آشنایی با چند اصطلاح ادبی
ای ساربان، آهسته ران کارام جانم میرود
وان دل که با خود داشتم با دلستانم میرود
من ماندهام مهجور ازو، بیچاره و رنجور ازو
گویی که نیشی دور ازو، در استخوانم میرود....
سعدی، فغان از دست ما، لایق نبود ای بیوفا
طاقت نمیدارم جفا، کار از فغانم میرود
(سعدی)
ردیف: کلمه یا کلمات و یا یک جملهی دارای یک معنا که در پایان مصراع اول و مصراعهای زوج تکرار شده است، ردیف نامیده میشود. شعری را که ردیف دارد، "مُرَدَّف" گویند. در غزل سعدی" میرود" ردیف است.🌺
قافیه: به واژههای قبل از ردیف در پایان مصراع اول و همهی مصراعهای زوج شعر سعدی بنگرید؛ حروف "انم" در پایان همهی این واژهها تکرار شده است.این حروف مشترک " قافیه" نام دارد و کلماتی مانند جانم، دلستانم و استخوانم که این حروف مشترک در آنها آمده است، " کلمات قافیه" نامیده میشوند. در مصراع یا بیتی که مردّف نیست، آخرین واژه، کلمهی قافیه است.در شعر سنتی، قافیه اجباری و ردیف اختیاری است.🌺
مُصَرَّع: در بیت اول، هر دو مصراع قافیه دارند؛ ولی ابیات بعدی این گونه نیستند. بیتی که هر دو مصراع آن قافیه داشته باشند، " مصرّع" نام دارد.🌺
قالب: شکلی که قافیه به شعر میبخشد، " قالب" نام دارد. تفاوت قالبها، تفاوت در چگونگی قافیهی آنهاست. اگر نحوهی تکرار قافیه در دو یا چند شعر یکسان باشد، تعداد ابیات، محتوا و وزن، نوع قالب را مشخص خواهند کرد.
توجه: شعر سنتی، قالبهای متفاوتی دارد؛ اما قالب شعر نیمایی از کوتاه و بلند شدن مصراعها حاصل میشود.🌺
تَخَلُّص: در این شعر، سعدی در بیت پایانی، نام خود را آورده است. نام شعری شاعر را " تخلّص" میگویند. تخلّص گاه در بیتهای ماقبل آخر می آید.
با تلخیص از کتاب آرایههای ادبی، دکتر روحالله هادی، ص ۴- ۷.
#آرایههای_ادبی
#اصطلاحات_ادبی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
اصطلاحات ادبی 📚📚📚
چَکامه
چکامه و چامه، گاهی در معنی و مفهوم قصیده و گاه به معنی شعر به کار میرود. در زمان ساسانیان، به معنی شعرِ روایی به کار میرفته است. بعد از اسلام هم، در کلام سخنوران نامی ایران، شعرهای روایی، چکامه گفته میشده است؛ مثلاً ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی و آثار داستانی نظامی، مانند خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر را از نوع چکامه دانستهاند.
تاریخ ادبیات جهان، دِهبزرگی، ص ۵۶۱.
#اصطلاحات_ادبی
#چکامه
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
اصطلاحات ادبی ☘☘☘
خسروانی، نوخسروانی
خسروانی، یک قالب شعری کوتاه و کوچک و دارای وزن هجایی یا وزن تصنیفگونه بوده که آن را ابداع باربد، شاعر و موسیقیدان دربار خسرو پرویز ساسانی دانستهاند. معانی این قالب، بیشتر در غزل، طبیعتستایی، ستایش معبود یا محبوب بوده است.
نوخسروانی، گونهی امروزیِ آن قالب کهن است که با اخوان ثالث شروع شد. یک قالب خاص زبان فارسی و سه مصراعی، دارای وزن عروضی که رعایت قافیه، در مصراعهای اول و سوم، اجباری و در مصراع دوم، اختیاری است.
دو نوخسروانی از اخوان ثالث:
لبخند او در خواب
آب زلال و برگ گل بر آب
مانَد به مَه در برکهی مهتاب
وین هر دو چون لبخند او در خواب
☘☘☘
تو آن ابری که...
گل از خوبی، به مَه گویند مانَد، ماه با خورشید
تو آن ابری که عطر سایهات، چون سایهی عطرت
تواند هم گل و هم ماه، هم خورشید را پوشید
☘☘☘
با تلخیص از شعر مهدی اخوان ثالث، دوزخ اما سرد، ص ۱۰۷۴ -۱۰۷۸. شعرها: ص ۱۰۷۹ و ۱۰۸۰.
#اصطلاحات_ادبی
#خسروانی_و_نوخسروانی
#باربد_و_اخوان_ثالث
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
اصطلاحات ادبی
فرد(مفرد)
اگر شاعر، مقصود خود را تنها در یک بیت بیان کند، به آن بیت، فرد میگویند.
☘☘☘
مُرَدَّف
شعری که ردیف دارد، مردّف خوانده میشود.
ردیف، یک یا چند واژه، یا یک جمله است که با یک معنی، پس از کلمات قافیه، در پایان مصراع اول و نیز مصراعهای زوج، تکرار شود.
☘☘☘
مُصَرَّع
بیتی که هر دو مصراع آن قافیه داشته باشد، مصرّع نام دارد؛ مانند بیت اول در غزل، قصیده و ... .
آرایههای ادبی، دکتر روحالله هادی، ص ۵ و ۶.
#اصطلاحات_ادبی
#فرد
#مردّف
#مصرّع
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303