افراد متهم به غلو روایت نقل کرده است. #خلاصه_جلسه #شب_دوم #ده_شب_در_محضر_الکافی #استاد_حسینی_شیرازی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری دومین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب دوم دوره با عنوان «حوزه شناسی و سند شناسی الکافی»، باارائه استاد سیدعلیرضا حسینی شیرازی، در روز یکشنبه ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. گزارش تصویری در خبرگزاری حوزه: لینک ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حسینی_شیرازی @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_سوم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب سوم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" 🎙استاد سید علیرضا حسینی شیرازی 📍موضوع این جلسه اعتبار کافی با تکیه بر منابع فهرستی شیعه است. 📍این بحث عام است اما در این جلسه به طور خاص درباره کتاب کافی سخن خواهیم گفت. 📍در نگاه اعتبار سنجی پیشینیان شیعه، هر فردی زیر ذره بین اعتبار سنجی قرار نگرفته است بلکه راویان و محدثان صاحب کتاب مورد بحث قرار دارند. 📍صاحب منتقی الجمان در جلد 1، ص 39 مینویسد: 👈برخی از مشایخ حدیثی مورد اعتنا در کتب رجالی توثیق نشدند و ممکن است به همین سبب مجهول دانسته شوند درحالیکه چنین نیست و بعید است که اجلاء اصحاب فرد مجهول یا ضعیفی را به عنوان شیح خود قرار داده و از او روایات زیادی نقل کنند. 📍عدم ذکر نام این راویان دلایل گوناگونی ممکن است داشته باشد که اظهر آن صاحب کتاب نبودن است. 📍محور بحث ما در این جلسه مدخل مرحوم کلینی در کتاب نجاشی است: کان اوثق الناس فی الحدیث و اثبتهم. 📍برای فهم معنای ثقه در توصیف یک راوی باید این پیش نیازها را مورد توجه قرار داد: 🔸1) نزدیکی یا دوری زمان نگارش کتاب حدیثی به امامان معصوم (علیهم السلام) ✅درباره فاصله زمانی شیخ کلینی با عصر اهل بیت (علیهم السلام) باید گفت ما چهار دوره طلایی در حدیث شیعی داریم. 👌دوران امام باقر، دوران امام صادق، دوران امام کاظم و دوران امام رضا (علیهم السلام). ✔️ با این توضیح کافی نزدیک به زمان معصومین (علیهم السلام) نیست. 🔹2) حجم آموزه های حدیثی راه یافته در کتاب روایی ✅درباره حجم آموزه های راهیافته به کافی میدانیم که کافی حدود 16 هراز حدیث دارد. 🔸3) تک بعدی یا چند بعدی بودن کتاب حدیثی ✅کتاب کافی در مسایل مختلف از مسایل اعتقادی گرفته تا شیوه زیست زندگی اجتماعی مومنان و اساسا هر ریز موضوعی که مورد احتیاج شیعیان بوده است، احادیثی نقل کرده است و از این حیث کاملا چند بعدی است. 🔹4) خاستگاه علمی داوران کتاب ✅خاستگاه علمی داوران احادیث شیعی که همان خاستگاه دانشیان رجالی است عمدتا حوزه بغداد است. 👈حوزه بغداد از جهت بحث ما دو شاخصه مهم دارد. 1️⃣نخست آنکه در مقابل حوزه حدیثی قم که در گذر تاریخی حوزه ای نص گرا نام گرفته است، عقل گرا است. 2️⃣و دیگر آنکه حوزه بغداد سختگیری های بسیاری در پذیرش یک راوی و روایات او داشتند. 👌برای اثبات سختگیری این دانشوران میتوان برخی مدخل ها را از کتب آنان بازخوانی کرد. ◽️الف) عبیدالله بن احمد ابوطالب انباری که مدت زیادی از عمرش را واقفی بوده و بعدا شیعه میشود. 👈نجاشی از ابوغالب زراری نقل میکند که او شیعه شد اما اصحاب به او ظلم کردند و بغدادی ها او را به غلو متهم کردند.(جفاه اصحابنا و کان اصحابنا البغدادیون یرمونه بالارتفاع) ◾️ب) نجاشی در مدخل محمد بن عبد الله بن محمد گوید: كان سافر في طلب الحديث عمره، أصله كوفي، و كان في أول أمره ثبتا ثم خلط، و رأيت جل أصحابنا يغمزونه و يضعفونه‏. بعد جناب نجاشی میفرماید: رأيت هذا الشيخ و سمعت منه كثيرا، ثم توقفت عن الرواية عنه إلا بواسطة بيني و بينه. 🔸5) وضعیت فرهنگی جامع شیعه در بازه زمانی فعالیت فرهنگی راوی یا محدث مورد داوری ✅توجه به این نکته ضروری است که آیا مرحوم کلینی در عصری که به اصطلاح قحط الرجال بوده است جایگاه خاصی پیدا کرده است و یا در دوره ای که هم عصرها و مشایخ او خود در جایگاه والایی در انتقال معارف حدیثی بودند، شاخص گردیده است. 👌در جلسه گذشته مدخل برخی از مشایخ شیخ کلینی را بیان کردیم. 👌👌در ادامه مدخل برخی از اساتید و هم عصرهای شیخ کلینی را از کتاب نجاشی بازخوانی میکنیم. ▪️الف) سعد بن عبدالله قمی: نجاشی در وصف او مینویسد: شیخ هذه الطایفه و فقیهها و وجهها. ▫️ب) عبدالله بن جعفر حمیری: شیخ القمیین و وجههم. ▪️ج) محمد بن حسن صفار: کان وجها فی اصحابنا القمیین ثقه عظیم القدر ▫️د) محمد بن حسن بن ولید: شیخ القمیین و فقیههم و متقدمهم و وجههم. ثقه ثقه عین مسکون الیه. ادامه👇 @emamhadi_qom

🔹6) معیار داوری ✅به اعتقاد ما معیار داوری دانشوران رجال سنجش محتوایی حدیث است. 👈رجالیون چه در زمان داوری ایجابی و ثقه دانستن شخص و چه در زمان داوری سلبی و ضعیف دانستن یک راوی و چه در زمان دفاع از یک راوی در برابر شبهات متن شناسی میکردند. 👌در ادامه برخی شواهد را مرور خواهیم کرد: ▫️الف) شیخ طوسی درباره حفص بن غياث القاضي گوید: عامي المذهب. له كتاب معتمد. ▪️ب) شیخ طوسی درباره طلحة بن زيد گوید: له كتاب، و هو عاميّ المذهب، إلّا أنّ كتابه معتمد. ▫️ج) در گزارشی از کشی درباره غلو میخوانیم: أنه قد قيل في أبي بصير الاسدي‏ مولى لبنى أسد و كان مكفوفا، فسألته هل يتهم بالغلو؟ فقال: أما الغلو: فلا لم يتهم، و لكن كان مخلطا ▪️د) نجاشی درباره علي بن محمد بن شيرة القاساني‏ گوید: كان فقيها، مكثرا من الحديث، فاضلا، غمز عليه أحمد بن محمد بن عيسى، و ذكر أنه سمع منه مذاهب منكرة و ليس في كتبه ما يدل على ذلك. 🔸7) توجه به مفهوم واژگان و عبارت های توصیفی ✅به نظر می رسد میان متقدمین و متاخرین اختلاف برداشت درباره مفاهیم توصیفی راویان وجود دارد. 