خاطرهای از دکتر صفوی
این روزها جامعه زبانشناسی ایران داغدار از دست دادن استادی چون دکتر کوروش صفوی است که از نظر کوشش علمی و اخلاق زبانزد عامه و خاصه بود. از خداوند برای ایشان رحمت و مغفرت میطلبم و به همکاران زبانشناس به طور خاص و جامعه علمی ایران به طور عام، فقدان این استاد را تسلیت عرض میکنم. این فرصت را مغتنم میشمارم تا خاطرهای از ایشان را نقل کنم و در ادامه به یک نکتهی کلی علمی از آن نشست اشاره میکنم.
✅بنده از سالها قبل با آثار ایشان آشنا بودم و قلم ساده و روان ایشان را در زمینه معناشناسی و زبانشناسی بسیار میپسندیدم، هر چند در مورد پارهای از نکات و آراء ایشان نقدهایی هم داشتم. ولی همیشه ایشان را میستودم و هر اثری از ایشان مییافتم با ولع میخواندم. یک بار در 28 آذر سال 92 جلسهای در دانشگاه علامه طباطبایی تهران با عنوان «معناشناسی و متون دینی» برگزار گردید که محور بحث آن نشست، کتاب حقیر؛ یعنی «معناشناسی شناختی قرآن» بود که ایشان و بنده بحثی را ارائه دادیم. این اولین بار بود که بنده ایشان را از نزدیک دیدم. نخست ایشان کلیاتی در باره معناشناسی شناختی به زبان ساده مطرح کردند و بعد با زبانی بسیار متواضعانه که در استاد دیگری سراغ ندارم، به تعریف این اثر پرداختند و گفتند: «میدانم پوست کله شما برای نوشتن این اثر کنده شده است». بعد از جلسه ایشان با مهربانی تمام تشکر کردند و پرسیدند شما اهل کجا هستید؟ عرض کردم: «ارومیه». ایشان گفتند: «عجب من هم اهل اردبیل هستم» و بعد با هم خندیدیم و گفتیم انگار معناشناسان ترک هستند. این برخورد ایشان با حقیر در شرایطی صورت میگرفت که با برخوردهای دوگانه رو به رو میشدم. برخی از اساتید که چیزی از معناشناسی شناختی نمیفهمیدند و ادعای علامه بودن داشتند و در جلسات خود میگفتند یک طلبه چه حقی داردکه به این بحثها ورود کند. در مقابل، دستهای از حوزویان هم به شدت این مباحث را کفرآمیز میدانستند و بنده را به صدها چیز متهم میکردند. اما روش و منش دکتر صفوی کاملا متفاوت بود؛ روحیه و اخلاق علمی را سرمشق خودش کرده بود. جامعه ایران به خاطر این برخوردهای دوگانه که ریشههای سیاسی هم دارد بیمارگونه است و نمیتواند رشد علمی داشته باشد. جامعه علمی تواضع و روحیه علمی؛ مانند روحیه و تواضع صفوی، را میطلبد.
✅اما نکتهای علمی کلی که در آن نشست بر سر آن با ایشان وفاق داشتم و هر دو بر آن تأکید میکردیم، این بود که پیوند زبانشناسی با متون دینی در ایران منقطع شده و همین امر موجب گردیده زبانشناسی در ایران چندان رشد نکند. باری، یکی از زمینهها و بلکه یکی از مهمترین زمینههایی که باید زبانشناسی در آن بروز و ظهور داشته باشد و توانایی خود را در تحلیل نشان دهد، متون دینی است که امیدوارم این نکته مورد توجه دوستان علاقهمند به زبانشناسی و نیز علاقهمند به مطالعات دینی قرار گیرد. این نکته اهمیت مطالعات بینارشتهای را نشان میدهد. بیتردید، در مطالعات بینارشتهای میان زبانشناسی و مطالعات دینی گشایش علمی، هم برای زبانشناسی و هم برای مطالعات دینی، وجود دارد.
@hekmatebaleghe
https://www.aparat.com/v/nCAzW
ویدیوی فوق #نشست_علمی نظریه #موافقت_معنایی #حدیث با #قرآن با سخنرانی دکتر #قائمینیا است که در مدرسه تابستانی حدیث و در تاریخ 25 مرداد 1402 برگزار گردید.
