✅ نذر نماز و روزه اگر شخص نذر کند در فلان روز #روزه بگیرد و به نذر خود عمل نکند، باید قضای این روزه را بجا آورد و اگر عمداً این نذر را انجام ندهد، کفاره هم بر وی واجب می‌شود. البته می‌تواند در این روز سفر برود و در این صورت قضای روزه واجب است، ولی کفاره ندارد. و همچنین اگر چنین نذری در مورد #نماز بشود و به آن عمل نشود، طبق نظر #امام_خمینی بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب باید نماز را قضا کند؛ مثلا اگر شخصی نذر کند در روز جمعۀ اول ماه رمضان نماز جعفر طیار بخواند ولی به نذر خود عمل نکند، بنا بر فتوا یا احتیاط باید نماز جعفر طیار را در زمان دیگری بخواند.

✅ تکالیفی که پسر بزرگتر بعد از مرگ پدر و مادر بر عهده دارد 📝 1- قضای #نماز و #روزه با تفصیلی که در پی می‌آید؛ پسر بزرگتر (پسری که در موقع وفات هر یک از والدین از بقیۀ پسرها بزرگتر باشد)، طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب باید نماز و روزه‌هایی را که پدرش بجا نیاورده، بعد از مرگش بجا آورد یا برای پدر اجیر بگیرد.(1) (مگر اینکه میت وصیت کند برای او اجیر بگیرند که تفصیل آن بعداً خواهد آمد (2) ) البته طبق نظر آیت‌الله سیستانی پسر بزرگتر می‌تواند به جای هر روز یک مدّ (تقریباً 750 گرم) طعام به فقیر بدهد که در این صورت، قضای روزه‌‌های پدر، بر او واجب نیست.(3) این حکم در صورتی است که پدر نماز و روزه را از روی عذر ترک کرده باشد، مثل اینکه فراموش کرده یا خواب مانده باشد یا آنکه نمازهایی که خوانده یا روزه‌هایی که گرفته به دلیل ندانستن مسأله شرعاً باطل باشد و این در حالی بوده که وی در فراگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد (جاهل قاصر باشد)؛ اما در غیر این موارد، تفاوت‌هایی در نظرات فقها وجود دارد: چنانچه نمازها و روزه‌هایی را عمداً ترک کرده یا به علّت ندانستن مسأله‌ای که در فراگیری آن کوتاهی کرده آنها باطل بوده باشند، قضای آن طبق نظر آیت‌الله سیستانی واجب نیست.(4) طبق نظر امام‌خمینی نماز و روزه را اگر پدر از روی سرکشی ترک کرده باشد، قضای آن بنا بر احتیاط واجب بر پسر بزرگتر لازم است. ولی اگر بجا نیاوردن بخاطر طغیان نباشد یا اینکه نماز و روزه‌ها به هر دلیلی (مثل قصور یا تقصیر در جهل مسئله) باطل باشد، قضا کردن نماز و روزه واجب است.(5) طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای نیز اگر میت از روی طغیان نماز و روزه را ترک کرده باشد، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست، ولی اگر عمداً بجا نیاورده ولی از روی طغیان نبوده باشد یا به هر دلیلی نماز یا روزۀ پدر باطل بوده، بنا بر احتیاط واجب قضای آن‌ها بر پسر بزرگتر لازم است.(6) همچنین اگر میّت وصیّت كرده باشد كه برای نماز یا روزۀ او اجیر بگیرند، چنانچه وصیت او نافذ باشد (مثل اینکه از ثلث مالش وصیّت کرده باشد)، واجب است مطابق با وصیّت، برای خواندن نمازها و روزه‌های قضای او اجیر بگیرند و طبق نظر امام‌خمینی بعد از آنكه اجير نماز و روزۀ او را به طور صحيح بجا آورد، بر پسر بزرگتر چيزی واجب نيست.(7) اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر پسر بزرگتر خودش اجیر بگیرد، بعد از آنکه اجیر نماز و روزه‌ها بجا آورد، تکلیف از او ساقط می‌شود، اما اگر میت خودش وصیت کرده بود که برای نماز و روزه‌اش اجیر بگیرند و وصیتش هم نافذ بود، دیگر هیچ تکلیفی بر گردن پسر بزرگتر نیست؛ حتی اگر اجیر بجا نیاورد یا صحیح بجا نیاورد. همچنین اگر میّت وصیّت كرده كه برای روزه‌هایش اجیر بگیرند، دیگر دادن طعام كافی نیست و در این صورت، باید از ثلث مال او برای روزه‌های قضایش، فردی را اجیر کنند.(8) ادامه دارد ... ________ 1- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1663 و 2094؛ تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، م 16 و کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 13 2- آیت‌الله خامنه‌ای می‌فرمایند: «قضاى نماز و روزه‏اى که به عهدۀ پدر است، در هر حالى بر پسر بزرگتر واجب است، مگر در صورتى که ميّت وصيت به اجير گرفتن از ثلث ترکه‏ اش کرده باشد و ثلث ترکه هم براى انجام همه نماز و روزه‏هاى او کفايت کند که در اين صورت ثلث ترکه بايد براى آن مصرف شود.»؛ اجوبة الاستفتائات، س 545 3- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2094 4- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1664 و 2094 5- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، م 16 و کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 13 6- اجوبة الاستفتائات، س 548 7- توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1374 8- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1666 و 2094 و منهاج الصالحین، ج 1، م 744

✅ تکالیفی که پسر بزرگتر بعد از مرگ پدر و مادر بر عهده دارد 2- ادای کفارۀ بدنی پدر (و مادر، بنا بر نظر کسانی که قضای #نماز و روزۀ مادر را بر پسر بزرگ واجب می‌دانند) با شرایطی که در ادامه می‌آید: ما دو دسته کفاره داریم: 1⃣ کفارۀ مالی از قبیل ازاد کردن بنده، اطعام فقیر، پوشاندن فقیر و ...؛ 2⃣ کفارۀ بدنی، یعنی #روزه گرفتن. 📝 کفارۀ مالی میت طبق نظر #امام_خمینی جزء دیون است، اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی جزء دیون نیست. اگر جزء دیون باشد، از ترکۀ میت خارج می‌شود و پرداخت می‌گردد. و اگر طبق نظر آیت‌الله سیستانی جزء دیون نباشد، اگر میت وصیت به پرداخت آن کند، از ثلث ترکه خارج می‌شود و بر ورثه چیز دیگری واجب نیست. در هر صورت در قبال کفارۀ مالی میت، تکلیفی که فقط متوجه پسر بزرگتر باشد، نیست. 📝 اما ادای کفّارۀ بدنی و خارج کردن هزینۀ اجیر گرفتن برای ادای آن، از ترکۀ میت،‏‎ ‎‏مادامی که میت به آن وصیت نکرده باشد، واجب نیست. بله، اگر میت وصیت کند که برای ادای این کفاره کسی اجیر شود، از ثلث اموال میت خارج می‌شود.‏‎ ‎‏ البته طبق نظر امام‌خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای بر پسر بزرگ‌تر واجب است اگر روزه بر میت متعین شده باشد (از میان کفارات فقط روزه بر عهدۀ میت باشد و او روزه نگرفته باشد)، روزه‌های میت را قضا نماید. و اگر میت می‌توانسته نوع کفاره را انتخاب کند که اطعام نماید یا روزه بگیرد و به روزه و اطعام، هر دو، توانایی داشته‏‎، چنانچه اخراج مال برای اطعام از ترکه ممکن است از آن خارج می‌شود وگرنه در صورتی که ترکه‏‎ ‎‏تلف شود یا ورثه از اطعام خودداری نمایند (رضایت ندهند که مالی برای اطعام از ترکه خارج شود)، پسر بزرگ‌تر بنا بر احتیاط واجب ‏باید ‎‎‏روزه بگیرد.‏ اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی در هر دو صورت (روزه بر میت متعین باشد یا مخیر باشد بین روزه و اطعام) روزه گرفتن بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست. ــــــــــــ تحریر الوسیلة، کتاب الکفارات، القول فی احکام الکفارات، م 25؛ استفتائات امام‌خمینی، ج2، کفارات، کفارۀ میت، س22؛ اجوبة الاستفتائات، س 540؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 784