👈واژگان توصیفی در نگاه دانشمندان رجالی بازتاب موفقیت یک محدث در دستیابی به آموزه های ثابت الاسناد به معصوم است. 📍پس از بیان این مولفه های می بایست مدخل نجاشی پیرامون شیخ کلینی بازخوانی شود که او را کان اوثق الناس فی الحدیث و اثبتهم نامیده است. 📍شیخ کلینی با وجود فاصله زمانی از دوران طلایی حدیث شیعه و بالابودن حجم روایات و نیز تک بعدی نبودن آثار حدیثی و بخصوص نقل حدیث از راویانی با مذاهب فاسده و متهم به غلو آن هم در عصری که مشایخ و اقران بزرگی در کنار خود داشته است، چنین توصیفی را از نجاشی دریافت کرده است. 📍به نظر ما نجاشی به همه این موارد اعتنا داشته است با این حال او را اوثق الناس دانسته است. #خلاصه_جلسه #شب_سوم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حسینی_شیرازی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_چهارم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب چهارم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی " 🎙حجت الاسلام والمسلمین احسان سرخه ای 📍استاد سرخه ای در این جلسه بیان داشتند که شناخت مصادر و منابع یک کتاب حدیثی در فرآیند اعتبار سنجی کتاب سودمند است. 📍بهره مندی از منابع اصیل و با اتقان بیشتر، از مزایای یک اثر شمرده میشود اما استفاده از منابع ضعیف و یا مشتمل بر اشکالات علمی، اعتبار اثر را کاهش میدهد 📍بازسازی منابع کافی میتواند ما را در اتخاذ دیدگاه درست پیرامون اعتبار روایات کتاب کافی رهنمون شود. 📍مقایسه میان وسایل الشیعه و مستدرک الوسایل میتواند تاثیر منابع در اعتبار کتاب را نشان دهد. 📍در کتب رجالی شیعه مواردی را میتوان یافت که با وجود ضعف و اتهام یک راوی، کتاب او به سبب بهره گیری از منابع خوب مورد پذیرش قرار گرفته است. 👈برای مثال شیخ طوسی در معرفی آثار فقهی علی بن حسن طاطری گوید: «له کتب فی الفقه، رواها عن الرجال الموثوق بهم و بروایاتهم، فلأجل ذلک ذکرناها» 📍آشنایی با منابع سبب میشود رفتارهای دوگانه بلکه چند گانه در منابع حدیثی داشته باشیم. 📍پیش فرض بحث ما این است که مجموعه آثار حدیثی برجای مانده و در دسترس ما با استفاده از منابع مکتوب به تحریر و تالیف در آمده است. 📍یکی از اتهامات مستشرقین این است که روایات مسلمین به صورت کلی نقل شفاهی است و قابل اعتماد نیست. 👌تلاش جهت اثبات مکتوب بودن احادیث به همین سبب، در حقیقت دفاع از احادیث شیعه است. 📍شیخ کلینی بر خلاف شیخ طوسی و شیخ صدوق به استفاده خود از منابع مکتوب تصریح نکرده است. ✅با این حال روشن است که از منابع مکتوب استفاده کرده است. ✅✅علامه محمدتقی مجلسی در این باره می‏گوید: «محمد بن یعقوب کلینی اگرچه نگفته است که از آن کتب نقل کرده ‏ام و لیکن از تتبع، ما را جزم بلکه یقین بهم رسیده است که از آن کتب روایت کرده است به وجوه بسیار» 📍متأسفانه کلینی نه در ضمن اسناد و نه در بخشی از کتاب، منابع خود را به شکلی صریح معرفی و فهرست آنها را گزارش نمی‏کند و همین مساله ابهام در کشف منابع الکافی را بوجود می آورد. 📍از مقایسه احادیث و اسناد کتاب الکافی با برخی منابع پیشین روشن می‌شود که کلینی گروهی از احادیث را به‌دلیل عدم دسترسی به منبع اصلی یا سهولت دسترسی به منبع بعدی از منابع باواسطه گزارش کرده است. 📍برای بازسازی منابع کتب حدیثی می بایست از اسناد آن استفاده کرد. 📍مشایخ در گزارش از منابع باواسطه دو گونه عمل کرده‌اند: 1️⃣نخست آنکه ابتدا طریق خود به منبع واسطه و سپس طریق منبع واسطه تا منبع اصلی و سپس محتوای آن را در گزارش خود آورده‌اند. 2️⃣دوم: در پاره‌ای اوقات مؤلف با اعتماد به درستی منبع واسطه مستقیما طریق خود به منبع اصلی را در ابتدای سند می‌آورد و سپس محتوای منبع اصلی را گزارش می‌کرد. 👌در این صورت اخذ حدیث از منبع متاخر بود، اما به منبع متقدم انتساب داده می‌شد. 📍استاد سیدمحمدجواد شبیری مصادر الکافی را با ذکر نمونه به چهار دسته تقسیم می‌کند. 🔸 1) مولفان معتبر و کتب مشهور مانند محاسن برقی 🔹2) مولفان تضعیف شده مانند ابوسمینه مولف الدلایل 🔸3) مواردی که در وثاقت آنها اختلاف است مانند سهل بن زیاد مولف کتاب التوحید و النوادر 🔹4) مولفان تضعیف شده که کتاب او معتبر است مانند: معلى بن محمد بصرى مؤلف کتاب التفسیر و الامامة. 📍در بررسی نقل شیخ کلینی از ضعفاء ممکن است یا او منبع را ضعیف نمیدانسته است و یا در آن دست از مطالب، ضعف راوی را قادح نمیدانسته است که شبیه آن را در مستحبات و امور اخلاقی سراغ داریم. 📍در یک تحقیقی با این دغدغه به این جا رسیدیم که گاهی کلینی با تعبیر بعض اصحابنا از مشایخ خودش تعبیر کرده است. ❗️یک احتمال این است که تقیه کرده است که به نظر ما زمان ایشان زمان تقیه نبوده است. ‼️بعد که پیگیری کردیم در حدود 50 مورد که این تعبیر وجود دارد یک منبعی است که کلینی استفاده کرده که یا خودش نمیشناخته و یا فراموش کرده و یا در آن نسخه نامش محو شده است. ایرادی نیست که اگر شالوده خوب باشد حال راوی را نشناسیم. 📍مشکل اصلی در شناخت منبع کافی این است که در برخی اسناد چندین صاحب تالیف وجود دارد. 📍برخی راه‌های کشف منابع الکافی: 🔹1) کشف راویان مؤلف در سلسله اسناد 🔸2) بررسی طرق به منابع در فهارس 🔹3) اسناد پرتکرار #خلاصه_جلسه #ده_شب_در_محضر_الکافی #شب_چهارم #استاد_سرخه_ای #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری چهارمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب چهارم دوره با عنوان «مصدر شناسی الکافی»، باارائه استاد حجت الاسلام والمسلمین احسان سرخه ای، در روز سه شنبه ۱۴ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. گزارش تصویری در خبرگزاری حوزه: لینک ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #سرخه_ای @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری پنجمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب پنجم دوره با عنوان «جایگاه شناسی الکافی در فقه»، با تدریس آیت الله قائینی، در روز چهار شنبه ۱۵ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. گزارش تصویری در خبرگزاری حوزه: لینک ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #قائینی @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری ششمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب ششم دوره با عنوان «فقه الحدیث کافی»، با تدریس حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبائی، در روز شنبه ۱۸ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #طباطبائی @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_هفتم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب هفتم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" 🎙حجت الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی 📝 شرح شناسی الکافی 📍برای مقدمه بحث لازم است بدانیم که کتاب کافی در میان جوامع متقدم حدیثی نه تنها در جامعه شیعی بلکه در جهان اسلام از نظر حجم احادیث و گستردگی محتوا بی نظیر است بنابراین کسی که می خواهد این کتاب را شرح کند باید فقیه، متکلم و رجالی باشد. 👈افزون بر اینکه کافی متضمن احادیث اخلاقی نیز هست و شارح در این زمینه نیز باید زبردست باشد. 📍مطابق گزارش های در دسترس، اولین شرح بر کافی را ملا امین استرآبادی(متوفی ۱۰۳۶ ق) نگاشته است. 📍از سوالات مطرح این است که چرا تا چند سده بعد از نگارش کافی، شرحی بر این کتاب نگاشته نشده است در حالی که اهل سنت در این زمینه جلوتر از ما هستند و شروح بیشتری بر بخاری نگاشتند؟ 👌در پاسخ می توان گفت: ▫️کافی از یک سو حدود شانزده هزار حدیث دارد، درحالیکه بخاری حدود سه هزار و هفتصد حدیث غیر تکراری نقل کرده است و ▪️از سوی دیگر تنوع احادیث موجود در کافی و اساسا عمق احادیث اهل بیت (علیهم السلام) که از مقایسه روایات توحیدی شیعه با اهل سنت روشن می شود کار شرح نویسی بر کافی را دشوار کرده است. ▫️همچنین از نقش تعداد جمعیت اهل سنت و در نتیجه تعداد بیشتر عالمان و محدثان به همان نسبت جمعیتی در سنجش با شیعیان و انزوای سیاسی شیعه در بسیاری از حکومت ها نیز نباید غافل بود. 📍کتاب کافی افزون بر شروح رسمی، شروح غیر رسمی نیز دارد بدین معنا که فقیهان شیعی کافی را بخصوص تا قبل از رواج کتاب وسایل الشیعه یکی از منابع مهم خود تلقی می کردند و در مباحث فقهی خود ناگزیر از توضیح و شرح احادیث آن بودند. 👌به همین گونه، کتب اعتقادی و کلام نقلی شیعی نیز شرح احادیث اعتقادی کتاب کافی به شمار می آیند. 📍وافی فیض کاشانی را نیز می بایست شرح غیر رسمی کافی حساب کرد. 📍بیانات فیض کاشانی همچنان در دروس قوی حوزوی حلال مشکلات حدیثی شمرده میشود. 📍در میان شروح رسمی کافی، الرواشح السماویه میرداماد (متوفی 1040 ق) دومین شرح کافی است که هرچند جامع نیست اما حاوی نکات خوبی است. 📍از ویژگی های میرداماد ابداع احتمالات نو در خوانش عبارت است که در موارد مشکل الحدیث و اختلاف نسخه قابل توجه است. 📍بعد از آن شرح ملاصدرا ( متوفی 1050 ق) قرار دارد که کامل نیست و تنها بخشی از اصول را شرح کرده است. 📍پس از ملاصدار، ملاصالح مازندرانی (متوفی 1086 ق) شرح جامعی بر کافی نگاشته است که از بهترین شروح کافی است که می بایست به آن مراجعه شود. 📍ملاصالح داماد مجلسی اول بود و تنها بخش اصول کافی و روضه آن را شرح کرد. ◽️پس از او فرزندش ملا محمد هادی (متوفای ۱۱۲۰ ق) فروع را هم شرح کرد . ◾️این دو بزرگوار در دانش های مختلف مانند ادبیات، کلام و فقه زبردست بودند. 📍الصافی شرح دیگر کافی است که بزرگ و مفصل نیز هست. 🔹نویسنده این شرح، خلیل بن قاضی قزوینی (متوفی 1089 ق) از دانشمندان اخباری است. 🔸شرح او به لحاظ علمی دارای قوت است. 🔹ایشان همه کافی را به فارسی شرح کرده است که در کنگره کلینی دو جلد آن چاپ شد. 🔸وی شرحی هم به عربی با نام شافی دارد. 🔹شرح دیگری که در کنار شرح ملا صالح مهمترین شروح محسوب میشود شرح علامه مجلسی (متوفی 1111ق ) به نام مرآة العقول است. 📍علامه مجلسی قصدش شرح همه کافی بود اما عمرش کفاف نداد و بخش هایی از فروع کافی مانند کتاب زکات به وسیله دامادش میرمحمدصالح خاتون آبادی( متوفی 1126ق) تکمیل شد. 👌اکنون این شرح، جامع است و به حمد الهی همه آن به دست ما رسیده است. 📍درباره ارتباط میان شروح کافی باید گفت: ملاصالح در شرح خود از میرداماد استفاده کرده ولی گاه نظرات او را نپذیرفته است. ✔️علامه مجلسی هم از شرح ملاصالح استفاده کرده است. 📍بلحاظ تاریخی علامه مجلسی هم زمان سه کتاب ملاذ الاخیار، بحارالانوار و مرآه العقول را می نوشته است لذا 👈دو کتب بحارالانوار و مرآه العقول متناظر یکدیگر هستند. 👌از بررسی ناقص ما بر می آید که گاه عبارات مرآه العقول بهتر از عبارات بحار الانوار است. 🔴 ادامه در پیام بعد 👇 @emamhadi_qom

