✅ مسافرت پیش از ظهر ماه رمضان هرگاه روزه‌دار پیش از ظهر مسافرت نماید، طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای در صورتی که از شب قبل قصد سفر کرده باشد، روزه‌اش باطل است. ولی اگر قصد سفر در روز بوده بنابر احتیاط واجب روزه بگیرد و پس از ماه رمضان آن روز را قضا کند. اما بنا بر نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی اگر روزه‌دار پيش از ظهر مسافرت كند، وقتی به حد تَرَخُّص برسد، نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد؛ چه شب قبل قصد سفر داشته یا نداشته‌است. _______ توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105/ رسالۀ نماز و روزه، م 938

✅ آیا در ماه مبارک رمضان می‌توان به دندان‌پزشکی رفت؟ 📝 اگر مطمئن باشیم که در صورت مراجعه به دندان‌پزشک حتماً آب (یا هر چیز دیگر) از حلق ما پایین می‌رود (حتی بدون اختیار)، در اینجا تا ضرورتی نباشد نباید در طول روز ماه #رمضان به دندان‌پزشکی رفت. اما اگر چنین اطمینانی نباشد، ایرادی ندارد که دندان‌پزشکی برود و اگر رفت باید مراقبت کند که چیزی از حلق پایین نرود، اما آب اگر پایین رفت، همان احکام #مضمضه را دارد که قبلاً ذکر شد. بنابراین طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای باید باقی روز را امساک کند و بعد از ماه رمضان هم طبق نظر امام بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط قضای این روز را بجا بیاورد. البته طبق نظر آیت‌الله #سیستانی، اگر قبل از رفتن اطمینان نداشت چیزی پایین می‌رود، ولی بعداً بدون اختیار پایین رفت، اشکالی ندارد و روزه صحیح است. #روزه

✅ روزه گرفتن کسانی که به مشقت می‌افتند؛ مانند خردسالان یا کارکنان برخی مشاغل سخت 📝 دختران و پسرانی که تازه به سنّ بلوغ رسیده‌اند، مانند بزرگسالان مکلّف هستند و باید وظایف شرعی چون نماز و روزه و حجاب را انجام دهند؛ و ترک آن به صرف دشواری، ضعف جسمانی و مانند آن جایز نیست؛ اما ممکن است روزه برای آن‌ها عسر و حرج (زحمت و مشقت زیاد) داشته باشد. همچنین افرادی نیز هستند که به مشاغل سخت اشتغال دارند و امرار معاش آن‌ها وابسته به کارشان است و روزه برای آن‌ها مشقت غیرقابل تحمل دارد. وظیفۀ اولیۀ این افراد این است که سحری بخورند و نیت روزه کنند (طبق نظر آیت‌الله #سیستانی خردسالان قصد قربت مطلقه کنند؛ یعنی خصوص روزۀ واجب را نیّت نکنند؛ بلکه از مبطلات روزه پرهیز کنند و قصدشان از این کار به طور کلّی قربةً الی اللّه باشد.)؛ اما اگر در میان روز تحمل گرسنگی و تشنگی برای آنان غیر قابل تحمل شد، بنا بر نظر آیت‌الله سیستانی می‌توانند تنها بقدر ضرورت (بنا بر احتیاط واجب) بخورند و بیاشامند و باقی روز را باید از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند، ولی بنا بر نظر #امام_خمینی می‌توانند روزۀ خود را افطار کنند و لازم نیست حتماً بقدر ضرورت باشد و لازم نیست باقی روز را از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند. البته به هر حال روزۀ آن‌ها باطل می‌شود و باید بعداً قضای آن را بجا آورند. ضمناً اگر می‌توانند با کاهش فعالیت بدنی و خوردن سحری مقوی، بدون سختی غیرقابل تحمل روزه بگیرند، باید این کار را بکنند. ⚠ البته اگر روزه برای آنان ضرر داشته باشد یا بعداً موجب مریض شدنشان بشود یا بترسند که مریض شوند، احکام مریض بر آنان جاری است و روزه گرفتن بر آن‌ها واجب نیست. نظر ایت‌الله #خامنه_ای نیز مشابه همین است که عرض شد، با این تفاوت که ایشان قائل به یک تفصیل هستند: «اگر وضعیت مکلف به گونه‌ای است که به خاطر ضعف جسمانی یا طولانی بودن روز، روزه گرفتن به خودی خود ـ حتی با ترک فعالیت و مراعات تغذیه ـ سختی فوق العاده داشته باشد، در این صورت بنا بر احتیاط واجب روزه بگیرد و وقتی به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد؛ اما اگر سختی فوق العاده داشتن ادامۀ روزه به دلیل فعالیت مانند اشتغال به کار یا تحصیل و مطالعه باشد، در این صورت بنابر فتوا باید روزه بگیرد و هر گاه به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد.» #روزه

