eitaa logo
اندیشکده مطالعات یهود
27.1هزار دنبال‌کننده
5.3هزار عکس
1.2هزار ویدیو
213 فایل
🕋 لَتَجِدَنَّ أشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلّذينَ آمَنوا اليَهود 🕎 کانال تخصصی یهودشناسی 🌐 سایت: 👉 https://jscenter.ir 📧 دریافت پیام‌ها - بدون پاسخ‌گویی: 👉 @jsadmin 💳 شمارهٔ کارت برای حمایت مالی: 👉 6037-9974-7556-6817
مشاهده در ایتا
دانلود
✡ بوشهر، شیراز و تاریخ آغازین تکاپوهای استعماری در ایران ✍ عبدالله شهبازی 1⃣ با افول بندر عباس، از اوائل دهه ۱۷۶۰ بندر بوشهر به مهم‌ترین بندر تجاری ایران بدل شد. آلکساندر داگلاس، سرپرست دفتر کمپانی هند شرقی بریتانیا در بندر عباس، در ۱۹ آوریل ۱۷۶۲ به لندن گزارش داد: «در وضع فعلی، بوشهر تنها بندر خلیج فارس است که در آن تجارت قابل توجهی جریان دارد.» او شش سال بعد مرکز فعالیت کمپانی را به بوشهر منتقل کرد. 2⃣ از نیمه دوم سده هیجدهم، به دلیل موقعیت تجاری بوشهر، ، ارامنه و پارسیان (زرتشتیان) این بندر را به یکی از مراکز اصلی فعالیت خود بدل کردند تا بدان‌جا که در اوائل سده نوزدهم بوشهر دارای دو محله یهودی‌نشین بود. در دهه ۱۸۶۰ در بوشهر حدود ۳۵۰ زندگی می‌کردند و در مناطق اطراف، چون بحرین، نیز حضور داشتند. در سال ۱۹۰۰ تعداد آن‌ها به ۶۰۰ نفر رسید. 3⃣ در سال ۱۸۲۹ م./ ۱۲۴۵ ق. سران یهودیان بغداد، از بغداد به بوشهر مهاجرت کردند. خاندان ساسون قریب به پنج سال در بوشهر به واردات کالا از بمبئی به ایران اشتغال داشت و در سال ۱۸۳۳ بطور کامل در بمبئی مستقر شد. بمبئی دومین شهر بزرگ امپراتوری بریتانیا، پس از لندن، بود. 4⃣ از نیمه اول سده نوزدهم، ساسون‌ها، و سایر سران یهودیان بغدادی مانند خاندان‌های عزرا و کدوری و گبای، در اتحاد با الیگارشی پارسی و برخی شرکای مسلمان، چون خاندان آقاخان محلاتی (سران اسماعیلیه)، و هندو، چون خاندان‌های تاگور و سِن، مقتدرترین کانون مالی- تجاری و سیاسی بمبئی و بنگال بشمار می‌رفتند که از طریق حکومت هند بریتانیا بر مقدرات ایران تأثیر بزرگ نهادند. اینان بنیان‌گذاران فرقه‌های رازآمیز، چون و و فرقه‌های دینی چون برهما ساماج و احمدیه (قادیانی)، در شبه قاره هندوستان بودند همان‌گونه که شرکای ایرانی‌شان فرقه‌های همسان را در ایران بنیان نهادند. 5⃣ پیوند و الیگارشی پارسی هند در زمان شکوفایی تجارت ایران و هند و اوج فعالیت کمپانی هند شرقی بریتانیا و سایر کمپانی‌های غربی در بمبئی رخ داد. تجارت جهانی تریاک در آغاز راه و در اوج سودآوری بود. در سال ۱۸۳۲، با سرمایه خاندان‌های زرسالار بریتانیا، کمپانی جردن ماتسون در بندر کانتون تشکیل شد و به «غول» تجارت جهانی بدل گردید. نه تنها زرسالاران لندن و دلالان و شرکای بومی آنان در هند و بنادر چین، که بر پایه این تجارت طبقه جدیدی را در هند و خاوردور بنیان نهادند و این طبقه زمام اقتصاد و سیاست آسیای جنوب شرقی را به دست گرفت، بلکه تجار بزرگ بندر بوستن آمریکا نیز به تجارت تریاک با چین روی آوردند. ثروت ناشی از تجارت جهانی تریاک در بنیاد پیدایش طبقه‌ای قدرتمند در ایالات متحده آمریکا قرار گرفت که به موسوم است. 6⃣ این تحول، در ایران به اقتدار شبکه‌ای انجامید که از سال ۱۲۸۸ ق./ ۱۸۷۱ م. کشت گسترده تریاک را بنیان نهاد و به تجار و صادرکنندگان عمده آن بدل شد. هر چند در سال ۱۸۳۳ مرکز شبکه تجاری گسترده‌اش را از بوشهر به بمبئی منتقل کرد ولی خویشان و کارگزاران او همچنان نبض تجارت بوشهر- بمبئی را به دست داشتند. 7⃣ شیراز، بعنوان مرکز ایالت فارس و نزدیک‌ترین شهر بزرگ به بوشهر، در این تجارت از جایگاه اصلی برخوردار بود. حاج میرزا علی‌اکبر خان قوام‌الملک یهودی‌تبار کلانتر شیراز و بیگلربیگی فارس بود و یهودیان مهاجر، که بسیاری از آنان «مسلمان» و «بومی» شده بودند، در کسوت «تاجران شیرازی» رشته این تجارت را استوار می‌کردند. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter
✡ «فرقه» و «سرویس اطلاعاتی» ✍ عبدالله شهبازی 1⃣ میان و نوعی دادوستد در کار است. 2⃣ زمانی که «فرقه» به مصلحت بداند نیروها و امکانات خود را در اختیار «سرویس اطلاعاتی» قرار می‌دهد، ولی این بدان معنا نیست که از سرویس اطلاعاتی تبعیت می‌کند. 3⃣ «فرقه» منافع و اهداف خود را دارد و رابطه آن با «سرویس اطلاعاتی» از جنس تعامل و دادوستد متقابلاً سودمند، نه تبعیت، است. 4⃣ در تاریخ غرب نیز چنین بوده است. شبکه اطلاعاتی [یهودی] و [یهودی] و دکتر پزشک مخصوص ملکه الیزابت اول [یهودی]، در سده شانزدهم، شبکه اطلاعاتی که سِر [یهودی] در اواخر سده هفدهم و اوائل سده هیجدهم در بریتانیا پدید آورد، شبکه اطلاعاتی [یهودی] در غرب و شبکه [یهودی] در ایران و عراق و هند و چین و سایر کشورهای شرقی در سده‌های نوزدهم و بیستم، منافع گردانندگان این شبکه‌ها را تأمین می‌کردند ولی در تعامل با سرویس اطلاعاتی بریتانیا به طرف معامله خود نیز سود می‌رسانیدند. 5⃣ مواردی نیز می‌شناسیم که این تعامل به سود فرقه نبوده و فرقه راه خود را، برغم سرویس اطلاعاتی و گاه در تعارض با آن، رفته است. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter
💠💠 الیگارشی پارسی و ایران (3) ✡ اسطوره‌ها و بنیان‌های اندیشه سیاسی یهود (قسمت اول) 🌐 مصاحبه با استاد عبدالله شهبازی 1⃣ زمانی که کار بر روی را دنبال می‌کردم بتدریج به پیوندهای عجیب آن با رسیدم و متوجه شدم که چنان اشتراکی میان این دو کانون وجود دارد که اصلاً نمی‌توان آن‌ها را از هم تفکیک کرد. 2⃣ مثلاً اگر سِر جمشید جی جی‌جی‌بهای پارسی از بزرگ‌ترین تجار تریاک جهان در قرن نوزدهم بود، ، که سران بودند، نیز همین جایگاه را داشتند و متحداً و در شراکت با عمل می‌کردند. 3⃣ در طول قرن نوزدهم کشت و صادرات تریاک ایران نیز در انحصار شبکه‌ای بود از کارگزاران و سران . 4⃣ در کودتای 1299 و استقرار در ایران نیز و مشترکاً عمل کردند. 5⃣ و (نخست‌وزیر و وزیر جنگ انگلیس در زمان کودتا) هر دو هم از نظر خانوادگی و هم شخصاً با ثروتمند انگلیس پیوندهای بسیار نزدیک داشتند. 6⃣ (وزیر امور هند در دولت وقت بریتانیا) و به خانواده ساموئل تعلق داشتند و در زمان جنگ اول جهانی نقش بزرگی در استقرار در ایفا کردند. 7⃣ مقارن با کودتای 1299 در ایران، سِر از سوی دولت لوید جرج به عنوان اولین کمیسر عالی بریتانیا در فلسطین منصوب شد و به تعبیر دائرة‌المعارف یهود «اولین یهودی بود که پس از 2000 سال بر سرزمین اسرائیل حکومت کرد»! 8⃣ به این ترتیب، تصویر جدیدی از استراتژی کانون‌های استعماری غرب در دوران جنگ اول جهانی و بعد از آن در منطقه خاورمیانه به دست آمد. یک بُعد اصلی این استراتژی را استقرار در ایران تشکیل می‌داد و بُعد اصلی دیگر را استقرار حاکمیت بر . 🔹 ادامه دارد... ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter 🔸 هشتگ اصلی:
✡ ساسون‌ها، سپهسالار و تریاک ایران (1) 1️⃣ یکی از عظیم‌ترین مجتمع‌های تجاری ـ صنعتی آسیا در نیمه دوم قرن نوزدهم است که در اواخر این قرن به یکی از مهم‌ترین و معتبرترین شرکت‌های بریتانیا بدل شد. 2️⃣ تأسیس این کمپانی در سال 1832م./1248 ق؛ یعنی حدود شش سال پیش از نخستین جنگ ایران و انگلیس، رخ داد و از آن پس ایران از مهم‌ترین عرصه‌های فعالیت آن بود. 3️⃣ علی‌رغم اهمیت تاکنون پژوهش مستقلی در این زمینه صورت نگرفته و محققین تاریخ قاجاریه بی‌عنایتی عجیبی به آن نشان داده‌اند. 4️⃣ آن‌چه به کمپانی ساسون جایگاه ویژه می‌بخشد، چهار عامل است: 🔸 اول، پیوند ساسون‌ها به‌عنوان رهبران آسیا با امپراتوری مالی به‌عنوان رهبران یهودیان اروپا؛ 🔸 دوم، نقش ساسون‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌داران تجاری وصنعتی هندوستان و خاور دور در حکومت انگلیسی هند و دولت بریتانیا؛ 🔸 سوم، علایق اقتصادی و به تبع آن سیاسی ساسون‌ها در ایران؛ 🔸 چهارم، ارتباط ساسون‌ها با برخی چهره‌های سیاسی ایران در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی. ✍️ عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter 🔸 هشتگ اصلی:
✡ ساسون‌ها، سپهسالار و تریاک ایران (2) 💠 ساسون‌ها کیستند؟ (1) 1️⃣ دائرةالمعارف یهود، دودمان ساسون را منشأ تأثیرات عظیم در هندوستان و سپس انگلیس و چین می‌داند و می‌نویسد که آنان به همین دلیل به «روچیلدهای شرق» و سلاطین تجارت مشرق‌زمین شهرت دارند. 2️⃣ اصل از است و نخستین چهره سرشناس آنان، شیخ ساسون بن صلاح (1750-1830)، قریب به چهل سال ریاست جامعه یهودی بغداد را به دست داشت و در دستگاه پاشاهای عثمانی خزانه‌دار بود. 3️⃣ در سال 1828 شیخ ساسون به همراه جمعی از یهودیان از بغداد گریخت و در بندر اقامت گزید. شیخ ساسون پس از دو سال در بوشهر درگذشت و ریاست این جمع به پسر بزرگ او، ، رسید. 4️⃣ دیوید ساسون (1792-1864) دو سال دیگر در بوشهر ماند و سپس در سال 1832 به رفت و در آن‌جا تجارت‌خانه‌ای تأسیس کرد که پس از چندی به یکی از مهم‌ترین کمپانی‌های هند و سراسر آسیا بدل شد. 5️⃣ پس از مرگ دیوید ساسون، کمپانی او توسط پسر بزرگش (1818-1896) اداره می‌شد. آلبرت ساسون یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های نساجی هندوستان را در بمبئی بنا کرد و در دهه 1870 نخستین اسکله غربی هند، به نام «اسکله ساسون»، را ایجاد نمود. 6️⃣ این ثروت هنگفت از کجا پدید شد؟ همان‌طور که بعداً خواهیم دید، در این زمان حدود بیست سال از انحصار کشت توسط و صدور آن به چین و انگلیس می‌گذشت و بی‌تردید این تجارت سهم بزرگی در انباشت سرمایه ساسون‌ها داشت. ✍️ عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter 🔸 هشتگ اصلی:
✡ ساسون‌ها، سپهسالار و تریاک ایران (3) 💠 ساسون‌ها کیستند؟ (2) 1️⃣ در نیمه دهه 1870 در لندن مستقر شد و در این زمان به همراه لُرد (لرد روچیلد اول) از نزدیک‌ترین دوستان خصوصی پرنس ولز (پسر بزرگ ملکه ویکتوریا که با نام به سلطنت رسید) بود. 2️⃣ آلبرت در سال 1890 به دلیل نقش برجسته‌اش در صنعت و تجارت هندوستان و آسیا «بارونت» شد. سایر برادران او نیز در دربار ادوارد هفتم مقام شامخ داشتند، از جمله خانه‌ی اقامتگاه میهمانان ادوارد هفتم بود. 3️⃣ بنیاد ساسون، که در این زمان حوزه فعالیت آن سراسر آسیا را دربرمی‌گرفت، از شرکا و همکاران نزدیک امپراتوری مالی بود و این پیوند از طریق ازدواج پسر آلبرت ساسون با الین کارولین روچیلد تحکیم پذیرفت. 4️⃣ بخشی از سرمایه ساسون‌ها به شانگهای و هنگ کنگ انتقال یافت و بدین‌سان به یک امپراتوری مالی گسترده در شرق بدل شدند و نفوذ شخصی آنان در شئون اجتماعی جامعه انگلیس نیز گسترش یافت. 5️⃣ در قرن بیستم نیز نفوذ ساسون‌ها در هندوستان ادامه داشت و این خانواده رهبر جامعه محسوب می‌شوند. ✍️ عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter 🔸 هشتگ اصلی:
✡ ساسون‌ها، سپهسالار و تریاک ایران (6) 💠 ساسون‌ها و میرزا حسین‌خان سپهسالار (3) 1️⃣ می‌دانیم که معاشرین در سفرهای انگلیس، تنها نبودند، بلکه نیز به‌عنوان نزدیک‌ترین دوستان ولیعهد انگلیس در این معرکه جایگاه خاص داشتند. 2️⃣ دنیس رایت می‌نویسد: شاه به اتفاق ولیعهد انگلیس و همسرش و دیگر اعضای خانواده سلطنتی به تماشاخانه امپایر رفتند و برنامه سرگرم‌کننده بسیار مجللی را تماشا کردند. تئاتر را اختصاصاً برای این برنامه اجاره کرده بودند و هزینه نمایش را پرداخته بود، که پس از اندوختن مال و مکنت فراوان در هندوستان و خاور دور اینک در انگلیس اقامت گزیده بود و در کنار روچیلدها از معاشران نزدیک ولیعهد به شمار می‌رفت. 3️⃣ و می‌دانیم که 8 ماه پس از آغاز صدارت بود که امتیازنامه معروف یهودی، که در واقع به معنای فروش سرزمین ایران بود، منعقد شد. 4️⃣ کار در این‌جا به پایان نرسید و آن‌گاه که به شکست انجامید، با نقش مؤثر سپهسالار این دعوی کهنه در پوشش طرح «کمپانی بین‌المللی راه‌آهن ایران» تجدید شد و این‌بار دست (بعنوان شریک اصلی این توطئه) نمایان گردید و با وساطت (وزیر وقت هندوستان و پدر وینستون چرچیل) تلاش شد تا پای دولت آلمان، به‌عنوان حامی امتیاز، به این معرکه کشانده شود. 5️⃣ و بالاخره در آستانه دومین سفر ناصرالدین‌شاه به انگلیس قضیه «فیصله یافت» و به‌عنوان غرامت لغو امتیاز رویتر، «امتیازنامه گران‌بهای» دیگری به انگلیس واگذار شد! به نوشته دنیس رایت: 🔸 ...با بارون رویتر بر سر دریافت غرامت برای لغو ناگهانی امتیازنامه‌ای که به‌نام وی صادر شده بود، فیصله یافت. بعنوان غرامت اکنون امتیازنامه‌ی گران‌بهایی برای عملیات بانکی و بهره‌برداری از معادن به رویتر اعطا شد که با مشارکت و شرکا به تأسیس انجامید. ✍️ عبدالله شهبازی 📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده: 👉 http://yon.ir/sassoons ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter 🔸 هشتگ اصلی:
✡ ساسون‌ها و روچیلدها - سپهسالار و رویتر (٣) 1️⃣ معاشرین در سفرهای انگلیس، تنها نبودند، بلکه نیز به‌عنوان نزدیک‌ترین دوستان ولیعهد انگلیس در این معرکه جایگاه خاص داشتند. 2️⃣ دنیس رایت می‌نویسد: شاه به‌اتفاق ولیعهد انگلیس و همسرش و دیگر اعضای خانواده سلطنتی به تماشاخانه امپایر رفتند و برنامه سرگرم‌کننده بسیار مجللی را تماشا کردند. تئاتر را اختصاصاً برای این برنامه اجاره کرده بودند و هزینه نمایش را پرداخته بود، که پس از اندوختن مال و مکنت فراوان در هندوستان و خاور دور اینک در انگلیس اقامت گزیده بود و در کنار روچیلدها از معاشران نزدیک ولیعهد به‌شمار می‌رفت. 3️⃣ هشت ماه پس از آغاز صدارت امتیازنامهٔ معروف یهودی، که در واقع به‌معنای بود، منعقد شد. 4️⃣ آن‌گاه که به شکست انجامید، با نقش مؤثر سپهسالار این دعوی کهنه در پوشش طرح «کمپانی بین‌المللی راه‌آهن ایران» تجدید شد و این‌بار دست (به‌عنوان شریک اصلی این توطئه) نمایان گردید و با وساطت (وزیر وقت هندوستان و پدر وینستون چرچیل) تلاش شد تا پای دولت آلمان، به‌عنوان حامی امتیاز، به این معرکه کشانده شود. 5️⃣ بالاخره در آستانهٔ دومین سفر ناصرالدین‌شاه به انگلیس قضیه «فیصله یافت» و به‌عنوان غرامتِ لغو امتیاز رویتر، «امتیازنامهٔ گران‌بهای» دیگری به انگلیس واگذار شد! به‌نوشته دنیس رایت: 👈 به‌عنوان غرامت، امتیازنامهٔ گران‌بهایی برای عملیات بانکی و بهره‌برداری از معادن به رویتر اعطا شد که با مشارکت ساسون و شرکا به تأسیس انجامید. ✍️ استاد عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter
✡ زرسالاران یهودی و پیدایش بابی‌گری (١) 1⃣ برخلاف نظر مورخینی چون احمد کسروی و فریدون آدمیت، که اولیّه را جنبشی خودجوش و ناوابسته به قدرت‌های استعماری می‌دانند، پژوهش من بر پیوندهای و پیروان او با کانون‌های معینی تأکید دارد که شبکه‌ای از خاندان‌های قدرتمند و ثروتمند در زمرهٔ شرکای اصلی آن بودند. این تصویر، بابی‌گری را از اساس و از بدو پیدایش، فرقه‌ای مشابه با دونمه‌های ترکیه و فرانکیست‌های اروپای‌شرقی جلوه‌گر می‌سازد. 2⃣ ارائهٔ تمامی مستندات خود را دربارهٔ پیوند بابی‌گری اوّلیه با کانون فوق به فرصتی دیگر موکول می‌کنم و در اینجا تنها دو نکته را مورد تأکید قرار می‌دهم: 3⃣ اول، حضور ۵سالهٔ علی‌محمد باب در تجارتخانهٔ دایی‌اش در بوشهر و ارتباط او با و انگلیسی مستقر در این بندر و کارگزاران ایشان. 4⃣ اندکی پس از این اقامت ۵ساله بود که باب در سال ١٢۶٠ق./ ١٨۴۴م. دعوی خود را اعلام کرد و با حمایت کانون‌های متنفّذ و مرموزی به‌سرعت شهرت یافت. 5⃣ دوران اقامت باب در بوشهر مقارن است با سال‌های اولیهٔ فعالیت (متعلق به سران ) در بوشهر و بمبئی. 6⃣ در دهه‌های بعد به «امپراتوران تجاری شرق» بدل شدند و در زمرهٔ دوستان خاندان سلطنتی بریتانیا جای گرفتند. بنیانگذاران ایران بودند و با تأسیس بانک شاهی انگلیس و ایران نقش بسیار مهمی در تحولات تاریخ معاصر ایران ایفا نمودند. 7⃣ دوم، ارتباط نزدیک ، رئیس شبکهٔ اطلاعاتی حکومت هند بریتانیا در ایران در سال‌های ١٨۵۴-١٨٩٠، با سران بابی و از جمله با شخص (بهاء). ✍ استاد عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter
✡ الیگارشی پارسی و ایران (٣) ✍ مصاحبه با استاد عبدالله شهبازی 1⃣ زمانی‌که کار بر روی را دنبال می‌کردم به‌تدریج به پیوندهای عجیب آن با رسیدم و متوجه شدم چنان اشتراکی میان این دو کانون وجود دارد که اصلاً نمی‌توان آن‌ها را از هم تفکیک کرد. 2⃣ مثلاً اگر سِر جمشیدجی جی‌جی‌بهای پارسی از بزرگ‌ترین تجار تریاک جهان در قرن ١٩ بود، ، که سران بودند، نیز همین جایگاه را داشتند و متحداً و در شراکت با عمل می‌کردند. کشت و صادرات تریاک ایران نیز در انحصار شبکه‌ای بود از کارگزاران و سران . 3⃣ در کودتای ١٢٩٩ و استقرار در ایران نیز و مشترکاً عمل کردند. 4⃣ و (نخست‌وزیر و وزیر جنگ انگلیس در زمان کودتا) هر دو هم از نظر خانوادگی و هم شخصاً با ثروتمند انگلیس پیوندهای بسیار نزدیک داشتند. 5⃣ (وزیر امور هند در دولت وقت بریتانیا) و به خانوادهٔ ساموئل تعلق داشتند و در زمان جنگ اول جهانی نقش بزرگی در استقرار در ایفا کردند. 6⃣ مقارن با کودتای ١٢٩٩ در ایران، از سوی دولت لوید جرج به‌عنوان اولین کمیسر عالی بریتانیا در فلسطین منصوب شد و به‌تعبیر دائرة‌المعارف یهود «اولین یهودی بود که پس از ٢٠٠٠ سال بر سرزمین اسرائیل حکومت کرد»! 7⃣ به این ترتیب، تصویر جدیدی از استراتژی کانون‌های استعماری غرب در دوران جنگ اول جهانی و بعد از آن در منطقهٔ خاورمیانه به‌دست آمد. یک بُعد اصلی این استراتژی را استقرار در ایران تشکیل می‌داد و بُعد اصلی دیگر را استقرار حاکمیت بر . ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter
✡ بوشهر، شیراز و تاریخ آغازین تکاپوهای استعماری در ایران (٢) 1⃣ پیوند و هند در زمان شکوفایی تجارت ایران و هند و اوج فعالیت کمپانی هند شرقی بریتانیا و سایر کمپانی‌های غربی در بمبئی رخ داد. 2⃣ تجارت جهانی در آغاز راه و در اوج سودآوری بود. در سال ۱۸۳۲، با سرمایهٔ خاندان‌های زرسالار بریتانیا، کمپانی «جردن ماتسون» در بندر کانتون تشکیل شد و به «غول» تجارت جهانی بدل گردید. 3⃣ نه‌تنها زرسالاران لندن و دلالان و شرکای بومی آنان در هند و بنادر چین، که بر پایهٔ این تجارت طبقهٔ جدیدی را در هند و خاوردور بنیان نهادند و این طبقه زمام اقتصاد و سیاست آسیای جنوب شرقی را به‌دست گرفت، بلکه تجار بزرگ بندر بوستن آمریکا نیز به با چین روی آوردند. ثروت ناشی از تجارت جهانی تریاک در بنیاد پیدایش طبقه‌ای قدرتمند در ایالات متحده آمریکا قرار گرفت که به موسوم است. 4⃣ این تحول، در ایران به اقتدار شبکه‌ای انجامید که از سال ۱۲۸۸ ق./ ۱۸۷۱ م. کِشت گستردهٔ تریاک را بنیان نهاد و به تجار و صادرکنندگان عمدهٔ آن بدل شد. هر چند در سال ۱۸۳۳ مرکز شبکهٔ تجاری گسترده‌اش را از بوشهر به بمبئی منتقل کرد ولی خویشان و کارگزاران او همچنان نبض تجارت بوشهر- بمبئی را به‌دست داشتند. 5⃣ شیراز، به‌عنوان مرکز ایالت فارس و نزدیک‌ترین شهر بزرگ به بوشهر، در این تجارت از جایگاه اصلی برخوردار بود. حاج میرزا علی‌اکبر خان قوام‌الملک کلانتر شیراز و بیگلربیگی فارس بود و یهودیان مهاجر، که بسیاری از آنان «مسلمان» و «بومی» شده بودند، در کسوت «تاجران شیرازی» رشتهٔ این تجارت را استوار می‌کردند. ✍ استاد عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 🇮🇷👉 @jscenter