✍️تعامل سازنده با دیگران 🔹امام رضا عليه السلام نه تنها انزوا و فاصله گرفتن از دیگران را نمی پسندند بلکه به مناسبتهای مختلف از معاشرت و مذاکره با انسانهای آگاه و با خرد سخن گفته اند. امام (ع) می فرماید: 🔹« ... وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ الْإِخْوَانِ وَ الثِّقَاتِ الَّذِينَ يُعَرِّفُونَكُمْ عُيُوبَكُمْ وَ يُخْلِصُونَ لَكُمْ فِي الْبَاطِنِ»؛ در زندگى روزانه خود، بخشى را براى معاشرت و مذاكره با افراد آگاه و مورد اعتماد قرار دهيد و از وجود افرادى كه باطن هاى سالم و روحيه خيرخواهانه دارند؛ بخواهيد شما را نسبت به عيوبتان آگاه و معايب و اشتباهاتتان را تذكر دهند.(تحف العقول، ص 409) 🔹مطابق این بیان حکیمانه انسانها براساس فطرت خود نياز به معاشرت با ديگران دارند اما نکته مورد اهمیت اینجاست که امام (ع) هشدار می دهند که ابتدا درباره فرد مورد معاشرت و مذاکره دقت کنید و بی گدار به آب نزنید. 🔹دوست عاقل و وفادار يكى از بهترين سرمايه هاى زندگى است، زيرا علاوه بر اينكه مايه الفت و آرامش آدمى است، مى تواند او را در بسيار از امور مادى و معنوى يارى كند و شخصيت اصيل وى را تقويت نمايد و استعدادهاى نهفته اش را آشكار سازد. بر عكس دوست جاهل، مانع رشد و ترقى و قابليت هاى فطرى آدمى شده و معاشرت با او سبب ناراحتى و ملامت خاطر است. 🔹از همین رو امام رضا (ع) در بیانی دیگر می فرماید: : «صَدِيقُ الْجَاهِلِ تَعِبٌ» ؛ كسى كه رفيق جاهل دارد، همواره در رنج و ناراحتى است.(بحار الانوار، ج 75، ص 352)

✍️رفتار دوگانه دشمن 🔹امام رضا(ع) در کلامی حکیمانه و عبرت آموز درباره عدم اعتماد به دیگران و پرهیز از ظاهر بینی هشدار می دهند که گول فریبکاری و تظاهر طرف مقابل را نخورید و همواره با حزم و احتیاط همراه با صبر و حوصله به او نگاه کنید . 🔹 امام (ع) در این زمینه می فرماید: اگر دیدید کسی اهل نماز و روزه است، گناه نمی‌کند و کارهای خوب هم انجام می‌دهد عجله نکن، گولش را نخور، ممکن است توان گناه کردن نداشته باشد. بعد می‌فرماید: اگر کسی توان گناه کردن داشت، اما گناه نمی‌کرد، آرام باش، فریب نخور، ممکن استگناهی را ترک می‌کند، اما مرتکب گناه دیگری می‌شود. 🔹زیرا شهوات مردم مختلف است؛ یکی شهوت مال دارد،اما شهوت جنسی ندارد، یکی شهوت جنسی دارد،اماحرام نمی‌خورد.سپس می‌فرماید: اگر کسی هیچ گناهی نکرد، عجله نکن، گولش را نخور، ممکن است عقل درستو حسابی نداشته باشد. بعد می‌فرماید: اگر کسی عقل درست و حسابی هم داشت، فریب نخور، ببین آیا هوای نفسش مسلط بر عقلش است، یا عقلش مسلط بر هوای نفس است؟ 🔹حضرت در انتهای بحث مثال می‌زند و می‌فرماید: مانند کسی که حبّ‌مقام دارد، یک دفعه‌ای با یک هوس و هوای حبّ‌مقام، کلّ مراتب ایمانی قبلش را نابود می‌کند. 🔹امام علیه‌السّلام در ادامه می‌فرماید وقتی به چنین آدمی می‌گویی: « إتَّقِ الله»؛ از خدا بترس، ناراحت می‌شود. «اَخَذَتهُ العِزَّة؛ به غرورش برمی‌خورد، می‌گوید: به من می‌گویی با تقوا باشم؟ تا حالا کسی از من گناه ندیده. بعد امام(ع) می‌فرماید: اینها دیگر آدم هم نمی‌شوند و دچار لعن خداوند می‌شوند(وسائل الشیعه، ج 8، ص 317).

باسمه تعالی 🌻 امام رضا علیه السلام در کلامی شریف و البته از امام سجاد‌(ع) نقل می‌فرماید:⇩⇩ 💠⇦اگر دیدید کسی اهل نماز و روزه است، گناه نمی‌کند و کارهای خوب هم انجام می‌دهد، #عجله_نکن، گولش را نخور، ممکن است عُرضۀ گناه کردن نداشته باشد. ✳️⇦بعد می‌فرماید: اگر کسی عرضۀ گناه کردن داشت، اما گناه نمی‌کرد، آرام باش، فریب نخور، 👈ممکن است گناهی را ترک می‌کند، اما مرتکب گناه دیگری می‌شود. 🔔 زیرا شهوات مردم مختلف است؛ 🔹یکی شهوت مال دارد، 🔹اما شهوت جنسی ندارد، 🔹یکی شهوت جنسی دارد، 🔹اما حرام نمی‌خورد. ✴️⇦سپس می‌فرماید: اگر کسی هیچ گناهی نکرد،عجله نکن، گولش را نخور، ممکن است #عقل درست و حسابی نداشته باشد. 💟⇦بعد می‌فرماید: اگر کسی عقل درست و حسابی هم داشت، فریب نخور،ببین آیا #هوای نفسش مسلط بر عقلش است،یا عقلش مسلط بر هوای نفس است؟ 🔷حضرت در انتهای بحث مثال می‌زند و می‌فرماید: 👈مانند کسی که حبّ‌ مقام دارد، یک دفعه‌ای با یک هوس و هوای حب ّ‌مقام،کلّ مراتب ایمانی قبلش را نابود می‌کند. 🔷امام علیه‌السّلام در ادامه می‌فرماید: 🔸وقتی به چنین آدمی می‌گویی: 🔸«إتَّقِ الله»؛ از خدا بترس، ناراحت می‌شود. 🔸«اَخَذَتهُ العِزَّه»؛ به غرورش برمی‌خورد، 🔸می‌گوید «به من می‌گویی با تقوا باشم؟ 🔸تا حالا کسی از من گناه ندیده. 🔷بعد امام(ع) می‌فرماید: اینها دیگر آدم هم نمی‌شوند و دچار لعن خداوند می‌شوند. 📚 وسائل الشیعه، ج ۸

✍️در ادامه به تعریف ایمان حقیقی از منظر خدا و اهل بیت (ع) می پردازیم. 👌ایمان حقیقی هنگامی برای انسان تحقق می‌یابد که خداوند را با #وصف توحید بشناسد و باور قلبی و عمیق داشته باشد به گونه‌ای که این باور در عمل و اخلاق او نیز نمود عملی داشته باشد. 👈به عبارتی می‌توان گفت انسان در صورتی #ایمان حقیقی دارد که ایمانش توحیدی باشد، یعنی انسان درک کند که #هستی پر از خدا است و انسان نیز برای رسیدن به کمال و سعادت باید پر از خدا شود. 🔺 ایمان یعنی باور کنیم هر کسی و هر #چیزی هر چه دارد از خدا است و از آن ناحیه به او داده شده است. 🔺همچنین بداند که هر چه نیز از این پس می‌خواهد و فکر می‌کند باید داشته باشد از کمالات و #نعمت‌ها باید از ناحیه خداوند تامین شود. زیرا او و تمامی هستی، مظاهر و مخلوقات ذات احدی هستند و رابطه انسان با خدا رابطه‌ای بسیار نزدیک و واحد است به گونه‌ای که احساس کند خداوند در وجود او و در تمام هستی حضور و ظهور دارد. 🔻اگر بخواهیم نشانه‌های ایمان را #درون خود جستجو کنیم و دریابیم تا چه میزان از ایمان برخورداریم ناگزیر باید #مؤمن حقیقی و ویژگی‌های آن را بشناسیم. 🔺چرا که ایمان یک #نیروی معنوی بسیار قوی و در عین حال پیچیده است که بدون مطالعه در مظاهر آن شناختی نیست. 🔻ایمان نیرویی است که در مؤمن #ظهور می‌کند و ما تا مؤمن که ظرف ظهور ایمان است را به درستی نشناسیم، نمی‌توانیم به این نیروی #معنوی شناخت عمیق پیدا کنیم؛ لذا بهترین روش شناخت ایمان، #شناخت معصومین (ع) است. شناخت بهترین کسانی که ایمان حقیقی در آن‌ها به عینیت رسیده است. «🔰نشانه‌های ایمان» هر چه این موارد در انسان بالاتر باشد، ایمان فرد هم بیشتر است: ۱- احساس نیاز به خداوند در خود ۲- اطاعت از رسول خدا (ص) ۳- پیروی از اهل بیت (ع) ۴- سایه انداختن توحید بر تمامی اعمال ۵- انجام عمل صالح