📍از سوالات پر تکرار این است که چرا علامه مجلسی با وجود عملش به احادیث ضعیف السند، روایات کافی را بررسی سندی کرده است و اگر وی آن ها را ضعیف میداند چرا به شرح آن احادیث میپردازد. ✅ پاسخ این است که ضعف سند نزد ایشان و بسیاری دیگر از عالمان به معنای ضعف حدیث نیست. 👈حدیث ضعیف السند در پرتو قرینه ها می تواند قوت متن بیابد و معتبر گردد. 👈👈خود ایشان نیز به گونه ای دیگر به این مساله پاسخ داده است: «أنّ وجود الخبر في أمثال تلك الأصول المعتبرة ممّا يورث جواز العمل به، لكن لا بدّ من الرجوع إلى الأسانيد لترجيح بعضها على بعض عند التعارض، فانّ كون جميعها معتبرا لا ينافي كون بعضها أقوى.» 📍در پایان این بخش می گوییم در کتاب الذریعه شیخ آقا بزرگ تهرانی و کشف الحجب و الاستار اعجاز حسین و نیز کتاب های منتشره کنگره شیخ کلینی (ره) و پایگاه اینترنتی حدیث نت متعلق به به دارالحدیث می توان اطلاعات بیشتری درباره شروح کافی یافت. 📍استاد مسعودی در ادامه به برخی ویژگی های مشترک شروح کتاب کافی پرداختند: 🔸1) توجه به نسخه شناسی متن از جمله ویژگی های مشترک که در شروح کافی به چشم می خورد بررسی نسخه های مختلف حدیث است. 🔹نمونه بررسی نسخ را میتوان پیرامون عبارت «یخرّ فیها» در این روایت: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «مَا عَلِمْتُمْ فَقُولُوا، وَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَقُولُوا: اللَّهُ أَعْلَمُ؛ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَنْتَزِ عُ الْآيَةَ مِنَ الْقُرْآنِ يَخِرُّ فِيهَا أَبْعَدَ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ» و نیز پیرامون عبارت «لا یتهجم» در روایت: قَالَ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ص يَقُولُ عَظِّمُوا أَصْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ وَ لَا يَتَجَهَّمُ بَعْضُكُمْ بَعْضاً در کتاب وافی مشاهده کرد. 🔸2) واژه پژوهی: 👈شروح کافی مشحون از بحث های مفصل پیرامون معنای واژه ها است. 👈👈در مرآه العقول و شرح ملاصالح این مثالها بسیار زیاد است. برای نمونه می توان واژه پژوهی ذیل روایت: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): «إِنَّ هَذَا الدِّينَ مَتِينٌ فَأَوْغِلُوا فِيهِ بِرِفْقٍ وَ لَا تُكَرِّهُوا عِبَادَةَ اللَّهِ إِلَى عِبَادِ اللَّهِ فَتَكُونُوا كَالرَّاكِبِ الْمُنْبَتِّ الَّذِي لَا سَفَراً قَطَعَ وَ لَا ظَهْراً أَبْقَى» در شرح ملاصالح را مشاهده کرد. 🔹3) توجه به معنای اصطلاحی افزون بر واژه پژوهی، برای فهم درست لازم است با معانی اصطلاحی نیز آشنا بود و به آن دقت کرد. ✅برای مثال شروح متعدد کافی برای اصطلاح «الکذب المفترع» حدود ده احتمال بیان کرده اند. 🔸4) توجه ساختار نحوی جملات از جمله مواردی که در شروح به طور مشترک وجود دارد توجه به ساختار نحوی جمله است، به ویژه در مواردی که عدم شناخت صحیح از ساختار سبب کج فهمی می شود. 👌نمونه این توجه را در بیان نقش عبارت «وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِي الْحِلِّ وَ الْحَرَم» در روایت زی می توان مشاهده کرد: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُحْرِمُ يَذْبَحُ الْبَقَرَ وَ الْإِبِلَ وَ الْغَنَمَ وَ كُلَّ مَا لَمْ يَصُفَّ مِنَ الطَّيْرِ وَ مَا أُحِلَّ لِلْحَلَالِ أَنْ يَذْبَحَهُ فِي الْحَرَمِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِي الْحِلِّ وَ الْحَرَم‏ 🔹5) توجه به فضا و زمان صدور حدیث و نیز احادیث مشابه که جای بحث مفصل و طولانی دارد . #خلاصه_جلسه #شب_هفتم #ده_شب_در_محضر_الکافی #مسعودی #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری هفتمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب هفتم دوره با عنوان «شرح شناسی الکافی»، با تدریس حجت الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی، در روز یکشنبه ۱۹ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #مسعودی @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_هشتم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب هشتم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" 🎙حجت الاسلام والمسلمین حافظیان 📝 نسخه شناسی الکافی 📍بحث درباره نسخ خطی یک کتاب پیش نیازهایی دارد بنابراین پیش از پرداختن به نسخ کافی باید به سوالاتی پاسخ داد. 👈برای مثال ضرورت مراجعه به نسخ خطی چیست؟ 👈👈معیارهای صحت و یا اصح بودن یک نسخه چیست؟ و .... 📍در این جلسه طبعا به همه پیش نیازها پرداخته نمی شود و تنها پس از بیان برخی مقدمات به بحث درباره نسخ کافی میپردازیم. 📍از آنجا که بخشی از منابع چاپ شده بر اساس نسخه مغلوط و یا نسخه مرجوح به چاپ رسیده است نسخه یابی دارای ضرورت است تاجاییکه اگر تحقیقی تنها بر اساس کتب چاپی صورت پذیرد تحقیق کاملی نبوده و در این بخش تقلید محسوب میشود. 📍در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی نسخ فراوانی وجود دارد که احتمالا مجموع نسخ اسلامی بالغ بر پنج میلیون نسخه است که در کشورهایی چون ایران، ترکیه، مصر، هند، آمریکا، روسیه، عراق، عربستان و ممالک اروپایی همچون فرانسه و بوسنی نگهداری می شود. 👌در این میان آمار فهارس ایران بیش از سایر کشورها است. 📍برای آگاهی از نسخ یک کتاب در این کتابخانه ها میتوان به فهرست ها مراجعه کرد اما باید توجه داشت که 👈اولا بسیاری از نسخ ممکن است در فهرست ها گزارش نشده باشند و 👈نیز باید دانست که فهرست نگاران در موارد متعددی ممکن است خطا کرده و در شناسایی یا گزارش کتاب اشتباه عمل کرده باشند. ✅برای مثال ممکن است فهرست نگار نام کاتب نسخه را به عنوان نام مولف کتاب به اشتباه آورد و یا به سبب عدم مراجعه کامل به نسخه نتواند گزارش جامعی از آن به دست آورد. 📍کتاب فهرستگان نسخه های خطی ایران در چهل و پنج جلد رحلی به ترتیب الفبا فهرست نسخ خطی موجود در ایران را گزارش کرده است. 👈در این کتاب ذیل هر عنوان اسم مولف، کتابشناسی، نسخه های کتاب به ترتیب از قدیمی ترین نسخه تا جدیدترین و در صورت چاپ شدن کتاب اشاره به چاپ آن و در نهایت معرفی منبعی که برای یافتن اطلاعات بیشتر میتوان به آن مراجعه کرد، منعکس شده است. 👌در این کتاب که به اختصار فنخا نامیده میشود 350 هزار نسخه خطی معرفی شده است. 📍کتاب دیگر فهرستواره دست نوشته های ایران است که افزون بر نسخ فنخا، 80 هزار نسخه دیگر را معرفی کرده و به اختصار دنا نامیده می شود. 