کلبتین
🔸گاهی دانستن یک واژه کمک میکند تا کل معنای یک بیت نمایان شود، بهطوریکه ندانستنِ آن واژه اصلاً نمیگذارد چیزی از معنای آن دریابیم. در این مواقع گاهی از خیرِ معنای بیت میگذریم و به سراغ بیت بعد میرویم. این شعر مولوی شاید نمونهای از همینگونه بیتها باشد:
دامنِ دانش گرفته زیر دندانها ولیک
کلبتینِ عشق نامانده در او دندانهای
🔸«کَلبَتین» [kalbate(a)yn] ابزاری بوده که در قدیم با آن دندان را میکشیدند. در لغتنامۀ دهخدا آمده: «انبرکمانند که بدان دندان را بیرون کشند و آن از سه قسمت تشکیل شده: دهنه (که دارای دو دیواره است)، نقطۀ اتصال که لولای کلبتین را تشکیل میدهد و دو دسته که در دست پزشک جراح جای میگیرد. کلبتین انواع و اقسام مختلف دارد و برای هر نوع دندان کلبتینی مخصوص به کار میرود».
🔸مولوی کسی را توصیف میکند که دامنِ دانش را به «دندان» گرفته و بسیار عالم و باسواد است اما وقتی پای عشق به میان میآید، انبرِ عشق هرچه جان او را هدف میگیرد بیثمر است. «دندانه»های انبر میشکند ولی او عاشق نمیشود.
#ادبیات #معنای_شعر
سجادسرگلی
آرایه های ادبی