✍️تبدیل تهدید به فرصت 🔹همانطور که امام رضا(ع) در مقابل اصرا و اجبار مأمون در قبول ولایتعهدی با موضعی حکیمانه راه نفوذ دشمن را بسته و توطئه های او را خنثی کردند. 🔹امام رضا (ع) می دانستند که اصرار مأمون برای قبول ولایتعهدی فقط به خاطر فریب شیعیان ، خاموش کردن قیامهای علویان و فاصله انداختن میان مردم و اهل بیت(ع) است. از این رو امام رضا (ع) در شرائط "ضرورت" ولایت عهدی را به این‏شرط که در هیچ‏یک از شئون حکومت دخالت نکند و به جنگ و صلح و عزل و نصب و تدبیر امور نپردازد، پذیرفت. (عیون اخبار الرضا ج ۲، ص 167) 🔹امام رضا (ع) از فرصت پیش آمده برای اقامه دین و احیای سنت پیامبر(ص)، مناظره‏های آزادانه با پیروان سایر ادیان و کمک به سایرعلویانی که تحت فشار بودند بخوبی بهره برد .

🌸🍃﷽🌸🍃 ✋مأموریت ویژۀ امام رضا(ع) چه بود؟ ✍️وقتی نام شریف امام رضا(ع) را می‌شنویم، مهمترین وصف یا ویژگی آن حضرت که باید به ذهن ما متبادر شود چیست؟! کار خاص و مأموریت ویژۀ ایشان چه بود؟ 🔹امام رضا(ع) در بین همۀ ائمۀ هدی، صریح‌ترین پیام‌ها دربارۀ امر ولایت و امامت را به مردم منتقل کردند و می‌توان گفت که ایشان «بزرگ فریادگر امامت و ولایت» هستند و در بیان و دعوت به امر ولایت-از جهاتی- صریح‌ترین امام بودند.. 🔹وقتی امام رضا(ع) فرصت و ظرفیت مختصری برای آشنایی با مفهوم #امامت و ولایت را در میان مردم دیدند، بر روی مفاهیمی مثل نماز و روزه و عبادات و اخلاقیات کار نکردند، بلکه سراغ اصل ماجرا رفتند و به اصلی‌ترین مفهوم دینی یعنی «ولایت» پرداختند. نمونۀ برجستۀ آن هم حدیث سلسلة‌الذهب است. 🔹حدیث سلسلة‌الذهب سند تاریخی مأموریت ویژۀ امام رضا(ع) در #دعوت مردم به امر امامت است. اینکه فرمود: «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا»(عیون اخبارالرضا(ع)/2/135) یعنی هر کسی بگوید «لااله‌الّاالله»، به یک #شرط ‌هایی از او پذیرفته می‌شود و از عذاب در امان می‌ماند و منِ امام رضا(ع) از شروط پذیرش آن هستم.

🌸🍃﷽🌸🍃 ✋سیره امام رضا (ع) در اصلاح سبک زندگی ✍️امام رضا (ع) برای مقابله با عقاید و فرهنگ‌های غلط با آنها مناظره کرده و از روبرو شدن با آنها هراسی نداشتند. در نظر ایشان عبادت به زیادی نماز نیست بلکه عبادت واقعی تفکر در کار خداوند است. 1️⃣👈خداوند برای هدایت انسان‌ها #حجت‌هایی را بر روی زمین قرار داده تا مسیر هدایت بواسطه آنان گم نشود و با سپردن انسان‌ها خودشان را به فرامین و دستورات و استفاده از سیره رفتاری آنان، طی کردن #مسیر پر تلاطم دنیا به سوی سرای ابدی سهل و آسان شود. 2️⃣👈استفاده از این فرامین در این روزها که دنیای مدرن با #پیشنهادات اغوا کننده‌اش سرابی بی انتها را در پیش روی ما به وجود آورده است بسیار لازم و ضروری است. استفاده از سیره امامان معصوم (علیه‌السلام) در اصلاح سبک زندگی کنونی‌مان که عموماً متأثر از فرهنگ غربی است امری بسیار حیاتی است.