📍آقای درایتی، فهرست مشترکی برای فهارس نسخ خطی عراق به نام معجم المخطوطات العراقیه در ۲۰ جلد فراهم آوردند و اکنون برنامه ای برای درهم کردن فهارس نسخ خطی هند دارند. 📍گفتنی است اطلاعات موجود در فنخا با افزودگی هایی در سایت کتابخانه ملی بارگزاری شده و قابلیت جستجوهای گوناگونی را دارد. 📍با مراجعه به فهرست نسخ خطی ایران و عراق برای آشنایی با نسخ کافی روشن می شود که 1867 نسخه مطابق گزارش دنا در ایران موجود است و 300 نسخه هم در عراق وجود دارد یعنی در مجموع بیش از دو هزار و صد نسخه کافی در میان نسخ فهرست شده تنها در ایران و عراق وجود دارد که طبعا با تکمیل شدن فهارس مخطوطات در کتابخانه های عمومی و خصوصی ایران و عراق آمار بیش از این ها خواهد شد. 📍به طور کلی در میان نسخ خطی موجود در ایران و عراق، بعد از مصاحف مخطوط، کتاب شریف کافی جایگاه ویژه ای دارد. 📍در نسخه پژوهی توجه به تبار شناسی نسخ بحث مهمی است. 🔹برای مثال گفته می شود صحیفه سجادیه دو کانون نسخه نگاری داشته است ▪️یکی در حله و یکی در جبل عامل. 📍درباره کافی هم بعضی محققین از دو دسته نسخه رازی و بغدادی سخن می گویند. 📍به طور کلی وجود تحریرهای مختلف برای یک کتاب امر عجیبی نیست. 👈در موارد متعددی نویسنده در طول زمان کتاب خود را ویرایش کرده و تحریر جدیدی به دست می دهد. 👌نمونه آن لمعه شهید اول است که نسخه خراسانی آن با نسخه دمشقی که بعدا شهید اول آن را ویرایش کرده است تفاوت دارد. 📍گاهی تحریرهای مختلف یک کتاب تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند که سبب میشود فهرست نگاران یا دو نام برای آن انتخاب کنند که نمونه آن دو تحریر مشارق انوار الیقین حافظ رجب برسی است و یا آن ها را نسخه صغری و کبری بنامند که در بصایرالدرجات اتفاق افتاده است. 📍از منابع مهم برای شناختن نسخه های خطی ممتاز کافی، مقدمه ی کافی چاپ دارالحدیث است که در آن نسخه هایی که از آن استفاده شده است را بیان و توصیف کردند. 📍قدیمی ترین نسخه کافی نسخه موجود در کتابخانه مجلس است که یحیی بن سعید حلی در سال 652 آن را مقابله کرده است و البته زمان نگارش نسخه پیش از این تاریخ است. 🔴 ادامه در پیام بعد 👇 @emamhadi_qom

📍نیافتن نسخه ای کهن تر از نسخه یحیی بن سعید حلی دلیل بر عدم وجود آن نیست زیرا نسخ خطی بسیاری هنوز وجود دارد که فهرست نشده است و اطلاعاتی از بسیاری از کتابخانه ها نیز در دست نداریم چه اینکه نبودن نسخه کهن تر نیز دلیل بر عدم اصالت کافی نیست زیرا دلیل اصالت کتاب تنها متکی بر وجود نسخ خطی کهن نیست آن نیست. 📍در طول تاریخ نیز حوادث بسیار ناگواری بر سر کتابخانه ها آمده و بسیاری از نسخ خطی نفیس از بین رفته است که شواهد وجود آن نسخ بعضا به دست ما رسیده است. 👌برای مثال نسخه خطی کافی که شیروانی داماد مجلسی اول و فرزندش ملا حیدر آن را تصحیح کرده است گزارش می دهد که آن را از روی نسخه متعلق به قرن ششم استنساخ کردند. 📍بعد از نسخه کتاب خانه مجلس نسخه آستان قدس رضوی بسیار مهم است. این نسخه را علی بن ابی المیامین در سال 675 نکاشته است. 👌از ویژگی های این نسخه افزون بر قدمت آن اشتمال بر اعراب گذاری است. 📍آیت الله شبیری زنجانی کافی خود را با هشت نسخه مقابله کردند که فرزند ایشان در شناخت نامه کلینی و کافی آن نسخ را معرفی کرده است. 📍نسخه سید علی خان مدنی که در مدرسه سعادت قم نگهداری میشد، نسخه پدر شیخ بهایی که در اختیار آیت الله خادمی اصفهان بوده است که علایم مقابله پدر شیخ بهایی را دارد، نسخه در تملک ملاصالح مازندرانی که به آستان قدس رضوی اهدا شده است، نسخه ملا فتح الله کاشانی که بخشی در فیضیه و بخشی در کتابخانه مرعشی نگهداری می شود، نسخه شیخ حر عاملی که ایشان تصحیح کرده است، نسخه احمد بن علی بن حسن که با نسخه شهید اول مقابله شده است، نسخه ای در اختیار علامه طباطبایی بوده است که در آن گاه از نسخه شهید ثانی گزارشاتی دارد و نسخه دیگر نسخه شهید ثانی است که در سال 952و 953 نوشته شده است. 📍نسخه شهید ثانی که به نظر می رسد به خط ایشان نیست اما شهید آن را تصحیح کرده است از نسخ دارای اعراب گذاری است و مادر بسیاری از نسخ بعد از خود محسوب می شود. 📍از گزارش های کتاب وافی به دست می آید که نسخه در اختیار فیض کاشانی نسخه خوبی بوده و خود حکایتگر از نسخه شناسی فیض کاشانی دارد. 📍در نسخه 15346 کتابخانه آیت الله مرعشی که در نجف نوشته شده است چنین آمده که این نسخه را با نسخه ای که در زمان ما محل مراجعه بوده و به آن استناد می شود مقابله کردم که آن نسخه برای یکی از شاگردان علامه مجلسی بوده است. 📍درباره کافی چاپ دارالحدیث دو نکته را باید دانست. 🔹نخست آنکه تصحیح آنان به صورت قیاسی بوده است نه اینکه یک نسخه را اساس کار تصحیح قرار دهند. 🔸نکته دوم اینکه در اعراب گذاری احادیث نیز به صورت قیاسی عمل کردند و لزوما از نسخ دارای اعراب استفاده نکردند. 📍وجود راویان بلاواسطه و مع الواسطه که از کلینی (رحمت الله علیه) کافی را نقل کرده اند و اینکه در کتب تاریخی و رجالی نزدیک به عصر کلینی تصریح شده که وی کتابی داشته در حدیث که آن را برای شاگردانش می خوانده و اینکه جناب شیخ طوسی (ره) از کافی ۱۵۰۰ روایت را در تهذیب الاحکام خود گنجانده و شیخ صدوق نیز بر وجود کافی صحه می گذارد، راهی بر انکار اصالت کافی باقی نمی گذرد و این شبهه که چون اقدم نسخ موجود از کافی با زمان وفات مرحوم کلینی, حدود ۳۰۰ سال فاصله دارد, پس باید در اصالت آن و انتساب آن به کلینی تردید کرد, ادعایی سست و مکابره آمیز است. #خلاصه_جلسه #جلسه_هشتم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حافظیان #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری هشتمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب هشتم دوره با عنوان «نسخه شناسی الکافی»، با تدریس حجت الاسلام والمسلمین حافظیان، در روز دوشنبه ۲۰ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حافظیان @emamhadi_qom