مهم ترین موضوعات این نشست بشرح ذیل است:
📌 #احادیث_موافقت (خذ ماوافق الکتاب و رد ماخالفه) دو بخش دارند: آنچه موافق کتاب است باید بپذیریم و آنچه مخالف آن است رد کنیم. اما در طول تاریخ به بخش سلبی بیشتر توجه شده است.
📌 دلیل این مطلب فقدان نظریه ای در باب #موافقت بوده است؛ برخی #موافقت را به عدم مخالفت و برخی دیگر مراد از آن را #موافقت روحی دانستهاند.
📌 نظریه موافقت معنایی دو ادعا دارد: اولا، مراد از #موافقت موافقت معنایی است. ثانیاً این نوع #موافقت قابل کشف به کمک #زبانشناسی و #معناشناسی جدید است.
📌 موافقتها به 5 دسته تقسیم میشوند: #موافقتها در پیشفرضهای معنایی، #موافقت در لوازم کاربردی (#موافقت در لوازم محاورهای) و #موافقتهای #گشتاری و #موافقتهای #تعبیری و #موافقتهای #فرانقشی.
#حکمت_بالغه
@hekmatebaleghe
🔸 نشست علمی حیث التفاتی در فلسفه ذهن
🔰 قطب علمی فلسفه دین اسلامی با همکاری گروه معرفت شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه و موسسه فرهنگی هنری حکمت بالغه برگزار میکند:
🎙 با حضور:
#علیرضا_قائمی_نیا
#قاسم_بابایی
⏰ یکشنبه ۵ شهریورماه۱۴۰۲، ساعت۱۳
📡 حضور مجازی از طریق:
🌐 skyroom.online/ch/iict/qotb
🔍 مشروح خبر👇
🌐 iict.ac.ir/eltefat
#نشست
🆔 @iictchannel
@hekmatebaleghe
https://www.aparat.com/v/0gyQ3
ویدیوی فوق #نشست علمی #حیثالتفاتی در #فلسفهذهن با سخنرانی دکتر #قائمینیا است که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و در تاریخ 5 شهریور 1402 برگزار گردید.
مهم ترین موضوعات این #نشست بشرح ذیل است:
📌#حیثالتفاتی در آثار #ارسطو و #فلاسفه مدرسی و فلاسفه #اسلام مطرح شده است. اما بحث جدید در این بار به برنتانو Brentano بر میگردد. به نظر برنتانو، وجه ممیز امر ذهنی از امر مادی #حیثالتفاتی است. حالات ذهنی #حیثالتفاتی دارند، ولی حالات فیزیکی این ویژگی را ندارند.
📌 #حیثالتفاتی دست کم چهار پیامد در #فلسفهذهن دارد: نفی #فیزیکالیسم تقلیلگرا reductive physicalism، نفی #حذفگرایی، تقدم اندیشه بر زبان، دفاع از #روانشناسی عامیانه Folk psychology.
📌 مراد از صورت طبیعی دادن به حیث التفاتی naturalizing the intentionality برگراندن و تقلیل دادن آن به مفاهیم غیرالتفاتی است. دیدگاهها در این زمینه به سه دسته کلی تقسیم میشوند: شباهت، علیت، هم موقعیتی co-location. بر هر یک از این دیدگاهها نقدهایی نیز وارد است.
#حکمت_بالغه
@hekmatebaleghe
🔺در این اثر که اخیرا توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و با همکاری قطب فلسفه دین منتشر شده نسبت #انسانشناسیشناختی و دین بررسی شده است و باید آن را مقدمهای بر #الهیات فرهنگی در اسلام و نیز مدخلی بر تفسیر فرهنگی قرآن دانست.
✅مهمترین بحث #انسانشناسیشناختی cognitive anthropology بحث از #مدلهایفرهنگی است. تعاریف متعددی از مدلهای فرهنگی وجود دارد. اما مدلها خصلت طرحوارهای دارند. در دین هم باید مدلهای فرهنگی به این معنا در کار باشد. از این رو، باید زمینههای مختلف علوم اسلامی مورد بازخوانی قرار گیرد و مدلهای فرهنگی کشف شود. نگارنده در ادامه تلاش کرده تا اقسام مدلهای فرهنگی در دین را کشف و مورد بررسی قرار دهد.