3️⃣👈باید توجه داشت که فرو رفتن در فرهنگ غربی و استفاده #مداوم از محصولات دنیای مدرن به مرور برای انسان سبک زندگی خاصی را به وجود خواهد آورد که تمامی ویژگی‌هایش را از همان فرهنگ گرفته است! 📌انسان وقتی در مدت زمان طولانی در معرض #شیوه‌های خاصی از محتواها و محصولات برآمده از فرهنگ غربی قرار می‌گیرد مسلمان هم که باشد، باز در معرض #آسیب‌های این فرهنگ قرار دارد و کم کم سبک زندگی و #خلق و خویش تغییر پیدا خواهد کرد که روز به روز با #گسترش ارتباطات بین فردی به کل افراد جامعه #سرایت پیدا خواهد کرد؛ 📌«به همین دلیل، امروزه اصلاح سبک زندگی در ادبیات علوم اجتماعی، پیوندی تنگاتنگ با مجموعه‌ای از مفاهیم مانند فرهنگ، جامعه، رفتار؛ عقیده، شخصیت، هویت، طبقه اجتماعی، سلیقه و نیاز دارد .»[۱] برای اصلاح سبک زندگی در تمامی ابعاد و لایه‌هایش باید به سراغ فرهنگ متعالی اسلامی رفت که ما در اینجا می‌خواهیم با بهره‌گیری از کلام و سیره رفتاری امام رضا (ع) بکوشیم در برابر سبک زندگی برآمده از فرهنگ غرب، اصلاحاتی اساسی را صورت دهیم و خودمان را از گرفتاری‌های موجود در این سبک زندگی خلاص کنیم و به عبارتی از حالت انفعال خارج شویم و در این فضا حضوری فعال داشته باشیم. امام رضا (ع) به عنوان امامی که پرچمدار روبرو شدن با فرهنگ‌ها و عقاید مختلف بودند و از مناظره با آنها استقبال می‌کردند تا در جهت اصلاح آنها گامی مؤثر برداشته باشند، یکی از بهترین الگوها در اصلاح سبک زندگی انسان‌ها محسوب می‌شود؛ این اصلاحات در جایی که تک تک افراد جامعه با فرهنگ‌های مهاجمی روبرو هستند که گاه به آنها اجازه فکر کردن هم نمی‌دهد امری مهم و غیر قابل انکار است.

✍️اگر بخواهیم اصلاح الگوی سبک زندگی را در سیره امام رضا (ع) دنبال نمائیم به سه محور اصلی می‌رسیم: ۱. آزاد اندیشی و #عقلانیت 📌 همانطور که به صورت گذرا در چند سطر قبل اشاره کردیم امام رضا (ع) برای مقابله با عقاید و فرهنگ‌های غلط مخالفان، با آنها #مناظره می‌کردند و از روبرو شدن با آنها هراسی نداشتند و سعیشان بر این بود که با روشی #آگاهانه و عاقلانه وارد این تقابل شوند. امام رضا (ع) در باب اهمیت تفکر و عقلانیت می‌فرمایند: 👈«لَیْسَ اَلْعِبَادَةُ کَثْرَةَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ إِنَّمَا اَلْعِبَادَةُ اَلتَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ عبادت به زیادی نماز و روزه نیست، عبادت واقعی تفکر در کار خداوند متعال [و اسرار جهان آفرینش] است .»[الکافی ج ۲، ص ۵۵] 👈عقلانیت و استفاده درست از قوه فکر آن قدر در نزد امام رضا (ع) اهمیت بالایی دارد که آن را به عنوان #حقیقت عبادت و بندگی پروردگار معرفی می‌نماید. 👈عقلانیتی که می‌توان با آن به حقایق هستی رسید حقایقی که امروزه از نگاه بسیاری از افراد مغفول مانده. 📌نمی‌توان انکار کرد که در فرهنگ غربی به جهت تأمین هر چه بیشتر #مطامع سردمداران دنیای کفر، تا آنجایی که امکانش بوده #ابزارها و محصولات غفلت‌آور در زندگی انسان‌ها بسط داده شده است تا آنها را وارد یک #سرمستی جاهلانه کند و در نهایت زمینه را برای #تسخیر هر چه بیشتر آنها فراهم نماید. 📌بنابراین عقلانیتی که امام رضا (علیه‌السلام) انسان‌ها را بدان دعوت می‌نماید بی‌شک بهترین راه برای اصلاح الگوی سبک زندگی آنها به شمار خواهد رفت.