🎥کلیپ تصویری ▪️توسل به حضرت ولی عصر عجل اللّٰه تعالی فرجه الشریف و حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها در ابتدای شب نهم ▫️دوره "ده شب در محضر الکافی " 🎙حجت الاسلام عرفان مهر #توسل #حضرت_فاطمه سلام الله علیها #امام_زمان علیه السلام #فاطمیه #ده_شب_در_محضر_الکافی #شب_نهم 🔰موسسه امام هادی(علیه السلام)🔰 @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_نهم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب نهم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" 🎙حجت الاسلام والمسلمین راد 📝 الکافی و مستشرقان 📍موضوع مطالعات خاورشناسان درباره کتاب کافی به سبب گستردگی مباحث و پیش نیازهای آن قابلیت طرح در یک جلسه را ندارد لذا در این جلسه از بیان پیش نیازها خودداری کرده و تنها بخشی از مباحث مطرح خواهد شد. 📍مراد از خاورشناسان در این بحث لحاظ جغرافیای زندگی نیست و ممکن است برخی از افرادی که خاورشناس بنام ایرانی الاصل و یا هندی باشند اما بلحاظ رهیافت و رویکرد خاورشناس محسوب شوند. 📍ادوار کافی پژوهی در غرب سه دوره را طی کرده است: 🔷 فقر و بحران آگاهی: دوره اول از دهه 1930 تا 1960 دوره آشنایی اجمالی با کافی و فقر اطلاعاتی است که در آن شناخت سطحی و فهرستی محض از کافی صورت گرفته است. 👈کتاب مذهب شیعه دونالدسون، تاریخ الادب العربی نوشته بروکلمان و پس از او شاگردش ریته در این دوره قرار دارند که اوج آن را در کار فواد سزگین می توان مشاهده کرد. 🔷درنگ در بخش های محتوای کافی: دوره دوم، که تا سال 2000 ادامه دارد دوره درنگ در محتوای کافی است که در این دوره بخش هایی از کافی ترجمه و مطالعه شده است. 👈مهمترین شخصیت های این دوره نورمن کالدر و مارسین کاوسکی هستند. 🔷تمرکز بر کافی پژوهی: دوره سوم از 2000 آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. 👌در این دوره شاهد یک تحول در کافی پژوهی به نسبت دوره های قبل هستیم، هرچند هنوز هم به مرحله بلوغ نرسیده باشد. 📍آندره نیومن، اتان کلبرگ، مادلونگ مایکل کوک، رابرت گلیو در این دوره قرار داند. 📍یکی از پرسش های رایج علل توجه دیرهنگام مستشرقان به الکافی است. ✅در پاسخ می توان به عدم معرفی کافی از سوی حوزه علمیه، و اساسا توجه دیرهنگام غرب به تشیع را بیان کرد. 📍دستاوردها و بازتاب کافی پژوهی: پژوهش های خاورشناسان درباره الکافی فراگیر و همه جانبه نبوده و به همه زوایای کافی نپرداختند بلکه بیشتر به جنبه های کلامی و اندکی هم فقهی کافی پرداختند. 👌نکته دیگر اینکه پژوهش های خاورشناسان هم سان نبوده و خود انتقادی هم دارند. 📍پیش بینی ما این است که در آینده با توجه به ضرورت شیعه پژوهی نشاط علمی خوبی به وجود خواهد آمد لذا لازم است حوزویان در صدد بوده و به ترجمه و نقد این آثار بپردازند. 👈کافی به عنوان منبعی بسیار مهم برای بازشناسی تشیع نخستین، کافی به عنوان بازتاب دهنده میراث مکتوب حدیثی شیعه، کافی به عنوان تبیین کننده حوزه حدیثی ری، قم و بغداد، کافی به عنوان بازتاب دهنده اعتقادات شیعیان، کافی به عنوان مهمترین منبع روایی شیعه، مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. 📍در میان خاورشناسانی که به طور مستقل به کافی پرداختند برخی متاسفانه با جزیی نگری برخودی ناهمدلانه داشته و عده ای نیز به طور خنثی عمل کردند. 👌مادلونگ که مهمترین کتابش جانشینی محمد(صلی الله عليه وآله و سلم) است مدخل کلینی دایره المعارف اسلام را نگاشته است. 👌👌مادلونگ در این مدخل به تاریخ گذاری سفر احتمالی کلینی به بغداد پرداخته و در مجموع با حضور بیست ساله کلینی در بغداد موافق نیست. 👈او به علل اقبال دانشمندان بغدادی به کلینی پرداخته و به فاصله گرفتن کلینی از الهیات تنزیهی مکتب قم و همسویی با مکتب بغداد در صفات الهی اشاره میکند. 👌👌👌مادلونگ در مقاله دیگرش با تامل در روایات به بازشناسی سبک تعلیمی اهل بیت علیهم السلام اقدام میکند. 👌مطابق گزارش او از روایات استفاده می شود که امامان شیعی علیهم السلام جلسات درسی منظم نداشته و کتابی تالیف نکردند. 👈احادیث اهل بیت علیهم السلام نیز بیشتر در پاسخ به پرسش ها بوده است. 👌👌👌👌مادلونگ از بررسی روایات کلینی به این نتیجه رسیده است که تفکر شیعی به معتزلی نزدیک بوده و امامان شیعی این تفکر را تایید کرده و متکلمان بعدی نیز در حقیقت به پشتوانه کافی و کلینی به این سو حرکت کردند. 📍آندره نیومن در آستانه 2000 مقاله ای در باب آموزه غیبت نگاشت و کافی را با غیبت نعمانی مقایسه کرد. 👈طبق گزارش او کلینی رابطه مثبت و همدلانه با دیدگاه سفارت و نیابت نداشته اما نعمانی بر اهمیت مساله سفارت و نیابت تاکید کرده است. 🔷مطابق این دیدگاه در مدرسه حدیثی قم با تکیه بر کافی که 23 روایت نقل کرده است به مساله غیبت اهمیت زیادی داده است و احتمالا قمی ها طولانی شدن غیبت را باور نداشتند در مقابل نعمانی روایات متعددی را از غیر قمی ها در این موضوع نقل کرده است. 🔶پژوهش دیگر آندره نیومن مقایسه سه کتاب کافی، بصایرالدرجات و محاسن برقی است. 🔴 ادامه در پیام بعد 👇 @emamhadi_qom