چند نکته پیرامون این مسئله 1⃣ قضای نماز و روزه‌هایی که مادر بدان‌ها تکلیف داشته و بجا نیاورده، بعد از مرگ مادر طبق نظر آیت‌الله #سیستانی و #امام_خمینی بر پسر بزرگتر واجب نیست؛ هر چند احتیاط مستحب آن است که پسر بزرگتر قضای آن‌ها را بجا آورد. اما طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر احتیاط واجب بر او لازم است. #نماز #روزه ____________ توضیح المسائل آیت‌الله سیستانی، م 1676 و 2096؛ تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، م 16 و کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 13؛ توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1712 اجوبة الاستفتائات، س 542

چند نکته پیرامون این مسئله 2⃣ مقدار نماز و روزه‌‌هایی که بر پسر بزرگ‌تر واجب می‌شود تا برای پدرش قضا نماید، از سه طریق ثابت می‌شود: 1- یقینی که خود پسر بزرگ‌تر برایش حاصل شده‌است؛ 2- بینۀ شرعی (شهادت دو مرد عادل)؛ 3- طبق نظر #امام_خمینی اگر پدر هنگام مرگش، خودش از مقدار نماز و روزه‌ای که بجا نیاورده، خبر دهد، بنا بر احتیاط واجب پسر بزرگتر باید همان مقدار را قضا نماید، اما آیت‌الله #سیستانی خبر دادن پدر را به شرطی دارای اثر می‌داند که از گفتۀ او برای پسر بزرگتر علم یا اطمینان پیدا شود. (یعنی طبق نظر معظم‌له آنچه حجت است، علم مکلف است نه خبر دادن پدر) (1) همچنین اگر پسر بزرگتر بداند پدر نماز و روزۀ قضا داشته، ولی شک کند که در زمان حیاتش بجا آورده یا نه، طبق نظر امام‌خمینی بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب باید قضا نماید. (2) و اگر شک دارد که پدر نماز قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست؛ (3) بنابراین مثلاً اگر شک داشته باشد که دو ماه نماز یا روزه از پدرش قضا شده یا یک ماه، آن مقداری نماز و روزه بر پسر بزرگتر واجب است که یقین داشته باشد از پدرش قضا شده‌است و در این مثال، یک ماه واجب است؛ زیرا قدر متیقن، مقدار کمتر است. (4) (طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر احتیاط واجب این احکام برای نماز و روزۀ مادر نیز جاری است) #نماز #روزه ______ 1- العروة الوثقی، کتاب الصوم، فی احکام القضاء، م 25 به همراه حواشی امام‌خمینی و آیت‌الله سیستانی 2- العروة الوثقی، کتاب الصوم، فی احکام القضاء، م 25؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1672؛ البته آنچه از نظر امام‌خمینی در متن ذکر شد، بر اساس نظر ایشان در کتاب العروة الوثقی بود، اما مطابق نظری که در م 1392 توضیح المسائل فارسی از ایشان نقل شده، در این حالت پسر بزرگتر باید بنا بر احتیاط واجب نمازها را قضا کند. 3- توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1391؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1671 4- العروة الوثقی، کتاب الصوم، فی احکام القضاء، م 23

چند نکته پیرامون این مسئله 3⃣ فقط نماز و روزه‌های قضا شدۀ خود میت بر پسر بزرگتر واجب است؛ مثل نمازهای یومیه و نماز آیات (در صُوَری که قضای آن واجب است) و نماز و روزه‌ای که به واسطۀ نذر بر میت واجب شده بود (در مورد نماز و روزه‌ای که به واسطۀ نذر بر میت واجب شده بود، آیت‌الله #سیستانی قضا را بر پسر بزرگتر واجب نمی‌دانند)، نه نماز و روزه‌هایی که میت اجیر شده بود بجا آورد، ولی بجا نیاورده و نه نماز و روزه‌های والدین میت که قضای آن بر میت واجب شده بود. #نماز #روزه _________________ العروة الوثقی، کتاب الصلاة، قضاء الولی عن المیت، م 18 و کتاب الصوم، فی احکام القضاء، م 26 به همراه حواشی #امام_خمینی و آیت‌الله سیستانی؛ تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، م 16؛ توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1713؛ منهاج الصالحین، ج 1، م 741؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1673

چند نکته پیرامون این مسئله 4⃣ اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر، نابالغ یا دیوانه باشد، طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای هرگاه بالغ یا عاقل شد، بر او قضای #نماز و روزۀ پدرش واجب است؛ اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی حتی زمانی که بالغ یا عاقل شود، تکلیفی ندارد؛ به عبارت دیگر از نظر معظم‌له، ملاک این است که در هنگام مرگ پدر، پسر بزرگتر بالغ و عاقل باشد. #روزه ___________ تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، م 16؛ منهاج الصالحین، ج 1، م 738؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1667؛ اجوبة الاستفتائات، س 543 و نیز ر.ک. https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=41&tid=-1

✅ نماز و روزۀ مسافر قصر (شکسته بودن) و تمام بودن نماز دائر مدار صدق عنوان «مسافر» و عدم صدق آن است. آنچه در پی می‌آید، در حد کلیات است و چارچوب اصلی بحث را نمایان می‌کند؛ اما برای اطلاع از جزئیات، حتماً باید به منابع اصلی مراجعه کرد. قسمت اول: انواع وطن 1) وطن اصلی: جایی که فرد منسوب به آنجاست و معمولاً مسکن پدر و مادر و محل تولدش است. طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای جایی که انسان در اوایل تولد آنجا رشد و نمو کرده، خواه در آنجا متولد شده باشد یا نه، وطن والدینش باشد یا نه، وطن اصلی است. (1) 2) وطن اتخاذی: جایی که انسان آن برای زندگی در مابقی عمرش انتخاب کرده‌است؛ یعنی بدون تعیین مدت یا برای همیشه آن محل را انتخاب کرده باشد. همچنین اگر مدت خیلی طولانی را برای سکونت تعیین کند، باز هم وطن صدق می‌کند. 3) وطن حکمی (وطن موقت): جایی که انسان برای زندگی موقت انتخاب کرده‌است؛ به نحوی که عرفاً آنجا مسافر به حساب نمی‌آید؛ امّا اگر فرد قصد دارد در محلّی که وطن اصلی‌‌اش نیست، مدّت زمان کوتاهی بماند به گونه‌‌ای که آن مکان عرفاً محلّ زندگی و سکونت او محسوب نشده و عرف او را در آن مکان، مسافری محسوب نماید که قصد دارد مدّت کوتاهی آنجا بماند و بعد به جای دیگر برود، در این صورت، آن مکان وطن فرد محسوب نمی‌شود. در تمام این حالات شخص در وطن خود باید نمازش را تمام بجا آورد و روزه‌اش را بگیرد و همچنین اگر در بین مسافرت به وطنش برسد و در آنجا توقف کند، تا وقتی آنجا هست باید نماز را کامل بخواند و روزه‌اش را نیز بگیرد. (2) نکته: صرف نیت داشتن برای انتخاب وطن کافی نیست و باید لوازم انتخاب وطن هم رعایت شود؛ مثل تهیۀ منزل و راه انداختن کسب‌وکار. (3) #نماز #روزه _________ 1- اجوبة الاستفتائات، س 688 و 701 2- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی قواطع السفر؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1602 و 1607؛ اجوبة الاستفتائات، س 695 و 690 و 683 و 684 3- اجوبة الاستفتائات، س 685

قسمت دوم: کثیر السفر یا کسی که شغلش سفر است 📝 کسانی که زیاد سفر می‌روند، سه دسته هستند: 1) کسی که سفر در حدّ مسافت شرعی شغل اوست مانند راننده، خلبان، کشتیبان. 2) کسی که سفر در حدّ مسافت شرعی مقدّمه شغل اوست مانند معلّم، پزشک، تاجر یا کارگری که بین وطن و محلّ کارش در رفت و آمد است. 3) کسی که برای غیر شغل مثل زیارت، معالجه بیماری، تفریح، زیاد به مسافرت در حدّمسافت شرعی می‌رود. طبق نظر #امام_خمینی، تنها دستۀ اول هستند که نمازشان تمام است و دسته‌های دوم و سوم، نمازشان شکسته است. (1) طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای دستۀ دوم نیز ملحق به دستۀ اول است و چنین افرادی هم نمازشان تمام است؛ اما دستۀ سوم نمازشان شکسته است. پس ایشان تنها سفرهای شغلی را خارج از حکم کلی نماز و روزۀ مسافر می‌دانند. (2) طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اگر کسی شغلش سفر باشد، مثل راننده، کثرت تقدیری سفر برای او کافی است (لازم نیست به او «کثیر‌السفر» بگویند؛ بلکه اگر در عرف «کسی که شغلش سفر است» به او گفته می‌شود، با صدق عرفی این عنوان، نمازش تمام است.) و در غیر این صورت (دستۀ دوم و سوم) کثرت فعلیه (سفر، عرفاً عادت فرد شمرده شود و تحقّق این معنا وابسته به آن است که عدد سفرها یا روزهایی ‌که سفر می‌کند زیاد باشد) برای سفر لازم است تا عنوان «کثیر السفر» بر او صدق کند و در این صورت نماز وی تمام است و باید روزه بگیرد. (3) نکته: آنچه گفته شد، در حد کلیات بود؛ اما اینکه آیا سفر تحصیلی هم جزء سفرهای کاری محسوب می‌شود یا خیر و اینکه آیا دستۀ اول و دوم، در سفرهای اول و دوم نمازشان شکسته است یا تمام، در اینجا به آن اشاره نشد و مؤمنین گرامی باید تفصیل این مسائل را در کتب فقهی ببینند. #نماز #روزه ______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، فی شرایط التقصیر، سابعها: ان لا یتخذ السفر عملاً له ... و م 24 2- راهنمای فتاوا، ش 101 و 102 و 103 3- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1581 و 1582 و 1583 و 1584

✅ وظیفۀ نمازگزار هنگام استماع آیۀ سجده اگر نمازگزار آیاتی را که سجدۀ واجب دارند، بشنود طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب و طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر فتوا در هنگام #نماز با اشاره #سجده را انجام دهد و پس از نماز طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب بطور معمول سجده کند. (امام سجدۀ بعد از نماز را بنا بر احتیاط مستحب می‌دانند و آیت‌الله خامنه‌ای لازم نمی‌دانند.) (1) به طور کلی طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر هر زمانی آیۀ سجده‌دار بطور زنده – نه به صورت ضبط شده- شنیده شود و سجده کردن میسر نباشد، باید ایماء کرد و بعداً هر وقت میسر شد، سجده انجام داد. (2) ⚠ ذکر این نکته هم لازم است که اگر انسان موقعی كه آیۀ سجده‌‌دار را گوش می‌‌دهد، خودش نیز آن را بخواند، باید دو سجدۀ تلاوت به جا آورد. (3) _______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی قراءة و الذکر، م 4؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1298؛ رسالۀ نماز و روزه، م 178 2- بخش پرسش و پاسخ پایگاه رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی؛ موضوع ایات سجده؛ پرسش شمارۀ 7 3- العروة الوثقی، کتاب الصلاة، سائر اقسام السجود، م 8؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1291

برنامۀ گلدسته- 9 اسفند 1401 موضوع: چگونگی احراز عدالت برای امام جماعت البته در تعریف عدالت اختلافات جزئی در گفتار فقها هست که قبلا در همین کانال به آن اشاره شده است. #نماز #عدالت

بحثی در مورد انواع شروط صحت عبادت شرط ذُکری شرط علمی شرط واقعی اینکه «طهارت از حدث شرط واقعی برای صحت نماز است»، چه معنایی دارد؟ #نماز #طهارت #عبادات