۲. خودباوری و عزت نفس 👈سبک زندگی‌ای که انسان‌ها در سال‌های اخیر آن را برگزیده‌اند و یا بهتر بگوییم گرفتارش شده‌اند موجب شده که انسان وقتی به #درون خود نگاه می‌اندازد هر روز بیشتر از قبل، خود را ضعیف تصور کند. 📌 انسانی که ممکن است در خوشی‌های دنیا غرق باشد و یا حتی نباشد اما زندگی‌اش در هر صورت پر از غم‌های #عمیق باشد. افسردگی‌های گسترده، زمانی می‌توانند در جان انسان ریشه بدوانند که او خود را ضعیف بپندارد و خودباوری نداشته باشد. 📌وقتی سیره امام رضا (ع) را مورد مطالعه قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که #عزت نفس او و قوت درونی اوست که با تمام فشارهایی که بر ایشان (ع) آورده می‌شد باز آنچنان با صلابت و محکم مسیر خود را ادامه می‌دادند و خم به ابرو نمی‌آوردند. 📌 امام رضا (ع) این حقیقت که #انسان موجودی ارزشمند است را به روش‌های مختلف به افراد گوناگون گوشزد می‌کردند. 📌 زکریا بن آدم می‌گوید از امام رضا (ع) پرسیدم که مردی از اهل ذمه که به فقر و #تنگدستی مبتلا شده بود فرزندش را آورد و گفت: فرزندم مال تو، او را خوراک بده و او برده تو باشد. 📌 امام (ع) فرمود: «لاَ یُبْتَاعُ حُرٌّ فَإِنَّهُ لاَ یَصْلُحُ لَکَ وَ لاَ مِنْ أَهْلِ اَلذِّمَّةِ؛ انسان آزاد خرید و فروخته نمی‏‌شود این کار شایسته تو نیست، از ذمیان نیز روا نمی‏‌باشد .»[ بحار الأنوار ج3 ص5] 📌توجه به حقیقت وجودی انسان همان چیزی است که می‌تواند #سبک زندگی این روزهای ما را که پر است از تنش‌ها و ضعف‌های خودساخته اصلاح نماید.

۳. عبودیت و بندگی 🔺دنیای امروزی حتی برای مسلمانان و انسان‌هایی که دین رسمی آسمانی دارند نیز رنگ و بوی #جدایی از خدا را به خود گرفته است. 🔻سبک زندگی دنیای مدرن آن قدر ما را به اسباب و #علل مادی وابسته کرده است که گاهی همه توجهمان برای رفع نیازهایمان معطوف به این اسباب مادی می‌شود. 🔺فلسفه پشت پرده دنیای غرب، #اومانیستی و انسان محورانه است و به این دلیل این فرهنگ جایگاهی برای خدا در زندگی انسان قائل نیست و این موجب شده است که در آموزه‌ها، خط و مشی‌ها، فرآورده‌ها و #محصولاتش، خدا به طور کامل #حذف شود. 🔻امام رضا (ع) راز گرفتاری دنیا و آخرت انسان را در دوری از خدا می‌داند و در حدیث شریفش که معروف به #حدیث "سلسلة الذهب" است ایمنی و #آرامش زندگی انسان را در زندگی خدا محورانه معرفی می‌نماید و با بیان یک حدیث قدسی و تأکید بر آنکه از طریق پدران طاهرینش از رسول خدا (صل‌الله علیه و آله) به ایشان رسیده است می‌فرماید: 👈 «یَقُولُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَهُ أَمِنَ مِنْ عَذَابِی؛ خداوند جل جلاله می‌فرماید کلمه لا اله الا الله حصن و دژ من است و هر کس داخل آن شد از عذاب من در امان است .»[الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج ۲، ص ۵۵] 🔻آری بازگشت به خدا یکی از توصیه‌های مهم حضرت رضا (علیه‌السلام) برای اصلاح سبک زندگی بی‌پشتوانه و بی برکت این روزها است.

🔰مخالفت با امام رضا(ع) 🔹به باور یعقوبی، عیسی بن یزید جلودی، از طرف مأمون، مأمور رساندن فرمان بیعت با امام رضا(ع) به مکه بود. وی با پارچه‌های سبز وارد مکه شد و از مردم برای امام رضا(ع) بیعت گرفت. 🔹اما به گزارش شیخ صدوق، عیسی جلودی، بعد‌ها از مخالفان سرسخت ولایتعهدی امام رضا(ع) شد و مأمون او را به‌دلیل بیعت‌نکردن با امام رضا(ع) به زندان انداخت. 🔹در عیون اخبار الرضا آمده است: پس از به شهادت رسیدن امام کاظم(ع) و شکست محمد دیباج، عیسی جلودی به مدینه حمله کرد. 🔹 وی با دستور هارون الرشید یا مأمون به خانه‌های آل علی(ع) وارد شده و اموال و زیورآلات زنان را غارت می‌کرد. 🔹جلودی به خانه امام رضا(ع) نیز حمله کرد و قصد غارت اموال و زینت زنان را داشت؛ اما امام رضا(ع) مانع ورود او به خانه شد و پس از بحث و گفتگوی زیاد، خودش وارد خانه شد و اموال، لباس، زر و زیور و گوشواره‌ها را به جلودی داد. امام واسطه شد ولی برداشت عکس کرد

🔰اخلاق آرمانى 📌امام رضا(ع)- ابراهیم بن العباس: ما رأیتُ اباالحسن الرضا(ع) جَفا أحداً بکلمةٍ قطُّ، ولا رأیتُه قَطَع على أحدٍ کلامَه حتى یفرُغَ منه، ما رَدّ أحداً عن حاجةٍ یقدرُ علیها، و لا مَدّ رِجلَه بین یدى جَلیس له قطُّ، ولا اتکى بین یدى جلیس له قطُّ، ولا رأیتُه شَتَم احداً من َوالیه و مَمالیکِه قطُّ، ولا رأیتُه تَفَل... و کان اذا خلا و نَصَب مائدتَه اجلسَ معه على مائدتِه ممالیکه و موالیه حتّى البَوّابِ السائِس. کان قلیلَ النّوم باللیلِ، کَثیرَ السَّهَرِ... و کان کثیرَ الصیامِ، فلا یفوتُه صیامُ ثَلاثةِ اَیامٍ فى الشَّهرِ، و یقول: ذلک صَومُ الدّهرِ، و کان کثیرَ المعروفِ و الصّدقةِ فى السّرِ، و اکثرُ ذلک یکونُ مِنه فى اللیالى المُظلمِةِ.[ عیون اخبارالرضاع 2/184.] 📌ابراهیم بن عباس مى‏ گوید: هیچ گاه ندیدم که امام ابوالحسن الرضا(ع)کلمه‏ اى به زیان کسى بگوید، و نه سخن کسى را پیش ازپایان آن قطع کند، و نه حاجات کسى را که به اداى آن توان داشت ردّ کند. هیچ گاه نزد کسى که در حضور او نشسته بود پایش را دراز نکرد، و بر متکا در برابر افراد تکیه نداد، به دوستان و کارکنانش هرگز سخنى ناشایست نگفت و ندیدیم که اب دهان بیرون افکند... و چنان بود که هرگاه به خلوت مى‏ رفت، و سفره غذایش را مى‏ گستردند، همه کارکنان و غلامانش را بر سر سفره مى‏ نشاند، حتى دربانان و مهتران را. شبها بسیار اندک مى ‏خوابید، و بیشتر (شب را) بیدار بود... بسیار روزه مى‏ گرفت، و هیچ گاه روزه سه روز در ماه را ترک نمى ‏کرد، و مى‏ فرمود: این به معناى روزه گرفتن همه سال است. 📌بسیار احسان مى‏ کرد، و بسیار صدقه مى‏ داد، و این کار را بیشتر در شبهاى تاریک انجام مى‏ داد. اخلاق، چهره واقعى انسان و نمودار شخصیت انسانى است. مردان بزرگ را از اخلاقهاى نیکشان مى ‏شود شناخت. قرآن در ستایش عظمت پیامبر(ص) مى‏ گوید: (انّک لَعَلى خُلُقٍ عظیمٍ).[قلم 68/4.] 📌به راستى (اى پیامبر) تو داراى اخلاق بزرگ (و برتر) هستى. رهبران الهى و امامان(ع) نیز برترین اخلاق‏هاى شایسته را در خود پدید آورده بودند، و جزء کیان و روحشان اخلاق‏هاى نیک بود. پیروان راستین آنان نیز باید داراى چنین اخلاق‏هایى باشند، و بکوشند هر چه بیشتر خود را به امامشان در تربیت و اخلاق نزدیک سازند.