✅ وظیفۀ نمازگزار هنگام استماع آیۀ سجده اگر نمازگزار آیاتی را که سجدۀ واجب دارند، بشنود طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب و طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر فتوا در هنگام #نماز با اشاره #سجده را انجام دهد و پس از نماز طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب بطور معمول سجده کند. (امام سجدۀ بعد از نماز را بنا بر احتیاط مستحب می‌دانند و آیت‌الله خامنه‌ای لازم نمی‌دانند.) (1) به طور کلی طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر هر زمانی آیۀ سجده‌دار بطور زنده – نه به صورت ضبط شده- شنیده شود و سجده کردن میسر نباشد، باید ایماء کرد و بعداً هر وقت میسر شد، سجده انجام داد. (2) ⚠ ذکر این نکته هم لازم است که اگر انسان موقعی كه آیۀ سجده‌‌دار را گوش می‌‌دهد، خودش نیز آن را بخواند، باید دو سجدۀ تلاوت به جا آورد. (3) _______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی قراءة و الذکر، م 4؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1298؛ رسالۀ نماز و روزه، م 178 2- بخش پرسش و پاسخ پایگاه رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی؛ موضوع ایات سجده؛ پرسش شمارۀ 7 3- العروة الوثقی، کتاب الصلاة، سائر اقسام السجود، م 8؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1291

✅ کارت به کارت کردن فطریه برای فقیر 📝 انسان می‌تواند از فقیر وکالت بگیرد و فطریه‌ای را که کنار گذاشته به وکالت از فقیر دریافت کند و سپس به همان مقدار، با اجازۀ فقیر، از حساب خود به حساب فقیر پول واریز کند. آنچه گفته شد مربوط به کسی است که #فطریه را کنار گذاشته و در این مطلب اختلافی بین فقها نیست. ⚠ اما اگر فطریه را کنار نگذاشته طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای می‌تواند به نیت پراخت فطریه، پول را به حساب فقیر واریز کند؛ اما آیت‌الله #سیستانی چنین کاری را کافی نمی‌دانند؛ بنابراین طبق نظر ایشان مکلف باید به همان صورت قبل (اخذ وکالت از فقیر و ...) عمل نماید.

⚠ احتمالا امسال هم بین مراجع معظم تقلید شاهد اختلاف در اعلام عید سعید فطر خواهیم بود. این مسئله همیشه بین عموم مردم سوال‌برانگیز بوده و بعضاً افراد در تشخیص تکلیف خود دچار اشکال می‌شوند و حتی متأسفانه شاهد سوء استفاده‌های سیاسی از این قضیه هم هستیم. 📌 ان‌شاء‌الله فردا ساعت 18 حجت‌الاسلام‌والمسلمین کریمی، نمایندۀ حضرات آیات #خامنه_ای و #سیستانی، در یک گفت‌وگوی زندۀ اینستاگرامی جوانب مختلف مسئله را بررسی می‌کنند و به سوالات مطرح در این زمینه پاسخ خواهند داد. نشانی صفحۀ ایشان در اینستاگرام: @karimi_bayan_ahkam

✅ بیدار کردن اهل خانه برای نماز صبح در این رابطه به استفتائاتی از حضرات آیات #امام_خمینی، #خامنه_ای و #سیستانی توجه فرمایید: امام‌خمینی: س: بيدار نمودن افراد خانواده براى نماز صبح با چه كيفيّتی مجاز است؟ ج‌: اگر بيدار نكردن آنها موجب سهل‌انگاری و استخفاف به امر نماز باشد، بايد آنها را بيدار نمايد. آیت‌الله خامنه‌ای: س: آیا بیدار کردن افراد خانواده برای نماز صبح جایز است؟ ج: اگر بیدار نکردن موجب سهل انگاری و سبک شمردن نماز باشد، باید آنها را بیدار کنید. ـــــــ س: آیا وظیفه داریم افراد را برای نماز صبح بیدار کنیم؟ ج: وظیفه‌ای ندارید؛ مگر اینکه بیدار نکردن، استخفاف (کوچک شمردن) به امر نماز باشد. آیت‌الله سیستانی: س: اگر پدری جهت انجام فریضه نماز صبح فرزند بالغ خود را از خواب بیدار کند و این نوع بیدار کردن نوع بدی باشد که باعث ناراحت شدن فرزند شود آیا فرد بیدار کننده معصیت کرده است یا خیر؟ ج: اگر مقتضای تربیت دینی باشد و بیدار نشدن فرزند بر اثر اهمال باشد، بیدار کردن ضروری می‌شود. 📝 جمع‌بندی: این موضوع می‌تواند مصداقی از اصل امر به معروف باشد و در صورتی که شرایط آن (از جمله احتمال تأثیر) برقرار باشد، باید چنین کاری انجام شود. بنابراین از باب امر به معروف و نهی از منکر، در وقت نماز باید کسی را نماز نمی‌خواند، امر بر نماز کرد. از باب تربیت هم ولیّ نمی‌تواند نسبت به این مسئله بی‌تفاوت باشد و باید نسبت به نماز خواندن کسانی که ولایتشان را بر عهده دارد، کوشا باشد. همچنین اگر خوابیدن برخی از اهل خانه حاکی از سبک شمردن نماز باشد، باید افراد را بیدار کرد که مبادا خواب آن‌ها به معنی استخفاف امر عظیم نماز باشد.

✅ اصل کاشتن ناخن چه حکمی دارد؟ اگر بدون ضرورت مانعی ایجاد کنیم که موقع وضو یا غسل نشود این مانع را برطرف کرد (به دلیل عدم امکان یا ضرر یا مشقت زیاد)، اصل ایجاد کردن این مانع حرام است. (1) ✅ وظیفۀ کسی که ناخن کاشته چیست؟ اولاً باید دست خود را از نامحرم بپوشاند؛ چون دست دارای زینت است. ثانیاً برای نماز، وظیفۀ اولیه، برطرف کردن مانع است و اگر برداشتن مانع ممکن باشد، ولی مکلف مانع را برندارد، وضو و غسل و به تبع آن نمازش باطل است؛ اما اگر تا پایان وقت نماز امکانش نبود یا عُسر و حرج داشت، بنا بر نظر آیت‌الله #سیستانی هم باید وضو بگیرد (یا اگر تکلیف به غسل داشت، غسل کند) و هم باید تیمم کند و وضوی او (یا غسل او) بنا بر احتیاط واجب باید به صورت وضوی (غسل) جبیره‌ای باشد. (یعنی روی ناخن را مسح نماید)؛ (2) به فتوای آیت‌الله #خامنه_ای نیز باید هم وضوی (غسلِ) جبیره‌ای بگیرد و هم تیمم کند و هم بنا بر احتیاط واجب بعد از برداشتن ناخن، قضای نمازها را نیز بخواند. (3) ــــــــــــــــــــــــ 1- بخش «غسل» از قسمت پرسش و پاسخ پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله سیستانی، س 32؛ کانال فقه و احکام (@leader_ahkam)؛ فرستۀ 19 اردیبهشت 1400 2- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 362 3- کانال فقه و احکام (@leader_ahkam)؛ فرستۀ 19 اردیبهشت 1400

✅ چند مسئلۀ شرعی در باب #خمس خمس افراد نابالغ آیت‌الله #خامنه_ای: اگر طفل صغیر سرمایه‌ای داشت که از آن منافعی حاصل شد (ارباح مکاسب)، ولیّ طفل مجاز به پرداخت خمس نیست؛ بلکه بنابر احتیاط واجب در صورتی که سود حاصله تا زمان بلوغ باقی بماند، ادای خمس بر خود طفل بعد از رسیدن به سن تکلیف واجب است آیت‌الله #سیستانی: در منافع اموال صغیر و سفیه خمس واجب است و وظیفه ولیّ اوست که خمس آن‌ها را بدهد و چنانچه نداد، بر صغير پس از بلوغ واجب است كه خود، خمس آن را بپردازد. قصد قربت در پرداخت خمس خمس از واجبات عبادی است که قصد قربت در آن واجب است و اگر مکلف بدون قصد قربت، خمس خود را پرداخت کند مرتکب گناه شده است. اما اینکه آیا در حکم وضعیِ خمس، بدون قصد قربت، خمس از گردن مکلف ساقط می‌شود یا نه، دو دیدگاه وجود دارد که #امام_خمینی مجزی نمی‌دانند، ولی آیت‌الله سیستانی کافی می‌دانند. ________ برگرفته از کتاب خمس، پژوهش حجت‌الاسلام‌والمسلمین کریمی، ص 73 و 74

✅ وجود موی گربه در لباس نمازگزار 📝 طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای اگر موی حیوان حرام گوشت، مانند گربه، بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، هر مقدار که باشد، نماز باطل است؛ اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اگر موی حیوان حرام گوشت بسیار کم و ناچیز باشد مثلاً یک یا دو یا سه موی کوچک حیوان بر لباس نمازگزار باشد، اشکال ندارد.

✅ نکاتی در مورد حرمت ایذاء پدر و مادر 📝طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اطاعت از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست (همچنین ر.ک. به پاورقی 1 در مورد نظر آیت‌الله #خامنه_ای)؛ ولی طبق نظر #امام_خمینی اطاعت از پدر و مادر، حتی اگر عدم اطاعت باعث اذیت آنها هم نشود، بنا بر احتیاط واجب است. 📝همچنین اذیت کردن پدر و مادر حرام است؛ اما گاهی انسان قصد اذیت پدر و مادر را ندارد، اما کار مباح یا مستحبی انجام می‌دهد که پدر و مادر از این کار اذیت می‌شوند یا اینکه پدر و مادر او را به کاری امر می‌کنند و اگر فرد اطاعت اوامر والدین را نکند، آن ها اذیت می‌شوند. در این صورت اگر پدر و مادر از روی شفقت و مهربانی به فرزند اذیت شوند، فرزند مرتکب حرام شده؛ اما اگر اذیت شدن پدر و مادر بخاطر لجبازی آن دو است یا از روی دلسوزی و شفقت به حال فرزندشان نباشد، بلکه در امر و نهی نسبت به فرزند تنها مصلحت خود یا نفع شخصی‌شان را در نظر داشته باشند، دیگر فرزند مرتکب حرام نشده‌است (همچنین ر.ک. به پاورقی 2 در مورد نظر آیت‌الله خامنه‌ای) . 📌همچنین با توجه به اینکه طبق نظر آیت‌الله سیستانی اطاعت فرزند از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست، فرزند اگر بدون اینکه پدر یا مادر متوجه شوند، کاری را انجام دهد که این کار به خودی خود ایراد ندارد، ولی پدر یا مادر، فرزند را از آن کار نهی کردند، مرتکب گناهی نشده‌است. زیرا پدر یا مادر چون از انجام آن کار خبر ندارند، دیگر اذیت نمی‌شوند. ــــــــــــــــــــــــــ 1- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا مخالفت با سليقه پدر و مادر در کارها حرام است؟ ج) اگر منظور مخالفت با سليقه پدر و مادر در كار مربوط به خودشان است، شما حق دخالت نداريد ولى اگر مخالفت با سليقه آنان در رابطه با كارهاى خود شماست، صرف مخالفت حرام نيست لكن ايذاى والدين حرام است. 2- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا از نظر شرعى پدر و مادر زوج يا زوجه مى‌توانند در امور زندگى دختر يا پسرشان بعد از ازدواج (عروسى) دخالت داشته باشند؟ ج) والدين زوج يا زوجه به عنوان ولّىِ شرعى حق دخالت در زندگى شخصى و خصوصى آنها را ندارند.

✅ اعتکاف (قسمت اول: مکان اعتکاف) 📝 اعتکاف در یکی از مساجد چهارگانه (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه و مسجد بصره) صحیح است. اعتکاف در مساجد جامع طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای و آیت‌الله #سیستانی صحیح است، اما طبق نظر #امام_خمینی محل اشکال است و باید به قصد رجاء و احتمال مطلوب بودن از نظر شرع در این مساجد اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع، اعتکاف از نظر امام‌خمینی جایز نیست! اما آیت‌الله سیستانی اعتکاف در چنین مساجدی را به قصد رجاء و امید مطلوب بودن جایز می‌دانند. طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای نیز اگر در چنین مساجدی نماز جماعت برپا می‌شود و امام جماعت این مساجد عادل است، می‌توان به قصد رجاء اعتکاف کرد. ـــــــــــ 1) آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند: «منظور از مسجد جامع، مسجدی است كه اختصاص به محلّه یا منطقۀ خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفت‌وآمد مردم مناطق و محلّات مختلف شهر باشد.» 2) توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105