▪️مطابق این پژوهش کلینی سعی کرده مکتب حدیثی قم را در بغداد در تقابل با عقلگرایی افراطی نوبختی و اهل سنت تاسیس کند. ▫️به اعتقاد او 212 روایت خداشناسی کافی کاملا گرایشی عقل ستیزانه دارد. 📍رابرت گلیو خاورشناس دیگری است که پژوهش مستقل پیرامون کافی دارد. 👈ایشان در مقاله پیوند حدیث و فقه به مقایسه باب تیمم در فروع کافی و همین باب در سایر کتب اربعه میپردازد و نشان میدهد که کلینی نگاه فقیهانه داشته است و کافی بلحاظ ساختاری کتاب فقهی است و گزینش روایات کلینی با هوشمندی صورت گرفته است. 👌او در مقاله دیگرش به بحث پیرامون صفات فرا انسانی امام در الکافی، بصایر و محاسن میپردازد و معتقد میشود که سطح طرح این اوصاف در این سه کتاب متفاوت است و در این میان کلینی با وجود موافقت در اصل این اوصاف به تعدیل این دیدگاه پرداخته است. 🔶رابرت گلیو کلینی را نماینده تام و کامل امام شناسی در شیعه نمیداند. 📍مارسین کاوسکی پژوهشگر دیگری است که در هزاره کلینی دو مقاله اش را ترجمه کردیم. 👈او به این نتیجه رسیده است که نام کلینی در گفتمان رقیب (اهل سنت) شناخته شده بود. 📍کاوسکی از انتساب کتاب الروضه به کلینی در مقابل سزگین دفاع میکند و نقدهای سزگین را ناکافی و شتابزده میداند. 📍رساله دکتری تمیمه دائو آخرین پژوهشی است که به آن اشاره میکنیم. 📍این رساله در نقد اندیشه های امیر معزی است که امروزه طرفدارانی دارد. 📍او بر خلاف امیر معزی به تحلیل دقیق و عمیق منابع متقدم شیعی میپردازد. 📍او وجود جریان غلو را تایید میکند اما آن را جریان اصیل نمیداند 📍پژوهش های دیگری راجع به الکافی توسط خاورشناسان انجام شده که نظر به کمبود وقت در مجال دیگری بحث می شود #خلاصه_جلسه #شب_نهم #ده_شب_در_محضر_الکافی #راد #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🎥کلیپ تصویری ▪️توسل به حضرت ولی عصر عجل اللّٰه تعالی فرجه الشریف و حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها در ابتدای شب دهم ▫️دوره "ده شب در محضر الکافی " 🎙آقای سید حسن میریزدی #توسل #حضرت_فاطمه سلام الله علیها #امام_زمان علیه السلام #فاطمیه #ده_شب_در_محضر_الکافی #شب_نهم 🔰موسسه امام هادی(علیه السلام)🔰 @emamhadi_qom

#ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_دهم 🖋خلاصه ای از مباحث مطرح شده در شب دهم دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" 🎙حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی سبحانی 📝 جایگاه شناسی الکافی در اعتقادات 📍استاد سبحانی این چنین بیان داشتند که کتاب کافی یک استثنای بزرگ در تاریخ حدیث، کلام و اندیشه و میراث ما است. 👌 کتابی که تکرار پذیر نیست. 📍اینک به ابعادی از کافی که بُعد اعتقادی دارد اشاره میکنم و سرفصل هایی بیان می شود که هر کدام موضوع یک تحقیق جدید است. 📍اولین ویژگی کافی جایگاه منحصر به فرد آن است. 📍کتاب کافی یک استثنایی بزرگ در تاریخ اندیشه و میراث شیعه است که در طول قرون توانسته است جایگاه خود را حفظ کند و همواره مورد تمجید اندیشمندان شیعی قرار داشته است. 📍ویژگی دوم کافی جامعیت آن است. 📍درحالیکه دیگر کتب اربعه شیعه تنها به فقه پرداختند، کافی افزون بر فقه شامل اعتقادات، اخلاق، سبک زندگی و ... است. 📍در حوزه اعتقادات پس از کافی تک نگاری های شیخ صدوق دیده می شود اما تا قرن دهم و نگارش آثار حدیثی مدرسه اصفهان مانند وافی فیض کاشانی و بحارالانوار هیچ کتاب اعتقادی حدیثی به ساختارمندی کافی وجود ندارد. 📍در دوره های متاخر هم کتب نوشته شده الگو گرفته از کتاب کافی است. 📍نظم، ترتیب و ساختار منسجم کافی نکته دیگری است که باید به آن توجه کرد. 📍در مقایسه توحید کافی با توحید صدوق هم میتوان به این انسجام و ساختار خوب کافی پی برد. 📍ساختار کافی ساختاری منطقی و کاملا قانع کننده است و به تعبیر خود مرحوم کلینی علم، بصیرت و یقین آفرین است. 📍ویژگی دیگر کتاب کافی توجه به همه منابع معرفتی و جمع میان آن ها است. 📍شیخ کلینی با آگاهی از وجود دو زیر گروه محدثان و متکلمان و نیز با آگاهی از طیف های مختلف ذیل هرکدام از این دو گروه با هوشیاری توانسته است از همه آنها نقل حدیث کرده و در چینش احادیث به گونه ای عمل کند که احساس تعارض نشود. 📍شیخ کلینی در بحث استطاعت با اینکه خود استطاعت مع الفعل را قبول دارد اما روایات زراره را که معتقد به استطاعت قبل الفعل است را نقل می کند اما شیخ صدوق اساسا روایات استطاعت مع الفعل را نقل نمی کند. 🔶نمونه دیگر این است که شیخ کلینی با این وجود که برای هشام بن حکم جایگاه خاصی قائل است تاجاییکه از دیدگاه او در متن کافی برای تبیین احادیث استفاده می کند، از جریان مقابل هشام که متهم به غلو بوده و مورد بی مهری بزرگانی چون نجاشی و شیخ طوسی نیز قرار داردند هم حدیث نقل میکند. 📍ویژگی دیگر شیخ کلینی پاسخ گویی به چالش های زمانه است. 👈از یک سو شیخ کلینی رساله ای در رد قرامطه نگاشته است و از سوی دیگر کتاب کافی او در پاسخ به چالش های موجود در عصر او است. 📍کلینی بر خلاف برقی و حسن بن صفار در قم می زیسته است که در آن شیعه در اقلیت بود. 📍در آن دوران هم به طور کلی جریان عقل گرای مایل به معتزله رشد پیدا کرده و در سوی دیگر برخی متمایلین شیعه زیرساخت فکری معتزلی داشتند که نتیجه این جریانات حرکت به سمت واگرایی در حوزه حدیث است. 📍ویژگی دیگر کافی که در ادامه ویژگی سابق است این نکته است که با وجود اینکه کافی کتابی در پاسخ به نیازهای عصری نوشته شده است اما تاریخمند نیست و شیخ کلینی با هوشمندی بالا توانسته است نظام فکری منسجمی در کافی عرضه کند. به همین خاطر کتاب کافی در نقطه مقابل کتابی مانند اکمال الدین که با وجود نفیس بودن آن کتابی تاریخی تلقی میشود. 📍استاد سبحانی در ادامه جلسه به خوانش گزینشی مقدمه کتاب کافی پرداختند. 📍شیخ کلینی در قسمت اول مقدمه که قبل از عبارت « و اما بعد» قرار دارد در حدود سه صفحه به حمد و ثنای خداوند پرداخته که 👌 در حقیقت اعتقاد نامه او است. 📍در ادامه کلینی در ترسیم چالش موجود در عصر خود که سبب درخواست آن شخص برای نگارش این کتاب شده است را اینطور توصیف می کند که به سبب جهالت مردم علم در حال رخت بر بستن است و همین امر نیز سبب به وجود آمدن مذاهب فاسده شده است« و َلِهذِهِ الْعِلَّةِ انْبَثَقَتْ عَلى أَهْلِ دَهْرِنَا بُثُوقُ هذِهِ الْأَدْيَانِ الْفَاسِدَةِ، وَالْمَذَاهِبِ المُسْتَشْنَعَةِ» 👈مراد از جهل نیز عدم العلم نیست بلکه بد فهمی است بدین معنا که جامعه در این زمان علم را از معارف اهل بیت (علیهم السلام) اخذ نمیکردند. 👌برای مثال از اتکای افراطی به عقل در این دوران گلایه شده است «وَالْاتِّكَالِ عَلَى عُقُولِهِمْ فِي دَقِيقِ الْأَشْيَاءِ وَجَلِيلِهَا» 🔴 ادامه در پیام بعد 👇 @emamhadi_qom