مهربانی حضرت 👇

🔰امام رضا(ع) که به امام رئوف و امام مهربانی‌ها ملقب است در میان اهل بیت(ع) بیش از هر چیز به مهربانی با اغیار و دشمنان خود شهرت دارد؛ چنانکه روایات متعددی از برخورد رئوفانه علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) با غیرمسلمانان، بردگان و افراد فرودستی که در زمانه خود خیلی مورد توجه نبوده اند، وجود دارد.

فقه و اصول اعتقادی شیعه بر این باور است که «ائمه (ع) نور واحدند» و اگر هر کدام از این بزرگواران به جای دیگری بودند، همان رفتار و منش را بروز می‌دادند، اما به سبب اقتضائات هر دوره یا علل دیگر معنوی که از عقل ما خارج است، ظهور برخی صفات برای برخی از این بزرگواران بیشتر بوده است؛ به عنوان نمونه امام حسین(ع) اسوه فداکاری، ایثار، شهادت و بندگی خدا است و در مورد حضرت رضا(ع) طبق روایات تاریخی و همچنین بیانات علمای ربانی علمشان و مهربانیشان بیش از بقیه صفات به چشم می‌آید؛ امام کاظم (ع) می‌فرمایند: رسول‌الله را در خواب دیدم و فرزندم علی را اینگونه برایم وصف کرد: پسرت علی با نور الهی می‌بیند و از علم و حکت الهی لبریز است. فعالیت های علمی ایشان در آن دوره که گروه‌های مختلفی از منحرفان آل محمد (ص) فعالیت داشتند و برگزاری جلسات بحث و مناظره با بزرگان ادیان و مذاهب مختلف و مغلوب کردن همه آنها.

✅در اهمیت مهرورزی از منظر امام رضا (ع) همین روایات کافی است که نیمی از عقل را دوستی با مردم و راحت کردن مومن را اسباب راحتی روز قیامت معرفی کرده است. امام رضا (ع) فرمود: «دوستی با مردم نصف عقل است.» (مجلسی، بحارالانوار، ج. ۷۸، ص. ۳۳۵،) امام رضا (ع) یاری رساندن به مردم را گذرگاهی برای دستیابی به بهشت می داند و مقامی ویژه در پیشگاه خداوند را برای یاری دهنده نوید می دهد. امام رضا (ع) فرمود: «بدانید که سپاسگزاری و شکرانه خداوند یکی ایمان به خداست و پس از آن پذیرش جایگاه و جانشینی اهل بیت(ع) پیامبر به عنوان جانشینان او است. اما بدانید سپاس و شکرانه الهی محبوب تر نزد خداوند کمک و یاری به برادران مومنتان در امور دنیایشان می باشد. زیرا همین دنیا گذرگاه راهیابی به بهشت خداوندی است. بنابراین شخصی که چنین کند از اشخاص ویژه نزد خداوند تبارک و تعالی خواهد بود. » (شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج. ۲، ص. ۱۶۷)

در این گزارش بنابر اسناد تاریخی موثق به برخی از این مهرورزی ها و مهربانی های امام مهربانی به اختصار اشاره شده است:

مهربانی با خانواده رفت و آمد با خویشاوندان که در اصطلاح صله رحم نیز تعبیر می شود، یکی از نمودهای مهرورزی به شمار می رود که امامان معصوم (ع) همواره بر این مساله تأکید کردند و عواقب ترک آن را متذکر شده اند. صله رحم مرگ را به تأخیر انداخته و موجبات محبت را در میان خانواده افزایش می دهد. امام رضا(ع) در این باره فرموده اند: «شخصی که دوست دارد عمری بلند و روزیی فراوان داشته باشد، صله رحم به جای آورد.»(۳) یاسر خادم قمی در شمار راویان برجسته اهل بیت(ع) جای دارد، بویژه که وی یکی از راویان و گزارشگران اصلی زندگی حضرت رضا(ع) است در این باره نقل می کند: هنگامی که میان ما و شهر طوس هفت منزل باقی مانده بود، ابوالحسن (امام رضا) بیمار شد. چون به طوس رسیدیم بیماری او شدت یافت. چون آخرین روز زندگی او فرارسید، خیلی ضعیف شده بود. چون نماز ظهر گزارد به من گفت: «ای یاسر، بچه ها چیزی نخوردند؟ گفتم: ای آقای من! با این حالی که شما دارید چه کسی میل غذا خوردن دارد؟ امام برخاست و نشست و گفت: «سفره را حاضر کنید.» و هیچ یک از خدم و حشم نماند، مگر اینکه آنان را بر سر سفره نشیند و به احوالپرسی یکایک آنان پرداخت و چون غذا خوردند، گفت: برای زنان خوراک بفرستید و چنین کردند و چون از خوردن فارغ شدند از هوش رفت… (۴)