@hekmatebaleghe
دین و مدلهای فرهنگی:
✅نگارنده در این کتاب دو نظریه را در ارتباط با #مدلهایفرهنگی مطرح کرده است: یکی، #نظریهبرنامههایمعنایی که بنا به آن، مدلهای فرهنگی برنامههای معنایی هستند. هر فرهنگی درون خود برنامهای معنایی را در بر دارد که در ذهن اعضای آن نصب میشود و در مواجهه با هر پدیدهای معنای آن را از نظر فرهنگ تعیین میکند. دو، #نظریهنرمافزارسازیمدلهایفرهنگی که بنا به آن، فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال به مثابة سختافزاری برای مدلهای فرهنگی خاص خود هستند و در مقابل هم مدلهای فرهنگی متناسب با آنها به مثابة نرمافزاری هستند که بر روی آنها اجرا میشوند. کاربران با قرار گرفتن در فضای مجازی و با استفاده از ابزارهای دیجیتال، این نرمافزارها را به اجرا در میآورند. اما همگام با اجرای این برنامهها فعالیتهای شناختی خاصی در مغز و ذهن آنها رخ میدهد. این برنامه برای آنها درونی میشود و در ذهن آنها به اجرا در میآید. از این طریق، این برنامه گسترش سختافزاری هم پیدا میکند و در مغز کاربران نصب میشود.
✅اثر نوآوریها و نظریات دیگری هم در بردارد. مانند: تفسیر #مدلهایفرهنگی بر اساس #اعتباریات، تفسیر وجودی فطرت، طرح روششناسی کشف مدلهای فرهنگی در دین و غیره.
@hekmatebaleghe
با سلام و احترام
جهت دریافت مطالب مرتبط لطفا عضو کانال «فلسفه کوانتومی ذهن» شوید. مطالب این کانال توسط دکتر قائمینیا بارگذاری میشود:
@quantum_philosophy_of_mind
السَّلامُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ
السَّلامُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَ نَجِيبِهِ
السَّلامُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ
السَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ
السَّلامُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ
فرارسیدن اربعین حسینی (ع) تسلیت باد 🏴🏴🏴
#حکمتبالغه
@hekmatebaleghe
🔎قرآن و انسان پسین
✅اگر چنان که انسانشناسان میگویند، انسان هویت فرهنگی دارد و موجودی است که زیستجهان واقعیاش فرهنگ است، قرآن نمیتواند نگاهی به فرهنگهای بشری نداشته باشد.
✅مخاطب قرآن هم انسانی است که درون فرهنگ زندگی میکند (#انسانپسین). قرآن به انسانی که درون فرهنگها زندگی میکند و به فرهنگ خاصی تعلق دارد نظر میکند و ساز و کار فرهنگهای مختلف را بررسی میکند.
✅مخاطبان آیات الهی انسانهایی بودند که درون فرهنگهای مختلف زندگی میکردند. قرآن با انسان مجرد از تاریخ و فرهنگ سر و کار ندارد، بلکه انسانی را مخاطب خود قرار داده که در دل فرهنگها و در تاریخ میزیید.
✅یکی از آسیبهای جدی مطالعات قرآنی به طور خاص، و مطالعات اسلامی به طور عام، در گذشته به همین نکته بر میگردد که در آنها مخاطب آیات را انسان مجرد از تاریخ و فرهنگ در نظر میگرفتند و به اهمیت و نقش گزارههای فرهنگی و مدلهای فرهنگی در قرآن واقف نبودند. (از مقدمه کتاب دین و مدلهای فرهنگی)
@hekmatebaleghe
🔎گزارههای #انسانشناختی در قرآن
گزارههای انسانشناختی (antropological) در #قرآن بر سه دستهاند:
📌گزارههای اعضایی شامل اعضای متعلق به یک #فرهنگ: این قبیل گزارهها از نظر منطقی به صورت قضیه خارجیه هستند. یعنی حکمی را نسبت به افراد یک فرهنگ اظهار میدارند. از این رو، آنها «#گزارههای اعضایی» نامیده شدهاند. مانند:
«وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ *البقرة39*»
«و[لى] كسانى كه كفر ورزيدند و نشانههاى ما را دروغ انگاشتند، آنانند كه اهل آتشند؛ و در آن ماندگار خواهند بود».
این آیه حکمی را راجع به افراد کافر؛ یعنی انسانی که فرهنگ کفر در او درونی شده، مطرح میکند. به عبارت دیگر، این آیه افرادی که مدلهای فرهنگی خاص کفر در آنها تأثیر نهاده و کفر در آنها به صورت امری درونی شده اشاره میکند. فرهنگ کفر هم برای این که در درون افراد نفوذ کند ساز و کارهای خاصی دارد.
📌گزارههای #فرهنگی: این گزارهها اجزای فرهنگ را بیان میکنند. از این رو، آنها «گزارههای فرهنگی» نامیده شدهاند.
در سوره الرحمن به یک عنصر ارزشی از فرهنگ ایمان اشاره شده است:
«هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ *الرحمن60*
مگر پاداش احسان جز احسان است؟»
📌 #مدلهایفرهنگی: این دسته به تبیین مدلهای فرهنگی میپردازند.
«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ *الحجرات10*
در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادرانتان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد.»
بر یک مدل فرهنگی دلالت دارد. برادری مؤمنان در جامعه اسلامی را باید یک مدل فرهنگی دید. این اصل تنها یک اصل جامعهشناختی نیست؛ یعنی صرفاً یک توصیه اجتماعی در اسلام نیست. برادری در جامعه اسلامی به صورت یک مدل و طرحواره فرهنگی عمل میکند؛ به رفتارها و اندیشهها و نحوه زندگی افراد جهت میدهد.
(برگرفته از فصل نهم کتاب #دینومدلهایفرهنگی)
#حکمت_بالغه
@hekmatebaleghe
May 11
#انسانشناسی شناختی
✅مباحث انسانشناسی شناختی cognitive Anthropology در یک سه ضلعی محصور میشود که در رأسهای آن ذهن و فرهنگ و زبان قرار دارند.
✅زبان برای انسانشناسان شناختی اهمیت ویژهای دارد از میان همه رفتارهایی که انسانشناسان آنها را بررسی می کنند زبان این امتیاز را دارد که دسترسی بیواسطه به پدیدههای شناختی را از نظر صورت و محتوا در دسترس آنها قرار میدهد.
✅زبان به دو دلیل برای آنها اهمیت دارد: اوّلاً، نخستین بار، این ادعا در انسان شناسی مطرح شد که زبان مقولات مفهومی و جهانبینی کاربران آنها را کُدگذاری میکند و نشان میدهد چه چیزی برای آنها مهم است. ورف این ادعا را نخستین بار در ۱۹۵۶م مطرح کرد.
✅ با توجه به سخن فوق، پژوهش انسانشناختی میبایست به تحلیل زبان و مقولات مفهومی بپردازد. ساپیر هم دیدگاهی مشابه ارائه داد. دیدگاه این دو به یکی از مهمترین موضوعات بحث انسانشناسی تبدیل شد و از آن به بعد، در پژوهش اصلی انسانشناختی ارتباط ساختار و نظم زبان با تجربه بشری دنبال میشد. ثانیاً، انسانشناسان الگوهای ساختارهای شناختی را با تشبیه به ساختارهای صوری زبان تبیین میکردند. به همین دلیل، عناصری از زبانشناسی ساختارگرا و دستور زبان گشتاری به طور تدریجی و اتفاقی در نگرش کلاسیکی انسانشناسی شناختی با هم ترکیب شدند. (برگرفته از فصل اول کتاب دین و مدلهای فرهنگی)
@hekmatebaleghe
✅مفهوم #وحی در #اسلام، مفهومی بنیادین است.
📌 پدیدۀ #وحی - به معنای خاصی که در مورد #پیامبران به کار میرود - حادثۀ خاصی است که تنها در مورد افراد معدودی از بشر رخ داده است. از میان آدمیان بیشماری که بر روی کره خاکی زیستهاند، تنها #انبیاء الهی به دریافت وحی الهی مفتخر بودهاند که این امر فلاسفه و متکلمان را به تکاپو واداشته است. «#فلاسفه» بیشتر به دنبال کشف و ابداع نظام فلسفی بودند تا بتوانند پدیدۀ وحی را تبیین و توجیه کنند. متکلمان نیز به دنبال اثبات ضرورت نبوّت بودند.
📌 #وحی در فرهنگ اسلامی، مفهومی اساسی است. معمولاً ادیان را به ادیان «وحیانی» و «غیروحیانی» تقسیم کردهاند. «ادیان وحیانی» ادیانی هستند که در آنها حقایقی از خدا بر انسان نازل شدهاند. و «ادیان غیروحیانی» ادیانی هستند که در آنها سخنی از نزول حقایق از جانب خدا در میان نیست.
✅هیچ دینی مانند #اسلام بر #وحی تکیه نزده است.
📌 اساس #دین را حقایق وحیانی ـ که همان #قرآن باشد ـ تشکیل داده است. #خدا به جای اینکه در شخصی متجلّی شده باشد، در کلامش تجلّی کرده است:
فتجلّی لهم سبحانه في کتابِه مِن غیرِ أن یکنوا رأوه بِما أراهم مِن قدرتِه، و خوّفهم مِن سطوتِه، و کیف محق من محق بالمَثُلات، و احتصد مَنِ احتصد بالنّقماتِ؟ (نهجالبلاغه، ترجمه علینقی فیضالاسلام، خطبۀ ۱۴۷.)
#خداوند در کتابش، بر بندگانش تجلّی کرد با آنچه از قدرت و تواناییاش به آنها نشان داد، بیآنکه او را ببینند و آنان را از سطوت و شوکتش بیم داد و آنها را آگاه ساخت که چگونه به انواع عذاب، قومی را نابود ساخت و درو کرد قومی را با سختیها.
از این جهت #قرآن در #اسلام اهمیت فراوانی دارد. چرا که قرآن مجموعۀ وحی آسمانی است که بر #پیامبراکرم (ص) نازل شده و سند اصلی و زندۀ اسلام است: «لاَ یأتیه الباطلُ مِن بینِ یدیهِ و لا مِن خَلفهِ تنزیلٌ مِن حکیمٍ حمیدٍ.» (فصلت – ۴۲)
📌 در #کلام قدیم و در میان فلاسفۀ قرون وسطا کم و بیش این طرز تلقّی در کار بود که وحی مجموعهای از حقایق است که #پیامبر (ص) از #خدا اخذ میکند، ولی در دورۀ مدرن دیدگاههای متفاوتی نسبت به سرشت #وحی مطرح شده است. #نظریۀوحیگفتاری، حاصل تلاش مستمر و بیوقفه جهت تببین این موضوع است. در این نظریه ضمن پذیرفتن دیدگاه #افعالگفتاری در رویۀ ظاهری #وحی اسلامی، پیامدها و لوازمات آن را در زمینۀ #هرمنوتیک متون دینی و مباحث کلامی دنبال میگردد. این #نظریه تنها نظریه در باب سرشت #وحی نیست، بلکه آغاز و مبدأ آن، بحث سرشت وحی است و بیدرنگ مدل #هرمنوتیکی خاصی را به تصویر میکشد و در مباحث دروندینی تأثیر بسیاری دارد. از این نظر، اثر حاضر را هم باید به #کلام جدید و هم به #هرمنوتیک متون دینی متعلق دانست.
گزیدهای از فصل اول وحی و افعال گفتاری (ویراست دوم) 👇👇👇
https://hekmatebaleghe.ir/%d8%ae%d9%84%d8%a7%d8%b5%d9%87-%d9%88%d8%ad%db%8c-%d9%88-%d8%a7%d9%81%d8%b9%d8%a7%d9%84-%da%af%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1%db%8c/
@hekmatebaleghe
May 11
✅ #قرآن سرشت #استعاری دارد.
📌 #قرآن متن #آسمانی است که بشر را به باطن عالم و صحنه غیبی آن توّجه میدهد و این متن آسمانی باید #سرشتاستعاری داشته باشد. از این رو، در متن #قرآن ارتباطی میان همه عوالم و زمینههای مختلف و ساحتهای گوناگون وجودی #بشری مییابیم. به همین دلیل، میبینیم که #آیات راجع به طبیعت و جهان و آسمانها در لابلای #آیات ناظر به معارف توحیدی و حقایق انفسی - حقایق راجع به عالم درون انسان - و سخن از آسمان ها در لابلای بحث از عالم طبیعت و زمین و آدمیان و سخن از تاریخ با توّجه به عالم طبیعت و خلقت آمده و قرآن بیوقفه میان این حوزهها ارتباط برقرار میکند.
📌 برای فهم قرآن باید به سرشت #استعاری آن توّجه کرد. #قرآن همه عالم و همه زمینهها و ساحتهای گوناگون وجودی بشر را یک کل به هم پیوسته میبیند و وجود شباهتهای #هستیشناختی و #معرفتشناختی میان آنها را مورد تأکید قرار میدهد و #معارف #توحیدی را با توّجه به آنها بیان میکند. برای فهم قرآن باید به این سرشت استعاری توّجه نمود و انتقالهای فضایی - انتقال از فضایی به فضای دیگر و از زمینهای به زمینه دیگر - را به عنوان یک اصل در فهم قرآن در نظر گرفت. از اینرو، #زبانقرآن، زبان #استعارههایمفهومی است؛ قرآن مدام از #استعارههایمفهومی برای بیان #حقایق و #معارف کمک میگیرد.
برگرفته از کتاب استعارههای مفهومی و فضاهای قرآن، 👇👇👇
https://hekmatebaleghe.ir
@hekmatebaleghe
May 11
May 11
حلول ماه ربیع الاول، ماه جشن و سرور اهل بیت (ع) مبارک باد.
#حکمتبالغه
@hekmatebaleghe
نشست علمی با حضور پروفسور اندروز.
لازم به ذکر است که خانم اندروز در علوم شناختی و خصوصا شناخت حیوانات animal cognition کار کردهاند.
@hekmatebaleghe
@quantum_philosophy_of_mind
🔸 نشست علمی حیث التفاتی و هوش مصنوعی قوی
🔰 گروه معرفت شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه با همکاری موسسه فرهنگی هنری حکمت بالغه برگزار میکند:
🎙 با حضور:
#ابوالفضل_کیاشمشکی
#علیرضا_قائمی_نیا
⏰ یکشنبه ۹ مهرماه۱۴۰۲، ساعت ۱۳:۳۰
🏢 قم، سالن فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
📡 حضور مجازی از طریق:
🌐 skyroom.online/ch/iict/hekmat
🔍 مشروح خبر👇
🌐 iict.ac.ir/eltefat-2
#نشست
#هوش_مصنوعی
🆔@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
هوش مصنوعی قوی.mp3
23.74M
💯🔊 #بشنوید
🔸 صوت نشست علمی حیث التفاتی و هوش مصنوعی قوی
🎙 با حضور:
#ابوالفضل_کیاشمشکی
#علیرضا_قائمی_نیا
⏰ یکشنبه ۹ مهرماه۱۴۰۲
🏢 قم، سالن فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
#صوت
#نشست
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
میلاد مبارک #نبیاکرماسلام (ص) و رهبر شیعیان #امامصادق (ع) بر #امامزمان (عج) و عاشقان و رهروان مبارک باد.
@hekmatebaleghe
👌گزیده ای از جلسه نقد کتاب : «دین و مدلهای فرهنگی» ضرورت تفسیر فرهنگی از اسلام
در این نشست حجتالاسلام و المسلمین علی راد؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه میخوانید؛
📌ما امروزه در حوزه دینپژوهی دو رویکرد غالب را شاهد هستیم: رویکرد سنتی و مدرسهای که در حوزه و دانشگاه ما وجود دارد و رویکردهای مدرن و جدید که ممکن است در داخل گفتمان مدرسهای هم باشند. در رویکرد اول متنمحور و کتابمحور هستند تا مسئلهمحور، کتابمحورند تا دانش و روشمحور. در مقابل چالشهای جدید در حوزه مطالعاتی خودشان رویکرد انفعالی و تقریبا شبه انسداد را شاهد هستیم چه در حوزه و چه در دانشگاه. این رویکرد تکروشی است و با روش کاملا کلیشهای و کهنه به تحلیل مسائل میپردازد. برآیند این رویکرد در حوزه دینپژوهی و اسلامشناسی نهایتا این است دین چه گفته و قرآن چه گفته است نه اینکه قرآن چه میگوید و برای بشر امروز چه رهاوردی میتواند داشته باشد و نسبت اسلام و قرآن با گفتمانهای جدید علمی دنیای مدرن چیست.
📌در رویکرد دوم کاملا مسئلهمحور هستند تا کتابمحور و متنمحور. این مسئله است که رویکرد را به تکاپو وادار میکند و به نقد و نظر میپردازد. شاید اقتضای دنیای مدرن است از هر چیزی حتی دین انتظار پاسخگویی به نیازهای انسان دارد. رویکرد مدرن خودش را در انحصار یک روش محصور نمیکند و از تمامی روشهای ممکن برای حل مسئله کمک میگیرد و یک رویکرد میانرشتهای دارد. این نکته اول که خواستم جایگاه کتاب را در گفتمان دینپژوهی معاصر تقریر کنم.
📌دومین نکته ضرورت تفسیر فرهنگی از اسلام است. ما تاکنون انواع تفسیرها از اسلام را تجربه کردیم اما جای خوانش و قرائت فرهنگی از اسلام و نشان دادن ظرفیتها و ویژگیهای آن خالی است. در سده اخیر برخی نواندیشان تکاپوهایی در این زمینه داشتند ولی این یک ضرورت است که بر دینپژوهان باسته است تفسیر خود از اسلام را بیان کنند و ظرفیتهای تفسیر فرهنگی اسلام را بیان کنند. اساسا یک نظریه فرهنگی جامع و مانع از اسلام در اختیار ما نیست تا با استناد به آن به نقد نظریههای فرهنگی رقیب بپردازیم چه برسد به اینکه از این نظریه به سطح مدلها حرکت کنیم. به همین سان ضرورت دیگری در تفسیر فرهنگی قرآن و تفسیر فرهنگی از سنت نبوی را شاهد هستیم. ما هنوز ملاکی که آیات فرهنگی قرآن را تمایز بدهد در اختیار نداریم.
📌عصریسازی اسلام و پاسخ به نیازهای جدید
ضرورت سوم ضرورت عصریسازی فرهنگ اسلام یا اسلام فرهنگی با مقتضیات دوران جدید است. این شکافی که الآن در ساحتهای مختلف شاهد هستیم ناشی از فقدان عصریسازی و بروزرسانی این فرهنگ است. گویی بخشی از جامعه اسلامی همچنان در هزارههای قبل زندگی میکند و با انسان مدرن سر ستیز دارد. لذا ما نتوانستیم حرکت موازی و متناسب با این جریان داشته باشیم. پس ما نیاز به تغییر رویکرد در مطالعات دینپژوهی داریم. ما نیاز ضروری به تفسیر فرهنگی اسلام و قرآن داریم و به مدلی که بتواند نظریه برخواسته از اسلام را به روز کند و متناسب با مقتضیات انسان مدرن باشد.
🔺کتاب آقای قائمینیا در این فضا قرار میگیرد و میتواند به این سه ضرورت و نیاز پاسخ دهد. با خواندن این کتاب این حس به خواننده منتقل میشود نویسنده کتاب چنین دغدغهای دارد و دنبال تغییر در رویکرد و پاسخ به این نیاز و ضرورت است و انصافا هم ایشان در این مهم موفق بودند.
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
@OstadRad
مصاحبه دکتر قایمی نیا با روزنامه ایران.pdf
2.53M
✅ #مدلهای #فرهنگی #دین باید کشف و فهم شود.
امروز (یکشنبه 16 مهر 1402) روزنامه ایران مصاحبهای با دکتر #قائمینیا در این زمینه به چاپ رسانده است. در این مصاحبه علل نگارش #کتاب «دین و #مدلهای #فرهنگی» از دیدگاه نگارنده مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در بخشی از این مصاحبه آمده است که:
📍مهمترین بحث «#انسانشناسیشـناختی» موضوع مدلهـای فرهنگی اســت و انسانشناسان #فرهنگی بـر این باورند کـه هـر فرهنگی واجـد یکسـری #مدلهایفرهنگی است که اساساً قلب هر #فرهنگی را تشکیل میدهد و بـه سـاحتهای مختلـف زندگی فکری افــراد چهارچوب و معنا میبخشـد.
📌 از خود دین باید قرائت فرهنگی داشت و #مدلهای فرهنگی درون دین را کشف و با #مدلهای فرهنگی که در جامعه وجود دارد، مقایسه کرد.
📌 با ابزارهای تحلیلی و عقلی مختلف (در کتاب) اثبات شده است که اساساً دین «هویتی #فرهنگی» داشته و برای کشف آن مصادیقی از #قرآن ارائه شده است.
📌نهایتاً موضوع «#جامعه دیجیتال» و مدلهای #فرهنگی که در چنین جامعهای میتواند ظهور و بروز کند مطرح شده است.
(گزارش کامل برای مطالعه مخاطبین گرامی ارائه میگردد.)
@hekmatebaleghe
@quantum_philosophy_of_mind
🔸 نشست علمی سیستم های التفاتی و ابزارانگاری دنیل دنت
🔰 قطب علمی فلسفه دین اسلامی پژوهشگاه با همکاری موسسه فرهنگی هنری حکمت بالغه برگزار میکند:
🎙 با حضور:
#علیرضا_قائمی_نیا
#قاسم_بابایی
⏰ شنبه ۲۲ مهرماه۱۴۰۲، ساعت۱۳
📡 حضور مجازی از طریق:
🌐 skyroom.online/ch/iict/qotb
🔍 مشروح خبر👇
🌐 iict.ac.ir/eltefat-3
#نشست
🆔 @iictchannel
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
حکمت بالغه
🔸 نشست علمی سیستم های التفاتی و ابزارانگاری دنیل دنت 🔰 قطب علمی فلسفه دین اسلامی پژوهشگاه با همکاری
https://www.aparat.com/v/dfrZX
ویدیوی فوق نشست علمی سیستمهای #التفاتی و #ابزارانگاری #دنیلدنت - دکتر #قائمینیا - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی - 22 مهرماه 1402
خلاصه این نشست به شرح ذیل است:
✅ بحث سیستمهای #التفاتی هسته اصلی برنامه پژوهشی #دنیلدنت را تشکیل میدهد. #دنت به کمک این ایده مسایل عدیدهای را حل میکند. از جمله: تبیین #ماهیت #ذهن، مسأله حالات ذهنی و #حیثالتفاتی و #روششناسی #علوم شناختی و غیره.
او میگوید فرض کنید با یک کامپیوتر شطرنج بازی میکنیم. در این صورت سه وضعیت برای تبیین رفتارهای این کامپیوتر داریم:
📌 وضعیت طراحی design stance که بنا به آن فرض میگیریم این کامپیوتر به گونهای برنامهریزی شده که چنین رفتارهایی از آن سر میزند.
📌 وضعیت فیزیکی physical stance که بنا به آن از مؤلفههای #فیزیکی این #کامپیوتر آگاه میشویم و رفتارهای آن را تبیین میکنیم.
📌 وضعیت #التفاتی intentional stance که بر طبق آن فرض میگیریم کامپیوتر هم #حیثالتفاتی و آگاهی و قصد و غیره دارد.
✅ از آنجا که رفتارهای این #کامپیوتر موفقیتآمیز است میتوانیم #حیثالتفاتی را به آن نسبت دهیم. فرض وجود #حیثالتفاتی در این مورد ابزاری برای تبیین رفتارهای #کامپیوتر است.
📌نقدهای متعددی بر دیدگاه دنت شده است. از قبیل: مخالفت با #عقل سلیم و #تعارض درونی و عدم همخوانی با #تحلیل #تجربه.
#حکمتبالغه
@hekmatebaleghe
✅ چهاردهمین #نشست از #نشستهای نوجهان چهارشنبه ۲۶ مهرماه ۱۴۰۲ از ساعت ۱۶ با سخنرانی #پروفسور #راجرتریک؛ استاد بازنشسته #فلسفه دانشگاه ورویک و و #پژوهشگر ارشد مرکز #ادیان، دانشگاه اکسفورد و دکتر علیرضا #قائمینیا، دانشیار گروه معرفت شناسی #پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در محل تالار ابونصر محمد فارابی #پژوهشگاه برگزار خواهد شد. دبیر علمی این نشست خانم دکتر لیلا #خادم مخصوص حسینی، پژوهشگر فوق دکترا در دانشگاه مگیمو- روسیه است.
✅ گفتنی است این نشست از شبکه دانشگاه ایرانی به نشانی iscs.ac.ir/tv/live و از طریق صفحه اسکایروم پژوهشگاه به نشانی b۲n.ir/icscs به صورت مجازی پخش خواهد شد.
@hekmatebaleghe