📍سپس ایشان چهارچوب فکری خود را بیان میکند و اعتقادات را نیز از فقه جدا نمیکند بلکه معتقد است از توحید تا اخلاق و احکام همگی باید چنین ویژگی داشته باشند: «وَالشَّرْطُ مِنَ اللّهِ- جَلَّ ذِكْرُهُ- فيمَا اسْتَعْبَدَ بِهِ خَلْقَهُ أَنْ يُؤَدُّوا جَمِيعَ فَرَائِضِهِ بِعِلْمٍ وَيَقِينٍ وَبَصِيرَةٍ لِيَكُونَ الْمُؤَدِّي لَهَا مَحْمُوداً عِنْدَ رَبِّهِ، مُسْتَوْجِباً لِثَوَابِهِ وَعَظِيمِ جَزَائِهِ وَالْأَمْرُ فِي الشَّاكِّ- المُؤَدِّي بِغَيْرِ عِلْمٍ وَبَصِيرَة- إِلَى اللّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ، إِنْ شَاءَ تَطَوَّلَ‌ عليْهِ، فَقَبِلَ عَمَلَهُ، وَإِنْ شَاءَ رَدَّ» 📍پس از اینکه کلینی هدف خود را دستیابی به یقین و بصیرت ترسیم می کند چینش کتاب کافی را آغاز می کند. 👌به نظر ما در نحوه چینش روایات کافی، نظم و انسجام خاصی وجود دارد که رسیدن به یقین و بصیرت را هموار می سازد. 📍ایشان در مقدمه عقل و علم را کنار هم می آورد. 📍این نکته مهم است که در نظر ایشان عقل و علم دوگانگی ندارند و اینطور نیست که عقل و علم هرکدام به تنهایی قابل اتکا باشند. 📍ایشان نفرمود من با کتاب عقل کافی را شروع کردم بلکه علم را هم به آن ضمیمه کرده است زیرا فهم کلینی این است که در دستکاه معرفت پایه اساسی عقل است اما عقلی که به تربیت عالم ربانی باشد. 📍دو گانه عقل و علم در تمام کتاب اصول کافی اجرا شده است. 📍در ادامه استاد سبحانی نحوه پیاده سازی دستگاه معرفتی شیخ کلینی را در دو کتاب نخست اصول کافی نشان دادند. 📍در اصول کافی بعد از کتاب عقل و علم، کتاب التوحید قرار دارد که نخستین باب آن «باب حدوث العالم و اثبات المحدث» است بدین معنا که ابتدا شیخ کلینی به ادله عقلی اثبات صانع میپردازد اما در همین بخش روایتی نقل میکند که انسان برای اثبات صانع نیازمند عالم ربانی است. 📍در کتاب الحجه نیز همین طور است زیرا اولین باب «باب الاضطرار الی الحجة» است که اثبات نیازمندی به حجت از طریق عقل است. 📍ایشان کتاب التوحید که با اثبات عقلی صانع آغاز کرد را با بَابُ الْهِدَايَةِ أَنَّهَا مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ‌ خاتمه میدهد. 📍در بحث جبر و اختیار نیز که همچنان از مشکلات دستگاه های فکری مختلف است و بیشتر افراد یا قائل به جبر شده و یا تن به تفویض دادند، شیخ کلینی دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) مبنی بر نفی جبر و تفویض و اثبات امر بین المرین را گزارش کرده و روایتی نقل میکند که در راستای نظام فکری او است. 🔷عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ عليه السلام، قَالَ: سُئِلَ عَنِ الْجَبْرِ وَالْقَدَرِ، فَقَالَ: «لَا جَبْرَ وَلَا قَدَرَ، وَلكِنْ مَنْزِلَةٌ بَيْنَهُمَا فِيهَا الْحَقُّ؛ الَّتِي بَيْنَهُمَا لَايَعْلَمُهَا إِلَّا الْعَالِمُ، أَوْ مَنْ عَلَّمَهَا إِيَّاهُ الْعَالِمُ 📍نکته دیگر دقت مرحوم کلینی در چینش ابواب است. 👈برای نمونه پرسشی وجود دارد که چرا مرحوم کلینی بعد از بحث اسماء و صفات خداوند، افعال الهی را با بداء آغاز کرده است؟🤔 ✅پاسخ این است که با دقت در روایات معلوم میشود بداء در نگاه روایات تنها محو موجود نیست بلکه به تعبیر امام صادق (علیه السلام) اثبات ما لم یکن نیز می‌باشد، یعنی هر فعلی که از حق تعالی صادر می‌شود مصداق بداء است. 📍نمونه دیگر چینش هدفمند ابوابی است که بیان کننده ارتباط فعل خداوند با سرنوشت و خط کمال و انحطاط انسان است. 👌کلینی ابتدا «بَابٌ فِي أنَّهُ لَايَكُونُ شَيْ‏ءٌ فِي السَّمَاءِ وَ الْأَرْض الا بسبعة‏» را آورده که در آن چنین نقل شده است: «لَا يَكُونُ شَيْ‏ءٌ فِي الْأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاءِ إِلَّا بِهذِهِ الْخِصَالِ السَّبْعِ: بِمَشِيئَةٍ، وَ إِرَادَةٍ، وَ قَدَرٍ، وَ قَضَاءٍ، وَ إِذْنٍ، وَ كِتَابٍ، وَ أَجَلٍ، فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يَقْدِرُ عَلى‏ نَقْضِ وَاحِدَةٍ، فَقَدْ كَفَر» 📍پس از آن به ترتیب: بَابُ الْمَشِيئَةِ وَ الْإِرَادَةِ‌، بَابُ الِابْتِلَاءِ وَ الِاخْتِبَارِ‌، بَابُ السَّعَادَةِ وَ الشَّقَاءِ‌، بَابُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ‌ را قرار داده است. 📍بعد از اتمام این ابواب، باب الجبر و القدر و الامر بین الامرین را ذکر می‌کنند تا معلوم شود که خداوند در باب خیر و شر و سعادت و شقاوت انسان چگونه دخالت دارد؟ #خلاصه_جلسه #جلسه_دهم #ده_شب_در_محضر_الکافی #سبحانی #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔰 گزارش تصویری دهمین شب از دوره تخصصی "ده شب در محضر الکافی" از دوره های کوتاه مدت مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔻 شب دهم دوره با عنوان «جایگاه شناسی الکافی در اعتقادات »، با تدریس حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، در روز چهارشنبه ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۲ ه.ش برگزار گردید. ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ #گزارش_تصویری #حدیث_شناسی #دوره_سی_و_پنجم #ده_شب_در_محضر_الکافی #سبحانی @emamhadi_qom