مهربانی با دوستان رأفت و مهربانی حضرت امام رضا(ع) به دوستان و همسایگان نیز آنچنان زیاد بوده که روایات متعددی در این خصوص نقل شده است. موسی بن سیار یکی دیگر از صحابی نزدیک امام هشتم(ع) روایت کرد: در محضر امام رضا (ع) بودم که ناگاه صدای شیون به گوش رسید. بی درنگ امام به همان سمت رفت. در آن جا جنازه ای یافت که بستگان در کنار آن شیون می کردند. آن حضرت مانند مادری که فرزند خویش را در آغوش می گیرد، آن جنازه را در بغل گرفت و سپس فرمود: «هر شخصی که جنازه دوستی از دوستان ما را تشییع کند، آن چنان از گناهانش بیرون می شود که گویا تازه از مادر تولد یافته است. سپس حضرت در تشییع جنازه او شرکت کردند. 🏕 (شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج. ۲، ص. ۳۳۸)

مهربانی با فقرا از منظر امام رضا (ع) هیچ عملی دوست داشتنی تر از مهربانی کردن به مردم و همدردی با فقرا نبود. این ویژگی بزرگ اخلاقی در زیارت ایشان چنین مطرح شده است: سلام و درود بر چاره ساز و فریادرس بیچارگان و سلام بر آن که سرزمین خراسان به برکت وجودش، خراسان شده است.» نمونه های بسیاری از سخاوت و بخشندگی ایشان و مهربانی نسبت به فقرا در منابع ذکر شده است، برای نمونه هنگامی که امام رضا (ع) در خراسان بود، آنچه داشت به فقیران اعطا می کرد که نوشته‌ اند در روز عرفه بوده است. امام آن چنان بخششی داشت که فضل بن سهل از نزدیکان امام به او ایراد گرفت و گفت: این کار شما ضرر است. امام در پاسخ فضل فرمود: هنگامی که چیزی را برای پاداش و سخاوت دادید، آن را از بین نبرید و بخشش، ضرر نیست، بلکه یک سود است. انفاقی که برای خشنودی و رضای خدا صورت می‌گیرد، زیان بار نیست، بلکه هزینه ای که برای اعمال غیرمشروع صرف می‌شود، زیان بار است، مانند پادشاهان و وزرایی که مقداری هزینه برای خوانندگان و بازیگران مصرف می ‌کنند.

مهربانی با بردگان‌ مهربانی نسبت به بردگان و رهایی و آزاد ساختن آن ها یکی دیگر از جلوه های ویژه مهربانی و مهرورزی امام رضا(ع)، بود. روایت شده است که ایشان هزار بنده را آزاد ساخت. عبداللّه ابن صلت از نزدیکان امام مهربانی نقل می کند: یکی از مردم بلخ به او گفته است: به هنگام سفر با امام رضا (ع) به خراسان، من هم در طول سفر با او بودم. روزی به هنگام غذا خوردن، همه غلامان سفید و سیاه را احضار کرد و آنها دور او جمع شدند. من از آن حضرت پرسیدم: فدایت شوم، می‌خواهی غذایت را از این بردگان جدا کنم؟ امام مرا سرزنش کرد و فرمود: پروردگار تبارک و تعالی یکی است، مادر همه یکی است و پاداش بر اساس عمل است. مسلّما این گونه رفتار نزد ائمّه اهل بیت (ع) به منظور از بین بردن تفاوت رنگ و نژاد در میان مردم بوده و نیز عمل امام رضا (ع) در مسجد نشان دهنده عدم تبعیض است و اینکه هیچ کس بر دیگری برتری ندارد مگر اینکه تقوا پیشه کند و نسبت به دیگران عمل نیکو انجام دهد.