💢 مقایسه #مکتب_فقهی قم و نجف #روش_‌شناسی_اجتهاد 🔻 حجت‌الاسلام محمد عشایری، در مدرسه تابستانه منهاج: ♻️برخی از ویژگی‌های فقهی و اصولی #مکتب_قم به ویژه مرحوم آیت‌الله #بروجردی: 1️⃣ اهمیت دادن به بحث اجماع تا جایی که در برخی مواقع روایت را در برابر اجماع کنار می‌گذارند. 2️⃣ نگاه تاریخی به دانش فقه و مسائل آن. 3️⃣ توجه زیاد به فضا و نحوه صدور روایات. 4️⃣ نسبت‌شناسی بین روایات ائمه اطهار(ع) و راویان شیعه با راویان و فتاوای اهل‌سنت. 5️⃣ گسترش منابع رجالی از طریق طبقات در رجال. 6️⃣ توجه گسترده‌تر به قرآن. 7️⃣ مراجعه اندک به اصول عملیه. 8️⃣ مبنای تراکم ظنون ♻️برخی از ویژگی‌های فقهی و اصولی #مکتب_نجف (مرحوم آیت‌الله #خویی و شاگردانش): 1️⃣ بی‌نیازی به تتبع گسترده. 2️⃣ استفاده از روش الگوریتمی و فرمولی. 3️⃣ بی‌توجهی به فتاوای قدما. 4️⃣ تعبد به ادله موجود. 5️⃣ اهمیت دادن فراوان به اصول عملیه. 6️⃣ سادگی و قابل آموزش بودن. 📝 مهم‌ترین پرسش کلیدی این است؛ در روش‌شناسی امروزی کدام مکتب(نجف یا قم) در ساختن #نظامات_فقهی و #تمدن‌سازی اسلامی کارآمدتر است؟ 📖متن کامل بزودی.... منبع : @meftaah_com •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye

✅ استاد #علیدوست: در فقه دو مکتب قم و نجف وجود دارد 🔹#مکتب_قم، در استنباطات فقهی ـ به‌ویژه در بخش غیر عبادات ـ به‌عرف و بنای عقلا توجه بیشتری می‌کند؛ به تاریخ صدور روایات و آیات نگاه جدی‌تر و مؤثرتری دارد؛ به اهل سنت در فقه و حدیث مقارن نیم‌نگاهی دارد؛ داده‌های دانش تاریخ را در استنباط مطمح نظر قرار می‌دهد؛ به وثوقِ صدور، بیشتر از سندشناسی توجه می‌کند؛ کم‌تر به‌صورت ریاضی فکر می‌کند؛ در استنباطاتش #تجمیع_ظنون را در نظر می‌گیرد (آن‌ها را در یک نظامی تنظیم می‌کند تا از به هم پیوستن همان اسناد نامعتبر دلیل معتبری آفریده شود)؛ به قرآن و #مقاصد توجه می‌کند؛ نگاهش به شریعت اجتماعی است؛ از نصوصی که در موارد خُرد وارد شده‌اند گاه می‌تواند به یک قاعده کلان برسد؛ #شهرت را در نظر می‌گیرد و آن را جابر ضعف سند یا جابر ضعف دلالت می‌انگارد. این رویکرد خاص به فقه را من «مکتب قم» می‌نامم و معتقدم که بر قله آن نیز آیت‌الله #بروجردی و شاگردان ایشان ایستاده‌اند. 🔹در برابر این رویکرد، مکتب فقهی دیگری قرار می‌گیرد که می‌توان آن را #مکتب_نجف نامید. این مکتب در همه مواردی که برای مکتب قم برشمردیم در نقطه مقابل قرار دارد؛ نص‌بسند است و برای یک مسأله دنبال یک روایت خاص است؛ نمی‌گویم عام را انکار می‌کند؛ ولی ترجیح می‌دهد دنبال روایت خاص باشد؛ بسیار #ریاضی‌وار فکر می‌کند؛ اصول آن از حد لازم خیلی فربه‌تر شده است و فقه آن، در مواردی #فقه_کشف نیست؛ بلکه #فقه_عذر است (ابتنای بیش‌تری بر اصول عملیه دارد). http://mobahesat.ir/15695 پی نوشت: نامگذاری مکتب قم و نجف، #جغرافیایی نیست، بلکه ناظر به روش اجتهاد است، از این رو بسیاری از فقیهان حوزه علمیه قم پیرو مکتب فقهی نجف هستند (مانند آیت الله العظمی تبریزی ره) و بالعکس. #روش_شناسی_اجتهاد •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye

✅ #نکات_اصولی #اختصاصی 🔰 روش شناسی اجتهاد چیست؟ روش شناسی اجتهاد به دنبال رسیدن به موارد ذیل است: •┈••✾••┈• 1️⃣ #فرایند_کلان_اجتهاد (الگوی اجتهاد، الگوریتم اجتهاد، مراحل استنباط): 🔹یعنی ابتدا و انتهای فرایند استنباط چیست؟ مثلا در چه مرحله ای به اقوال مراجعه می شود؟ سیره کجاست؟ مقاصد شریعت؟ اجماع؟ و ... 🔹در این زمینه، بین مجتهدان تفاوت نظر وجود دارد؛ به عنوان نمونه، آیت الله #سبحانی معتقدند که جایگاه مراجعه به اجماع، پس از بررسی روایات متواتر و قبل از بررسی خبر واحد است و یا جایگاه مراجعه به اقوال، پیش از بررسی ادله قرآنی و روایی است. 🔹فراتر از این، تفاوت بسیار مهم مجتهدان در فرایند اجتهاد، در مرحله ختم فرایند استنباط، آشکار می شود؛ #مکتب_تحلیلی (مکتب قم) معتقد است که از تجمیع ظنون (ادله اجتهادی غیرقطعی)، نتیجه حاصل می شود؛ اما #مکتب_تطبیقی (مکتب نجف) آن را نمی پذیرد و به ادله فقاهتی (اصول عملیه) مراجعه می کند؛ لذا مثلا آیت الله #بروجردی (که تابع مکتب تحلیلی هستند)، بسیار کم به اصول عملیه مراجعه می کنند. •┈••✾••┈• 2️⃣ #خرده_فرایندهای_اجتهاد (خرده الگوهای اجتهاد، خرده الگوریتم های اجتهاد) 🔹مثلا در مرحله مراجعه به روایات، فرایند «بررسی دلالی» و فرایند «بررسی سندی» یک روایت، از کجا شروع و به کجا ختم می شود و اگر تفاوتی بین مجتهدان وجود دارد، چیست؟ 🔹مثلا در روش بررسی دلالی آیت الله #بروجردی و #امام خمینی(ره)، «شناخت فضای صدور متن» بسیار مهم است؛ امری که در روش بسیاری از مجتهدان مانند #آخوند_خراسانی چندان قابل مشاهده نیست. •┈••✾••┈• 3️⃣ #مبانی_و_پیش_فرض_ها 🔹هر مجتهدی مبانی و پیش فرض های #اصولی، #حدیثی، #رجالی، #کلامی و ... دارد که در فرایند اجتهاد او اثرگذار است. 🔹برخی پیش فرض ها مانند نظرات رجالی تاثیرمحدودتر و برخی مانند نظرات اصولی و حدیثی تاثیر متوسط و برخی مانند نظرات کلامی (مثل قلمرو سنت) تاثیر کلان تری دارند و کلیت فرایند اجتهاد یک مجتهد را تحت تاثیر قرار می دهند؛ به گونه ای که حتی فهم یک مجتهد را از آیات و روایات نیز تغییر می دهد. •┈••✾••┈• ▫️یادداشت مرتبط: تفاوت روش شناسی اجتهاد و اصول فقه #روش_شناسی_اجتهاد ♻️ منبع : @ravesh_ejtehad •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye

✅ مقایسه #فرایند_کلان_اجتهاد برخی فقیهان معاصر ▫️استاد سید مهدی #موسوی 🔹روش اول: محقق #خویی ۱- مسأله‌ای به او عرضه می‌شود ۲- تأسیس اصل با مذاق شریعت (مانند فرضیه در علوم طبیعی) ۳- بررسی اقوال ۴- بررسی روایات 🔹روش دوم: #شیخ_انصاری، شهید صدر، مرحوم شاهرودی ۱- مسأله ۲- اقوال ۳- اصل ۴- روایات 🔹روش سوم: مرحوم #بروجردی، #امام، #رهبری، آیت الله شبیری ۱- مسأله ۲- تاریخچه ۳- مراجعه به خود مصادر اصلی و حتی اختلاف نسخ، برخلاف دو روش قبلی ۴- اقوال، برخلاف دو روش 🔹روش چهارم: شهید #صدر در اقتصادنا ۱- فقیه می‌رود مسائل مهم جامعه را می‌آورد. ۲- بررسی پاسخ مکاتب مختلف ۳- ارزیابی درونی آن‌ها ۴- عرضه مسأله به کل فقه ۵- به کارگیری کل فقه و ادله برای طراحی یک نظریه کلان در آن موضوع، به عنوان یک چارچوب نظری ۶- صورت‌بندی نظریه اسلام در یک مسأله خاص مانند ربا ۷- بررسی فروع آن مسأله به این فقه، فقه النظریه گفته می‌شود، شهید صدر در المدرسة القرآنیه این روش را توضیح داده‌ است. #روش_شناسی_اجتهاد #امام_زمان •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye

✅ استاد مهدی #هادوی تهرانی: مقایسه #روش_اجتهاد آیت الله #خویی و آیت الله #بروجردی 🔹روش اجتهاد آیت الله خویی در مقایسه با روش اجتهاد آیت الله بروجردی ساده‌تر است. 🔹آیت الله #خویی هنگامی که به مسئله فقهی می‌رسد، ابتدا آیات و روایات را جمع‌آوری می‌کند، سپس به #بررسی_سندی روایات می‌پردازد که در این بررسی فقط به وثاقت راوی توجه دارد، سپس به #بررسی دلالی می‌پردازد. 🔹ولی آیت الله #بروجردی، ابتدا اقوال فقها و استدلال‌های آنها را استقصا می‌کند، سپس فهرستی از ادله بر اساس استقصای مزبور ارائه می‌دهد. در #بررسی_روایات، بسیاری از روایت‌ها را که متن‌های مختلفی دارند، به یک روایت بازمی‌گرداند. در #بررسی_سندی، روایات را به صرف ضعف سندی کنار نمی‌گذارد، بلکه عمل فقها را ملاکی در اعتبار آنها می‌داند و برخی روایات را به دلیل وجود در یک اصل مانند اصل ابن ابی عمیر می‌پذیرد. آنگاه در #بررسیـدلالی، با توجه به آرای فقها، دلالت آیات و روایات را ارزیابی می‌کند. (مصاحبه؛ در کتاب پیش‌درآمدی بر مکتب‌شناسی فقهی، ص۳۵۱) 🔸منبع : کانال روش شناسی اجتهاد #روش_شناسی_اجتهاد #امام_زمان مبلغ #عید_غدیر باشیم •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye