📑واکاوی ملاک‌های معناداری یا بی‌معنایی زبان دین 👤شریعت پناه ‏ ✍️چکیده در کلام قدیم، تبیین گزاره‌های دینی محل اصلی مناقشه بود. هیچ‌کس در معناداری ‏گزاره‌های دینی تردید روا نمی‌داشت. تصور عمومی بر این بود که قضیه یا حکم، برای اینکه ‏به‌عنوان قضیه یا حکم واقعی پذیرفته شود، تنها به یک آزمون نیاز دارد و آن آزمون «صدق و ‏کذب» است؛ اما در ابتدای قرن بیستم، گروهی از فیلسوفان (پوزیتویست¬های منطقی) اصل ‏معناداری گزاره‌های دینی را موردتردید قراردادند. لذا بحثی نو در کلام جدید به نام زبان دین ‏شکل گرفت. هدف پژوهش حاضر مروری بر نه نظریه مشهور و به دست آوردن ملاک‌های ‏معناداری یا بی‌معنایی گزاره‌های دینی و ارائه نقدهای علمی بر آن‌ها بوده است. البته درنهایت ‏نظریه انتخابی نگارنده با عنوان عرف گرایی برگرفته از آراء اندیشمندان اسلامی ذکر گردیده ‏است. روش پژوهش حاضر به‌صورت کتابخانه‌ای می‌باشد.‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #زبان_دین، #معناداری_زبان_دین، #بی_معنایی_زبان_دین.‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑توحید افعالی و نسبت آن با اراده انسان ‏ 👤آمنه سادات حجازی ✍️چکیده از موضوعات مهمی که هم به لحاظ علمی و هم عملی بسیار اهمیت دارد و اساس تشریع و ‏ارسال رسل و انزال کتب می‌باشد اراده و اختیار انسان در افعال و کردارش است که عقلا و ‏نقلا و حتی وجداناً قابل‌تردید و انکار نیست اما ارتباط و تناسب آن با توحید افعالی و انحصار ‏فاعلیت به خدا سبب شده برخی یکسره اختیار و اراده کامل را در انسان منکر شوند (مانند ‏اشاعره که آن را با نظریه کسب توجیه می‌کنند و توضیح آن در ادامه خواهد آمد)، و برخی ‏فاعلیت خدا را محدود به ایجاد و حدوث دانسته و نقش خدا در افعال اختیاری انسان را منتفی ‏بدانند تا اختیار و اراده انسانی آسیب نبیند مانند معتزله :اما در فرهنگ شیعه و مکتب اهل‌بیت ‏‏(عی) آن‌ها هیچ‌گونه تنافی نداشته و مانعة الجمع نمی‌باشند بلکه مکمل یکدیگرند چراکه ‏توحید افعالی به معنای نفی فاعلیت از غیر خدا نیست بلکه به معنای نفی فاعلیت استقلالی و ‏ذاتی از غیر خداست و این منافاتی با فاعلیت بالغیرو وابسته و متکی بر اراده خدا در انسان ندارد ‏چنانچه با قضا و قدر الهی کاملاً انطباق دارد و این همان مفهوم لاجبر ولا تفویض بل امر بین ‏الامرین است که اهل‌بیت (عی) به ما آموختند شیعه اراده انسان را در طول و ذیل اراده خدا ‏می‌داند نه مستقل و در این مقاله پس از بیان دو دیدگاه افراطی و تفریطی به‌تفصیل توضیح ‏داده‌شده است .‏ 🔑واژه های کلیدی: #وحید، #توحید_افعالی، #اراده، #اختیار.‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑وحدت رمز پیروزی امت اسلام 👤سید محمدباقر علم الهدی ✍️چکیده جامعه سازی و ایجاد تمدن نوین اسلامی بر پایه وحدت از اساسی ترین اهداف دین مبین اسلام ‏است. چیستی وحدت و راهکار های دست یازی به وحدت از مسائل مهم و کلیدی در باز سازی تمدن ‏نوین اسلامی است. از این رو و با هدف مشخص نمودن شاخصه های وحدت و راهکار های رسیدن به ‏آن و با روش تحلیلی ،توصیفی بر پایه تحقیق کتابخانه ای بنیادی ترین خسارت در جامعه دینی را وجود ‏اختلاف در میان جامعه اسلامی میدانیم و وحدت را راهبرد اصلی تشکیل حکومت دینی معرفی کرده ‏وحدت و یکپارچگی ملت، آن‌هم با محوریت قرآن و سنت رسول گرامی اسلام(ص) و اهل‌بیت ‏عصمت‏ و با تکیه‌بر مشترکات دینی و پرهیز از پرداختن به اختلافات مذهبی معرفی کرده و پیاده ‏سازی آن در جمهوری اسلامی ایران را با وجود تنوع و تکثر قومیتی که دارد را مایه هم‌افزائی قدرت و ‏اقتدار ملی در یک فضای همراه با آرامش به آرمان‌های ارزشمند انقلاب و امام خمینی(ره) دانسته و ‏الگویی فرا روی جوامع اسلامی قرار می دهیم. ‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #پیامبر، #وحدت، #اسلام، #محور_وحدت، #دین، #مذهب، #دشمن، #اختلاف. ‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑مدل استدلالی خواجه نصیرالدین طوسی در خداشناسی تجرید ‏الاعتقاد ‏‏ 👤فاطمه اخوان* 👤بریهه حسن زاده ✍️چکیده یکی از مهم‌ترین وظایف متکلمان اثبات عقاید دینی است و از برهان به‌عنوان متقن‌ترین روش ‏استدلال عقلی برای اثبات برخی از این عقاید بهره می‌برند؛ خواجه‌نصیرالدین طوسی در بخش ‏خداشناسی تجرید الاعتقاد در پی اثبات وجود و صفات خداوند می‌باشد و برای این کار از جملات ‏کوتاه و مختصر استفاده کرده و این جملات هرکدام براهین محکمی را در خود دارند که می‌توان با ‏توجه به مدل‌های برهانی آن‌ها را استخراج کرد؛ با توجه به این امر هدف از نگارش این مقاله این است ‏که با روش کتابخانه‌ای براهین به کار رفته در بخش خداشناسی این اثر استخراج و با مدل‌های برهانی ‏و منطقی بیان شود و در نهایت نشان داده می‌شود که خواجه با وجود ایجازگویی، از متقن‌ترین ‏روش‌های برهانی برای اثبات عقاید دینی بهره برده و در هریک از بخش‌ها از برهان و استدلال ‏استفاده کرده است؛ برای اثبات وجود خدا از جمله کوتاه خواجه برهان امکان و وجوب و برای اثبات ‏قدرت و سایر صفات خدا نیز براهین دیگری استخراج می‌شود.‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #استدلال، #برهان، #خواجه_نصیر، #تجریدالاعتقاد.‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑الگوی پژوهشی خداشناسی فلسفی (مطالعه مورد پژوهانه ‏خداشناسی علامه طباطبایی)‏ 👤علی‌اصغر جعفری ولنی 📝مشاهده چکیده •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑الگوی پژوهشی خداشناسی فلسفی (مطالعه مورد پژوهانه ‏خداشناسی علامه طباطبایی)‏ 👤علی‌اصغر جعفری ولنی ✍️چکیده به نظر می‌رسد بررسی متعلق شناختی مانند خدا نزد عرفا، فلاسفه و ارباب ادیان از جایگاه گوناگونی برخوردار است؛ چراکه تعیین وضعیت خدا به‌عنوان متعلق شناخت در هریک از حالات یادشده منجر به نوع الهیات متفاوتی خواهد شد؛ یعنی اگر خدا فراتر از درک بشر تلقی شود تحیر انسان را موجب می‌شود و لاجرم «الهیات سکوت» خواهیم داشت؛ اما اگر خدا را در محدوده درک بشر بدانیم، خداشناسی ما از سنخ «الهیات سخن» خواهد بود. در چنین شرایطی یا معتقد به بداهت اولی خدا خواهیم بود که در این صورت رویکرد «الهیات سلبی» واکنش مناسبی است و یا به بداهت به معنای اعم خدا قائل هستیم که در این صورت خداشناسی ما غفلت زدا است و در حکم تنبیه و یادآوری انسان غافل از خداست؛ اما اگر به خدایی نیازمند فکر (تعریف و برهان) باور داشته باشیم، چنین رویکردی در مسیر شناخت از سنخ «الهیات ایجابی» بوده و مآلاً باید الگوی پژوهشی تابع مقولات نظری را رعایت کرده و از الزامات آن تمکین کنیم. شاید بتوان گفت خداشناسی فلسفی ـ ازجمله آنچه در مباحث مربوط به الهیات بالمعنی الاخص طبق بیان علامه طباطبایی روبرو هستیم ـ از سنخ الهیات ایجابی است و مستلزم این است که طرح این مباحث بر اساس الگویی پژوهشی تدوین‌شده باشد که در منطق از آن تحت عنوان «مطالب» یاد می‌شود. حال مسئله این است که خداشناسی فلسفی از چنین الگوی پژوهشی تبعیت می‌کند یا اینکه باید درصدد باشیم طبق شرایط و ویژگی‌های بحث از خدا، تحلیل متفاوتی ارائه کرده و یا اینکه تقریر جدیدی از ساختار الگوی پژوهشی عرضه کنیم تا بتوانیم بستر مناسبی در طی مسیر انسان از هر مجهولی (اعم از خدا و غیر خدا) به سمت کشف و شناخت آن را پیشنهاد کنیم. البته می‌توان گفت چنین پیشنهادی معطوف به فضای فکری حکمت متعالیه و به‌تبع آن علامه طباطبایی خواهد بود. این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی است. 🔑واژه‌های کلیدی: #خداشناسی_فلسفی، #الهیات_سکوت، #الهیات_سخن، #الهیات_سلبی، #الهیات_ایجابی، #علامه_طباطبایی •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑چیستی عقل و کارکرد آن در حوزه‌ی دین و اخلاق 👤فرامرز فیاضی ✍️چکیده یکی از بحث‌های کلیدی و ابهام‌زا در طول تاریخ نقش و جایگاه عقل در هندسه دینی بوده است، هرچند علما و دانشمندان زیادی تلاش کرده‌اند تا این ابهام را از بین ببرند و اختلاف پیرامون چیستی، کارکرد و اعتبار آن را حل کنند، اما بااین‌حال هنوز این ابهام به‌خودی‌خود باقی است ما در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا در ابتدا چیستی عقل را بررسی کنیم و در ادامه به کارکرد عقل در اثبات اصول اعتقادات و فروع دین بپردازیم و در آخر نیز کارکرد عقل در تشخیص گزاره‌های اخلاقی را بررسی کنیم و روش ما نیز در این مقاله توصیفی تحلیلی بوده است. 🔑واژه‌های کلیدی: #عقل، #حسن_و_قبح_عقلی، #منابع_معرفتی، #ملازمات_عقلیه، #علت_احکام_و_اخلاق. •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

8️⃣ نشریه حکمت کریمان 💠سال دوم، شماره هشتم، تابستان 1403 📑ارشادی بودن نصوص امامت: واکاوی جانشین بلافصل ‏پیامبر اعظم برفرض فقدان نص ‏ 👤هادی غلامرضائی 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله 📑بررسی تطبیقی نسبت اعجاز و قانون علیت از منظر‎ ‎اشاعره، ‏معتزله و امامیه 👤زهیرا مشایخی 👤زهرا سپهری 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله ‏ 📑واکاوی و بازخوانی معاد جسمانی از دیدگاه ملاصدرا و ‏نقدی به برخی شبهات مخالفان (آقای حکیمی)‏ 👤محمود صنیعی تهرانی ‏ 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله 📑تبیین رابطه دعا با قضا و قدر از منظر آیت‌الله جوادی‌آملی ‏و امام فخر رازی 👤انسیه هاشمی سیاوشانی ‏ 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله 📑شیوه استدلالی علامه طباطبایی در المیزان با محوریت ‏آیات توحید ذاتی ‏ 👤سمیه دلیر صف آرای اخکر ‏ 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله 📑کارکردهای باور به قضاء و قدر در جامعه دینی 👤عصمت فصیحی دستجردی 📝مشاهده چکیده 📥مشاهده اصل مقاله •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑بررسی تطبیقی نسبت اعجاز و قانون علیت از منظر‎ ‎اشاعره، ‏معتزله و امامیه 👤زهیرا مشایخی ✍️چکیده ‏ معجزه امر مهمی برای اثبات ادعای پیامبری است. ازاین‌رو از جهات مختلف به چالش کشیده ‏شده است. یکی از این چالش‌ها، ناسازگاری معجزه با قانون علییت می‌باشد. این مقاله درصدد است تا ‏با روش نقلی و رویکرد توصیفی تحلیلی بر اساس اسناد کتابخانه‌ای، دیدگاه‌های مختلف فرقه‌هایی ‏همچون امامیه و اشاعره و معتزله را در مورد نسبت اعجاز و قانون علییت بررسی کرده و درنهایت، با ‏توجه به نظرات مطرح‌شده، بر دیدگاه صحیح‌تر، صحه گذارد. با بررسی نظرات سه گروه، معلوم ‏شد،اشاعره که تنها سبب پدید آمدن اشیاء و یگانه عامل تنظیم روابط بین آن‌ها را خدای سبحان ‏می‌دانند، اصل علیت را زیر سؤال برده‌اند، اما استدلالات معتزله در این خصوص پایه و اساسی نداشته ‏و قابل دفاع نیست؛ متکلمین امامیه، اعجاز را نقض قانون علیت ندانسته؛ بلکه معتقدند معجزه، علتی ‏ناشناخته دارد که در این خصوص نظرات علمای بزرگ و صاحب‌نظری، ازجمله مصباح یزدی، ‏جوادی‌آملی و سبحانی، موردبحث قرار گرفت.‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #معجزه، #علییت، #معتزله، #اشاعره، #امامیه‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑واکاوی و بازخوانی معاد جسمانی از دیدگاه ملاصدرا و ‏نقدی به برخی شبهات مخالفان (آقای حکیمی)‏ 👤محمود صنیعی تهرانی ✍️چکیده ‏ صدر المتالهین نخستین شخصی است که کامیاب گشت معاد جسمانی ر ابا دلایل عقلانی ‏اثبات نماید، بر اساس حکمت متعالیه بدنی که زیر تصرف و پوشش نفس قرار دارد، شبه بدن ‏است نه این بدن جسمی عنصری مختص به این دنیا که جزء ضعیف‌ترین مراتب نفس است ‏بنابراین این بدن عنصری اولاً مستقل نیست ثانیاً بی‌ربط هم نیست. بر اساس این نکته بدن هم ‏نقش عامل و مباشر در انجام فعل دارد وهم مقدمات و زمینه فعل را آماده می‌کند و به این جهت ‏است که استحقاق پاداش یا عذاب را دارد، در نظر صدرالدین بدن در قیامت از کارکردها و ‏خلاقیت قوه رئیسه خیال است؛ و بعضی از بزرگان به بعضی یا همه این اصول خدشه وارد ‏کرده‌اند لذا مقرر ضمن واکاوی این اصول به‌نقد این اصول از جانب منتقد (آقای حکیمی) ‏پرداخته و سپس جواب هریک را داده است.‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #ملاصدرا، #معاد_جسمانی، #بدن_عنصری_دنیوی، #بدن_اخروی، #بدن_‏مثالی، #قوه_خیال.‏ •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑شیوه استدلالی علامه طباطبایی در المیزان با محوریت ‏آیات توحید ذاتی ‏ 👤سمیه دلیر صف آرای اخکر ‏ ✍️چکیده اعتقاد به توحید ذاتی ازجمله موضوعات توحیدی است که اساس اعتقادات انسان را شکل ‏می‌دهند‎.‎‏ با توجه به تأثیر غیرقابل‌انکار اعتقادات در رفتار و اعمال انسان، لزوم توجه به مباحث ‏توحیدی و شیوه استدلال به آن‌ها در قرآن کریم، ضروری است‎.‎‏ هدف این تحقیق هم بررسی ‏شیوه‌های استدلالی علامه طباطبایی (ره) در کتاب شریف المیزان و با محور قرار دادن آیات توحید ‏ذاتی است.‏‎ ‎روش مقاله‌ی «بررسی شیوه استدلالی علامه طباطبایی در المیزان با محوریت آیات توحید ‏ذاتی»‏‎ ‎روش توصیفی ‏‎– ‎تحلیلی است‎.‎‏ یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که علامه طباطبایی (ره)‏‎ ‎در ‏خصوص توحید ذاتی با تفکیک معنای احدیت و واحدیت به‌عنوان دو بخش مهم توحید ذاتی، احدیت را ‏به یکتایی یعنی نداشتن ترکیب اعم از جزء بالفعل یا جزء بالقوه معنا نموده‌اند‎.‎‏ و واحدیت را به نداشتن ‏نظیر و شریک برای خداوند و یگانگی ذات الهی معنا نموده‌اند که این نظر مطابق نظر ائمه اطهار (ع) ‏بوده و وحدت عددی را نیز نفی می‌کند‎.‎‏ علامه با استفاده از استدلال مباشر و غیر مباشر مدعاهای ‏خود را ثابت نموده است؛ ولی بیشتر استدلالات ایشان غیر مباشر و از نوع قیاس است، به‌طوری‌که ‏استفاده از براهین قطعی و یقینی، از ویژگی‌های استدلالی ایشان به شمار می‌آید‎.‎ ‏ 🔑واژه‌های کلیدی: ‏ #احدیت، #وحدانیت، #شیوه_استدلالی، #برهان، #دلیل، #توحید_ذاتی •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman

📑تبیین رابطه دعا با قضا و قدر از منظر آیت‌الله جوادی‌آملی ‏و امام فخر رازی 👤انسیه هاشمی سیاوشانی ✍️چکیده ‏«دعا» از مفاهیم کلیدی و مهم در دین اسلام و وسیله اظهار عجز و نیاز بنده به آفریدگار ‏خویش است، دعا ازجمله مسائلی است که تبیین رابطه آن با اصل مهم «قضا و قدر»، ‏متکلمین اسلامی را به تأمل و نظر فراخوانده است؛ در این نوشتار به بررسی ارتباط دعا با قضا ‏و قدر الهی از منظر جوادی‌آملی از عالمان شیعی و امام فخر رازی از عالمان اشعری ‏پرداخته‌شده است. از منظر جوادی‌آملی، قضا قوانین کلی و تغییرناپذیر و قدر قوانین جزئی و ‏تغییرپذیر است؛ یعنی همه‌چیز در جهان خارج بر اساس قضا و قدر الهی محقق می‌شود و ‏برمبنای نظریه امر بین الامرین قضا و قدر الهی موجب سلب اختیار از انسان نمی‌شود، دعا ‏نیز جزء قضا و قدر الهی و در محدوده عالم طبیعت است و برآورده شدن آن نیز به‌مقتضای ‏حکمت خداوند است. نظر فخر رازی در قضا و قدر، مشوش و گاه متناقض است، تعاریف او ‏گاه مرادف جبر و گاه مرادف با اختیار است بنابراین در تبیین مسئله دعا ازنظر ایشان، نباید ‏مبانی وی نادیده گرفته شود، جبر و اختیار از اهم مبانی او هستند که تبیین مسئله دعا را ‏تحت تأثیر قرار می‌دهند.‏ 🔑واژه‌های کلیدی: #جوادی_آملی، #فخر_رازی، #دعا، #قضا_و_قدر •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman